25 Şubat 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

Muhartiri : ” İktibasankil Celâl Nuri vercüme hakları mahluzdur » izmirde mevkuf olanların da Çoru- Bir Osmanlı milleti yoktu; ame, ma sevki bildirildi Osmanlı ricali vardi... Türk tipi, Arap tipi, Rum tipi, İrani tipi.. Bunları belki tarif e demeyiz, lâkin tanırız.. Bu husus- ta aldanmayız bile.. Acaba, vaktile, bir tipi,, var mıydı?. — Kabil mi? Diyeceksiniz... : Osmanlı tabiri resmi, ve siyasi ve | kanuni bir ıstılahtır. Etnografik bir mefhum, bir rk olmak üzere bir Osmanlılık yoktur ki bir Os - manlı tipi bulunsun!.. Ben biraz bunun aksini iddia edersem darılmayınız.. oOGözü“ mün önünde bir kaç Osmanlı ha- | yali kıpırdanıyor.. o Bunları size tarif ve tavsif edersem bana hak verirsiniz, , Bu “Osmanlı,, tabiri garabet - lerle doludur. Meselâ Anadolu - | nun bazı içerlek yerlerinde (Os - mani), tahsildar, vergi memuru, para alan mânasına gelirdi. “Osmanlı — Osmanlı geliyor! sayhası bir ye nazırı Aleksandr Karatodori Paşa Halis Osmanlı tipiydi. Ga - yet kiymetli olan bu zat, Osmanlı | Rumları arasında #illiyet fikri çok tebarüz edince hoş görülme - di, Tekrar ederim.. Yüreklerinin i İ çine girmedim. Fakat hukuk mek- tebinde üç muallimimiz vardı ki bunlar haliş Osmanlı idiler: Kos- taki Efendi, Yanko Efendi, Yor- gaki Efendi. Giritli Andreya Sisam beyliğinde o kadar Osmanlılık gösterdi ki sonunda Kopasi Efendi fazla İ katl bile edildi.. Biçare ! Ermenilerden Osmanlı tipi is - tediğiniz kadar: Azop Paşa, Por- takal Paşa, Sakız Ohanes Paşa, Dadyan Pasa ve daha niceler Arap hıristiyan! içinde de böyle simalara tesadüf olunur : Naum Paşa. . ın telâşı mucip olurdu. Kesenizi a - ınız! makamına kaim bir nida | idi. Müslüman olmıyanlarca Os - mani: “Türk,, mukabiliydi. Bun - | ların avamı kendilerine Osmanl:| demezlerid, . reaya derlerdi... Bu | kelime de unutuldu. — Kostaki Eferli,-siz Yunan ; tebaasırdan mısi — Hayır,efend ayım ., (Cemi sığasile; kullanılmazdı.) Kezalik, bu gayri müslimler, ekseriyetle, Türkçeye Ormanlıca derlerdi. Büyük ekseriyet böyle... Lükin yüksek adamların içinde gerçek- ten Osmanl; olanlar yok değildi - müfredi “raye, Kocamar bir imparatorluk.. Hind İ denizinden Adriyatik . denizine ve Karadenizden Kırmızı denize, Afrikanın büyük sahrasından Tu- | na boyuna kadar geniş ülkeler ... Bunlar (Memaliki Osmaniye) den sayılırdı; birde (Devleti Aliye) mefhumu yaşıyordu. Bu devlet ve hükümete hizmet edenler içinde, kendilerini, milliyet telâkkisinin üstünde Osmanlı addedenler yok değildi. Hattâ, müslüman olmıyanlar i- çinde bile bu tipe tesadüf edilir - di. Bunlarm kalplerinin derinlik - lerinde olanı biteni bilmem, Fa- kat zâhiren koyu Osmanlıydılar , Müslümanlardan Hasan Fehmi Paşa Gürcüydü; Raif Paşa Arpa - yuttu; Mehmut Şevket Paşa -A - rap ve Çerkesti; Fuat Paşa halis Çerkesti; Etem Paşa Rum mühte- diziydi. (sadrı esbak); Ahmet Vefik “Paşa Bulgar (o ırkından (sadrı esbak) ; bunların Ankara- lı Sait Paşa (sadri esbak) tan; Kıbrıslı Kâmil Paşadan (sadrı es- bek); Kütahyalı Kermiyan zade Abdurrahman Paşadan (esbak başvekil); Antepli Kadri Paşa - dan (keza) bir farkları görülmez» di... Hiç birinin kavmiyeti bahse mevzu teşkil etmiyordu. Bütün gayeleri hususi kavmiyetlerden İ ermeniydi: Ha! Dikkat ediniz. “Avamdan, halktan bahsetmiyorum. Artin, Dimitri, -Rumdu: Hanna, Arap katöliği idi. Bunlar ancak pasaport Osamnlıydılar. zerinedir. Nitekim, vaktile, böyle bir A- vusturya — Macaristanlılık mev- çuttu, Hiç unutmam, arkadaşlar - muamelelerinde Bahsim rical ü- dan biri büyük elçimiz Pallavicini ye imparatorluk camiası içindeki yerini sordu. Ben Avusturya lının eleisiyim! Dedi. » $ Devlet'şanh, şöhretli iken, iş ! te böyle tiplere tesadüf ediliyor » du. Fakat bu camizda menfaat kalmayınca Osmanlılık tükendi .. ! Müslüman vicali, ırkları ne olur- sa, olsun, Türk oldular. Gayri müslim Osamnlı ricali. ise sön- müşlerdi. Rum milletinden, 93 ve Meşru bir. tiptir. Bizanstan kalmadır. Hem şarki Roma immaratorluğu, hem Osmanlı saltanatı. prensle - rindendi.. Osmanlılık şarki Ro - müâya (yani. Bizansa) halfe ol- muş.. Büyük Legofet bir nevi ma- liye nazırıymış. Sonra bu unvan Rum patrikhanesinin en büyük si- vil rüknüne verilmiş.. Beyefendi, bu unvanı kullanıyor; aile ismi o- | lan Aristarki'yi bile ihmal ediyor. | Tepeden tırnağa kadar Osmanlı .. Onun bildiği bir saray, bir de Pat- rikhane... Bu makule insanlar teşrifata buriyete ya yetişti, va biraz evvel | öldü.. Legofet'Bey son gününe değin alaturka sötre giyerdi ve fe- si kulaklarına kadar tekilmişti .. Alafrangalik yanından geçme- mişti, Bilhassa Rumlarda bu nü - mune fazlaydı. Şöyle bir iki muadele kuruyo - rum. Müslüman gürcü bir vezire soruyoruz: — Müstekil bir Gürcistan; za « ziyade Osmanlı devletine hizmet #tmekti, Mübalâğa etmiyorum: Rum » lardan da böyleleri yok değildi .. tı âliniz orada baş vekil. Yahut bize tabi bir Gürcistan; siz bura - da sadrazarı?. Gürcü vezir bu hususta tered - si ş İ an imparatoru ve kr&- tiyet âyanında Legofet Bey halis | son derece riayet ederlerdi. Cüm - met meselelerinden mevkuf ve gay bayi ah ma e e J ri mevkuf olarak haklarında tah- | ken ve evli çocukları Beşiktaşta o- aş Osmanlı mürahhası ve Harici- kikat ve takibat yapılanların mu- turmaktadır. Arada sirada (F) ha- i hakemelerinin Çorumda icra edi - leceği ve oraya gönderilmeleri bil! dirilmiştir. Biri genç kız öte vr ri ki. erkek iki meçhul F. Hanımdan ne istiyorlardı? Sarıyerde türbe sokağında otu -) van bu erkekle kız muhtelif ba Adliye veköletinden İzmire ge-| ran F. hanımın başıma evelki gün! neler icat ederek ve onu te len bir emirde türkçe ezan ve-ka-| garip bir hâdise gelmiştir. Sarıyer | ye çalışır gibi kadınla pek sıkı de yalnız oturan bu hanımın yetiş - | i nım Beşiktaşa giderek çocukların- da misafir kalır. Evelki sabah Sa-' ca ve evkaf başkâtipliğine bu me- | muş. Arabadan iki kişi inerek (F) sele hakkında tehdit mektubu gön | hanımın kapısını çalmışlar. Bunlar durur. Genç kız der ki: deren salepçi oğlu camii imamı İl- yas hoca ile Arapça ezan okumak la mazmun ve gayri mevkuf rıh - tım şirketi memurlarından Musta fa Avni, Deli Hüseyin ve Ali oğlu İ Selânikli Ömer bugün jandarma İ muhafazasında Çoruma sevkedi - i leceklerdir. İ Emir gelince bu'meseleler hak - İ kmda tahkikat yapan hâkimlerin; | | kaza hakları kalkmıştır. düt etmez: Burada sadrazam de- | fik kaza kaymakamlığı canına minnet... Ayni suali bir Rum paşaya | (hayalen) soruyorum: Üçte iki a- i İacağım cevap Aleksandr Paşanın ve Musurus Paşanın, Mavroyeni Beyin burada vezir olmalarıdır . * Fakat imparatorluk dağıldı .. Kanuni Sultan Süleymanın sal - | tanatı unutuldu. Bu tip, şu dakika- | da, kalmamış gibidir. Deler, artık. milli bir devlettir. Arada kalan İ diğer unsurlâra mensup müslü - manlar Türklüğü kabul ettiler . . Müslümân olmıyanların ise çoğu İ baska vatanlara nakledildiler. Ge- ride kalanların ise duyguları he- nüz tebarüz etmek için vakit ve fırsat olmadı.. İ Vaktile saray, Babıâli, hasılı hükümet müspet bir Türk politi - kası yapamazdı. Bunun icin halis Osmanlı olup da Türk olmamak mümkündü. Tıpkı Avusturyada ol- duğu etbi... | Bir Ermeniyi 25 yıldanberi ve- fat etmiş sanıyordum. Babıâlide | yüksek bir memuriyetteydi. Gü - nün birinde, Beyoğlunda karşıma çıkmaz mı?. Efendi hazretlerile yolda biraz i yürüdüm. Halis Osmanlı, Evet, | berhayat.. Lâkin kendisini istatiş- tik harici addedebilirsiniz. Çünkü, sıhhati yerinde olmakla beraber yası 85 .. Hafızamı yoklıyor ve karıştırı - İ yorum. Babtâlide bunların İ miktarı az değildi. Davut Efendi, i Nişan Efendi, Sefer Efendi (Al - lah uzun ömür versin hâlâ yaşı - yer), bir çok doktorlar: Horasan- cyan Efendi, Ferdi Paşa, Faik Paşa ve saire., 1950 senesine varmaz, bu Os- sanlı tiplerinin yer yüzünde “izi İ bile kalmıyacaktır. İşin tuhafı şu ki bu nümune çolak edebiyatı - mızda tasvir bile edilmemiştir. Sarayda, Babıâlide, Beyoğlun- da, bilhassa siyasette, diplomasi - de bunlar hayli rol oynamışlar - dı. Fener beyleri uzun müddet Babrâlinin harici işlerinde vasıta- lik etmekle meşhurdular. Lügat sahibi maruf Hanceri'nin ifadesine göre Osmanlı resmi ki - tabetinin, zincirleme üslübun mu- <idi de kendileriymiş.. Celâl Nuri » dan biri on yedi on sekiz yaşların | turmuşlardır. Zaten işittiği haberden çok teessir olan bu kadın hiç bir meşgul değildir ve bu iki m lün kendisile başka İ rıyerdeki evinde işlerile meşgul ©- | meşgul olmalarını farkedemi: Mevkuf vaiz Tunuslu Habip hö- ! lurken kapıda bir taksi arabası dur | haldedir. maksat! Araba Taksime geldiği — Ben zaten mektebe gide da bir genç kızdir. Diğeri de otuz | ğim. Onun için burada ineceği otuz beş yaşlarında bir erkektir. (F) hanım kapıyı açmış. Gelenler | içeriye girerek derler ki: l — Beşiktaştaki çocuklarınız a- Erkek te: — Ben de o mektebin yım. Ben de ineceğim! demiş ve iki kişi Taksimde arabadan im ğır hastadır. Acele sizi istiyorlar. | rek kadını yalnız bırakmışlar. Otomobille geldik, sizi götürece * | İ diz. Ziyaretçileri tanımıyan evsahi-| İ madan hazırlanmağa başlamıştır. | Ev sahibinin yukarıya çıkıp hazır- İ | lanmasmdan istifade eden bu iki| ziyaretçi evin içinde dolaşmışlar, fakat çok acele hazırlanan (F) ha nım birisi çok genç bir kadın olan bu iki kişi ile otomobile binmiş ve İstanbula doğru uzaklaşmışlardır. Büyükdereden saparak kestirme | $işliye yollanmışlar, yolda gider : | i ken kadının sağında solunda otu- italyan kral ve krali- çesinin Mısır seyahati! yan kral ve kraliçesi refakatlerin- | de kral Fuat “bulunduğu halde darülfünunu gezmişlerdir. Krel ve | kraliçe müderris ve muallimlerle ! talebe tarafından karşılanmığlar - | dır. Maarif nazırı bu ziyaret mü - nasebetile söylediği nutukta kral | Victoria Emanuel'e darülfünun | hakkında gösterdiği teveccüh ve | alâkadan dolayı fahri doktor un- | vanı verildiğini birdirmiştir. İ ! 1» #iroloarol ine mahir #iNl TAKVILMSİ Cumartesi 25 Şunat 30. Şevval | Pazar . || 26 Şubat 1 Zilkade Gal 1.53 Gün doğüşe Gün batış Sabah gamaz Öğle gamazı Ikindi Haiz Aksam senii? Yatsı namazı MAVA — Yeşliköy askeri rasat merke- | #inden verileri malimata” göre buğün havi bulutiu şimal istikametlerden rüzgürti ola | caktır. Dünkü sıcaklık en fazla 9, en sz 5 dere- t <e, hava tazyiki 757 milimetre idi. Istanbul Belediyesi: Darülbedayi Şehir Tiyatrosu Temsilleri : ; İ İ | | ni i rul Muhsin &. son 2100 de İSTANBUL RELEDİYE Renk |; (EİER ba e ml Halk gecesi gey e Nikleden: Ertuğ» di ...1AEEANEEAEEEEEEALENAEEEEEEEEEEAKENENE ENES “KAHİRE 24 TALAY a pm i Muşiki — för de (F) hanımı Beşik! i çocuklarınm evine getirmiş, tir. Fakat evde hasta filân bi-telâşa düşmüş. Ve bir şey sor * | ve kimse F hanıma haber gönd memiştir. Tuzağa düşürüldüğünü anlı F. hanım kendinde bir şey eksik lup olmadığını araştırmış zaten zerine fazla bir şey almadığı eksilen yoktur. Sarıyerdeki evi koşan F. hanım evde de bir İ görememiştir. Kadından bir $ seyler ümit eden fakat bir şey n. İamıyan bu iki kişiden eser bul mamışlır, seseransnidanaesai Bügün İSTANBUL — 18 den 18454 & nx Tötüserref Hann, 18,48 ten AB kadar Orkestra, 10,30 dan 20 v kadar #ıses ders (düptedilere mahsua), 200 « kii kadar Hafs kadar Orkesim st ayan, VİYANA (518,1 e) 12.30 Konser — 13 Konser — 1840 — 1410 Operet 1640 Musiki Msi -- 30,00 Keman db — 2938 tre ile dans, LEİPZMU (5498 m) 148 Jimnastik — 7 ser « 1780 Künser » 20 ii K 5 77 Musiki < 23,10 Konser. BÜKREŞ (3012 mi 13 Plâk — 74 Pak — 16 Orkestie 10,25 Orkesire. — 20,40 Senfönik. Könsö İ 31 Senfonik konser. ROMA (GN? m) 2010 Pihk ve haber — 2145 Musii 1239 Komedi — 23 Konser — 2430 — 28,55 Haber, BUDAPEŞTE ÖW3 m.) 10,15 Musiki — 1305 Orkestre — İ Şiran musikisi — 1945 Musiki — | Operadnn nakil — 2i P'âk konseri, MOSKOVA (1484 m.) 19,80 Konser — 12 İngilizce neşriyat 2286 Kızi meydan — 73,05 Haber. VARŞOVA (0412 m) 13,10 Plâk — 1680 Plâk — 19,25 M 20,45 Gazete — İLA5 Senfunik konetf 23,45 Gazete — 2 Dana, Yarın VIYANA (5181 m) 12,30 Konser — 14,45 Lawrence "Ti! plâkları — 17,15 Kanser <- 1830 Kopstf 20,25 Caruso'nun plâkları — 2130 — 2330 Dans, MEPZİĞ (806 m.) 115 Musiki — 7389 Konser — 1815 — 170 Musiki — 1740 Konser — Musiki — 71 Kamaval sonra musiki, BUKREŞ (80 m) / 13 Pik — M4 PK — 18 er 4 1025 Konser — 2040 Pik; — 21 A, orkentre — 21,45 Taganni — 3205 J#* 3720 Konser — 23 Haber. ROMA (MAİ? m) un 20 Haber — 21 Haber ve plâk — Musik BUDAPEŞTE (5505 m.) di 10,15 Musiki — 13.05 Salön gi 1845 Kanser — 7045 Tiyatro hak nutuk — 3945 Haber — 23 Çigan fe — 25 Dans orkontresi, MOSKOVA (1804 m.) id 10.30 Konser — 22 Fransızca meşriğ” 2255 Kızıl meydan — 23.05 Haber. VARŞOVA (A3 sö.) ili di elle — ır Pik — 1935 le <> 197 — 40445 Havnals — 21 Musti — 28 süki — 24 Das