26 Temmuz 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

iş k & — 267-938 K alküta Delhiden evvel Hin- m payıtahtı idi. O- sin başlıca İngiliz eserleri İsi dadır, Mimari itibarile bun- buy eki âbidelerden kıyas ka- diyecek derecede aşağı- üket şehir, Bombaydan daha Bazaar de bir Avrupa şehridir. eki e fazla süs, ne de şarkla Yenyp Eibirine karıştıran üzenti Eörürsünüz. Fakat beledi tasından, bir ticaret ve 4 Heldeşi bakımından hakikat mo * evvel Bengal eyaletinin lr Bengal ise Hindista - aça İZ ve harsında tuz, biber, Mage Ye gösterilebilir. Bengal dep *ana çok hususiyet veren buray acan ve ateş iklimidir. Ve 4 İngiliz, Müslüman, Hindu 4 bari, viyenin biribirine nisbe- Bandar bir şekilde göze görünür. tema gi başka da bugünkü Hindis Miyeği, yeni medeniyet ve zih- Run ol Oyniyan garp, ilk adı- iş lkütada atmıştır, iş dostlar derler ki: ta, oradaki canlı eere fanlarda dahil olduğu halde bu i hayatta Delhi kadar mü- değildir. Bugünkü Hindis- deg, vahtarı U. P. ayaletin » Ke istikbalin Hindistanında- duş çMdderatımıza U. P, ve hu Ye im olacaktır.,, hüduy fakat bugünkü U. P. ve Göre, VlâYetlerindeki şahsiyet ve e Ni anlatmak için Kalkü- tan Mikeş Kuzucu asırda Hindis- ii ç yatında oynadığı rolü de Bahama m , Ondan biraz anladığı erim, çünkü benim bâki, MA göre Hindistana en çok did, #örünen Gandizm ve Gan- sie hareketten hayli müte- ştur, olmu; a mo, (Vedanta) felsefesi. "atığı, © ilâhi olan Brshmanın “Ok, saya cemiyet demek- ui Birahmo - Sawaj ilâhi bir, hat ettirilmek istenilen niyet kurumudur. ğa, <Miyetin mücssisi 1772 de Md, in Brahinen bir ailenin ev- May, > Ram Mohan Roy'dur. Bu âile muhiti Bengalde İs- “ig, tesiri altında idi. Kendi- tey kı; &. Bu kik etmiş, onlar üzerine bir Yapti #ser yazmış bir adam dap Fra fikren Mystisism'e bu ka et, yan olan Roy, mizaç itibari Yonaniygı daba yakındır, yani Ra- tir, tey yanl beğenmiyen Roy, “on Baray "nda Kalkütayı terketti, Be- 1, mskrit lisanını ve Hindu esini tahsile gitti tahsile gitti. Bununla hn ayet meşgul olduktan son iy” ©-Sakson harsını da içinden Tin, “İ İşte yeni cemiyet ku- teiy b hattâ on doküzuncu a- Bi, Şe dalma Hindu - İslâm - İn Yor, “iyesinin içinde görünü - do; dan, sırrliğini, harsını derin- Sok R h Ba Kalküteya döndükten son- 1 M6 » Sawaj'ın temellerini Sattı Bu cereyanın bir hay Yun, bayı safhasi vardır. Fakat Ro- My atı esnasında en bariz gö Mey #tionalist olmasıdır. Bu Tamar, iemsil eden cemiyetin adı da b yerler Cemiyeti, idi. a i Hindu felsefesi biraz vi e Ss duğu gi “lay, BU gibi, İslâmiyet Monot Sata 8 ve hıristiyanlık shlâk N cereyana hâkim ol - Mt iy 9 - Sawaj bir Allaha ina Miş a, 2 #ey putla, herhangi ei tek alâmetle ifade edilmez. Da n etti, münezzehtir ve put eğ M Cereyan mensupları ri) di Hattâ hıristiyanlığı © emet müslümanlar gibi Bugünkü Hindistan: Hindin En Modern Mühim Hadiseleri Şehri: KALKÜTA 2221 YAZAN: Halide Edip 2. asasesesam. Bugünkü Hint Kongresi Reisi (Kalkütalı) Kalkütada bir çami dir. İsa peygamberdir. Royun bu şiddetli vahdetçiliğinin (1) Hindi tanda Unitatian hıristiyan kilise- sini (2) tesiste tesiri (3) olmuş - tur, 1829 senesinde İngili? hükümeti Suttel, yani Hinduların dul kadın. ları, kocalarının cesetlerile bera - ber yakmalarını menetmesinde de Royun neşriyatının tesiri olduğu- nu bazı İngiliz muharrirleri söy « ler. Roy bundan başka da Hindu cemaatinin kötü ve geri olan başka Adetlerine de kuvvetle hücum et- miştir. Bunlar arasında Cast da var | dır. Fakat Cast meselesine hücumu kendi zamanında nazari sahada kal mıştır. Kadınla erkek arasında mü savat tesisine de en evvel bu adam çalışmıştır. Fakat bu da müayyen ve dar bir tabaka haricine çıkama mıştır. Maamafih birden fazla ev- lehmek yani “poligami,, gleyhine mücahedesinde tamamen muvaf - fak olmuş Bırahmo - Sawaj'lar ara- sında bir tek evlenmeyi kanunla tesbit ettirmiştir. Tabii olarak Hin distan efkârında bu hareketi bü - yük tesir yapmıştır. R oy'un ep hayırlı hareketle - rinden biri de tahsil mese- lesidir. Onun gayretile açılan mek tep büyüyerek. İlerliyerek bugün kü Kalküta Hindu Üniversitesi ol muştur. Bugün Hindistanın dün- yaca tanınmış eski Üniversitele - TAN ann 0 0 mn Resimlerle Haftanın , 77 rinden biri olduğu gibi yeni fikir. ler Hindistana en çok oradan gir- miş, etrafa yayılmıştır. Roy, 1883 senesinde ölmüştür. © Onunla beraber Bırahmo - Savwraj ım Rationalist safhası hâkimiyeti. ni yavaş yavaş kaybetmiye başla- maştır. Bu cereyanın ikinci büyük lide- ri bugünkü şair Tagorun ecdadın- dan Dwarka Nath Tagore'dur. Rationalism ve Liberalism'i in. saniyet çok miktarda hazmedemi - yor. Bunu gösteren tarih misalle- ri arasında Bırahmo - Sawaj da var dır. Bilhassa akla istinat eden ha- reketler kendi hayrına da olsa, in- saniyet onu tatsız buluyor. Mut - lak akla sığmıyan, harikulâde gö- rünen ve heyecan getiren şeyler istiyor. Roy, cemiyetini teşkil et- tiği zaman hiçbir din merasimi ka- bul etmemişti. Önce ibadet yal - nız mürakabe, yalnız ferdi idi. Ce maat halinde dua, ibadet yok, yani dir maşeri değil, ferdi idi, Bunun 5 için “Dostlar Cemiyeti, nin he - yecan tarafı eksikti, Belki de biraz bundan dolayı Roy devresinde bu hareket daha çok münevver bir tabakada hâkim oldu. Tagore başa geçer geçmez cemi- yetin müşterek heyecan ihtiyacı ni tatmin etmeyi rek dua şekilleri tesis ettiği gibi cemiyet azası için “yemin” (4) ler de ihdas etti. Yeminlerin iki en mübimmi şunlardı: “1 — Allaha i- badet muhabbettir ve onun sevdi- Bi şeyleri yapmaktır. 2 — Putpe SİNE emnikd0r'i Solda Parisin meşhur Konkord meydanmdan alayın geçişini, sağda Şanzelizeden geçişini görliyoruz. Bu gi Tagore cemiyetin ismini “Haki - | yaret Pariste büyük bir hâdise olmuş, istikbal merasimine tayyareler, balonlar, askerler ve bütün halk iştirik kat arıyanlar, « tebdil etti. Fakat etmiş, Paris bir hafta geceli, gündüzlü emsalsiz bir suretie donanmıştır. bu nam altında cemiyet yavaş ya- me Matinmaliet alp sa A devrede hıristiyanlığın biraz taam- müm etmesi Hinduleri korkutmuş- tu. Bırahmo - Sawaj hıristiyan lığın aleyhine bayli şiddetle dön- dü. çüncü safhası Keshab Chandra Sen ile başlar. Cemiyeti, hel ka, doğru götüren bu üçüncü reis gene cemiyetin ismini değiştirdi. Bu defa “İnananlar cemiyeti,, ol- du. Yani üçüncü safha akıl ve mü- hakemeyi bıraktı heyecan safha - sına doğru kuvvetli adımlar atmı- ya başladı. (1) Monotheism (2) Hıristiyanlığın bir Allaha inanan hir mezhebi, Bunlar dünyanın her tarafında ekalliyettedir. Fakat gerek Amerikada ge tek İngilterede tanıdığım vahdetçi bi - ristiyanlar hep münevver ve geniş düşün celi adamlardı ve müslümanlara çok mü temayildirler. (3) Barı İngiliz münakkitleri bu köl- senin Hindistanda tes'sinde Royun te- #irini inkâr ediyorlür. Fakat Hindistan hakkında eserleri klâsik olan Targuhar medern religion# movement in İndis is- mindeki eserinde bu tesiri kati olarak BÖ | Fitistinde “asayişi muhafâza kolay bir iş olmaktan çıkmış teriyor. Ur. Yafada İngiliz askerlerini sokak ortasında nöbet bek (4) Bunun flerde göreceğimiz, Gendinin | erken görüyoruz. Sağda: Kudüsün otobüs istasyonu - Bu on bir yemininin esasını teşkil etiğisi | rada birkaç otobüs berhava edilmişti. Şimdi İngiliz müha zannediyorum. hazları burada nöbet beklemektedir. Aşağıda: Kudüste Yat yolunda Yahudi mahallesinden bir sahne, Gördüğünüz bi ha sinema kapısıdır. Kapısında İngiliz neferleri bekle ERZINCANDA : mektödir. maral b 3 Ameleler Define e e N sp Buldular Erzincan (TAN) — Tercan kaza- sı dahilinde Kötür köprüsü civarın da yıkık kilise denilen mahalde de- miryolu döşemekle meşgul am$le bir taş kovuğa rastlamışlardır. Bü- nun içinde, 29 adet gümüş ve bir 8- det altın sikkeyi saklıyan kırık bir küp bulunmuştur. Paralar hüküme-| te teslim olunmuştur. Bir Amele Fıratta Boğuldu Erzincan (TAN) — 19 unen ki- sım şimendifer inşaatında çalışan Hüsnü oğlu Cemal isminde bir ame- le, gelen selleri seyrederken gözü kararıp Fırat nehrine düşmüş 1 boğulmuştur. — *