31 Ocak 1930 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 2

31 Kânunusani GÜNLÜR MARALE ECNEBİ ŞİRKETLER VE TÜRK MEMURLAR ! Bundan bir hafta kadar evel İstanbulda bulunan ecnebi şirket- lerin Türk topraklarında Türk vatandaşlara kapılarını kepadık- larım — nzun uzadıya yazmış , Hükümetin hatta Başvekil paşa- nın dikkatlerini celbe mecbur olmuştuk, Memnuniyetle öğrendiğimize göre, İktisat vekâleti mesele ile şiddetle alakadar olmuştur. Hatta, İktişat vekâletinin verdiği bir emir üzerine İstanbul mın- takası Ticaret odası müdiriyeti ve şirketler komiserliği Ecnebi Ticarethane ve Bankalarda bu- lunan memurların hakiki listesini | hazırlamaktadır. Bulistenin yakında Ankara- ya gönderileceği iftiharla haber alınmıştır. Biz vatandaşlarımızın €n açık ve sarih haklarını müda- faya vasıta olmaktan dOlayı ta- bil bir neş'e ve gürur duyuyoruz. Haber Verildiğine göre, ya- kında Büyük millet meclisine bir kanun lâyihas: tevdi kılınacak, bu kanunla, Türkiyede iş yapa- rak zengin olan yabancı şirket- lerin Türk memur istihdam et- meleri hususu mecburi tutula- caktır. Böyle kat'i ve esaslı bir ka- | nun yapmak, şüphesiz hermedeni | Devlet gibi, Türkiye cumhuriye- tinin de en sarih ve en tabii hak- larından biri idi. Şimdiye kadar (ihmal) değil ve fakat (imhal) edilmiş olan şu hayırlı teşebbüse başlanması Türk milletini mem- nun,ve müteşekkir bırakmıştır. İsmet Paşa kabinesinin bugü- ne kadar yaptığı faydalı icraattan en ehemmiyetlilerinden birini de yakında meclise verilecek yeni kanun teşkiledecektir. Çünkü, asırlardan beri mem- leket de yerleşmiş olan ecnebi Bankalar ve şirketler, Türkiye topraklarında Hükümet içinde hükümet idaresi kurmuş gibi iş yapıyorlar, kendi adamlarını bu müesseseler doldurarak Türkler- den kazandıklarını onların ferih fahur yaşamalarına tahsis ediyor- lardı. Halbu ki, hermedeni devletin topraklarına yerleşecek yaban- cılara karşı bir takım tanınmış hakları vardı. Bu haklar içinde echebileri kabul ve ikametlerini tayinetmek — devletlerin hakları idi. Hatta, ecnebileri kabul etme- mek, bir muahede höküm ve —mecburiyeti yoksa — onları memleketinden çıkarmak da mül- iki hakimiyetin bir müeyyidesi idi. Netekim, bir memleketden başka bir memlekete Mmuhaceret etmek, o topraklarda oturup yer- leşmek meselelerinde de devlet- lerin vereceği kararlara bağlıdır. Aynı zamanda, Ecnebilerin istifade etmek istedikleri hukuku yine devletlerin dahili kanunları tayin eder. Şurası eyice bilinmelidir ki, ecnebiler yaşadıkları memleketin umumi hizmetlerinden istifade ede- mezler. Ancak © Devlet Ecnebi- lerin bu hizmetlerinden istifade etıı:ı..w kendi menfaatı nokta- sından arzu ederse, o zaman bir #ey yapabilir. İşte şa sarih haklar, bütün cihanın tasdikinde iken bir takım kıymetsiz yabancıların kendi top- raklarımızda bize efendilik etme- lerine aslâ tahammül edilemezdi. Bu adamlar bankalara kuruluyor- Kazanç vergisi Ankara ( hususi ) Maliye vekâleti kazanç ver- gisinin cibayetinde halk kolaylık gösterilmesi için yapılacak tadilât hakkında tetkikat icra etmekte- dir. Vekâlet bu hususta vilâyetle- rin fikrini sormustu, Gelen ce- vaplar maksadı temine kâfi gö- rülmemiştir. 1 Nisanda —- roslae Beynelmilel banka açılıyor Nev - York, 80 (A.A) Nev - York Herald gazetesinin verdiği bir habere göre beynel- milel banka bir nisanda açılacak- tır. Banka, Mayısta 800 milyon dolarlık beynelmilel istikraz ak- dedecektir. Bu istikrazın üçte birine Amerikada müşteri yazıla- cağı söyleniyor. Fransız-Yunan Tıcari münasebatı Atina, 80. -(A.A.) Gazeteler, birkaç gün evvel Fran s1z parlamentosunca kabul edi- len ve Yunan şaraplarının Fransa- ya ithali adeta imkânsız bir hale getiren kanunun Fransa hüküme- | tünce değiştirilmediği takdirde Fransa ile Yunanistan arasındaki ticari münasebatı tanzim edecek usul hakkında maliye nezaretinin tetkikatta bulunduğunu yazmak- ta ve Yunan hükümetinin Fran- sadan Yunanistana yapılan ithalâ- ti tahdit edecek bazı tedbirler düşünmekte olduğunu ilâve eyle- mektedir. AHah akıl versin Sofya, (Hususi) Bulgar milletinin en eski ve en mukaddes kilisesi bulunan Sen sinot ta yangın çıkarak söndürül- müştür. Kilisenin tavanı ve bazı yerleri tamir edilecektir. Kilise 20 seneden beri tamir edilmemiş olup gayet nefis bir tarzda inşa edilmiş olmasından dolayı gayet dikkatli tamire ihtiyacı vardır. Kilisenin tezyinatına 10 milyon leva kıymet biçilmiştir. Almanyada İşsizler artıyor Berlin, 30 (A.A) İşsizlerin mıktarı 2 milyon 140 bine baliğ olmuştur. ç: -— ej77rjr lar, Türkleri uşak yerine kulh;': yorlardı. Tabii bu hale tahammüledilmezdi. Memleketin hakiki sahipleri mem- leketle zerre kadar alâkası bu- lunmıyan adamların ( imtiyazlı ) gibi yaşamalarının önüne geçilmek mukadderdi. Yeni kanunun Ecnebi şirket ve bankalarda yalnız mütahassıs- lerı kabul edeceği, diğer mevki- leri Türk evlatlarına tahsis ede- ceği işidiliyor. Eğer bu layıha meclisten bir ayak evel çıkacak olursa, Türkler kendi toprakları- nın efendisi olduklarını bir defa daha idrak ile bahtiyar olacak- lardır. ARİF ORUÇ |MEŞHUR HİNT MİLLİYETPERVERİNİN BİR MAKALESİ Gandi bu makalesinde bir çok hayati ehemmiyetli noktalara temas ediyor Bu cümleden olarak ziraat vergilerini, askeri masrafların azaltılması, ecnebi mallara gümrük konması, siyasi sebeplerden hapsolunanların serbest bırakılması vardır Bombay, 30 (A.A.) M. Gandi gazetelerde intişar eden bir makalesinde ihtilâlcile rin kuvvet Ve şiddete müstenit faaliyetinin nihayet bulduğunu görmek arzütunda olduğunu be- | yan ettikten sonra lord İrving den bazı ıslahat yapmağa teşebbüş etmesini istemektedir. M. Gandi- nin teklif ettiği bu ıslahat, ziraat | vergilerinin, askeri masrafların ve ücretlerin azaltılması, ecnebi memleketlerden gelen dokuma kumaşlarır gümrük resmine tabi tutulması, sİyasi sebeplerden do- layı bapse konulmuş olanların serbest bırakılması ve siyasri se- M. Valo — hoje— Macar Hariciye Nazırı ne zaman memleketimize geliyor Buü;eıku, Bo (A. A.) “Mazyârorazağ gazetesinin is- tihbaratına nazaran eğer La Hey itilâfnamelerinin ikmali için Pa- riste yapılacak olan müzakerat 5 şubatta başlarsa Hariciye Nazırı M. Valke mutasavver Ankara seyahatini tehir edecektir. Paris müzakeratı muahhar bir. tarihe tespit edildiği takdirde M. Valke Türkiye Hariciye Nazırının Bu- dapeşte ziyaretini iade için Şu- batın ilk on beşi zarfında Anka- raya gidecektir. Bulgar ticari - sanayi Bankası iflâs etmiş Burgaz ve Yenizağra da şube- leri bulunan Bulgaristanın en eski bir Bankası olan Ticari - Sanayi ismindeki Banka iflâs ederek te- diyat yapamayacak bir vaziyette olduğundan halk bu hadiseden dolayı ateş püskürmektedir, Bul- gar halk Bankası ve diğe Banka- lar içtima ederken tediyat mese- lesinin halli için kararlar vermiş- lerdir. —O —— Seyrisefain havuzlarl ( inci sahifeden dıvıın) rada pervanesi bozulmuştu. Per- vanenin burada YâPılması için vapor kumpanya#! $€Yrisefain Ida- resine müracaat €İMİşŞ ve onun havuzlarında yapılıp yapılamaya- cağını sormuştur. Seyrisefain de yapılacağını bildirmiştir. Bundan sonra vapor havuza alınmış fakat havuzun umku, Ve Benişliği ge- minin cesametine ğöre almadığın- dan gemi tekrar İlmana çıkarıl- mıiştır. Söylendiğine göre bu sey- | risefain idaresi mühendislerinin | hesap ve ölçüdeki gafletlerinden ileri gelmiştir. —— oo u gesse— Emanette maaş Emanette maaş yarın veri- lecektir. , beplerden dolayı takibatia bulun- maktan vazgeçilmesi gibi mes'e- | lelere taallük etmektedir. M. Gandi makalesine şu sözlerle nihayet vermiştir : “ Teklif ettiğim bu ıslahat memleketin acil ihtiyaçlarını tam bir surette ifade etmez. Fakat, umumi vali Hindistanın hissettiği bu ihtiyaçları tatmin edecek olur- sa “gayrı müsellah itaatsizlik ,ten bahsedildiğini bir daha işitmiye- cektir. Bundan başka köngremiz her kesin düşündüğünü söylemek- te serbest olacağı herhangi bir konferansa samimi duygularla iştirak edecektir. Esrarengiz —-rma G Bir tegayyüp hadisesi Belgrat, - (A.A.)- Birkaç gün evvel bazı ticari teşebbüslerde bulunmak ve bundan sonra İtal- yaya döğru seyyahatlarına devam etmek üzre arnavutluğa gitmiş olan Potgoriça ticaret ve senayi odası reisi M. Niko Sitijoviç ile mezkür şehir tacirlerinden M. Lenoviç esrarengiz bir surette ortadan kaybolmuşlardır. Kendi- lerini aramağa çıkan M, Sitijo- viçin yeğeni bunların izini Bari şehrine kadar takipedebilmiştir. Bukreş Prenses İleana nişanlanıyor “830( hususi ) | Romanya prenseslerinden İle- ana alman prenslerinden Hoh- berg ile nişanlanmış olup resmi Pnişan merasimi de 1 Şubatta parlak bir surette icra edilecektir Izdivaççı (1 inci sahifeden d€ kanunu düşünür bir adamım * için halkın hukukile alâkadifi olan gazetenize şu rezaletiN | cini; halkın iktisadiyatını gÖÜ mek vazifesile alâkadar ola kulaklarını doldurmak hi lütfen ifa buyurursanız bl." ğil halka, kanuna hizmet etf olursunuz. Mes'ele şudur : 1929 şubatının on lld” (Singer) kumpanyasının BIM şŞubesinden peşin 153 lira kı! H bir adet dikiş makinesini 3 müddetle 160 liraya İsatın aldiP| ve 12 Şubatta (55)| liranın 5 MW ta (40| Hlrasını 6 Nisanda (20" rasını verdim yani kırk gün de (115) lirasını tediye ettim. »kat kumpanya eve dikiş nesi gönderip makineyi öği tecekti. Bu müddet zarfında * larımıza rağmen muallime gö rilmediği için son taksiti tebi mecburiyetinde kaldık. Nihayet Haziranda mualli! bir defa daha gelmekle 17 ran (20) daha ve 3 Temmu (20) daha ki cem'an (155) verildiği. halde yine mual devam edip vazifesi ifa ettif medi. Bu böyle olmakla be! biz de kumpanyanın son taksitif| rini yani (45) lirasını 40 gün hir etmiş bulunduk; Işte ri ve haksızlık buradan başlıyor * mektir. Kumpanyanın kırk beş kırk gün tehire oğradığı için V| müddet zarfında bizden kırk İf faiz talebinde bulunarak icı müracaat etmiş ? Ben bu talı mahkemeye muracaatını iste Zira mahkemeye müracaat leidi esnayı muhakemede dilecek sözler tabiatile matbuat intikal eder; kumpanyanın h satışla, hemde bankacılikla hi soyduğu anlaşılırdı. Halbuki rada iş kapalı gidecek ve kan da kumpanyanın bilmeyerek © revvici efkârı olacaktır. İş kapalı kalmamak için şikayetin muhterem gazeteni dercini istirham eylerim: hürmi M. SALİH S DP çei İngiliz sefiri Bir müddettenberi Anka! bulunmakta olan İngiliz sefiri Corç klark dün şehrimize gı tir. | az daha feci Dünkü nushamızda Tramvay şirketinin yolsuzluklarından uzun uzadiye bahşetmiş, halkın bu şir- ketin elinden çektiklerini ve çek- mekte — olduklarını uzun — boylu yazmışlık. Dün mubikfolan şikâyetleri- mizdeki isabet bir daha meydana çıkmiştir. Akşam Sultan Ahmede giden Tramvay arabalarından (46) numaralı araba trenlerinin büyük olması yüzünden birden bire aşağıya kaymak Istidadını göstermiş, araba içinde bulunan çoluk çocuk dehşetli halecanlar Beçirmişlerdir. Bu fren bozukluğu yüzünden geçen senelerdeki (Lâleli) facıa- sına benzer büyük bir kaza çık- masına ramk kalmıştır. Bereket versin ki tam o sırada frenleri sağlam olan (96) Numara- h araba yetişmiş ve bozuk (46) Numarayı arkasından ite kaka yokuşun üst tarafına kadar çı- Freni bozuk araiıalardân biri dü kaza yapacakti Dün akşam Sultan Ahmet yokuşunda (46) numar4 tramvay arabasının frenleri işlememiş, halk büyü heycan ve korkı ular geçirmiştir. karmağa — muvaffak olmuşt” Tabil bu suretle de M ve müthiş bir facilanın önüne £ çilmiştir. ğ Şu hadisede pek güzel şıhyor. ki, Tramyay ılrkıllj kuşlu ve tehlikeli hatlarâ mekte olduğu arabaları mu$' neye tabi tutmamaktadır. Önümüz Ramazandır. a) gece yarıları tramvay aı | na tehacüm edecektir. çet Böyle kırık ve bozuk KeALeReU D yacağı şi esizdir. | Diğer taraftan Şoll'Ö:: nide derhal vazifeye davet şirb ği bir borç biliyoruz. Bi” tin ihmalive vazifesini bilM, si yüzünden binlerce m! kın hayatı ile oyna; Çürük arabalar hemtf ve muayene edilmeli ahalir yatı kurtarılmalıdır. ı