23 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

——— 23.9.9a9 <— 24 Eylâl 1939 TAN. ABONE BEDELİ | Türkiye Ecnebi Woo Ke (oi Sene (o 200 Kr no * » Ay o wo * 3 Ay *w o tay 300 Milletlerarası posta ittihadına dahil olmıyan memleketler için bone bedeli müddet sırasiyle 30, 16, 9, 3.5 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değişlirmek 28 kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk pul ilâveri Lâzımdı GÜNÜN MESELELERİ | Türkiye Muazzam Bir Kütle a 4 37 ve üç sene zarfın- Tarafından il ri şel rafından milyonlarla ley serfedil. di. Yüzlerce gazete tesis ettiler. Tetbişçi teşkilâlları silâhla teçhiz ettiler. Almanyadan yalmz altın değil, makineli tüfek ve el bomba. sı beraber geldi, Almanya artık bekliyemez. Bizim petrollerimize ihtiyacı var, Milli Köylü Partisinin İkinci Reisi Dr. Lupu (Cenova matbun'ına verdiği rapordan) e Romanya nazilerin cenubu şar- kiye yürüyüşlerinde bir köprüdür. Eğer naziler Romanyayı kendi £ raflarına kazanırlarsa Sovyet Rus. yayı Avrupa siyasetinden tecrit etmek emellerine kavuşmuş ola. caklardır. Eğer Romanya, Fransa - Rus anlaşmasına temayül ederse Drang nach Osten büyük bir darbe yemiş olacaktır. Bunun önüne geç- mek için Romanyayı Kazanmak lâ. zımdır. “ Titulescu Hariciye Vekili bulun. duğu müddetçe Almanya bu si- yasetini yürütemedi.Titulescu Roman un apanevi harici siyasetini ta. ediyor, mutlak bir sulh, şart. sız, kayıtsız Milletler Cemiyetine Sigortalıdır Yazan: Naci SADULLAH âdiseleri samimi, devamlı, de-| rin bir dikkat ve alâka ile ta kip edenler, ve tecrübeli Türk dev - letinin güttüğü basiretli siyasetin ne kadar şümullü bir görüş mahsulü ol. duğunu sezebilenler biliyorlar, kav- riyorlar ki, bugün, şarki o Avrupayı barut ve benzin kokan ateşiyle tu - tuşturan korkunç yangın, çatallı a- levlerini, bu vatanın bağrıma kadar asla savuramıyacaktır. Türk vatanı bu yangına karşı, 18 milyon Türk - ten, 170 milyon Kızıl Rustan, 45 mil yon İngilizden, 42 milyon Fransız - dan, ve bunları takip eden daha mil- yonlarea insandan müteşekkil mu - azzam kitle tarafından sigorta €- dilmiş bulunuyor. Ferasetli vatan * daşlar, Türk devletinin, Türk mille- tini bu ölçüsüz mazhariyete nasıl ka. Vuşturabildiğini kestirmekte zorluk çekmezler. Olgun Türk diplomatlarının de- rin basiretine, coğrafi, siyasi şart - ların, ve taliimizi gittikçe parlataruk a a aaa para ie HİTLER #eyrederi hâdiselerin de yardımı, bi- zi bu mesut neticeye (o kavuşturmuş bulunuyor. Hele Almanyanın şark davasına veda etinek“mecburiyetin - de kalışından sonra, Yahat ve geniş bir soluk alabilmek için, dünyanın tuttuğu istikamete bakmak kâfidir; Türkiye artık bu yolun üzerinde değildir. Ve delirmeyen hiç bir ihti- ras, Türkiyeden yol isteyen davalar peşinde koşarak çıkmaza saplanmak istemez. Vâkıâ bugün, bütün bunlar, bü - tün vatandaşlara malüm olan aşikâr hakikatlerdir. Ve bu mesut hakikatin bu vatanda yaşayan herkes tarafın- dan kavranılmış bulunduğunu anla. mak için, vatandaşların, hiç bir en- dişe çizgisiyle kırışmayan yüzlerine bakmak kâfidir. Türkiye, o kopmuş bulunan harbin bütün © zararlarına hudutlarını sımsıkı kapatmış olan memlekettir: Gönüllerimizdeki bü - #fin endişe mikroplarının ölüşü, bu - BA inanmış bulunmamızdan geliyor. Fakat buna rağmen, Tadyo maki. neleri başında sabahlayan vatandaş- ların sayısı büyük bir yekân tutu. yor. Gece yarıları İstanbul şehrindeki binalardan bir çoklarının kapıları ö- nünde pijamalı, gecelikli vatandaş - lar gazete bekliyorlar. Ve fırsattan istifade piyasaya atılan bazı gazete yavruları bile, has undan yapılmış taze ekmek gibi kapışılıyor. Kahveler, tramvaylar, gazinolar, lokantalar hi muharebe dediko - duları ile dolu, ve uzaklarda kopan kıyametten, ber vatandaşın dimağı. na sıçrayan kıvıleim bir türlü sön - müyor. Bütün bunların arkasından © © gelecek bir: # “— Niçin?,, sunline verilecek ce- vap, hepimize, derin bir iftihar du - yurabilecek mahiyettedir Zira bu alâ kanın harp tehlikesinden çok uzak kaldığımıza katiyetle inanmış bulun. duğumuz bir sırada dahi olanca de - rinliği ile devam etmesi, Türk mille. tinin, şarki Avrupayı saran © ateşe hodbin bir endişe ile bakmadığını © Kösteren en asil delildir. F Kendisini muharebe tehlikesine Şok yakın hisseden bir milletin, cep-! he haberlerine karşı sonsuz bir alâ- ka göstermesi çok tabiidir, Fakat bu alâka, milli de hodbince bir endişenin mahsulüdür. |desi gihi duruyor: Bununla bağlılık, Fransa ve diğer sulh ta- raftarı, milletlerle iştirak davasını güdüyordu. Bu siyasot Balkan an- Taşması, Küçük antant politikası ve Romanyanın Sovyetlere yaklaşma. sı şekillerile kuvvetleniyordu. Romanyada Titulescu faşizmin baş düşmanı idi. Romanyada na. zizm taraftarları o Titulescu'nun Litvinof ile teşriki mesai edişine kızıyorlardı. Kralın etrafına topla- nan bu nazi taraftarlarının ve manyanın tazyiki ile Titulescu düş. tü, onunla beraber kâtibi Savel Radulescu ve siyasi taraftarları da sefirleri de düştüler. Bu, mazisi Almanya ve Romanyadaki sağlar için büyük bir muvaffakıyetti. Ti. tulescu'yu düşürmek için Alman- ların çevirdiği entrika şu idi: Kral Karol ve Başvekli Tata- rescu, Titulescu'nun çekilmesine karar vermezden üç gün evvel Ro- manyadaki nazizm lideri M. Oet viar Goga Belinden Bükreşe dön- dü. Döner dönmez Kral tarafından kabul edildi, Goga, Her Hitler, Hess, Goering, Goebbels, Neurath, Ribentrop, Sehacht, Darrö ve Ro- senberg ile görüşmeler yapmıştı. Bu görüşmelerden sonra Kral Ka. rola bir mesaj getirmişti. Goza bu mesajla beraber Titulescu hakkin. da Gestaponun bir dosyasını da ——————< ra hudutlarının selâmetinden emin bulunan Türk milletinin (alâkası, Milli bir endişeden ziyade, beşeri bir rikkatten doğuyor: Ve bugün, Türk milleti, kendisini değil, başkalarını yıpratan, kendisini değil, başkalarını ürküten felâketlerin azabını duyu -İ yor, Biz, İspanyaya karşı, Habeşisla- na karşı, Çekoslovakyaya karşı, Çi- ne karşı, Avusturyaya karşı, Polon. yaya karşı, yâni ezilen bütün zayıf « lara, ve ezilen hütün insanlara karşı ayni alâkayı göstermiş, ayni merha. meti duymuştuk. Hiç bir o menfaat beklemeden bu alâkayı gösteren, hiç bir minnet beklemeden bu merha - meti duyan, ve her mazlümun sstra- bına kalbinde yer veren bu millet, kanlı dünya haritasının o ortasında, şerefinden gittikçe kaybeden insan - olsa,|liğın lekeleyemediği bir asalet âbi. iftihar Halbuki Türk milletinin, ayni en-| duymakta hayli haklıyız: Zira elle - dişeyi duymadan ayni alâkayı gö termesi, yaradılışındaki asaletin â - tezahilrlerinden biridir: Zi -İrimizde yirminci asrm silâhlarını, ve içimizde birinci asrın o yüreğini taşıyoruz! © TAN N b EN Demir Muhafızların iki yıl önce öl; kz Ar iz 5 rülen lideri Kodreanu, teşkilât feshedilmeden önce Demir Muhafızları teftiş ederken beraber getirdi. Himmler'in gön- derdiği bu dosyada'Titulescu'nun di ğer milletleşle yaptığı konuşmalara âit casusların verdiği raporları getirmişti. Bu raporlar, Titules. cu'nun yalnız Romanya menfaat. lerine muhalif hareket ettiğini de- gil, Kralın da kredisini hariçte kır- mıya çalıştığını gösteriyordu. Kral bu raporları okuduktan sonra Ti. tulescu'yu ezle karar verdi. itulescu çekildikten sonra Almanya için Romanyada çalışma sahası açılmıştı. Romanya. nın mali kontrolü, liberal ve Fran- gofil Bratianu'nun elinde idi. Bü- yük Resista ve Bunca Romanescu mühimmat fabrikalarını o kontrol ediyordu. Bratlanu Almanların ik- tısadi dühulüne kuvvetle muhale. fet ediyordu. Naziler, onun nüfu- zunu kırmak için şiddetli bir mü. cadeleye giriştiler. Daimi müşavir. lerden Ayvarescu, Vaida « Voyvod, Aryetoianu, Manoilescu yalnız Ak manyaya doğru bir cephe değişik- Jiğine değil, kendilerinin de alâka. dar olacakları Alman sermayedar teşebbüslerinin Almanyada kurul. masına taraftar oldular. Üç bin a- Janile Alman Soya « Bean kum. panyası teşekkül etti, Romenyada nazi propagandasını yapmak için müthiş paralar sarfetti, Almanya, Romanyanın kimyevi ithalâtının imtiyazını üzerine aldı, Hububat ticaretine el uzattı, daha bir çok sanayi ile beraber gaz kuyularım da eline geçirdi Almanyanın Romanyadaki bu faaliyetleri Deutsche Dresdener bankasinın Bükreşte açtığı Gru- pul Bancar bankası tarafından teş» kilâtlandırıldı. Grupul Barcar'ın müdürü C, Argetoianu büyük nü- fuz sahibi idi, Doktor Sehachtın muvaffakıyetile, Almanların Ru- men gazlarını satın alma faaliyeti 260 bin tondan 1934, 1935, 1936 da 670 bin tona çıktı. Almanya Ro. manyaya 18 milyon. R. M. borç- Jandı, Bütün bu gayretler sayesinde li. beral hükümeti düşürdükten sonra Mareşal Avarescu'nun idaresinde nâzist hükümetini kurdular. Fran- sa bu vaziyet karşısında Bal kanlardaki bütün kuvvetlerini se- ferber etti, Liberalleri, zaranistle. ri muhalefete sevketti. Imanyanın Romanyadaki faaliyetleri Transilvanya- daki Alman ekalliyetleri tarafın. dan himaye gördü. Almanlar 1933 de bu ekalliyetler arasında milli schen İN. E. D. R.) teşkilâtını kur. dular. Bu teşkilât tamamile Al- manyadaki Nazi fırkasının prog- ramını takip ediyordu. Bundan başka Romanyalılardan müteşek- kil Yıldırım teşkilâtını kurdular. Bu teşkilâtın reisi Dr. Fabricius'. tu. N.E.D.R. 1933 nihayetine, Baş- vekilin ve Fransa taraftarları Du. ca'nın Sinaya istasyonunda Yıldı- rım gruplarının lideri Nicholas Constantinescu'nun öldürülmesine kadar faaliyetine devam etli. Bu cinayet etrafında yapılan tahkikat Yıldırım gruplarının N.E.D.R. teşkilâtına bağlı olduğunu meyda. na çıkardı. Naziler ve bethişçiler gizli çalışıyorlardı. Nazilerin bu Yıldırım grupları teşkilâtı 1934 te tamamile feshedildi. Almanyada Volkiseher Beobah- ter gazetesi derhal tehdid: başla. Romanya hükümeti bu nefret ettiği nazi teşkilâtlarını feshetmek» le hata ediyor. Öyle bir zaman Ze, lecek ki, bugünkü hükümet erkânı- nın hepsi, yerlerini bu feshettik. leri teşkilâtların adamlarına terk edeceklerdir.,, Bu teşkilâtlar feshedildikten son- ra, naziler Remanyada daha iki teşkilât kurdular. Bunlardan biri Alman Halk Suallan teşkilâtı, di. deri de Romanyalı Halk Fırkası i- di. Bu ikincisi ilk kongresini 1935 te Bled'de akdetti, 6000 azâsı olan bu teşkilât Romanyada Yahudi a. leyhtarı hareketlere başlamayı ve Romanya ile Fransa arasındaki an- laşmayı bozrnayı kararlaştırdı. Ro- manya parlâmentosundaki nazi mü- messilleri Alman mümessili gibi konuşmıya başladılar, Bu teşkilâ. tın reisi Romanyanın Henlein'i Hans Roth parlimentoda: “Roman- ya hükümeti, buradaki Alman e. kalliyetinin iki memleketi birleş- tirmek için bir köprü olduğunu v. nutmamalıdır., diyecek kâdar ile- riye gitti Alman nazileri bir çok Roman. yalıları da aralarına aldılar. Profe- sör Cuza'nın faşist meclisi, Yahu. di aleyhtarlığına başladı . Nazist Köylü Fırkasının reisi Goga ve es- ki Başvekil Valda « Voyvod ta bun- Jar arasında idiler. Bunlar Hitle. rin meşhür “psikolojik tecavüz. siyasetini takip ediyorlardı. Şıar- ları da şuydu: “Hitler bi?im komü- nizme karşı hamimizdir., Roman. yada Nazi fırkası Başvekili Tata. rescu'nun kardeşi Stefan Tatarescu tarafından teşkil edildi. Fırka Ya- hudi düşmanlığını birinci prensip İN ŞARKA YÜRÜYÜŞÜ Demir Muhafızlar ve Diğer Nazi Teşekkülleri Romanya Içinde Nasıl Çalışıyorlardı ? 935 te bu dağınık ları birleştirmiy ettiler. Fakat Goza ile Guza (Bi reşte Goza ve Goga ismile anılır. lar) bu hususta anlaşamadılar. Bu Rumen teşkilâtlarına doğrudan doğruya Volkischer Boobühter gâ- zetesinin muhabiri Her Weber pa- ra veriyordu. Bunlar 1936 da Di. mineatza gazetesinin başmuharri. ri Doktor Blumenfield'di öldürttü- ler. Dimineatza gazetesi “Mavi e- vin,, nazilerin merkezi olduğunu i- Yün etmişti. Romanyada dehşet saçan en bü. yük teşkilât 1933 te Bükteşte yiz- li teşekkül eden Demir Muhafızlar teşkilâtıdır. Bu teşkilât, Yahudi düşmanı olduğu gibi demokresi düşmanıdır. Gayesi Romanya ile Fransız anlaşmasını bozmak, ve Almanyanın Romanyada bir nazi hükümeti kurmasına yardım ef- mektir. Kullandığı usul adam öldür mektir. Demir Mühafızlar teşkilâ. #nin lideri Zelea Codresnus'tu. 1923 te Yahudi aleyhtarı bir nü. mayişe muhalefet eden polis komi- serini öldürmekle meşhurdu. Et- rafına bir tekim gençleri topliya- rak ölüm taburları teşkil etti. 1933 te liberal Başvekili Duca bu teşkilâtı dağıttı. Fakat bu ha. yatına mal oldu. Katili Constanti- nescu, Codreanu'nun “muavini Idi Demir Muhafızların kuvveti 1936 da anlaşıldı. 1936 temmuzunda bu teşkilâtın 16 azası apandisit ümeli- yatı yaptırmak üzere girdiği hasta- hanede Michel Stelesen'yu öldüt- düler. Stelescu önse Demir Muha- fızların lideri idi, sonraları “Ru men Ehli Salibi,, teşkilâtı: kur- mak için aralarından ayrıldı. Bu sebeple kara listeye girmişti. Ay- ni zamanda gazetede kendini ö- Jümle tehdit edenlerin isimlerini İe neşretmişti. Demir Muhafızlar Milli Köylü Fırkası lideri Maniw'- yu ölümle tehdit ettiler, 25 ağus- tostada eski Maliye vekili Madgea- kuyu öldürdüler.Birkaç gün sonra da bu fırkanın mühim bir azası 0- lan Sava Gimon Besarabyada Kis- bnicu'da bir tarlada ölü bulundu. D emir Muhafızlar parayı doğ- rudan doğruya Almanya. dan alıyorlardı. Yeşil gömlekleri- nin üzerinde gamalı haç taşıyor - lardı. Demir Muhafızlar kimleri öldüre. cekleri hakkında emri Almanya. da, Dolfüs'ü öldürmek kumanda. sım veren membadan alıyorlardı. 1936 da Titulescu'yu zehirlemiye teşebbüs edenler de bunlardı. Bu sıralarda Balkanlarda bir çok devlet adamları da bunlar tarafından ze- hirlendi. Fransada salâhiyettar mahafil - den aldığım malümata göre, Al man nazi propaganda teşkilâtı Ro. manyada seksen gazeteyi kontrol etmektedir. 1936 da fRomanyada Propaganda için sarfedilen para 600 milyon leydi. Bu gazeteler mü- “emadiyen Romanya - Fransa bir. leşmesine muhalif neşriyat yapı. yorlardı. Bu cereyanı körükliyen başlıca gazete Porunca Vremiu ve Curentue gazeteleridir. Bu gazete- ler bir zamanlar Yıldırım grupla. rının lideri olan Doktor Fabricius tarafından idare edilmektedir, Tiberal hükümet , Romanyayı nazi tesirinden kurtarmak Için 936 da Ducu'nın ölümünden sonra ida- reji örliye ilân etti, 1937 den sonra Romanyanın harici siyaseti tama. mile değişti. Nazist tehlikesini anladıktan sonra Kral ve hükümet nazilere karşı cephe aldılar. Bilhassa Kral Karo. lün son Berlin seyahatinden ve Lon.. dra seyahatinden 80 ra sİy RI Balkanlarda Nazi Teşkilâtları bir hâdise değildir. Hitler şarka doğ- ru siyasetini takip ederken, © şimali şarkide olduğu gibi, cenubu dahi, bu yürüyüşü (O kolaylaştıracak teşkilâtlarını kurmuştu. Bunlar çık açık faaliyetlerine, propaganda. larina devam ettiler, daha otoriter lıştılar.. Bilhassa Romanyadaki De - mir Muhafızlar teşkilâtı diğer Bal » kan şehirlerindeki teşkilâtların en revolüsyoner o mahiyette olanı idi, Demir Muhafizlar Kara listeye kay, dettikleri devlet adamlarını bundan evvel de Romanyada öldürdüler, Başvekil | Titülescunun © düşmesin sebep Demir Muh İhimaye eden nazi hükümetiydi. AJ - manlar o zamanlar o Romanyada © kadar tazyık yaptılar ki, Romanya, raflar, nazizme düşman bir olmalarına rağmen Goga gibi nazist, Patrik gibi koyu mürteci a damları devlet idaresine | getirmeğe mecbur oldular. Almanya ile « kor- kunç iktisadi anlaşmayı imzalamağa mecbur oldular. Fakat Romanyada ileri unsurların faaliyeti neticesi, ve nazi tazyikının aldığı tehlikeli şekil karşısında vaziyeti anladılar, daha demokratik bir idare kurdular, Fa - kat bu nazi nüveleri, hükümetin bü- tün şiddetli tedbirlerine rağmen i. çerden hâli | temizlenmedi, hâlâ Her Göbelsin emriyle hareket et - mektedirler. Bunun en açık delili Calinescuyu öldüren, ihtilâlei nazi unsurların hemen radyoya radyo vasıtası ile Alman nazi mer , kezini haberdar etmeleridir. Hemen her memlekette nazi pro- pagandası ile zehirlenmiş . gençler, millet ve gazeteler vardır. Bunlar hâdisele. re uyarak “bir sükün manzaraiı arzetseler dahi, için için faaliyetleri. ne nihayet o vermemişlerdir. Her memlekette zaman zaman emniyet müdürlüklerinin yakaladıkları ca , suslar, propaganda broşürleri, gizli telgraf makineleri bu nüvelerin fa- aliyetini göstermektedir. Romanya reketleri karşıladığı halde, Sofya kuryesi vasıtası İle gelen gizli evra- kın çalınmasına, kuryenin ölümü nün önüne geçmeğe, şimdi de Başve- kilin katline mâni olamamışlardır, ları Balkanlarda © zannedildiğinden için yukardan emir, ve fırsat bekli - nacak dersler vardır. man zaman nazi teşkilâtlarının faa- liyetlerine şahit olmuşuzdur. Bu me- «lde neşredilen broşürler, bazı ga - zetelerde çıkan makaleler, gençler arasına yayılan nazizm fikirleri hu teşkilâtın bura a faaliyette oldu: ğunu gösteren alâmetlerdir. da bitaraf kalabiliriz. Fakat dün nın giriştiği ve sonu meçhül bu bâ direde içimizde mikrop yarın son nedamet fayda vermez gi bi bir netice ile karşılaşmamıza se bep olabilir... Herkese dostuz, fakat tehlike sezdiğimiz hiç bir yerde bita- şarkide Müz Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel Rıranu Başvekil Calinescu- ya öldürdüler. Bu tek başma ha demokratik memleketlerde a - m $ devletlerde gizli ocaklar halinde ça | koyu koşup, İ nazi parası ile satın alınmış adamlar emniyet müdürü bu gibi bir çok ha. Bu da gösteriyor ki nazi teşkilât. çok mühimdir, ve faaliyete geçmek yorlar. ii Bu hâdiseden bizim için de ah . Bizde de za - Biz bugün için harp harici olabi. | liriz. İnşallah harbin sonuna kadar - » ve bunları © ların hürriyet ve demokrasiye ta - Â saklamak, raf değiliz. Bu sebeple biraz daha müteyakkız davranırsak, hiç bir şey kaybetmez, çok şey kazanırız... U nutmıyalım ki nazi nüveleri henüz daha hiç bir memlekette tamamiyle tasfiye edilmiş değildir. Mütemadi yen nazi casuslarını ( hapish sevkeden Amerikada bile. mamile değişti. Romanyayı nazi İstilâsından kurtarmak için demok- rat liberal bir hükümeti iktidar mevkiine getirdiği gibi sulh taraf. tarı olan demokrasilere o temayül etti, » Hamiş: Bugün Romanya Başve- kili Calinescu'yu öldürenler de bu Demir Muhafızlardır. Bu hâdise de Romanyada nazizm teşkilâtlarının — ——————— a çi : İN