September 22, 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

PENCEREMDEN Ankarada İlk Polonyalı Memur tihap yolu ile Yazan: M. Turhan, TAN p Polonyada yapılan ikinci kral Bathoristir. Bu zat, Türklerin cemilesiyle evvelce Erdel Voyvadalığına intihap olun - muş ve kendisine bayrakla o çomak gönderilerek Türk mahmisi olduğu: na işaret kılınmıştı. Baturi, Lehistan kral hanedanı olan Yazellon ailesi - ne mensup prenses Anhanın kocası idi ve bu alâka ile Poloya İşlerini çok yakından takip ediyordu. Fakat İstanbulun arrusu hilâfında bir ha - rekette bulunmamak için de son de- sece dikkat gösteriyordu, adımlarını hesaplı atıyordu. Fakat Polonya tah. tı boş kalıp da yeni bir intihap zaru. yeti hasıl olunca telâşa düştü, İstan. bula elçi üzerine elçi yollayarak ve Polonyada para “dökerek | kendini kral seçtirmeğe çalıştı, İstanbul Rusyanın veya Avustur. yanm bu intihap meselesinde o Türk menfaatlerine aykırı bir rol oyna - mamaları için lâzım gelen tedbirleri #lmış, her iki hükümeti sert notal la hareketsiz kalmağa zorlamış Lehlere de Baturiyi kral lânm geldiğini anlatmıştı. Lehler bu emre inkıyat gösterdi- ler, Erdel Voyvodasını kendilerine kral yaptılar, Buna mukabil İstan - bul, Lehistanı himaye etmeğe ve ev- velce Polonya tahtını işgal edenlere “kral” diye hitap olunurken — şimdi © tâbiri kaldırarak Baturiye Lehistan beyi unvanını vermeğe başladı. Baturi, ömrünün sonuna (kadar « Kehistan kralı kalabilmek için İstan. bulu gücendirmemek © İcabeti bildiğinden pek uysal davranıyordu, her yıl İstanbula - bol hediyeler ta. sıyan - elçiler yolluyordu. Bu ara da Jan Sinyeski ve Heliç ( derebeyi Romanot adlı da iki elçi göndermiş ti. Bunlar, hudut münazaalarınm tes viyesini, islâm olmamış Leh esirle - rin iadesini temine Memür edilmiş bulunuyorlardı. Ayni zamanda Ana- doludan bir çok şeyler satın almak | işi de bunların omuzuna yükletilmiş. | w. ve seçmeleri O serada Türkiye mukadderatını — elinde tutan Sokollu Mehmet paşa — bu elçilere her türlü kolaylık göster. di, kral Baturiye Ahmet çavuş tası İle bir mektup yollayarak dei sadakatte sabit - kadem” kalma “sını tavsiye ettiği gibi elçilerin eşya satın almak üzere Anadoluyu gön - dermek istedikleri (Canko) mun du yollarda kolaylık ve yardım görme- sini temin etti. İşte bu Canko sof ve sair kumaş- © lardan bir hayli parça satın almak i- gin yanında bin filori altını bu. lunduğu halde 1576 da Ankarsya git. ti. Devlet memurlarının yardımı ile hir çok şey aldı, emin ve müsterih > İstanbula döndü. Elçiler de yetmiş —dıçı ve yedi varil Girit o şarabı, iki © denk halı ve balya balya pamuk al- — muşlardı, Lehistana yollamışlardı. Kral Baturiye bir Türk memuru na > zarile bakıldığı için onun kendi hak- İaki himayeyi fazlaca © İstismar “etmesine bile müsamaha gösterili - o yordu. > Meselâ ona, Polonyalı esirlerin ser- bırakılması vaat edilmişken ©, aslında Rus olan kimseleri de Lehtir diye hıraktırtınıştı. Bu arada Mahbu- — be adlı bir Türk kadınının Rusluk - zevci Ahmet de, eşinin el. alarak Polonyalı esirler a. yasına karıştı, elçilerle beraber kâç- 1. Ahmedin kardeşi Cafer ve Cafe - © rin karısı Yasemin de » kırk yıldan» İstanbulda oturmakta ve islâm girmiş bulunmakta olmal, rağmen « onu taklit ve takip etti- Bunların - siyaset âlemindeki nk renk hâdiselere nazaran - o ka- ar değeri yoktur. Lâkin Ankaraya giden ilk Polonyalı memurun adının, i tarihte ve ne maksatla oraya gittiğinin bilinmesi faydadan i olmasa gerektir. pi © © Zonguldağa İyi Su “4 Belediye, Kokarsu mev - getirtmek için Getiriliyor Zonguldak (TAN) 3400 metre uzaktaki, klinden iyi içme suyu inşaata başlamıştır. İlemek için çalıştığımız bir sırada bu “İhasının hazırlanmasında her vekâ. | işleri etrafında görüşmüştür. Faik Öztrak, kendisini ziyaret e. den bir muharririmizin, pasif korun. ma faaliyetine dair alinan tedbizlerin mahiyeti hakkında sorduğu Suale şu cevabı vermiştir: Halkin zihninde hamam, cami, sinema gibi yerlerin sığınak“ittihaz &dildiği hakkında yanlış bir zehsibin | yerleşmiş olduğunu işitiyorum. Fert. lere teveccüh edecek tehlikeleri ön. gibi yerlerde bir kütleye teveccüh e- decek tehlikeleri evvelden düşün. mediğimizi ve yahut bu gibi yerlerin sığınak ittihazına elyefişli olmadığı. nı takdir etmediğimizi zannetmek safdillik olur, Paxil korunma tecrü besinde buraların sığınak olarak gös. terilmesi, sırf halkın, mesul makum larca sığınak olarak gösterilen yerle. re gitmesini alıştırmak içindir. Bir tehlike vukuunda halkın emniyetini üzerine alan mesul makamlar, nere» lerin sığınak olabileceğini, nereli olamıyacağını takdir ederler. Binaen- aleyh tekrar tasrih edeyim ki, pasif korunma tecrübesinde sığınak olarak gösterilen yerlerin hiçbiri hakiki teh like vukuunde sığınak ittihaz edilmi. yeceklerdir. Tehlike vukuunda salâ- hiyetli makamlar nereyi gösterirlerse sığınak orasıdır. Hükümet Valandaş Yarın maraz KüYgeRsr tetriessi ayr tırmak değil, uzallinak vaztletile mü | kelleftir., Fölk Öztrak ihtikârla mücadele kanunu hakkında da şu İzahatı ver. miştir: | “ — Bu kanun Ticaret Vekâleti ta-| rafından hazırlanmıştır. Kanun lây!- letten birer mümessil bulundu. Bu kanunla hükümete salâhiyet veril - mektedir. Fevkalâde bir zamandayız. Ahvalin bu fevkalâdeliğinden; istifa. de ederek gayri meşru menfaatler peşinde koşup vatandaşları ızrar et- mek İstiyenler bulunabilir. Hükâüme. tin alacağı salâhiyetle büna meydan verilmi ktir. İhtikârın tesbitinde nasıl içü kullanılacağını soru. yorsunuz. İhtikâr tam manasile bir kıymet hükmü değildir ki, takâirin- de müşkülât çekilsin. İhtikârın tak. dirinde, maliyet fiyatı pek âlâ bir mesnet, bir hareket noktası olabilir. Esasen bugünlerde meclise sevkedi. lecek kanunun Izahnamesinde ihti. kârın evsafı da tesbit edilecektir.,, Dahiliye Vekili, Meclise verilmek | üzere yeni bir kanun lâyihası hazır. lanıp hazırlarımadığı hakkındaki sor. guya da şu cevabı vermiştir: “- Bu sene Meclise vervceğimiz kanun Tâyihalarından birisi, buzüne | kadar Dahiliye Vekâletine bağlı ola» rak çalışan belediyeler imar bürosu- nün Nafıa Vekâletine devri hakkın. daki lâyihadır. Belediyelerin bu hu. sustaki faaliyetleri genişlemiştir. Bu faaliyetleri takip etmek için geniş bir organizasyona ihtiyaç vardır. Halbuki Nafa Vekâletinin, #smen, İ bütün manssile geniş bir imar ve ya- pıcılık organizasyonu mevcuttur. De. hiliye Vekâletine bağlı olan beledi yeler imar bürosunu bu vekâlete dev zelmekle yeni bir teşkilâta lüzum kalmıyacaktır. Çünkü Nafıa Vekâle- tindeki organizasyon bu büronun bü. tün noksanlarını tekemmül ettirecek mahiyettedir. Yeni kanun lâyihalarından biri de nüfus tahriri hakkındaki kanundur. İlerde esaslı bir nüfus tahriri yapı" lacak, bu tahrire esas olmak üzere tecrübevi mahiyette bir kaç mta. kada bir nüfus sayımı yapılacaktır, Faik Öztrak Hükümetin Halkımızı! Hertürlü Tehlikelerden Koruduğunu Söyledi ? Dahiliye Vekili Faik Öztrak dünkü trenle şehrimize gel- miştir. Vekil bir müddet vilâyette meşgul olduktan sonra Be- lediyeye giderek Vali ve Belediye Reisile Belediye ve imar ÜNİVERSİTEDE: Yugoslavya Namına Bir Muhakeme Yapılacak Yugoslavyada işlenen hir cinayetin muhakemesine istinabe yoluyla ya. kında İstanbul birinci ağır ceza mah- kemesinde başlanacaktır. evrakı Yugoslavya Hariciye Vekâleti tarafından Hariciye Vekâletimize ve oradan Adliye Vekâletine gönderil miştir. Dava evrakı Sırp dilile yazıl. miş ve fransızcaya tercüme edilmiş- tir. Burada dinlenecek suçluların ad. ları Kostantin ve Elenidir. Rokfeller Müessesesinden Gel Paranın Vergisi Rokfeller müessesesi tarafınrlan Edirnekapı sıhhat merkezi doktorla- || rına gönderilen para 1937 de dök- torlara tevzi edilirken bu paraların || muhtelif vergilerinin tutarı olan 538 lira ödenmemiştir. Bunun için müessesenin mütemedi Muslihittin tevkif edilmiş, müsssese başhekimi Hüsnü de ihmalden dolayı zan altına alınmıştır. Dün ağır ceza mahkeme. sinde bu dayaya bakılmıştır. Dün mahkemede shaş müdüslü üünden sorulan avale gelen cevap 0» kunmuştur. Muslihittinin sıhhat mer kezinde mükeffel idare memuru ok duğu bildiriliyordu. Bundan sonra, mevkuf suçluya bazı sualler soruldu. Suçlu cevap verirken: — Rokfellerden gelen parayı 936 senesinde ben aldım ve doktorlara dağıttım. Vergilerini de mai sandı. dana yatırdım. 037 sonesinde para geç gelmişti. Purayı başhekim aldı ve bana vergisini vermedi, deği, Muhn. keme bazı noktaların tetkiki için ta- lik edildi. Yeni Ağırceza Mahkemesi İkinci ağır ceza mahkemi gün eski altıncı hukuk mahkemeşi salo. nunda işe başlıyacaktır. Şemsipaşa Camii Tamir Edildi Üsküdarda Şemsi Ahmet Paşanın Mimar Sinan tarafından yapılan ca- mi ve türbesi evkaf umum müdürlü. ğü tarafından esaslı bir surette tamir edilmiştir. Yalnız medrese belediye. ye ait olduğu için harap bir halde kalmıştır. Belediyenin de bu tarihi öbideyi kurtarması için alâkadarlar tarafından teşebbüsler yapılmıştır. e e çe Et Fiyatı Yükseldi Et fiyatlarının pahalılaştığı doğru değildir. Ağustos ayına nazaran bu ayda bazı cins hayvanların ithalâlı az ve bazılarının fazla olmasından dölayı fiyatlarda bir kuruş oynaklık sinde değildir. Karaman ve dağlıç e- İt devlet ihtiyacı için sarfedildiğin. i den ithalâtı azalmış ve kilo başına bir kuruş fark göstermiştir. Halbuki ruş düşmüştür. mmm edilecek, yapılacak tetkikat netice- sinde bu usullerden hangisinin daha uygun olduğu takdir edildikten son. yâpılacaktır.., Dahiliye Vekili Faik Öztrak bugün lerle meşgul olduktan sonra yarın Her mıntakada ayrı bir usul tskip Ankaraya hareket edecektir. olmuştur. Fakat bu fark etlerin hep- kıvırcık ve kuzu ithalâtı artmış oldu. ğu için bu etler kilo başına 3 - 5 ku. ra esaslı nüfus tahriri bu usule göre Mekteplere Tamimi Maarif Şürasınm vermiş ol. | duğu kararların tatbikatına bu ders yılından itibaren geçil- mektedir. Bu kararların birinci- si gerek orta, gerekse ilk tedri- sat müesseselerinde tedrisatın öğleden; evvele sıkıştırılması, öğleden sonraki zamanların da, talebenin kendi kendini yetiş- tirmesi için münferit çalışmala. ra, etüdler, tatbikata ve lâbo- ratuar mesaisine hasredilmesi- dir. Maarif Vekili hü kararin (at bikt dolayısile orta tedrisat mü- esseselerine gönderdiği bir tâ. mimde süyle demektedir; “.< Mekteplerimizin tam bir intizam içinde ve kusursuz bir | hava içinde işlemesi Cümhuriyet maarifi; de gayesi, sahsivet nevver vatandaslar yetiştirmek I ! İstinabe | | zaman dahi kendi viedanile başbaşa bırakmak ve | bu hataları şuurunun ssiğile tas. hih ettirmek gavesini temin için | ayrıca bir disinlin tâlimatname- | si de yapılmaktadır.” Ayni tâmime göre | İstanbul. da bütün mekteplerin açılaca- ğ1 25 eylâl pazar günü her mek- tep müdürü talebeyi mektebin toplanma salonunda toplıyarak yeni mesai saatlerini, yeni di- siplin ve imtihan talimatnam lerini ve bunların istinat ettiği | esasları anlatacaktır. Misir Çarşısının Plânı Hazırlandı Belediye Imar müdürlüğü, menafii aamanakye- İsme ee kerime Belemir Çar snun, plânlarını hazırlamıya - başla. miştir, Çarşının muhtelif yerlerinde İdağınık bulunan ve tarihi vasfının bir remzi olan aktar dükkünları, ye- ni plânla bir köşeye toplatılmakta, ve tarihi hüviyeti bu suretle yaşatıl. maktadır. Çarşının bu köşesi şarkva. ri şekilde tezyin ediletektir. Gerek bu kısmın, gerekse çarşının diğer kı- sımlarının caddeleri asfalt olacaktır. Diğer dükkünlardan meyvacılar, ba- kallar, sebzeciler, kasaplar, balıkçı- lar ve sair gida maddeleri satan dük- kânlar muayyen köşelerde toplatıla; caktır. Bu dükkânlarda satılan 0şv9- lara göre tertibat yapılacaktır. Çar- şinn her köşesi bol elektrikle tenvir edilecektir. POLİSTE . Motosikletin Tekerleği Fırladı Boyacıköyde «oturan 30 Yaşında Nobar bindiği motosikletin Boyacı. köy eaddesinden geçerken motasik- | yoğlu hastahanesine kaldırılinıştır. Kamyondan Düştüler Şoför Ziyanın idaresindeki 1605 numaralı et nakliye kamyonu Hürri. İ yet tepesinden geçerken şoför mai linin kapısı açılması neticesinde Zi. yanın yanında “oluran 75. yağında Mustafa ile kucağında bul yaşındaki! torunu Rıza vere düşerek muhtelif yerlerinden tehlikeli suret- hastahanesine kadırılmışlardır. Ağaçtan Düştü Alemdarda Başmusahip sokağında oturan 10 yaşında Alâattin evlerinin bahçesindeki ağaçtan düşerk oğur su. retle yaralanmıştır. Alâattin baygin bir halde Cerrahpaşa hastahsnesine kaldırılmıştır. Şüpheli Ölür Abdullah isminde yaşlı bir adam, dün Boğazkesende simitçi Sirin halık geçirmiye başlamış, hastahmse, de vilâyet ve belediyede. muhtelif iş. | ye kaldırılırken ölmüştür. Ölüm şip. heli görmüş, ceset morga kaldırı). mıştır, |ILIMANDA: | |/lep ettikleri şeyler 12 madde: letin tekerleği fırlamış, yere düşe- rek sağ bacağı kırılmıştır. Nobar Be. te yaralanmışlardır. Yaralılar Bulgar | önünde birdenbire yere düşerek fe. | 22-0-939 Piyasada Yeni Türk - Fransız Ticaret Mukavelesinin . Tatbikine ! ren Liman Amelesi Acenteler İhtilâfı Hallediliyor Liman smelesi ile vapür acenteleri arasındaki ihtilâflı noktaların hâle, dilebilmesi için önümüzdeki hafta çarşamba ve perşembe günleri Li. manlar umum müdürü Raufinin nez. dinde birtoplantı yapılacaktır. Bu toplantıda işçi mümesillerile acente, ler ve bir iş dairesi müfettişi bulu- vacaktır. İşçilerin vapur öcentelerinden ta. ies. bit edilmiştir. İşçi mümessilleri ile acenteler, bu noktalarda bir anla miya varılabilmesi için Limanlar w. mum müdürlüğünü tavsit etmişler» dir, Teşkilât Kanunu Projeleri Devlet deniz yollârı işletmesi; ve devlet limanları işletme umum mü- dürlükerinin teşkiât kanunu proje- leri ikmal edilmiştir. Bü ayın sonul na doğru projeler Ankaraya gönde- rilecektir; Projelerin teşrinievyola kadar Bü- e m 0 icap etmektedir: Yeni Vineler Geldi Liman işletmesinin İstanbul Jima- nı için Almanyaya $ıpariş etmiş ol. duğu dört vinçten son İkisi de geti İrilmiş ve yerlerine konmuşlardır. Bunlar 3.5 ton kaldırabilecek vine- lerdir, İlk getirilenlerin biri Beyko- za, diğeri Kuruçeşmeye konulmuştu, Yeni getirilenler de Sirkeciye konul- muşlardır. Yeni Muallim Tayinleri Gazinntep lisesi matematik #ua'li. mi Halil Şahverdi Üsküdar birinci orta mektebi matematik muallimliği. ne, Rire orta mektebi #irih ve coğ. tafya muallimi Musip Murguz Ka. İdıköy üçüncü orta meklebi tarih ve coğrafya muallimliğine, Adapazarı orta mektebi türkçe muallimi Rifât İlgaz Karagümrük orta © mektebi |türkçe muallimliğine, Kumkapı orta İ mektebi tabilye yardımcı muallimi Mevhibe Suer Ankara üçüncü orta mektebi tabiiye stajyerliğine, Ber - gama orta mektebi muzik muallimi Cahit Tuncel, Bakırici mektebi müzik muallitnliği ta orta mektebi tarih ve coğrafya muallimi Şükrü Sayalı Cağaloğlu or. ta mektebi tarih ve coğrafya mu limliğine, Adapazarı or'a mektebi orin tarih coğrafya mugllirri Saim Tur-! gut Vefa Tisesi tarih ve coğrafya mu. allimliğine tayin edilmiştir. gp Ecnebi Yapurlara Kumanya Veriliyor İcra Vekilleri heyeti kararı ile ih. racı yasak edilen gıda maddelerinin, llmanlarımıza uğrıyan evnobi Ya. purlarına kumanya olarak verilmesi- ne müsaade edilmiştir. Geçen hafa içinde ihracı yasak ©- dildiği için yiyeceklerini Timanaynız- dan tedarik edemiyen iki yabancı va- pur hareke edememek . vaziyetinde kalmışlardı. Bu halin devamı, bu va. purların limanlarımıza biç uğrıya- maması gibi bir vasiyet doğurabile. eği gözönüne alınmış ve yapılan mürncaatlara müsbet cevap verllmiş- tir. Bundan böyle yabancı vapurlar et ve yumurta gibi maddeleri, ihti. Yaçları nisbetinde kumanya olarak alabileceklerdir. Başlandı Fransa ile son yapılan ticaret anlaşmasının dünden itiba- on bikatına başlanılmıştır. Fransa için ihraç edilecek Türkiye malları husuyi takas şekliyle inüamele görecektir. Takasın nisbeti de arttırılmıştır. Evvelee yüzde altmış beş olan eşya mübadelesi nisbeti bu defa yüzde doksan dörde çıkarılmıştır. Muzme. leler Merkez-Bankasile Fransada Ta. kâs ofisi tarafından 'yapılacaktır. Türk — İngiliz Takas "anlaşması genişletildi İngiltere ile aramızda mevcut hususi takas anlaşması tevsi edilmiştir. Ve- Killer heyeti kararile bu il yeni bazı madleler ilâve edilmiştir. »od'ti Limited ya edilecek lan eşya müstesna olmak üzere İr- giltereye bütün Türk mallarıdın it. haline müsaade edilecektir. Türkiye. İngiltere Komoditi şirketine #ödene-* cek'olan mallar madenler, maden cövherleri, Kotsantreler, buğday, kö. mür, kereste, taze meyva ve sebz: ve könserve gıdalardır. Bunlardan gayrisi hususi takas ile İngiltereye ithal edilecektir. İngiliz takas primi Ahraç edilmiş mallar için yetmiş ku- raştur. İthal edilecek mallar için de yetmiş iki kuruştur, Vadeli yükleme. er için 55 - 60 kuruştur. İngiliz le rası 524 kuruştur. Fransa hükümeti, İtalyada olduğu gibi ithalâtın Jisan. sa iibi tutmuştur. İnglitene ve Fran- kilimi. A MZ. tur. Birsçokemeddeler lisans ile mua- mele görmektedir. İngilterede yiyecek o maddelerinin fiyatları yükselmiş olduğundan mem leketimizden dünya piyasalarına uy. gun bir şekilde bu : gibi maddelerin İngiltereye ihracına da imkân hasıl olmuştur, Şimdiden İngi için yu- murta talep edildiği gibi ayrıca ti tik, koyun ve keçi derileri istenildi. ginden bu malların ihracı için Anka- radan müsaade talep edilmiştir. Piyasada salah başladı Piyasalarımızda salah başlamıştır. Mevrudat normal şekildedir. Fiyat. Yar bazı #iallarda yükselmekte ve ba- larında düşmektedir. Fazla talep yüzünden İzmirde pamuklar 33 ku- ruştan 40 kuruşa ve Adanada 3İ ku ruştan 37 kuruşa fırlamıştır. Topruk ofis Trakyanın sert buğdaylarından ekstra ek$iralarım 4,92 kuruştan mü- bayan etmektedir. Yumuşak buğday- lar 5.7.5 kuruştan, savder 3,10 dan, kalburlu nohutlar 7 - 8 kuruştan, iç fındıklar 32,5, kabuklular 14,20, be- 46, ekstra zeytin yağları 44 - 45, ps. iuk yağı 34,20 - 37,20 kuruştan sa» tılmıştır. amm 22 Eylül 1939 CUMA $ uncu ay Gün: 40 Yizir: 40 Arabi 1388 Rumi 14S8 Saban: 8 Günes: 547 — Öğle İkindi: 1503 — Akan Yatsı: 1942 — İm Hava Vaziyeti' Yeşilköy meteotrlaji istasyonundan al nan malümata güre, hava yurdun Kocaeli bölgesinde çok bulutlu ve mevzii yağısi!, “Trakya ve Ege bölgelerinde çok bulut Akdeniz kığnları ile cemip doğusunda acik diğer bölgelerde bulutlu geçmiş, rüzgâr Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında cenir DI, diğer bölgelerde simali İstikemetter doğu bölgelerde hafif, diğer bölgelerde ortu kuvvette esmistir. Dün İstanbulda hava cok bulutlu geç- miş, rüzglr şimali sörkiden saniyede 1-8 metre huzla esmişlir. Saat 14 de hava taz- yiki 10164 milibar idi. Sühunet en yüksek Y7.1 ve en düşük 181 santigrat olarak kaydedilmiştir. ie öğ