19 Eylül 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

Pa KAMUTAY Ismet İnönü çok mühim iki çaT LU ADIMIZ, Başbakanımız diyorlar ki Akdenizde ve Avrupada bir harb patlamasını biz türkler büyük bir facia addediyoruz Anlaşma hiç bir devlet aleyhinde ol- mıyan meşru bir müdafaa vasıtasıdır Başbakan İsmet İnönü, Nyonda akdedilen Ak- deniz anlaşması münasebetiyle dünkü Kamutay toplantısında şu çok mühim nutku söylemişlerdir: “—. Nyon anlaşması Akdenizde korsanlık aley- hine manen ve maddeten âkid devletlerin tesanüdü- nü ve teşriki mesaisini ifade eder. Karadeniz ve Akdeniz devletleri davetliler ve âkidler meyanın- dadır. Almanya dahi davet edilmiştir. Davet için teşebbüs alan devletlerin diğer bazı devletlerin iş- tirâk etmemesi haline teessüf etmeleri hem bizim hissiyatımıza terceman olmuş, hem davet eden dev- letlerin geniş bir anlaşma istihsali için arzularının samimi olduğunu nazarımızda teyid etmiştir. (Âl- kışlar.) Korsanlık aleyhinde bir mücadele anlaş bir hâdisedir ki, tabüi ve rahat haller içinde fazla dikka. ti çekmiyecekti. Fakat Nyon anlaşmasının umumi dik- kat ve hassasiyeti üzerinde toplaması akdolunduğu za- e gergin Ve nazik şartlar içinde bulunmasındandır. İspanya meselesi uzadıkça taraflarım ve mefruz tarafs v darların birbirinden korkularr Aartıyor. İspanya meselesi l'"—'ı'hangi bir şekilde bitse ispanyol milletinin meftuz ta. Taftarlarının hepsini mütehayyir etmesi pek muhtemeldir; Fakat, mesele bitinceye kadar Avrupa krizlere maruz görü- Nüyor, Korsan denizaltılarının faaliyeti şimdiye kadar Seçen krizlerin en şiddetlisini bize ihzar etti. Fransa ve İn- Başbakanımız Kamutay. kürsüsünde Nyon anlaşmasını izah ediyor gilterenin davetinde ve Nyon anlaşma- sında mündemiç olan azim ve karar ile bğraber geniş anlaşma fikri had ve ger- &Bin vaziyeti sulh yoluna çevirmeye mu- Vaffak olmuştur. Bunu müşahede etmek Avrupa için bir nefes imkânı vermiştir. N n Muhterem arkadaşlar, yo Akdenizde ve Avrupada bir b patlamasını biz türkler büyük ir facia addediyoruz (Bravo ses- eri), Kamutay toplantısında anlaşmasını tasdik eden kanunlar ittifakla kabul edildi Nyon anlaşmasının maksadı ve onun yüklediği Türkiyenin doğrudan doğruya ve mükellefiyet hududu dahilinde kalmak şŞartiyle an- ANDIMIZDIR S HER YERDE PAZAR 5 19 KURUŞ Eylül 18 inci Ya — | 1937 TOPLANDI nutuk söyledi Büyük önder dün akşam İstanbula hareket ettiler Reisicumhur Atatürk refakatlerinde Başve- kil İsmet İnönü ve Dahiliye Vekili Genel Sekreteri Şükrü Kaya ve maiyetleri ol- duğu halde dün akşam saat ondokuz 30 da İstanbula hareket buyurmuşlardır. ve Parti İsmet İnönü tunceli vaziyetini izah etti Cumhuriyetin ıslâhat ve imar programına muha- lefet eden bütün engeller ortadan kaldırılmıştır Dünkü Kamutayda reylerin tasnifi esnasında Başbakan İsmet İnönü tekrar kürsüye gelerek şu nutku söylemiştir: “— Bu toplantıdan istifade ederek Büyük Meclise dahili bir mesele hakkında da maruzatta bulunmak için izin isterim. Arkadaşlar, faydalı faaliyeti- mize fasıla verdiğiniz zaman size Tuncelindeki vaziyetin bir hulâsa- sını yapmıştım. O günkü vaziyeti tafsilen arzetmiştim. Şimdi size Tuncelindeki vaziyetin bugünkü halini arzetmek isterim. Muhalefet edenler Cumhuriyetin imar ve ıslah progra- mına muhalefet eden, nüfusları az ol- makla beraber altı aşirettir. Bugün bu altı aşiretten müşevvik ve sergerde ne kadar adamlar varsa bunlar reislerile beraber faaliyet imkânından tamamen mahrum bırakılmışlardır. (Alkışlar) Al. tı aşiretten birinin reisleri imha edil- miş ve diğerlerinin reislerinin hepsi ya- kalanmış, adalete teslim edilmiştir. Tuncelinde isyan ve ıslahat anane- sip Dersimin bütün hatıraları, dağları, tepelerile bir takım aşılmaz, geçilmez ve bütün isyanlara mesned olan yuva- ların ve istinad noktalarının hikâyele- rinden ibarettir. Orada Kutüderesi, Ka- lan deresi, Dojik babadağı ve saire gibi ilk sahnede bahis mevzuu olmadığı me- Seleler önünde iken böyle bir dehşetten ahsedişim bir Avrupa harbını insan- laşmalar akdi için hükümete salâhiyet verilmiştir âr içinde hepimiz için felâket saydı.. ğ"fdamdır. Avrupa bugünkü vasıtalar Önünde bir yarım avuç kadar yerdir 4 yeni bir patlamadan bütün medeni- Yetini kül altında gömmek ihtimali Vardır, Bu memleketin mesul bir vazi- Fedarı ve beynelmilel münasebet- mıştır. Seçim daireleri sırasiyle yok- lama yapıldıktan sonra; Akdenizde korsanlık fiillerine karşı alınacak müşterek tedbirler hakkındaki Nyon anlaşmasının tasdikine aid kanım projesini tetkik et- mek üzere Cumhur Reisi Atatürk tarafından toplantıya çağırılan Ka- mutay, dün saat 14 de B. Abdülhalik Rendanın başkanlığında toplan- reis, imler vardır ki, sadece bu isimlerin telaffuzu ve eskiden birçok seferlerin bunlardan biri etrafında gördüğüm 0- (Sonu 4. üncü sayfada) Mareşal Çakmak | Yugoslavyaya hareket etti - İstanbul, 18 (A.A.) — Genel Kurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak, yugos- lav ordusunun yapacağı manevralarda bulunmak üzere bu akşam saat 20 de Adatepe destroyeri ile Yugoslavya'nın Split limanına hareket etmiştir. Mareşal Kadıköy rıhtımında, - vali Muhiddin Üstündağ, Örgeneral Ali Sa. id, Korgeneral Ali Fuad, İstanbul Ko- mutanı Korgeneral Cemil Cahid Toyde- mir, İstanbul Merkez Kumandanı İhsan İlgaz, Deniz Komutanı yarbay Mahmud ve daha birçok zevat tarafından uğur - lanmıştır. Mareşala bu seyahatte, refikaları ha- va müsteşarı kurmay albay Şefik Çak- mak, kurmay albay İzzet Aksalur, kur- may yarbay İhsan Eriç, kurmay yarbay Cevdet Çultak ile Yugoslavya'nın Anka. ra ataşemiliteri albay Rakoçeviç refa - kat etmektedir. Şe tnsanların müşterek - saadetine ':ı“"lfnıç bir insan olarak bir harba ani olmak için elimizden geleni Yapmaya mecbur — olduğumuzu Z'""'edl'yoruz. (Bravo sesleri, al- işlar ), N Yon anlaşmasında bulunan korsan- el :*alf_yh_indeki mücadele fikri, konfe- İçiki İştirak etmiyen yakın ve uzak y .T yerde tenkide uğramamıştır. Si- lık Ve YöKK itilâfların neticesi olan itirazlar da bîl:.:ı"kkt'bı'saı'ılığı tasvib ve teşvik ede- Gökük ü birt mütalea hiç bir yerden işitil- a İşti'r. Bu umumi telâkki de göster- lâz?mdır ki, bu anlaşma tabii ve Me kiy * bilr müdafaanın ifadesidir. Tür? üyük“ Anlaşmanın haricinde kalan kerigi deWletleri ve geniş muhitleri de V $ FAALI ; d, içerissinde toplamasını temenni €r | N.V(ın anl *Yhi N Vas; Nde olmiryan bir meşru müdafaa d-'lıletam telâk'ki ederek, hükümet, arze- laşmasını hiç bir devlet a- Sün kanun Wâvihalarını B. M. Mecli- (“'*lçli:.i;k Etmesini istirham eder. Nyon anlaşmasına zeyl ve bu an- laşmanın maksadı ve onun yükle- diği mükellefiyet hududu içinde kalmak şartiyle anlaşmalar” akdi için hükümete salâhiyet verilme- sine dair iki yeni projenin de hü- kümetten geldiğini söyledi. Esas Nyon anlaşmasiyle beraber sa- yısı üçe çıkan bu projelerin tetkiki için Hariciye ve Milli müdafaa encümenle. rinden mürekkeb bir muhtelit encüme- nin kurulması hakkındaki teklif kabul edilerek, Cemal Tunca (Antalya) nın reisliğindeki muhtelit encümenin pro- jeleri tetkik etmesi için toplantıya ara verildi. Dünkü toplantının hususiyeti Dün Kamutay, bilhassa Başbakanı- mızın anlaşma mevzuları üzerinde ko- nuşacağı bilindiğinden tarihi ve fevka- lâde günlerine hâs bir hususiyet deko- ru içinde idi, Saat 13 den itibaren din- leyici localarını doldurmak için bekli- yenlerin sayısı kapıların açılma saatin. de bir yer bulabilmek gayesiyle yerin- (Sonu 4 üncü sayfada) B. Menemencioğlu I Dış İşler Bakan ve_lu'lı'_l(amu_ tay'da anlaşmanın veciz bir izahı- nı yapmıştır. B. Menemencioğlu- nun ;özlen'm'n tam metni 4. üncü sayıfamızdadır. Tarih kurultayı yarın açılıyor — İstanbul, 18 (Telefonla) — Büyük Tarih kurultayı 20 eylül pazar- tesi günü Dolmabahçe sarayında açılacaktır. Sergiye ve kurultaya aid bütün hazırlıklar bugün akşama kadar bitirilmiştir. Kurultay toplantılarına iştirâk etmek üzere bugün şehrimize alman profesörü Hartman, yugoslav profesörü Bayrakdaroviç, macar profesörü Fettih, çekoslovak profesörü Rilga, macar profesörü A. E. Foldih, al- man profesörü Dortsel, leh profesörü Prezevortski olmak üzere yedi yabancı tarihçi daha gelmiştir. 5 inci dil bayramı Kutlama Töreni Ankara, 18 (A.A.) — 26 eylülde ya- pılacak beşinci dil bayramı kutlama tö- reni programı aşağıdadır: ( Sonu 5. inci sayfada ) Yabancı profesörler Tarih kuru- mu üyeleri tarafından karşılan- mışlar ve Tokatliyan oteline misa- fir edilmişlerdir. Güzel türkçe ko- nuşan alman profesörü Hartman bana şunları söyledi: “— Ben Berlin üniversitesi, arabca islâm tarihi ve türkoloji profesörüyüm. Türkiye ve türk tarihi ile şahsen meş- gul olmaktayım. Bundan evel iki defa da Türkiyeye gelmiştim. Ben yalnız İs- tanbulu görmekle de kalmadım: Anka. raya gitmiştim. ( Sonu 5. inci sayfada )