6 Mart 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

6.3.0940 BUGÜN Şark Âleminde Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL ağdattan gelen arapça gazete. ler, Irakta vuku bulan son hâ. diseleri aydınlatan o müteaddit vesi. kaları neşretmektedir. Bu vesikala. rın en mihimmi, Başvekil Paşanın kral naibine verdiği istifa. namedir. İstifaname Trak'ın son ,se. nelerde yaşadığı siyasi hayatı icmal #diyor ve İrak'ın siyasi buhranlar. dan kurtulması için takip edeceği hattı hareketi, bu gibi Tesmi vesika. larda eşine nâdiren tesadüf edilecek bir sarahatle anlatıyor. Mühim Bir Vesika : lam N uri Sait paşa son senelerde bir. e biri ardınca İrakta yuku bu. n hükümet darbelerinden bahsede- rek evvelâ “bir takım sergüzeştçile. rin suikast ve darbeli hükümet ya. parak iş başına geçtiklerini” söylü. a Onun bu sözlerle Bekir Sıtkı MA tarafından yapılan hükümet darbesine işaret ettiği gayet sarihtir. Bekir Sıtkı paşanın iş başına geçir. diği hükümetin ne yaptığını anla. tan satırlarda da onun “memleketi en büyük tehlikelere maruz kıldığı ve Memleketi birçok kıymetli adamla. rndan mahrum ettiği” kaydolunu- Yor ve daha sonra memleketin bun. İardan kurtarılması üzerine maziyi mili birliğin ve m yükmelmenin temini istihdaf e ini söyl ierelinii iylüyor ve şu satırları ilâ. “Fakat bu siyasetin yanlış olduğu süratle anlaşılmış, çünkü iktidar mevkiini ele geçirmek için yeni bir yakar hazırlanmış ve bu. sulkasdi anlar, maziyi unutmak siya. setini icap ettiren saikleri anlama. dıklarım göstermişlerdir.” Suikastler » kinei sulkasdi o hazırlıyanlara karşı gayet mülâyim davra. nılmış, verilen cezalar hafifletilmiş ve böylece adil ve ihsan siyasetinin takibine devam edilmiş ise de, bunun da verdiği netice, bütün dünyanın buhran içinde yüzdi bir sırada sulkastlerin yeniden başgöstermesi ve Kmeilerin yon göste de Sidürüümezi ölmüiğer <br” Nuri Sait paşa vaziyeti bu şekild. hulâsa etmekle, İrak'ın son seneler. de Yaşadığı hayatın; darbek hükâ. met, derbei hükümete mukabil ha. mülâyim içinde gecmiş oldu ie ettiriyor ve bilhassa İrak'ta mücrimlik” cereyanının alıp mâni olmak için her şe. Yer ank izm geldiğini izah edi. çilmezse “huy, <cTeYanın önüne ge- Teketi de per Met köklesir, ve mem- Bu Si e sürükler” diyor. keti hem dahili Salt paşa memle- ere maruz , hem harici tehlike. cereyanl> bırakacak olan bu gibi ve bu marea KAtİ bir darbe indirmek etle memleketi bu cereyan. dir. irak gec» kurtarmak lehinde. ay bütün İrak ef. Bstifanamesinin yerlerinde tekrar etmekte. Başvekilin Azmi Naz. Salt paşanın bu vesikada e ir ettiği gümüz Tras verleidir. Çünkü kom. iy siyasi sarsıntılar ve — aaisinde geçirilecek Wei büyü > Tektir. Memle. va zim vük bir insa siyaseti Şa yes sükün ve istikrar içinde made tana ammın büyük bip him. çim Femen muhtaçtır. met teskil çe? #ANIN Yeni bir hükü. yarslık e esi, onun İrak'ı istik. Ve siyasi sarsın; ardan azim ve İrak eği ger Romaya Giden Bir n Prensi Roma, 5 (A.A) — Prens pa Otto Von Almanya büyük elçi mühim Bir mevki işgal etme Ede buraya müuvasalat etmiştir. de ayni düşünce. | manzara, şüphe| | | Garp cephesinde İngiliz topçu kuvvetleri düşmana ateş ediyorlar Mister Velles Bu Akşam Parise Gidiyor Lozan, 5 (A.A) — Dün Lozana «© len Sumner Velles, doğrudan doğru. ya oteline gitmiştir. Kendisi yorgun gözüküyordu. Velles, çarşamba akşa- mı Parise hareket edecektir, O zama. na kadar Berlini ziyareti hakkında Amerikan Hariciyesine raporlarını yazacaktır. Şahtı Amerikaya çağırdılar National Zeitung'un Berlin muha- birinin zannettiğine göre, Almanya. nın Amerika le iktisadi münasebet. İerde bulunması ihtimallerine dair | Velles ile Dr. Sehacht arasında yapi. lan görüşme“ esnasında Velles, Dr. Schacht'ı Amerikaya davet etmiştir. Rörü; (AA) Birleşir Amal rikadan avdet eden Amerikanın Lon. dra elçisi Kennedy Romaya uğramış ve Amerikanın Roma elçisi Phillips ile görüşmüştür. Kennedy Sumner Welles'in yakın. İda İngiliz riealine vâki olacak ziyare. ti esnasında kendisile görüşmek ü. zere o tarihte Londrada bulunacaktır. Welles'in getireceği malümal Vaşington, 5 (A.A) — Sumner Velles'in seyahatindeki mâna ancak Vaşingtona döndükten sonra anlaşı- lacaktır. Filhakika her şey Roosevelt. in Velles tarafından getirilecek mo- İümattan istifadesi tarzına bağlı bu. Tunmaktadır. Roosevelt, Velles'in av- detinden sonra Avrupa harbini dur. durmak imkânlarının kullanılacağını beyan edebilecek ve bu suretle siya- si muhasımlarına karşı vaziyeti kuv. vetlenebilecektir. Garp Cephesinde Belçikalı Tayyarecinin hesinde kayda değer bir hâdise vuku bulmamıştır, Fakat Garp cephesin. den hareket eden İngiliz hava kuv- vetleri şimali Almanya üzerinde, Fransiz tayyareleri de hudut hattı ü- zerinde, Almanlar da Fransa üzerin- de keşif uçuşları yapmışlardır. Garp cephesinin İngiliz kısmında . ai kii işgal etmişler ve bir kaç İngiliz esiri almışlarsa da burası bilâhare İstirdat olunmuştur. Lord Gerd, bugün kuvvetli bir Alman (mevkiini tahrip eden bir Fransız heferini İngiliz nişanile tal tif etmiştir. Belçika Meclisinde Brüksel, 5 (A.A.) — Mebusan Mec lisl içtimamın başlangıcında, reis Van Canvelaest, bütün mbuslar aya. ğa kalkmış olduğu halde, bir Alman tayyaresinin taarruzuna kurban gi den mülâzim Henrardın hatırasım yadederek, Belçika bitaraflığının, Al man tayyareleri tarafından mütemaâ. diyen ihlâl ediliş tarzındaki kasdı te- barüz ettirmiştir. Bundan sonra Başvekil Bapterlot, memleket şerefi ve memleket hukü. kunun sıyaneti namına, hüküme- | Almanlarla İngilizler Arasında Bir Temas Belçika Meclisinde, Almanların Düşürdüğü Hâtırası Taziz Edildi minat istediğini izah etmiştir. LER Romanyanın Rumen Harici Ticareti Yeni Zaruretlere Göre Tanzim Ediliyor Bükreş, 5 (Hususi Muhabirimiz» deni — Mİlli propaganda nazırı Ra. propaganda kalkınma cephe nazırlığına milli nağırı Gluroseu ve bu nezaret mi teşarlığına da Romanyanın Ankara büyük elçisi Stolca, Romanyanu et. ki Moskova büyük elçisi Gregorve'an Ankara elçiliğine tayin edilmesi muh temeldir. » İ Rumen harici tisaret rejim'ni dil eden kraliyet kararnamesi, bugün neşredilmiştir. Kararnamenin başlıca gayesi memleketin sınaf faaliyetini milif menfaatlere ve Inklişuf eden Av- rupa vaziyetinin tahmil ettiği zaru- retlere göre Idare etmektir. Karsr- name bilhassa spekülâsyona maruz kalan ve Romanya için bir gün müb- rem bir ihtiyaç sırasına geçecek olan bazı iptidaf maddelerin kullanılması işinin bir nizama bağlanmasını istih. daf eylemektedir. Sofya Elçimiz Şehrimize Geldi gofya elçimiz Şevki Berker dün Londra, $ (Hususi) — Garp cep-ftin, maddi ve bilhassa manevi taz.| sabahki semplon ekspresile şehrimize gelmiştir. Elçimiz Parkotele inmiş. Harbiye Nazırı, ilk eteşin, Belçika) tir, tayyareleri tarafından açılmedığım tasrih etmiş ve Henrardın, sadece ta. arruza mukabele ettiğini ve bu esna- da, kalb nahiyesinden müteaddit kur şun yarası aldığını söylemiştir. -—-Sevyot - Alman Hududu İşaretlendi Moskova, 5 (A.A) — Sovyet — Alhan merkezi hudut komisyonu a. şağıdaki tebliği neşretmiştir: Takriben 1500 kilametre uzunlu” Bunda Alman — Sovyet hududu bo. yunca hudut işaret dirkleri tesisi işi, 27 Şubat 940 tarihinde bitmiştir. 2820 işaret direği dikilmiş ve yeni hududun heyeti umumiyesinin topog rafi haritası çıkarılmıştır. ——— 300 Milyon Sterlinlik Harp İstikrazı Londra, 5 (A.A.)— Sir Con Simon, Avam Kamarasında, 300 milyon Sterlinlik bir harp istikrazı ihdas e. dildiğini bildirmiştir. Bu istikraz tahvilleri 10 ve 19 sene vadeli olup yüzde üç faizlidir. Mezunen gelen Şevki Berker, bu. rada bir kaç gün kaldıktan ve Anka raya gittikten sonra Solyaya döne- cektir, Sofya sefirimiz, kısaca şu beyanat. ta bulunmuştur: “... Türk» Bulgar münasebetleri gok iyidir. Aramızdaki dostluk git tlkçe daha fazla inkişaf ediyor. Bul garistandaki son kabine tebeddülü, dahili sebeplerden ileri gelmiştir. Bulgaristanda askere çağırılanlar, her gene olduğu gibi muayyen ve mutat talim devresi için alınanlardan Hbarettir. Bunun haricinde bir hazır. lik yoktur. Italya Elçisi Geldi İtalyan büyük elçisi De Pepo, dün sabah Ankaradan şehrimize gelmiştir RUMEN - BULGAR Hududunda Bir Hâdise Bükreş, 5 (A.A). — Bulgar komi. tacıları Romanyanın hudut ciyarın. daki Kilitaki köyünü basmışlardır. İk! hudut bekeisi yaralanmış, iki ko. mitaö: ölmüştür. bu ihtiyari sürgünlerin ihmal göstermektedir ve bu Tüyor. Fransa aleyhinde çalışmaktır. * Daily Sketeh gazetesinin verdiği malümata göre Ingii- terede bazı hükümet daireleri, resmi vesikalara karşı çok evrak zıyaa uğramaktadır. Harbin başlamasından. beri, hükümet evrakını ihtiva eden 17 çanla za; tur, Bunların ekserisi otomobiller içinde otomobilin sahibi dönünce çantasının yerinde yeller es. tiğini görmüştür. Fakat İngiliz gazetesi, bu çantalardan çoğunun ehemmiyetsiz evrak ile dolu olduğunu söy- © Psviçredeki Nazist teşkilâtı, reislerinin tevkifi “üzerine, fesholunmuştur. İsviçre Nazistlerinin İl reisi olan Tobler, bir müddet mukaddem bu leş- kilâtın başından istifa etmiş ve bir Alman ca» sus şebekesinin başında çalışmağa başlamıştı. Çok geçmeden Zürih zabıtası bu adamı yakala- dı ve onun İsviçrede kendi ihtiyarile sürgün ha- yatı sürüyormuş gibi görünen Almarlarla dü- şüp kalktığını tesbit etti, Bu ihtiyari sürgün- ler arasında eskiden Berlin polis müdürü olan bir zat bulunuyordu. Londra gazetelerine göre vazifesi, İngiltere ve yüzden bükümete ait bir * Vaşingtonun siyası mahfilleri, Amerika Cüm- hurreisi Mister Roosevelt'in Avrupaya gönder- diği Mister Welles'in getireceği cevabı şimdiden tahmin ettiğini söylüyorlar. Bunlara göre Roo HÂDİSELERİN içyüzüma sevelti, müttefiklerin Naziliği ezinciye kadar harbedecekleri kanaalindedir. * bir harp vukuundan masisi ise Roosevelt Cenubi Atlantiğe maksatlar gözetildiği Fakat Mister Roosevelt, Berlinden hasusi bir takım malümat almış ve bu malümattan Nazistlerin, şiddetli olduklarını anlamıştır. Mister Roosevelt'in bütün ümidi de bu nokta üzerinde temerküz ediyor. Amerika Cümhurreisine göre mütle fikler gevşeklik göstermiyeceklerdi fırsattan İstifade etmeleri mümkündür. Avrupa diplo. hiç bir netice vermiyeceğine kanidir. * Son günlerde, yeni bir Alman Cep zırnasının muharebe vukubulduğu birkaç kere söylendi. Bütün bu şayiaların orlaya çıkmasına sebep, Lahn namındaki Alman levazım gemisinin Mon- tevideo'ya uğrıyarak petrol ve levazım aldıktan sonra süralle hareket etmesidir. Onun bu hare- keti, son şaylaların çıkmasına sebep olmuştur. * Son zamanlarda Hitlerin 15 Martta büyük taarruza ge- çeceği hakkında bir şayin çıktı, Londra gazetelerinden birine göre bu şayla takip olunmuş ve onun en nihayet, bazı bitaraf memleketlerdeki çıkmış olduğu anlaşılmıştır. Bu yüzden bu habere pek te inanılmıyar. Fakat bu haberi yaymaktan ne gibi önce harbe son vermek fikrinde Fakat Nazistlerin tarafından vuku bulan teşebbüsün vardığı şayi oldu. Hattâ bir Alman sefaretlerinden de heniz anlaşılmamış bulunuyor. EELE . .. .. İçkiye Yüzde Yüz! Yazan:. B. FELEK pr haller, fevkalâde ted. birleri icap eder. Geniş ölçülü ihtimallerini küçük boyda çarelerle karşılamak balık ağile ça- dır kurmıya benzer. Onun için dünyadaki fevkalâde Jin bizdeki muhtemel tesirlerini "lamak üzere hükümeti: dığı tedbirleri hepimiz tasvip şılarız. Bu arada vergi ve tekâlife dair o. lan zamları da ayni anlayışin hüsnü telâkki ederiz. Lâkin bu pek tabii o- Iai ve terviç hareketlerimiz. bizi bir nokta üzerinde ısrar ile dur. maktan menedemez. 940 yılı bütçesinde 28 milvonluk bir açık var, Bunun sebebi Avrupa harbi dolayrsile gimrük ve diğer va. eksilmedir. Bunu Wi tedbirler alıyor. Bunun ilk teza- hürlerinden biri şekerin kilosuna ya. pılan 10 kuruş zamdır. Lâkin bu on kuruş bülçe açığının kapanmasına kâfi değildir. Geçenki nutkunda da Sayın Başvekilimizin işaret ettiği gibi muamele, kazanç ve istihlâk gi. bi diğer bazı vergilere de hirer mik. tar zam yapılacaktır. İşittik ki; bu meyanda ispirtolu iç. kilere de yüzde sekiz zam olacakmış. Azdır efendim! Nisbetsizdir. Şo- kere yüzde kırka yakm bir zam ya, parken muzır bir keyif maddesi olan ispirtolu içkileri yüzde sekizle bırak. mak olamaz. İçkilere yüzde yüz zam yapılmasını isteriz. Bunu içenler de, içmiyenler de, hele içmiyenler pek yerinde bula. caklardır. Böylece bir taraftan içki iptilâsına karşı bir tedbir, diğer ta. raftan da hükümete keyif yolile bir varidat temin edilmiş olur. Zaten bu zıkkımı içenler: “İç böde, güzel sev, var ine aklü şutrun” “Dünya Var imiş, ya kl, yok İmiş ne umrun” Demiyorlar mı? İçerler ve içerlerken dünyada © Tup biteni unuturlar, Böyle güzel İnisyanlar da, bugünkü şerait içinde pek ucuz olamaz. İçkilere yüzde yüz zam, şekerden kalori alacak iken bunun pahalılaş. ması bazılarının ispirtoda kalori aramalarına da mâni olduğu gibi, sarhoşluk yüzünden birçok aile ocaklarında kaybolmuş olan dirlik düzenliğin avdetine vesile olur. Ben, ötedenberi olduğu gibi bu s6. fer de, bu fırsattan istifade ederek içkiye ağır vergi konulmasını ehem, mivetle ileri sürüyorum. Bu yazım belki işret müptelâlarının hosuna gitmez. Fakat eminim ki, geri kalan azim ekseriyet benimle beraberdir. Zaten amansız bir mantık da bizi ba. na icbar etmektedir. Şekere vüzde kırk zam ettiren & caplar, içkiden yüzde yüz almadan hrrakemaz. Müttefikler Boğazdan Ne Zaman Harp Gemisi Geçirebilirler? Londra, 4 (A.A.) — Reuter bildi. riyor: Avam kamarasında işçi mebuş Henderson, Türk « Fransız - İngiliz karşılıklı yardım muahedesinin, şim- diki harbin ihtimalleri dahilinde ola. rak, İngiliz ve Fransız harp gemile- rinin Boğazlardan geçmesine müsait olacak surette Montreux mukavele sinin 19 uncu maddesi hükümlerine İuygun olup olmadığını sormuştur: Butler, bu suale şu cevabı vermiş tir: “— Yardım muahedesi tatbik mev kiine konulduğu takdirde, Türkiye muharip olacaktır o Ve binaenaleyh Montreux mukavelesinin 19 uncu maddesi mucibince İngiliz ve Fran. sız harp gemilerinin Boğazlardan geçmesine, eğer istenilirse, müsaade İetmekte serbest bulunacaktır. Binaenaleyh, Montreux mukavelesi. nin 19 uncu maddesinin karşbklı yardım inuahedesile hiçbir alâkası yoktur.” İki Arap Şeyhi Arasında İtilâf Çıktı Şam, 5 (A.A.) — Şimali tanda Neveit'den bildiriliyor: Diabal Emiri Şeyh Malik ile Diz bai Velisi Şeyh Rasit bin Mektub & rasında bir ihtilâf çıkmıştır. Şeyh Malik şehri muhasara etmiş tir. Vali 200 suvari ile karşı çıkmıştır. Bir musademe olmuştur. Bir çok ölü ve yaralı vardır. Her iki taraf dost. larından imdat istemişlerdir ve şeyh Malike, Maskat sultanmdan yar, dımcı kuvvet gelmiştir. Muhasa; devam etmektedir. Arabis.