5 Ağustos 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

—— 5-8-938 IT AN Gündelik Gazete TAN'ın hedefi: Haberde, fikirde, ber- #eyde- temiz, dürüst samimi olmak, karlin gazetesi o olmiya çalışmaktır. -— ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 1400 Kr, 1 Sene 2000 Kr, 150 Kr, Ay 1500 Kr, 400 Kr, SAy 800 Kr, 150 Kr, Ay 300 Er, Milletlerarası porta ittihadına dahil el. mıyan memleketler için 30, 16, 9, 3,5 lira dır. Abone bedeli peşindir: Adres değiş- tirmek 25 kuruştur. Cevap için mektup lara 10 kuruşluk pul iâvesi lâzımdır. GÜNÜN MESELELERİ Zabıtai Belediye | Talimatnamesi Yok Yazan: M. Zekeriya SERTEL Şehirde kasaplardan bazıları bo- zuk, hattâ kokmuş et satıyormuş. Bunun sebebi basit: Bir defn kasap dükkünlarında buz dolapları yok, sonra da kasapların mühim bir kıs- Mu etlerini ikinci toptancılardan a- Myorlar. Bunların da zaten buz do- lapları olmadığı için etler bu sıcak- lara mukavemet edemiyerek bozu- Mayor, ve halkın bir kısmı bozuk et Yiyor, Belediye yok mu, bunlara bakım. Yor mu, diyeceksiniz. Belediye var, Hattâ kasap dük- kânlarını buzlu dolap bulundurmaya, etleri açıkta asmamağa, dükkân temiz bulundurmağa o mecbur eden bir talimatname var. Fakat... * Halk sokaklara tükürüyor, kâğıt VE çöp atıyor. Berberler pis sularını sokağa dü-| küyorlar. Çöp tenekeleri kapı darmadağın hir halde... Belediye yok mu diyeceksiniz? Belediye var. Hattâ berberleri suları o sokağa © dökmek - ten ağalık sokağı ., kirletmekten me- önlerinde * Hulâsa helediyeye nit işlerin hah #İsine baksanız, belediye zabıtası #limatnamesinin tatbik edilmediği. Ai görüyor, bu talimatname tatbik *dilse şehirde bir çok işlerin parasız. *a ve kendi kendine halledileceğini anlıyorsunuz. , Biz merak ettik. Şu zabıtai bele- ye falimatnamesini bir tetkik ede- lim, dedik. Arattık, bulduramadık. Meğer eski belediye talimatname. *inin mevcut matbu nüshası kalma: | Muş. Bundan yalnız bir tane belediye | tüphanesinde mevcutmuş. Bu tn matnameyi tatbike memur olan 2a- Viai belediye memurları bu talimat. Damenin yüzünü görmemişlermis. Bundan dolayı da vazife ve salâhl. Yetlerini bilmiyor ve tatbik edemi. Ye n Belediye bunu neden bastırıp mu Murlarına dağılmıyor? diyeceksiniz. de kendi kendimize ayni suali Sorduk, ve şu cevabı aldık; Şehir belediyesi, yeni zabıtai lediye talimatnamesinin müzake- meşguldür. Geçen içtimada bu Müzakere bitmedi. Önümüzdeki içti. | Mada tamamlanaacktır. Yeni tali. tname çıkıncaya Okadar eskisini miden bastırmakta fayda görülme. bej Netice: İstanbul bugün zabıtai he Kiye talimatnamesinden o mahrum ia, şekilde idare edilmektetir ve lan dolayı da halkın sıhhati, ha. YAĞ, gıdası, şehrin temizliği ve gi. | Plliği ile alâkadar olan bütün işler | PM taştuar.. Beğendiniz mit * DOMATES IHRAÇ #DEMEZ MİYİZ? Son senelerde medeni dünyada do- fazla bir rağbet var. Yalnız lerde ve salatalarda kullan. iktifa etmiyor, suyunu sıkıp gibi içiyorlar, ktorlar domateste fazla miktar. Vitamin buldukları için domates sabah kahvaltılarında, hattâ ve- Maki, Nr vergisinin yanlış tat bik edildiğini 31 Temmuz ve 1 Ağustos tarihli gazetedeki makalelerimle izaha çalışmıştım. Bu makalede Maliye Vekâletinin izahatını beklediğimizi ve bu iza- hatın vazıh ve kati olmasi lüzu- munu temenni ile beraber umumi görünüşe göre keşmekeşin bir müddet daha devamı mukadder olduğunu yazmıştım. Vekületin izahı bü tahminimizi tahakkuk ettirdi. Resmi gazetenin beş sayfasını dolduran bu izahat ile küçük sanat erbabının tered- dütleri izale edilmemiştir. Vekâ- İet sanki bu izahatında mükellef olmiyan sinai müesseseleri zik. retmemek için mümkün mertebe içtinap etmiş vaziyettedir. V ekâlet bu vaziyetinde haklı- dır. Çünkü Maliye Vekâle- ti vergi cibayetine memurdur. Ancak mükellefleri o kaçırmamak vaziyetindedir. Yoksa mükellef ol madıkları halde mükellef zannile vergi vermek istiyenleri ikaz va- zile kendisine mahmul görme mektedir. O halde bu vazife nereye dü- şer. Esnaf cemiyetlerine, Ticaret Odasına, İktisat Vekâletine düşer, Bu teşekküllerin bu mevzu üze- rinde meşgul olduklarını duymak tayım. Cümhuriyet esas ve fikri GL Lİ yi mia edebilen hir mefküredir. Bu itibarla bu teşebbüsler müsbet ne tice verecek ve Maliye Vekâleti bir çok mümasil hâdisatta olduğu gibi hukuki düşüncelerin makul netciesini kabulde tereddüt etmi- yecektir. Mali kanunların tatbiki maliye o memurlarina muhavvel ise de onun tetkik ve kanuni mec- raya isâli kaza mercilerine aittir. Bu merciler itiraz komisyonları temyiz komisyonları, Şürayı Dev. lettir, KIRKLARELİNDE : Şehirde Canlı Bir İmar Var “EKırklsreli,nden bildiriliyor: Vali Hasıp Koylan ve albaylık - tan mütekalt Belediye reisi Hasan Tahsinin çalışmalarıyle şehrimizde imar hareketleri devam ediyor. Kırk Jareli, bundan 17 sene evvel gören- ler için tanınmıyacak bir hale gel- miş, çehresi yenileşmiş ve değiş - miştir. Elektrik işlerinde görülen aksaklık ve geriliğin izalesi için be- lediyenin 938 bütçesine tahsisat ko- nulmuştur. Yayla halkı susuzluktan kurtarı). miş, büyük bir su sarnıcı yapılmış. tr, Sarnıç elektrik tulumbalariyle doldurulmaktadır. Buradan Verilen su ile muhtelif çeşmeler açılmıştır. —— ————— memleketlerinden biri de Türkiye. dir. Bizim domateslerimiz dünyanın her tarafında satılır, Bulgaristan bunun tecrübesini yap- miş muvaffak olmuştur. Üç seneden. İberi Bulgaristan, Almanyaya, Çekos- lovakyaya ve Avusturyaya taze do- mates, Danimarka, Norveç, Hindis. tan, İsveç gibi memleketlere de do- mates salçası sevketmektedir. İlk senesi domates ihracatı 200 bin kilo iken 937 de 20 milyon kiloya sıkmış tır. Salça ihracatında da ayni yük“ seklik vardır. Yaş meyva ihracatı için yaptığı- k aralarında şarap gibi kullanıl. adr, Dünyanın en İyi domates yetiştiren jmız teşebbüsler arasında domatesi 'de nazarı dikkate alamax mıyız? mükellef olmıyan sınai müesse dukları zannı İle vergi verenleri ikaz vazifesi bağlı teşekküllere düşüyor. Muharrir, aşağıdaki yazısında Muamele Vergisi İşini bu bakımdan tetkik ediyor : MUAMELE Vergisi Mükellefi Kimdir? TAN - Yazan: — Avukat Mesut SELEN Son şikâyetler üzerine Maliye Vekâleti, Muamele Vergisinin tatbik şekli hakkında bir izahname neşretti. Fakat bu izahnamede vergi ile ler zikredilmediği için, mükellef ol- bulundukları Bir trikotaj imalâthanesinin dahili görünüşü ikrimizi burada biraz İzah edelim. Muamele vergisi mükellefi kimdir. Ve kim mükel- lef değildir! Bunu tetkik ederken evvelâ her müessese, her şahıs kendi kendine Şu susli sormalıdır. Ben Teşviki Sanayi kanunundaki tarife göre sına! müessese miyim, Bu suale evet cevabı verebilirse 0 zaman kanu- nun diğer maddelerini ezcümle is- tishalar kısmını okuyarak kendi- sinin o fıkralarda vergiden istisna dir. Yoksa esasen kanuni mânada sı mal müessese değilse diğer fıkra- Jarı okumıya mâna yoktur. Hak buki herkes muaddel kanunu ©- küpken bu istisna fikralarını oku- makta ve kendilerinin o suretle vergi ile alâkasını aramaktadır ki bu hatalı bir tetkiktir, eselâ: Bir tornacı ustası ken- disinin mükellef olup olma dığını tetkik ederse görülür ki bu adam kuvvei muharrike kullansa da kullanmasa da vergiye tâbi de ğildir. Çünkü bu adam İktisat Ve- kâletine müracaat edip Teşviki Sanayi kanunu mucibince muafi. yet ruhsatnamesi isterse alamaz. İktısat Vekâleti ona sen (toplu ima- lât vücude getiren sınat müessese değilsin) diyecektir. Devletin İk- tısat Vekâletinin (sma müessese değilsin) dediği bir müesseseye Maliye Vekâleti (evet sınai mües- sesesin) diyemez. Derse şüral dev- let meseleyi halleder ve hükmünü verir ve binnetice bu tornacının muamele vergisine tâbi olmadığı anlaşılır, Ko sanayini Maliye Vekâleti izah etmiştir. Fil. hakika hazır elbise ve gömlek ya- pan bu müesseseler kanunun teri» fine göre sınsi birer müessesedir. ler. Ancak bunlar bir gömlek için 25 kuruş fason ücreti aldıkları hal- de 25 hattâ elli kuruş muamele vergisi vermek zaruretinde kalı yorlar, Çünkü imal eyledikleri gömleğin kıymeti mütehavvildir. Halbuki bu müesseselerin de bo- yacılar, keresteciler vesaire gibi aldıkları ücret üzerinden muame- le vergisi vermeleri icap eyler. Çünkü bu müesseseler kumaşları kendileri değil tüccardan ve tüc- carın kendi hesabına alıp imal et mektodirler. Velhasıl her müessese mükellef olup olmadığını kendisi takdir et- melidir. Av maliyenin şimdiye ka darki telâkki tarzına göre keyfiyetin her sanat müessesesi veya zümreler tarafınd kanuni biri şekilde hü ve vaziyetlerinin tesbiti lâzımdır. Muamele vergisi şubesi bu talep leri isaf edemez veya verdiği ce vaplar müessese sahiplerini tat- min etmezse itiraz komisyonleri- Ba, temyiz komisyonlarına, Şüra- yı Devlete giderek herkes hakkı- Bı aramalıdır. "Türkiye Cümhuri- yeti vatanında herkes hakkımı a- rayabilir ve hakkını alabilir. MUVAFFAK XY YOLMANIN SIRRI» SEVİMLİ şağıdaki sualler, cevap ve- recek adamın zihniyetini meydana çıkaracak surette tertip edilmiştir. Çünkü bir insanın zih- niyeti görünüşünde kendisini gös- teri. Zihniyet -4- Görünüş — Se- vimlilik, Şimdi aşağıdaki sualleri okuyu- nuz,'her birine “evet,, veya “ha- yır., diye cevap veriniz. Her sua- e, en altta gösterilen numaraları veriniz. Tam numara 76 dır, eğer 60 numura kazanırsanız görünüş- te cazipsiniz; 45 numara alırsanız bir dereceye kadar. cazipsiniz, &- ğer 35 numara alırsanız görünü- şünüzü düzeltmiye çalışınız: i — A. Size yakışan elbiseyi se- çebilir misiniz? B. Yoksa zamanın modasi- nı taklitle mi iktifa edersi- niz?. ? — Hangisine daha çok ehem- miyet verirsiniz? A. Umumi görünüşe mi? Yoksa teferruata mı? 3 — Renkten anlar mısınız? A, Sırf rengin güzelliğine mi, B. Yoksa Yaptığı tesire mi bakarsınız? MİSİN ne göre mi, B. Yoksa tuvaletinize göre mi seçersiniz? $ — Kunduradaki modayı takip ©tmenin şahsiyetinize halel verdi- Zine kani misiniz? 8 — Kapalı ve açık yerde ayni şekilde mi yürürsünüz? 7 — Neye daha çok ehemmiyet verirsiniz? A. Tavır ve harekete mi? B. Elbiseye mi? 8 — Tavır ve hareketinizdet A. Kendinize has bir tarzi nız var mıdır? B. Yoksa başkalarını: m taklit edersiniz? 9 — Başkalarının sizden daha İyi givindiğine kani olduğunuz za- man giyinişinizi değiştirir misi- niz? 10 — Kirpikleriniz güzeldir. Bu- na rağmen sürme veya rimel sii- rüp onlara başka bir manzara ver miye çalışır mısınız? e Cildiniz sıhhatli ve ber- raktır, Ona rağmen; tuvalet ya- par mısınız? 12 — Tırnaklarınıza ne sirersi- niz? A. Lükesiz boya, .B. Taze renkli lâke; GÖPÜŞLEP İçtimai Muavenet Vekâletinin Yeni Programı 5.:.53 Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel Sıhhat ve İçtimai Muavenet Ve- kâleti önümüzdeki yıllar içinde tat- bik edilmek üzere geniş bir proje ha- zırlamıştır: Bu projenin gayesi, mem lekette sıhhi ve içtimai teşkilâtları artırmak, halkin en büyük ihtiyaçla. rina cevap vermektir. Vekâletin yaptığı tetkiklere göre memleketi. mizdeki hastane ve yatak miktarı ih. tiyaca nisbeten azdır. Bizde hasla- nelerde on bin nüfusa beş yatak düş- tüğü halde Avrupada bu nisbet nü- fusa göre çok yükselmektedir. Mese- lâ Belçikada on bin nüfuse 24, Da- nimarkada 63, İsviçrede 33, Japon- yada 14, Meksikada 7, Bulgaristan ve Yunanistanda 11 yatak düşmek» tedir. İçtimai Muavenet Vekâleti hasta ne ve yatak miktarını artırarak bu nisbeti on binde on beşe çıkarmağı düşündüğü gibi, köylerde ebe mekte. bi, her türlü lâboratuvar ve teşkilât. larile birlikte seyyar sari hastalıklar mücadele heyetleri, seyyar doktorlar ve sıhhi propaganda heyetleri, sıh- hi müzeler, bundan başka doğum ev« leri, âeizler ve ihtiyarlar evi, yetim evleri gibi içtimsi müesseseleri de kurmağı kararlaştırmıştır. Bu proje nin yıllara göre tatbiki için bütçe, İye tahsisat konmuş ve işe de başlan- mak üzeredir. Yalnız içtimai muavg. net Vekâleti bu geniş projeyi tatbik için karşısında en büyük mahzur personel noksanını görüyor. Perso- nel noksanı bütün şubelerde kendini kuvvetle hissettiren bir ihtiyaçtır. Maarif muallim noksanından, diğer Veküâletler yeni kanunların ruhunu anlıyacak ve tatbik edecek kavrayış. hı ve bilgili memur noksanından müş. tekidirler, Sıhhiye, ve İçtimai Muavenet Ye. kâletinin bu çok hayırlı ve yüksek projesi tatbik sahasına geçtikten sonra, şimdiye kadar ihmal edilen içe timai hıfzıssıhhanın, ve içtimai yar. dımın büyük semerelerini de görete- #iz. Fakat içtimai muavenetin bir ai müesseselerdir. “ ocuk ve ihtiyar evleri, iç- yardım müesseseleri, yetim ey» leri, aşağı yukarı malömat sahibi kimselerin idare edecekleri müesse- seler değildir. Bu müesseselerin ga- yelerine varması ve cemiyete lâzum olan faydayı temin etmesi için ilmi bir zihniyet ve metodla idare edil. mesi lâzımdır. İçtimai Muavenet Vekâleti, hasta. neler için hissettiği bu personel nok. sanını, bu sahada daha kuvvetle du- yacaktır. İçtimai muavenet, bugün Avrupa ve Amerikada artık bir şef. iz? C. Yoksa koyu lâke mi? 13 — Tırnaklarınızı boyadığı nız halde manikür yapmayı ib- mal eder misiniz? 14 — Küpenizi boynunuzun w- zunluğuna göre mi seçersiniz? 15 — İç çamaşırınıza da, elbise- nize olduğu kadar ehemmiyet ve- rir misiniz? 16 — Tuvaletinizde: A. Gürel görlinmiye mi ça. hışirsunız, kat işi olmaktan çıkmıştır. Halkın günden güne artan içtimai ihtiyaç- larına cevap verecek olan bu mües- seselerin müessiriyetini artırmak için bunları da ilmi zihniyet ve metodla çalışan adamların eline vermek lü zımdır. Amerikada bt personeli ye- tiştirmek için büyük şehirlerde “tç- timai iş mektepleri” açılmıştır. Bu mektebin yetiştirdiği mütehassıslar, içtimal her sahaya ilmi bir kudretle nüfuz eder, içtimai hastalıkları teda- vive çalışırlar. “Bir doktor için” fiz. yolojik teşhis ne kadar lâzimsa, hu mütehassıslar için de içtimai teşhis © kadar lüzumludur, ve esastır Bunu B. Yoksa şahsiyetinizi te. | bilmiyen personelden fazla semere de barliz ettirmeye mi? Numaraları şu şekilde ai 1. Evet, A için 5 No. B için " i > 5 z # p ğ 3 me ee 1. A için 8, B için 4 8. A için 5, Biçin2 8. Evet için 5 No, 10, Hayır için 3 No, M1. Evet Aiçin0, Bien 8, elin 3 11. Evet A için 5, B için 6, Giçin 9 18. Hayır 5 No, 14. Evet 3 Ne, 15, Evet B No, 16. Evet A için 8, Bilin $ PSİKOLOĞ beklenemez. âletinin ba çok hayırlı teşebbüsünü alkışlarken, bu hususu da göz önünde tutmasını dilerim, Buzün Avrupada, Ame dat bu miiesteseler | mütehmse $ıs ellere verilirken, bu iç» timai o mektepler açılırken, Türki. ye niçin iptidai metodlarla çalışan geri hir memleket olarak kalet Hedefimiz, içtimai terakki ve tek Bizi mülün en ilerisine va bu hedef. vasıla da naktır. türecek olan en bi mi ça şma ve İlmi me İtoddur. Avrupaya Amerik, ya her il mi tahsil için adam gönderirken, bu mekteplerden de istifadeyi düşünür. sek, bu programı daha kuvvet ve sil. ratle tatbik