1 Aralık 1935 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 17

HABIL Yazan : ördüncü düşünce, ilahlara verilen kıymeti o ifad ilâhları, bunların hayat tarzlarını kitaplara geçir gi mukaddes bir kitap içinde toplamak güçtü. Yunan tefekkür tarihini bütün esaslariyle biliyoruz. Hiçbir zaman Kur'an, Tevrat, Zebur, Zandavesta gibi dini bir kitabı yoktu. Fakat ilâhların bir her mabette bu dünyada, gerek öbür dünyadaki saadet ve felâket- lerinin ne gibi dini küfür ve duadan doğacağı da söylenirdi. Kâhinler, bu dua ve küfürlerin kurmak mecburiyetinde kalmışlardı, Çünkü, ilmin hükümran olduğu bir diyarda lafla işlerini yürütemezlerdi. Biz, kâhin ilminin sofiyun felsefesinden ayrılmadığını görü- oruz. Herşeyden önce, vücutla ruhu ag Sonra, istediği anda vücudü yoktan meydana getire- Sl inanıyorlardı. Bunlar, eski Mısır- lilar gibi saklamayı düşünmemişlerdi. Çünkü, toprak. ri denizde çürüyen vücuttan tek kemik kaldi; ruh ta bu tek kemiği dirlterek eski insanı meydana çıkarıyordu. Bunların fikirlerine göre, bu diriltme ve öldürme işleri de ilâhların ellerindeydi. İlâhlar, kendi aralarındeki muharebeleri bitirdikten (o sonra, herkese Oo sonsuz hayat verilecek, ölenler de gittikleri yer- lerde (o dirileceklerdi. Daha ortada ölen kimse yoktu. Bu dünyadan öbür dünyaya göç ediliyordu. er beldeyi, bir ilâh himaye ediyordu. Bu ilâh da birçok dost ve düşman ilâh- larla mücadelede bulunuyordu. O halde, her beldedeki insanların, bu ve öteki dünyadaki hayatları da bu mücadelerin neticelerine göre belli olacaktı. karışık mantık, Yunan dincilerinin müsbet bir fikre bağlanmalarına enge olmuştu. Hangi ilâlın hangi ilâhı mağlüp edeceği belli değildi. Onun için, Yunan 16 dini insanlar; gibi ilmini ruhun vücudü sapasağlam doğrusu, ADEM PELISTER ilâhiyatında Allah fikri: deli, güzel, doğru ve fena şekillerdeydi. Bunun ilmi ifadesi ise, hayatta bir hakikat yoktur. Her söylenen şey, kendisine göre bir hakikattır. O saniyelik, o dakikalık hakikat gibil İşte, Yunan kâhinleri tarihine geçen dinciler de böyle düşü- nüyorlardı. Bunların hepisi de eski Yuna. nın cennet, cehennem şeklindeki dini felsefesini ifade ediyorlardı. zayıf, kuvetli, çirkin, O hilekâr, namile dünya Pa Yunan fikrinin ilkçağdaki nüfuzu Yunan ilmi, tarihe geçmemiş eski çag- ların en yüksek derecesini gösterir. Biz, ı çağlardaki dünya hayatının / hiçbir safhasını (bilmiyoruz. (o Yalnız, (Yunan kitaplarımı biliyoruz. Eski insan düşüncesi, yalnız bu kitaplarda yazılıdır; ve itibarda bunlaradır. O devirlerde, bugünkü dünya boş değildi. Avrupa'da da, Asya'da da, Afrika'da da aynı insanlar yaşıyorlardı. Fakat, Yunandan başka milletlerin ne kitaplarını biliyoruz, ne de kaybolmuş kitaplarının. tezlerini! Yalnız, o zamanki sya, rika, oOAvrupa (milletlerinin anane, masal ve sonradan kitaba geçmiş dini fikirlerini gösteren eserler de yo değil. o Brahmı Budistlerin o dini kitaplarile Çinlilerin Konfüçiyüs, ear Zandavestu, “Türklerin kitapları vardı. Cermenlerin dini de Hitlerciler (o tarafından geçirtildi. bu itap, hiçbirisi de. Yunan fikir tarihinden evvel yazılmamıştır. Yunan fikri, hepisinin ana hatlarında apaçık görünüyor. alnız, Tevrat bu tesirden kurtulmuştur. Fakat, Tevratın Yunanlılar üzerinde hiçbir tesiri MS hayret etmemek te mümkün değil, Eski Yunan eli Tevratı bilmiyorlardı. Öyle zannolunuyor ki, eldeki Tevrat da o Yunanlılardan evvel kitaba geçmemişti. İlk önce, masal şeklinde zihin- yanların, ların Fakat, lerde yaşıyordu. Sonraları yazdırılmıştı Ayni zamanda, ne edici w ne de buna aykırı bir Yahudi felsefesi de vardı. Hattâ, Yahudiler fefsefeye düşme görünüyorlardı. İsanın iddialarına karşı, be adam, .Yunan felsefesini bize getirme istiyor, diyorlar, > fikirleri külür saye yorlardı. Belki, ır'dada böyle bi kitap vardı. Fakat, ortada hâlâ eseri yak Daha eski medeniyetlerin de böyl kitaplar olsa gerek. Taşlardaki yazılar gösteriyor ki, Dahij evralı telsir Mısır, Fenike, Çin yazısı ise, beş bin senelikti. Yalnız, başka milletlerde fikir hayatı tam yüksekliğine yelememişti Ortada aksini ıspat edecek eser yö Bunun içindir ki, o zamanki devirlerin di ve dinsizlik (o hakkındaki hareketlerini mânalarını da Yunan kitaplarından anlıy& biliriz. * .* Ana hatlarını gösterdiğimiz bu dör Yunan fikri, bütün Asyanın fikriydi. Sonr bunların neticesi olan âyinler de, heme hemen her yerde ayni sekilde yapılıyordı Bu dört fikir, daimi bir akış halinde ol insanlar üzerinde iyi intibalar bırakmıyorü Hayatı idare etmek için büyük hareke lere ihtiyaç vardı: Halbuki, binbir ilâhi bölünmuş olan bir âlemde ise, böyle hari ketler olamazdı. Daranın, Keyhüsreti büyük bâreketlerini biliyoruz. Romen büyük ordularile gördüğü işlerde mali Bu ordular, manevi bir birlikten mahr nu li r? Halbuki, işler de büyük Allah Gini namına harba gidiyorlardı. dünya saadeti. yürümüştü. Çünkü, eski kadar geniş ülkelere hükmetmişti. Yı rım milyonluk orduları, altı aylık yerle den getirmiş, Atinayı yakmıştı. Bu iki mesele, büyük hareketleri Eş ll ge e ei m Ge ai e e İL MA — #8 0.1. M0 im "np, e