17 Ocak 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

1i <4. ağöy TAN Gündelik Gazete — TAN'ın hedefi Maber- da, fikirde, herşeyde temiz, dürüm, sarmimi olmak, karlin gazetesi olmıya çilişmâktır. ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 1400 Kr. İSene 2800 Er. 150 , SAY 1500 400 , 3Ay 800 150 1Ay 300 ,, Afilletterarası posta Hthadına dehfi olmıyan, memleketler. için abone bedeli müddet sirasiyle 30, 16. 9, 3,5 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 25 O kuruştur. Cevap için mektuplar 19 kuruş- luk pul ilâvesi Jâzimdir. PE DAMENLMMALİLL İ GUNUN MESELELERİ | pa Ucuz Ekmek Meselesi Ürkün en büyük gıdası mektir, ek- Ankarada modern bir fırın yap- trmak üzere vakı olan teşebbüse İş- tirak eden firmalardan biri Ankara- nin ekmek ihtiyacı hakkında veri- len rakama hayret etmişti, İstanbulda günde 400 bin kilo ek- mek sarfedilir. Dünyanın hiçbir ye- rinde Türkiyede olduğu kadar ek- mek sarfedilmez. Onun için beledi- Yedeki iktisat encümeninin. ucuz ekmek teminine çalışması ehemmi- ue üzerinde dürulacak bir mese- Şimdi de fki türlü ekmek vardır. Halka mahsus çıkarılan ekmekler dokuz kuruşa satılmaktadır, Bizim endişemiz ekmeği ucuza mal edeceğiz. diye halkın gıdası üzerinde oynama- mak ve halka harp günlerinin vesika ekmeğini hatırlatmamaktır. Yeni yapılan çeşni hakkında bize verilen malümala göre bu ekmek bir kısım fakir halkı memnun ede- bilir. İçinde az miktarda mısır unu vardır. Fakat gıda hassası eksik de- ğildir: ” zübe gösterecektir? ii İlkbahar İçin Harp ————ğğ—— Hazırlığı YHoristen gelen bütün haberler Avrupada ilkbahar için harp rn yapıldığını göstermekte - Hitlerin müstemleke meselesin « den evvel halletmek istediği davr, büyük Ukranya davasıdır. Alman - Yanın şimdilik bütün siyasi faaliyet- leri bu mesele etrafında toplanmak- tadır. Hitlerin Polonya hariciye nazırı Beck'le yaptığı mülâkatta konuştu- Hu meselelerden biri de budur. Pe- lonyaya müstemleke temin edilecek- tir. Buna mukabil de Polonya Bü - yük bir Ukranya yaratılmasma mu- halefet etmiyecektir. Çünkü Polon- yanım muvafakati olmadıkça böyle bir hayalin harpsiz tahakkuk saha- sına" geçirilmesi mümkün değildir. Almanya, Çekoslovakyayı aldik- tan sonra Rutenyada Macarlarla Polonyalıların müşterek hudut sahi- bi olarak Ukranya yolunu kapama - larma meydan vermemiştir. Fazla olarak Macaristani Berlin . Roma mihverine almağa muvaffak olmuş- tur, Üçüncü safha olarak da Polow- mukavemetine mâni olmak faaliyeti yolundadır. ark Ka yanına nskeri hazırlık da ayni hızla devem etmektedir. "lzanyada bütün millet seferber bir haldedir. Yirmi dört saat bilâfasıla ikta, silâh hazırlanmak » ,azılmaktadır. o Hava ri hazırlığı akıllara hayret Meler sür iktinap etmiştir. Fab ünde altmısı, tayyare hü kalanı yönde ak si cumlarına karsi muştır. Bütün bu faa! ilkbaharda faaliyete dir. Hitler Ukranya sene halletmeğe kars” liyet ve hazırlıklar geçebilmek için bu vermiştir. Şu İ dari inkilâp pek şümullü bir mevzu olmakla beraber, bunların başında gelen ve mev zu olarak ele aldığım kırtasi - yecilik ile istizancılığı orta - dan kaldırdığımız gün, gaye - nin dörtte üçüne vasıl olmuş olaçağız. Bu iki dert asırlardan beri millet ve memleketin bünyesi ni kemirmekte devam eden müzmin bir yara halindedir. Artık bu yaranın tedavi ve İ- zalesi zamanı çoktan gelmiş ve hattâ geçmiştir bile deye- biliriz. 4 H“ inktlâpta olduğu gibi, bu inkılâpta da, bazı mahzur - lar ve belki de iktihamı müşkül ta savvur edilen cihetler bulunabilir. Hattâ, birçok eşhas mutazarrır © labilir. Fakat, kaidei umumiye © larak, âmmenin menfaatı mevzu- ubahis olduğu yerde hususi men » İnatlar nazarı dikkate (oalmmaz, düsturuna ittiba ederek, bir an ev- vel filiyat sahasına geçmek lâzim- dir. Esasen hiç bir inkılâbin kolay- lıkla meydana gelmediği bir haki- kat olduğuna göre, bu sahadaki zorluklar: da diğerleri gibi yenebi- liriz. Ve zannetmem ki hükümetin tasavvur ettiği nisbette müşkilât- la karşılarısın. Şimdiye kadar mu- vaffakıyetle. başardığımız diğer in İdari sistemimizde bozukluğun tevlit ettiği fenalıkları bilvesile bu rada tebarüz ettirmek ( İsterdim. Çok yazık kı, samimi daki olsa, ka Bunun cürüm saydığı bazı hakikst ları manlese! ortaya koyamıyaca- Zım. Mahaza, kanunun müssedesi nisbetinde icabmda tevsik ödece - ğim vakıaları hülâsatan izah edece ğim, Şunu da ilâve edeyim ki, bu görüş ve düşüncelerim, gerek dev let memuriyetinde bulunduğum ve gerek resmi sıfatı haiz bulunmadı. ğım zamanlar, resmi devairle yap tığım temas neticesinde edindiğim şehsi intibalar olmakla © beraber, mütemadi olarak etraftan işittiğim şikâyet ve tazallüm hallerinin de bir ifadesidir. İdare Mekanizmasında Görülen Bozukluklar 1 — Mükerrer olarak ödenen bir vergi veya bir depozltonun İstir - dadı, aylar ve hattâ seneler geç - tikten sonra ancak kabil olabiliyor. 2 — Maliye şubelerindeki kayıt usullerinin muvazenesiz ve kontrol suzluğu yüzünden bir mükellef - ten iki defa vergi tahsil edildiği vakidir Bir mükellef neden mak - buz hifzetmeğe mecbur tutuluyor. Her vatandaşım resmi kayttlerin doğruluğuna emin olması lâzım gel mez mi? 3 — İtiraz komisyonlarmdaki 4. tirazların, kanuni müddet! zarfın. da neticelendiği İstisnai ahvalden dir, Senelerce sürüncemede Kalan itiraz evrakı vardır, Kanunun müd det hususundaki hükmü © nerede kalıyor? 4 — Tebligat işleri polis elinde çok teshhüre uğramaktadır Hat - e a e — halde birkaç ay sonra dünya yeni bir harp tehlikesile karşılaşacaktır. Çünkü demokrasiler de harp hazır ıklarına hiz vermişlerdir. Onlar da artık mütemadiyen ricatin o zararlı olduğunu anlamışlardır. Binaenaleyh Mussoliniye karşı olduğu gibi, Hit lere karşı da bu defa mukavemet — TAN Cümhuriyet İdaresinin Halle Muhtaç Olduğu Meselelerden Biri de | Kırtasiyecilik ve İstizan Usulüdür. Maarif Vekili Bir Tamim İle Bunun | Önüne Geçmiye Teşebbüs Etmiştir. ün Devlet Dairelerinde Radikal Bir Surette Halli Lâzımdır. Aşa- ğıdaki Yazı Bize Bu Yolu Göstermiye Calışmaktadır. Yazan: Necmeddin Günersel Fakat Bu Mühim Sümerbank Birleşik Yün İpliği ve Dokuma Fabrikaları Kredi Memeru tâ bir ay kadar beklediği vakidir. 5 — Muayyen bir zamanda neti- celenmesi icap eden herhangi bir muamele için günlerce ve hattâ ay larca hükümet kapisini aşındırmak lâzım gelmektedir. 6 — Nüfus kayrtlarında bazan ev Hler bekir, ölüler diri olarak gö - rülmektedir. 7 — İcra dairelerinde ve mahke- melerimizde, bataat devam etmek- tedir. Her ne kadar bu devairde bir hakkın tezahtirü için inceden İnce- ye tetkikat ve tahkikat icrası icap edeceği mülâhazasiyle işlerin biraz uzaması haklı görülebilirse de, yi- ne esaslı ıslahat yapılması zaruri- dir. Bilhassa Ticari iflâsların pek az! mahkemelere intikal etmekte- dir. Buna da sebep: Mahkemelerimi zin pek uzun bir zamanda hetice vermesi ve kanunum hüsnüniye - te istinaden tüccara bahşettiği hak Jarm sulistimale müsait olmasıdır. Bu yüzden piyasadan yüz binler. ce lira dolandırılmaktadır. Zaru - ret şüzünden bir ekmek çalan bir biçareyi kanun, müerim telâkki e- tarıp aramızda serbest olarak dolaş maktadırlar, 8 — Ekseri memurlar eshabı me salihe dürüşt ve keyfi muamele yapmakta, ve karşımdaki efendisi ni uşak telâkki etmekte bir beis görmemektedirler. Kiymet ve & - hemmiyet verdikleri hatır ve flti- mastır, Bu iki İstinatgâhı olmayan bir kimse maalesef derdini anlata- cak bir merci bulamamaktadır. Bu vaziyet de henüz memurları- mızda henüz halkçı zihniyetinin yer leşmediğini göstermektedir. Yukarıda yazdığım vakalara da ha bir çoklarını da ilâve edebilir- dim. Fakat, bir faide temin etmi - * mamak gayesine ceği mülâhazasiyle ve yalnız kü - çük bir fikir verebilmek maksa - dıyle bü kadarını yazmakla iktifa ettim B' kelime, yerine göre muh - telif manalar ifade etmekle beraber, bizim kastımız devlet mua melâtı olduğuna göre, bu kelimeyi (bir muameleye bir çok şekil ver- mek suretiyle uzatmak) manasi « na terceme edebiliriz. İdari bozukluğun menşeini de bu rada aramak lâzım gelir. Bugün tatbix edilen usullerle iyi bir neti- ee alınmadı gözönüne getirilir - se, bu kada: çeşit çeşit defterler, cetveller ve imutavassrt &mirlikler ihdası suretile muhtelif imzalara yer vermek doğru bir hareket mi dir diye sorarsak, fuzull bir. sual sormuş olmalıyız. Zira, kayıt usul- İerini genişletmekle bir faide te - mini melhür değildir. Bu kadar eşkâle kıymet ve ehemmiyet ve - rilmesi, olsa olsa, ancak sulistima- le ve sahtekârlığa meydan birak - atfedilebilir. Bu Kırtasiyecilik Eğer kirtasi usullerle bu kabil fenalıkların önüne geçilebilmiş o- lunsaydı, müfettişlere lüzum kal - mazdı. Netice itibariyle, kırtasiye- ciliğin, fenalığından başka iyi ta « rafı olmadığı tahakkuk elmekte - dir. O halde, biran evvel kaldırıl- ması hususuna teşebbüs edilmesi zaruridir. İstizancılık #tizancirk, kirtasiyecilik ile başbaşa yürüyen İkinci bir derttir. Bizde, memura vazifesine göre selâhiyet ve mesuliyet veril - mediği gibi memurda kendisine mevdu salâhiyet ve mesuliyetin de Mussolini: Oturmaz mısınız efendim? (Chamberlaine oturmak üzere gösterilen yer Vezüv yanardağıdır) Meselenin Karlasıyecilik Ve Ettzamsılığı asıl Kaldırabiliriz ? recesini bilmemektedir. Memur, an cak sulistimal yaptığı zaman mw haza veya tecziye edilir. Fakat, bir muamelenin teahhüründen dolayı | teeziye edilmediği gibi, kanunun az çok kendisine bahşettiği selâhi- yetleri neden kullanmadığı da s0 - rulmaz. İşte muamelâtın sürünce- mede kalmasına ikinci bir saik. Islahat Programının Ana Hatları 1 — Bu hususu tetkik ve bir ne- ticeye bağlamak üzere mütehassıs eşhastan mürekkep bir komisyonun 3 -- Bir medar olmak üzere her vilâyet âmir ve memurlarının fi - kirlerinin alınması, 3 — Mutavassıt rolü oynıyan fuzuli âmirliklerin ilgası, 4 — Murakabeye ehemmiyet ve- rilmesi, 5 — Ashabı messlihi müşkülât- tan kurtarmak için her dairede bir | müracaat kalemi tesisi, 6 — Herhangi hatır ve iltimasa ni olmak ve muamelâtın sıra İle görülmesini temin etmek için nu- mara usulünün ihdası, 7 — Halihazır bütün devlet da- itelerinde gayrimuntazam bulunan dosya usulünün modern bir sistem üzerine tanzimi, 8 — Kanunlardan her memu - run İstifadesini temin için, her da- rütüph tesisi 9 — Her daire âmir ve memu- ru, vazilesinin icabı nisbetinde müstakil ve salâhiyet sahibi ol - malı, 10 — Lüzumsuz istizanda bu - lunan memurların tecziyesi ve mu- ayyen haddi tecavüzünde işinden çıkarılması. Bu suretledir ki, ehli- yetsiz memurlar kendiliğinden or- taya çıkmış olur, 11 — Tensikat ferası; Bugünkü memurin kadrosu asgari üç'e İki” ye indirilmelidir. Bu suvetle ka - nunun tayin ettiği müddetler zar- fında memurların terfilerinin t& mini mümkün olacağı gibi, şok para #le az, ve fakat, derdi maişet en- dişesinlen vareste ehliyetli memur bulundurmuş olacağız. 12 — Memurin kanununda ta- dilât icrası: Bilhassa torf! husu - sunda yüksek tahsil kaydı esas ol- makla beraber mutlak kaydınm kaldırılıp müstesna zekâ ve tecrü- be sahiplerine kıymet ve mevki ve- rilmesi, , 13 — Tensikat neticesinde açık- ta kalacak memurlara, müddeti hiz metleri gözönünde tutularak, az altı aylık ikramiye verilmesi, 14 — Bu hususu temin için büt. çeyo, muvazeneye tesir etmiyocek nisbette tahsisat İlâvesi, Muhassas tahsisatla bu tazminatların itası, ayni sene zarfında kabil olmadığı takdirde, küçük tazminatları, de- faten, diğerlerinin, her sene bu hu- sus için bütçeye İlâve edilecek tah. sisatla azami üç sene zarfında it- fası, 15 — Tensikattan maksat, ısla- hat olduğuna göre, tasarrufu ber. taraf ederek memurin maaşlarına #am yapılması, öyle ki, en küçük bir memur asgari seksen lira maaş almalıdır. Bu takdirdedir ki. me . mur vazifesini benimser ve sujis. timallere bugünkü gibi mahal ye meydan bırakılmaz. NETİCE: Yukarda arzettiğim hu susat idari ılahatın bir kısmına ve kendi kanaatimce en mühim'erini temas etmektedir. Bu hususta bil. Siyasi Avcılık 5 — GÖPNSLEPİ Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel çe bir gazetelerde görüyoruz. Avrupa büyük devlet adam- ları siyasi bir meseleyi konuşacak* ları zaman ava çıkıyorlariki üç <ân, süren bu av partisinde dünyanın mukadderatına ait meseleleri Konu” lar. rr harbinden evvel de Avrupa devlet adamlarının bu avcılık işte” hi kabarmış, yine merkezi Avrupi da kontların büyük av sahaları irili ufaklı Avrupa diplomatlarının atış yeri olmuş. Bu avların mı de vurulan sülün, keklik, yabani domuz değil, birçok devletlerin ar#- gisi, istiklâli olmuştu. Bu avın ziya” fetini en büyük iştaha İle yiyenler de silâh fabrikatörleri, mühimmat komisyoncuları, kerli terli harp se» İginleriydi. » k Bu av, öyle kârlı bir iş ki 1914 harbinde Wi Kers mühimmat fabri- kasınm kazancı 474,006 sterling iken harpte 872,000 slerlinge Armistron- gun kazancı (o 479,000 sterlingden 714,000, Birmingham'ın 72,000 stet- Tingden 201,000 e çıkmış. 1915 ma- yısından, evvel mühimmat fabrika» larının teslim ettiği mühimmat mik tarının tutarı 98,000 sterling İken daha sonraları 471,000 i, haziranda 1,526,400 ü bulmuş. Merkezi Avrupa ormanlarındaki av partilerinin ucu bu fabrikalara dayanmış, ziyafeti kemali iştiha We yemişler. Harp sonunda İngiliz fab- rikatörleri bilânçolarını yaptıkları 28 man şöyle bir adetle karşılaşmışlar: jwi Ker: büyük harbe 9,453,639 ster. İliog gibi mütevazi bir sarmaye İle girdiği halde, 1921 de sermayesi 30,914,800 sterlimge çıkmış, Yani yüzde 220 hir terayüt. Birmingha « mın 1913 de sermyaesi 1,632718 İsterling olduğu halde, (1922 de 5,721,790 sterlinge varmış. Bu adetler, av partilerinin yalniz İngiltere fabrikalara çektiği müh. teşem ziyafetin o mutfak masrafıdır. ğu anlaşılır. Üç beş sülün, beş on bildırem ave lamak İçim dağ tepe aşan, günlerce ormanlarda yolu şaşıran, bazan kat boğuşmak mecburiyetinde kalan al€ Tâde avcılara bakıyorum da, dahı avın ve avcılığın münasmı anlama. dıklarına hiikmediyorum, Av dedik Zin ötekisine derler, bunlarm Yap- tığı dostlar alışverişte görün gibi kendi kendilerini oyalamaktan İba. ret, Samsunda Yaşar Ürkmezet Hakkımdaki Mifatımıa teşekkür ede- Tim. Samsun belediye relsinin değerli fa- »ifyefleri hakkında — Sersımlulardan seke sık mektup alıyorum. Mektubunuz Tamda Desredilecek. — —— mamanın Önümüzdeki Fuar Hazırlığı Başladı İzmir, (TAN) — Belediye ve Fuar komitesi, 939 fuarı için faaliyete miştir, a 939 fuarında kurulacak detmi ser gi sarayı binasının proje ve plânmı yapan mühendis mimar Gotye şehri- mize gelmiş, belediye mühendisleri. — iştirakiyle yapılan toplantıda 4 - zahat vermiştir. Plân, muvaf. Mi rülmüştür, e Almenyanm şehrimiz general kon solosu belediye reisini ziyaret ederek 939 fuurında Almanyaya bir paviyon Bu sergi sarayı yanında, 400 metre murabbalık bir saha üzerine kurula caktır. ma Eğitmenler İş Başında İzihir CPAN — Kızılçultu köyü e gitmen okulundan mezun olan 78 e Bitmen. Bergama Ödemiş köylerin de vaztfeleriğ; başlamışlardır. Bun « | lardan sekizi kadındır. İ , Eğitmenlerin şimdiye kadar mihter © it köylerde Yaptıkları tatbikattan i» Yi neticeler sitrmiştir. eğitmeni kontrol edecektir. On yakin köy bir başmunllimin rine verilecek; bu baş muallim on tipilerinde donan, vahşi hayvanlaris ayrılmasını istemiştir. Alman paviyo yü i