24 Temmuz 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 10
tep namına bir şey bulunmıyacaktı. —ıy— YANIK 4$ kemmuz 1724 Şerefli bir gün : Zozan suthünün yil dönümü! münasebetile arkadaştmı:, Sadri E . tem, dün akşam radyoda bir konfe - rans verdi, anlattı, Sevr uçurumu ile Lozan tepesi arasında farkları birer birer işaret etti, Aynen takdim ediyo ruz? Muasırlarımız ve bizden sonra ge - lecek insanlar için en kuvvetli tezat nümunesi şu iki kelimeyi yan yana getirmek olacaktır: Sevr ve Lozan! Sevr ve Lozan yalnız bir tek fikri; anlatan, ve bir tek zıddiyeti ifade e-! den iki kelime değildir. Sevr ve Lo -| zan bize, hürriyet, esirlik, yaşamak ve ölüm, müstakil vatan, müstemleke memleket, imtiyazlı ecnebi — müsavi hukuka malik insan, açık müstemlike, pazarı, milli pazar, vatanda menfj — vatanda hür olanları hatırlatır, Sevrin nasil muasır bir cinayet olduğunu anlamak için Lozanı tanı- mak, Lozanm büyüklüğünü takdir « debilmek için de Sevr uçurumuzu bü tün derinliğile görmek gerektir. Dağların yüksekliğini ovalardan,! uçurumlarım (derinliklerini de dağ tepelerinden seyretmelidir. Evvelâ Sevr uçurumunu görelim, 10| Ağustos 1920 de son Osmanlı impara- toru tarafından kabul edilen Sevr mu-| ahedesi hudutlara, İstanbul ve Bo gazlara, ordu teşkilâtıma, mali, adli ve iktasadi esaslara dair ileri sürdü- ğü ahkâm ile memleketi tam manasi- le bir müstemlike yapıyordu. İşte muahede ahkâmmdan bazı mi saller: Hudutlar : Edirne vilâyeti, İzmir vilâyetinin mühim bir kısımı, Urfa, Ayinlap ve A- dananın bir kısmı Türkiyeden ayrı. yor. Erzurum, Trabzon, Bitlis ve Van vilâyetleri müstakil Ermenista- na ilâve ediliyor. Hudut bizim taraf- ta gayri askeri bir hale (o konuyordu. Yani Şark hudutlarımız ilk tecavlizde Türkiyenin kullanabileceği en büyük top küçük çapta dağ topları olacaktı. Her gün bütün zekâ, bütün kabili.) yet, bütün servetlerini bir anda. bi- zakmağa mecbur edebilecek (Obüyük tahrip vasıtaları icadıma hasredenler Türk hudut muhafızlarına küçük bir mitralyözü bile fazla görüyorlardı. Bize bırakılan askerlerin kumanda heyetinin yüzde 15 şini ecnebi zabitles! ri teşkil edecekti Türkiye polisinin yüzde onbeşini ecnebi polisi teşkil e- decekti, Seferberlik Türkiye için mem, nudu, Memleket seferberliğe hizmet eden her şeyden menedilmişti. Yol yapmak, demiryolu yapmak, seferber- Tiğe hizmet telâkki ediliyordu. Sevr muahedesi bahriye kuvvetleri. mizi de katilcesine tahrip ediyordu. Çünkü 7 gambot 6 torpidodan maa- da bütün harp gemileri imha edile cekti, İmha masraf; da Türkiyeye ait olacaktı. Bizde kalacak gemilerin asla tor- pil kovanları bulunmıyacak ve bu ge- milerde 77 milimetre çapından daha büyük topları imha olunacaktı. Harp gemisi satm almamız mete ditmisti, Tayyareler, balonlar, oksijen fstih« sal eden müesseseler ve tavyaresiliğe ait bütün malzeme müttefiklere teslim | dilecekti. İ Bu şekilde silâhtan tecrit edilen Türkiyede hakiki hâkim (Beynelmilel kontrol) heyet; olacaktr. ; Muahedenin bu ahkâmından maada gok feci olan mali, adli, iktasadi hü- kümleri vardı, Mali ahkâm : Sevrin mali ahkümr Türkiyesi büt çe yapmaktan,.yani müsiaki! devlet olmaktan meneden bir müessese ol- makla kalmıyordu. 'Türkiyeyi mite madi bir surette haraç vermeğe icbar ediyordu. Maliye nazırının hazırladığı meali zaptedilebilecek mukavemetsiz bir ha- müvazene kanununu mahiye komisyonu le konuyordu. Muahede tatbik edilmediği takdir. de İstanbul müttefikler tarafından zaptolunacaktı. ! Ve Istanbulda bir boğazlar komis.| yonu bulünacaktı. Bu komisyon haki- kat halde emir veren, bayrağı olan, #abıta kuvvetlerine hükmeden, vergi “alan bir hükümet halini alâcaktı, Ru “hükümetin idaresini, yani (o boğazlar , komisyonunu Türkler hariç olmak t- pere İngiltere, Amerika, Fransa, Jn- ponya, İtalya, Yunanistan, Romanya 'murahhasları teşkil edecekti. | Istanbula biz Türkler değil, fakat 'tizak Şarktaki Japonlar, ve yakın (komşularımız Yunanlılar ve Raman- "yalılar hükmedeceklerdi, İ Müahedenin imzalanmasına rağmen müttefik işgal orduları Türkiyeyi ter. ketmiyeceklerdi. l İstanbul vilâyeti, İzmit mtıkası, Bursa, Balıkesir vilâyetlerinin şimal i, ve Çanakkale (inzibat) im tesisi için İngiliz, Fransız, İtalyan işgal kuvvetlerinin emrine verilecek. ti, Bu ecnebi askerlerin iaşesi Türkiye bütçesine ait olacaktı. İşgal kuvvetleri istihkâmlari © yık. tıkları gibi top nakline müsait olan şose ve demiryollarmı tahrip edecek. si ve masrafları bizden alacaklar- ', Buralardaki kumandanlarn yerli ahaliyi tevkif, hapis ve idam salâhi- yetleri olacaktı. Ordu : Padişahım maiyetinde zabitler, erki. n: harbiye heyeti dahil olduğu haldef Vatikanda olduğu gibi 700 asker bu- Junacaktı, Akalliyetleri muhafaza pi mek ve dahilde emniyeti wübafasa | için de 35 bin kişiden mürekkep bir! Jandarma kıt'ası teşkil edilecekti, Çok! mühim karışıklıklar zühurunda 15 bin kişilik bir takviye kıt'ası da bu- İandurulacaktı. Bu kıt'alardn ağır tetkik ve tasvip edecekti. Yani bu komisyonun istemediği hiç bir işi millet meclisi kabul edemiye. cekti. Maliye komisyonu Türk parası. na nakit muamelâtıni idare edecekti. Maliye komisyonu Türk bütçesini na- sıl sarfedeceğini de tayin etmişti. Vatandaşların boğazlarından kese- rek devlet hazinesine verecekler; ver- gileri bu emperyalist muahede vatan kasasmdan şu şekilde alacaktı. Maliye komisyonunun maaşları öde. mecekti, Muahedenin imzasından $on- ra Türkiyede kalacak işgal kuvvet. lerinin iaşesi masrafları verilecekti, Mütarekedenberi Türkiyede bulunan İşmal küvvetlerinin iaşe masrafları tesviye edilecek. Tahrip olunacak istihkâmların, ba- tırlacak gemilerin, ve bozulacak de- miryollarının ve şoselerin tahrip mas. rafları önedecekti. Bunlar ödendikten sonra kalan pa- ra ile zannetmeyiniz ki hiz memleke. timize ait işler yapacaktık. Hayır, bu-! na imkân yoktu. Çünkü muahede bun. Tardan artan Türk parasma da bir ha- Taç zemini bülmuşte. Müttefik devlet. ler tebeasından olup ta harp esnasın- da Türkiyede zarar gören şahısların ve müesseselerin zararları tazmin ©- Tunacaktı. Eğer bütçemiz bütün bunları öde meğe küf; gelirse, ve maliye komisyo- nu lütfen müsaade ediyorsa kendimi. 28 ait işleri yapabilecektik. Meselâ hastane ve mektep açabilecektik, Buna mukabil vatandaşlardan ya- pılan İstikrazma faizi ve resülmali sa-| hiplerine iade olunmıyacaktı. Demiryolları İnşasma, imtiyazlar! verilmesine ancak bu malt komisyon müsetde edecekti. iktisadi ahkâm» Harpten evvelki kapitülâsyonlar ah. küm: müttefikler zümresine dahil o- lan ve fakat şimdiye kadar kapitülds- yonlardan istifade ed de teşmil iliyerdi 24 Temmuz 923 Bugün Lozanda diplomasinin İ meydan harbini kazanmıştık Sevr uçurumundan Lozan tepesine nasıl tırmandık? i olan Anadolu Türklüğünü henr parça ye göre memlekette iki smıf halk pey- da olacâktı: İmtiyazlardan istifadi eden ecnebiler, ve bütün yükleri sirt-) Tarma alan Türkler, Türkler bütün vergileri verecekler, ecnebiler bütün vaziyetlerden istifade edeceklerdi. Bu suretle memlekette ne ziraat, ne sx naylin inkişafına imkân kalmıyacak tı. Hatta ticaret bile Türk unsurunun elinden çıkıp yabancılara geçecekti. Memeleket gümrükleri artırılamıyan bir serbest pazar olacak ve memleket dünya İstismarcılarının zevklerini ve neş'elerini ve refaklarını (tamamla mak için mütemadiyen çalişan sefil bir müstemlike halini alacaktı, Adli ahkâm : Sevr muahedesi, Türkiyenin Türki- yede Türk kanunları tatbik etmesi- ne müsaade etmiyordu. Kapitülâsyonların adli ahkâmı Ts. giltere, Fransa, İtalya ve Japon mu rahhaslarmdan mürekkep bir komis- yon tarafmdan bir kanun Jâyihası haline konulacaktır. Türkiye de bu &a- nunu tatbik edecekti, Hulâsa Sevr Türkiyeyi serbest de- nizden mahrum, Anadolunun nisbeten fakir ve yalnız başına yaşıyamıyacak bir köşesine atılmış bir memleket ha. line koyuyordu; asırlardenberi geref- li ve hâkim bir birlik hayatı yaşamış İryor, hem de köle mevkiine indiriyor- du. Lozan 24 Temmuz 1925 de Türkiye Cümhu- riyetinin ilk eseri olan Lozan muahe. desi, Yaşıyanlar için Hicap vesikası olan Sövri baytar" Hüsa” değistireir müsta- kil Türkiyenin Mudttlatını tayin etti. Yunanistanla, Fransa ile, Italya ile arazi meselesinde anlaşıldı, Boğazlarda Türk hâkimiyetinin te- sisi suretile Boğazlardaki devlet ma- hiyetini alan komisyon hakiki manza- rasını aldı. Ni Kapitülâsyonların ilgası teyit oluü- du. Hür bir Türkiye kuruldu. Sevrin ne maliye komisyonu, ne ikirsadi ne de adli ahkâmı kaldı. Lozan sulhü müsavi devletler ara- sında müsavi bir Türkiyeyi ortaya gikardı. Bilhassa mali ve iktisadi hür. Triyetini tesis eden, hudutların emniye- tini vücude getiren Lozanın imzalan- dığı gün tarihin bir şeref günüdür. Dünya tarihinin bir dönüm noktasıdır. Sevr uçürumunu dolduran ve Türk milletini Lozan Zirvesine çıkaran yol Kuvvetle, cesaretle, birlikle ve büyük şefin idaresinde geçilen büyük yoldur.! Bu yolda çocuklarının hâlâ 'mazar Jarını tanımıyan anaların göz yaşları! var ve kurumamıştır İ Bu yol, kanları hâlâ Anadolunun Garp tarlalarmda geinciklere kızıl renk veren adsız a$kerlerin gemikleri üstünden geçer ve gene insan beden- leri bu yolda bir parke taşr gib; düşe- Hidir. Bu yolda inanan askerin, düşünen başkumandanın imanı, ve inandığı şet, le birlikte zafere yürüyen heyecanlı! bir milletin ayak izi vardır. Bu yolda Erzurum, Sivas kongrele. rile nihayet Ankara Büyük Millet meclisi ile vatanını bir kalp gibi bir giye etrafında topliıyan büyük Musta- fa Kemalin yaratıcı dehâsile arka- daşlarının eseri koruyan gayretiaden vücut bulmuş istikbal yoleuları Türk milletinin istiklâl tallinj ele aldılar. Sevrden Lozana geçen yol Sakarya- ya uğradı. Afyona, Dumlupmara uğ- radı, Nihayet Akdenize geldi. Yal Ak. denize gelince Sevr Türk neferinin ayağı altında can verdi. Lozana milli misakla gittik. Lozan-| dan dört sene evvel bu milli misaka| cihan devletleri gülüyordu. Fakat Lo. yan konferansında cihan devletleri! milli misâkı ciddiyetle imzaladılar, İsmet paşanın şahsında tecelli eden Türk diplomasi zekâsı cihan huzurun. da üstümlüğünü ispat ett; ve diploma: Aç ve esir arslanlar ! Bundan bir ay kadar evvel, Bordo şehrine büyük bir hayva- nat sirkı geliyor ve şehre çık- mak istiyordu. Fakat bu hayva- nat için gümrük resmi ii iş gümrükte bekliyorlardı, Canbaz- anı istedi, vahşi hayvanları trene topraklarından da geçmek icap ediyordu. Bu sefer de, Almanlar, gümrük almadan hayvanları ge- girmek istememektedirler. Bu su- retle, istasyonda 68 arslan kafes ler içinde bekleyip durmaktadır. Şimdi, canbazhâne sahibinin parası büsbütün tükenmiştir, ve hayvanların açlıktan ölmek ihti- mali çoktur. Bunu hober alan Himayei hayvanat cemiyeti yar- dıma karar vermiştir. Halk da bu zavallı, esir ve aç arslanlara öte beri gelirip vermektedirler. Malmödürlüğünden: “Yenikapıdı Kilise Sokağında” kâin ölüp Tahminen” yüz metre murabbanda bulunan denizden dolma mahal bir sene müddetle kiraya verilecektir. Bu yerin es- ki icarı yüz yirmi: iki liradır. Müza;ede müddeti 11 Temmuz 932 tarihinden 5 Ağustos 932 tarihine kadar yirmi beş gündür. Taliplerin 5 Ağustos 932 tarihi- ne müsadif perşembe günü saat onda müzayede ve ihale komis- yonuna müracaatları. (3258) SEYRİSEFAIN Mertezi İdaresi Galata köprü! Şu3e A, Sirkeci Mühürdar ga Mersin postalarında: Istanbul - Izmir ücretleri Kr. 1 inci kamara 1000 a” ye 800 Güverte 300 (3518) sinin meydan harbini Lozanda kazaw dı. İşte Sevr uçurumundan Lozan te pesine böyle tırmandık. ü - ton işlerinde kullanıla! $ 16,21,24,26 mm, kutrür £ varlak demir çubuk im8” İ sipariş (o kabuline (bas Fiatlar piyasaya nazaran” £ v& ucuzdur. Si; İl izahat almali arşa edenleri” keri fabrikalar umum P' ğüne tahriren veya bizzat racaatları. (3487) ... 2850 Ton Lavamarin kömürü Yukarıda yazılı bir gir! di Yerli fabrikalar , (80,000) metre boz renkte selik kumaş kapalı zarfla kasaya konmuştur. ihale Temmuz- 932 tarihine m Çarşamba saat 15d€ pılacaktır. * Taliplerin d ve nümunesini görmek “ her gün Ankarada Merke tın Alma komisyonuna n atları ve münakasaya (if edeceklerinde o gün ve evvel teklif ve temina larının makbuz mukabilin kür komisyon riyasetine eylemeleri. (3075) z ii . ? i Edremitteki kıt'at için W lı zarfla Oo münokasaya 1,360,000 kilo oduna talip dığından bir hafta temdit £ hg ag yi ğa çı) “wiştr. 15-8932 “Pazartesi £7 saat 15 te pazarlıkla alınacö”| Taliplerin Edremitteki Sa. 4 Kom. na muracaatları, 33 ILAN j (1) Artvin- Maradit & şo! 5--(00 kilometresinde 937,73 bedeli keşifli Artvin köprü (2) 445-000 kilometresi 5233.18 lira bedeli keşifli DE kek köprüsü, : (3) 59-000 Hemel 913 za bedeli keşifli Gle* köprüsü, (4) 60--000 kilometre 1881.82 lira bedeli keşifli Köprüsü, j (5) 684000 kilemetert: 354.36 bedeli keşifli | köprüsü, (6) Artvin- Ardahan ş0s€ | mebdeinde 6041.72 lira bö keşifli Sotibar köprüsü, 7). 255000 kilomelr 1223.18 lira bedeli keşifli * köprüsü ki ceman 165509 / bedeli keşifli (7) adet köpr” tamiratı 2İ gün müddeti kapal zarf wsvliyle münaki konulmuştur. Şaraiti kanu” haiz taliplerin bedeli keşfif İş de yedi buçuğu nişbetind”.. minat akçeleri ve teklif me” ları ile 15 Ağustos 932 pazartesi günü saat onbesi€ * tvin Nafia komisyonuna m” , atları ve tafsilât almak iste) | Artvin Nafia Başmühendis”. , müracaatları ilân olunur. Fİ vd Istanbul ikinci icra mev” ğundan : yi Bir alacağın temini zımmınds © ve mahcuz olup paraya çevrim içi tur eden bir adet 1880 senesin€ sr Kredi Fonsiya tahvili 2 8 * hine musadif sah günü ssar Ce bire kadar Istanbul esham tab sasında ikinci açık arttırması YAP”. Talip olanlar mezkâe gün ve ballinde hazır bulunacsk membf oki Ni
