11 Nisan 1930 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 2

-l ııı/ A Herman kumpar. DDahili, harici tel siteğe— (1 inci sahifeden devam) verdiği sene zarfında, Türkiye- den Mısıra ihraç olunan tütün- lerin mıktarile, Mısır gümrükle rine, Türkiye mahsülü olarak ithal olunan tütünlerin mıktarı arasında, takriben, dört yüz bin okka bir fazlalık olduğu tevsik olunmuştur. O zarıan, Türk tütünlerinin rakipleri bulunan bazı ecnebi memleketleri tütünlerin- den, kıyyede yirmi Mısır kuruşu, yani iki yüz Türk kuruşu eksik bir tarife ile Mısıra ithal olunduğuna göre, bu kabil bir ecnebi tü- tününü, Türk menşe'şehadetname- sile Mısıra ithal edenler, bilfarz ithalât mıktarı yüz bin okka ise iki yüz bin Türk lirası para ka- zanmış olurdu. Resmi vesaik ile teeyyüt et- tiğine göre Triyeste konsolosunun Herman Spirer şirketine hilâfı sa- lâhiyet olarak vermiş olduğu menşe şehadetnamelerinin ihtiva ettiği kayıt miktarı, yukarıda kaydettiğimiz Mısır ve Türkiye ihracat ve ithalât farkına çok yakındır. Gene tetkıkat - ile, bu muamelelerden Herman Spirer Üsirketinin gayrı meşru bir tarzda 700,000 küsur Türk lirası menfaat temin ettiği tezahür etmiştir. Şurasını ehemmiyetle kayde- delim ki, bu mes'ele bütün cid- diyetile ortaya atıldığı halde, alâkadar makamatı resmiye ve gayrı resmiye tarafından redol- unmamış, keyfiyeti bizzat Herman şirketi bile tevil ve tekzibe içti- sar edememiştir. Hadisenin şüyuundan sonra hariciye vekâleti hilâfı salâhiyet menşe şehadetnamesi veren kon- solosu müsaraaten Triyosteden kaldırmıştır. İşte bizden zararı manevi olarak kırk para talep eden ve maruzu hakaret(!) olduğunu iddia eden Herman Spirer - şirketinin müteaddit maceralarından birisi budur. Bu mes'elenin iç yüzünü hakşinas Türk hâkimleri huzu- runda teşrih etmek ( Yarın) için vatani bir vazife ve şerefli bir muvaffakiyet olacaktır. ı Mısırda Cegirge — istilâsına — karşı istenilen tahsisal Kahire, 9 (A.A. ) Hükümet çegirge istilâsına karşı lâzim gelen tedbirleri almak üzre bin ingiliz liralık tahsisat istemiştir. İngilterede İşsizliğe karşı yardım Londra, 9 (AA) Avam kamarası iştizliğe karşı sigorta hakkındaki kanun lâyıha- sını üçüncü kıraatinde kabul et- miştir. Bu kanuna göre işsizlik nezaretinin işsizlere İyardım için vucuda getirilen sermayeyi artır- mak üzere 10 milyon ingiliz lira- sına kadar istikraz akdine mezu- niyeti teyit edilmiştir. Mesai na- zırı işsizlerin adedi bir buçuk milyonu geçmediği takdirde bu paranın 1930 senesi sonuna ka- dar kâfi geleceğini söylemiştir. 2 numaralı döviz. karar- namesi Ankara, 10 (A A.) İki numaralı kararname ber- veçhi atidir: 1—İhracat tacirlerine ban- kalarca döviz ikraz edilmesi ve bu ikrazat mukabilinin vadesinde döviz olarak tahsil edilmesi. 2 — İhracat tacirlerinin alivre satışlarından mütevellit işler için bankalara vade ile döviz satışı icra etmesi, 3—Bir uumaralı kararname- nin esham ve tahvilâta müteal- lik ahkâmından yalnız memaliki ecnebiyeye ihraç ve ithali hü- kümlerinin ipkasile diğer ahkâmın kaldırılması, 4—Borsa olmayan yerlerde bankaların yekdigerlerile döviz alış verişi yapabilmesi, 5—Hariçten gelen Türk li- rası tediye emirlerinin bir hadde kadar serbest icrasına bankala- rın Maliye vekâletince mezun kılınması gibi mevaddı ihtiva eder. ArifOruç B. ne halde? Aleyhinde 20den fazladavaikame ed- ildiği halde mütelâşi değil müstarihtir Gazetemizin sahibi imtiyaz ve baş muharriri Arif Oruç B. nakledildiği umumi hapisane hastanesinde tedavi altında bulun- maktadır. Ahvali sıhhiyesinde endişeye şayan hiç bir şey yoktur. Aleyhine ikame edilen yirmiyi mütecaviz davaların celpnamelerile evrak ve saire adliyece kendisine orada peyderpey tebliğ olunacaktır. Sinirleri pek kuvvetli olan hakikatçilerin mütevali hücümmlar- dan müteessir değil memnun kalmaları bir kaidedir. Yazarken dalma kanundan hamlei kuvvet alan ve hilafı nizam hiç bir hareketi bulunmıyan, devlet oteritesine dalma hürmetkâr baş muharririmizin, her yazdığı yazının hesabını vereceği pek tabii dir. Bu itibarla Arif Oruç B. Mütelâşi olmayıp müsterihtir. H .H& . Muharririmiz Şemsettin Ertuğrul bey de dün tevkif edildi Gazetemiz — muharrirlerinden | bulunduğumuzdan muhakemenin Şemsettin Ertuğrul bey, bir kaç | adil neticesine kemali itminan gün evvel gazetemizde çıkan bir| ile intizar etmekteyiz. yazısı — hakkında — bün ikinci | —e müstantiklikce isticvap ,d.ı:, kazaların hudutları tesbit ve bu isticvap neticesinde müş dllllyl"' “ tantiğin gösterdigi lâzüm üzerine İstanbulun on kazaya taksimi Haa aa O ietfhaneye |. karaz! . Bu kazaların ni üştür. Halen tevkifhanede bulunan hudutlarını d:ohiı etmek h.:.ı: muharririmiz hakkında takibata w— a WD!CI“'. esas teşkil eden yazının bir ma- kazaların hudutlarını tesbit et- h(lytll cürmiyesi olmadığına kani mektedir. YARIN Maliye Vekilinin beyanatı JAnkara,10 (A.A.) İki numaralı kararname mü- nasebetile Maliye Vekili Saraç oğlu Şükrü Bey matbuata şu beyanatta bulunmuştur. Devletin döviz ihtiyaçlarının tahdit edilmesi tarife kanununun tatbikına takaddüm eden dev- redeki ithalât bedelinden en mühim — kısımlarının ödenmesi muamelâtı Umumiyede ecnebi paralarının yâlnız lâzım olan iş ve ihtiyaçlar ifin istimal edilmesi halkımızın milli duygularla hare- keti —herkese milli paramız hakkında itimat telkin etmiş ve bütün bu sebepler ihracat mev- simi henüz gelmemiş olmasına rağmen kambiyo harekâtını her gün biraz daha milli paramızın lehine inkışaf ettirmiştir. Döviz — fiyatlarının yük- selmesi âmilleri evvelce izah edilmişti, Bü âmilleri birer birer teşhis ve tetkik ettik, hepsi ile ayrı ayrı mücadele ettik. Tica- ret hayatımızın telâmet ve inti- zami seyrini altüst edebilecek bir manzara arzeden buhranın önü alınmıştır. İttihaz ettiğimiz tedbirlerden biri de malüm ol- duğu üzre Türk parası kıyme- tini koruma hakkında Vekiller heyetine selâhiyet veren 1567 numaralı kanun ve buna istina- den neşrolunan 1 numaralı ka- rarnamedir. Kambiyo vaziyet- lerine karşı bir çok memleke- ter bu şekilde ve -hatta dabi ağır tedbirler almışlardır. Şu noktayı memnuüniyet ve şükranla kaydederim ki; milli paramızın kiymetini muhafazayı istihdaf eden hükünet tedbirlerini tatbik hususunda halkımız büyük bir hassasiyet göstermiş ve bu ted- birleri ihlâle matuf teşebbüs ve hareketler görülmemiştir, Karar- namenin mevkii tatbika vaz'ı ile hükümete teşkilât — masrafları yükletmeksizin bütün hakiki ih- tiyaçları en müsait fiyatlarla ta- tmin etmek hususundaki emel- lerimizde tahakkuk elmiş ve pa- ramızın kıymetini de büyük mık- yaslarda temavvüçlere mâni a). mak maksadile osmanlı banka- i l * sından maada bütün bankaların ittihadile teşekkül eden banka- lar konsorsiyomu rolü şimdiye kadar döviz satmak olmayup yalnız fazla dövizleri mübayaa ve ihtiyaç halinde piyasaya arz- etmek üzere ihtiyat olarak sak- lamağa inhisar etmiştir. Kam- biyonun bu müsbet mahzarası karşusında 1 numaralı kararna- menin artık lüzumu kalmadı-! ğına kanaat — edilen bazı ,hü' ü- mleri Jlağv ve tahfif| edilmiş ve nvmaralı kararname ile bu tadilât vekiller heyetinin tasvi- bine iktiran etmiştir. |(Çok ümit ederim ki ihracat mevsiminde beklediğimiz daha iyi bir vazi- yet karşısında mevcut ihüküm- lerden bir çoğunu daha kaldır- mak hatırınızdadır ki Büyk mil- let meclisinde bu kanun müzake- resi — sırasındaki beyanatımda hükümet kanunla verilen salâ- hiyeti lüzum ve zarurete göre istimal edecek ve tedbirleri an- cak ihtiyaç ve zaruretin icabı kadar alacak ve lüzumu kadar yaşatacaktır, demiştim. İşte iki numaralı kararname Büyük Mil- let Meclisi kürsüsünde söylenen bu sözlerin fili bir eseridir. İzah edeyim ki paramızın istikrarı için diğer devletlere nisbetle geç kalmış? addolunabiliriz. Ancak muharebelerde harap olmuş bir memleketin imar ve ihyasını ik- tisat unsurlarının — takviyesini ve bütün bildiğimiz inkılâbı pok kısa bir devrede muvaffakiyetle başaran Türk milletinin bu işi de aynı zamana sıkıştırması pek güçtür. Şimdi diğer işlerin tabii seyri devamı arasında bunlarla meşgul ol r. Halkımı- zın ve halkın yekdiğerine karşı emniyet ve itimadını selpetmek maksadile bükümetin Mmorotor- yom ilân edeceği hükümetin borçlarını ödemiyeceği cebri is- tikraz yapacağı şeklindeki betha hane şaylalar hususi maksat ve menfaatlere müstenittir. Bu çir- kin maksat ve emellerle neşre- dilen bu haberleri kat'iyetle bir kere daha reddederim. Deniz sîlâhlâ_ll'm:n *taîıdidi konferansı işleri hangi safhada bulunuyor ? Londra'? (A A)' İtalyan mahafilinde hakim olan kanaate göre © devlet ara- sında bir anlaşmaâ husulü imkân ve ihtimali pek te büyük bir ü- Mitle derpiş “mmemılll.dlı. Bu mahafil İtalya ile Fransa- ya aralarındaki fikir ihtilâflarını telife vakıt bırakmak için mü- zakerenin geri bırakılması daha hayırlı olacağını beyan et.nek- tedir. ğ Londra, 9 (A , 'A) Beş devlet arasında bir an- laşma busulü mümkün olup ol- madığını anlamok maksadile bu gün de mükâlemelere devam edi- lmiştir. Fakat, vaziyette bir tera- kki hasıl olmuş gibi görünmekte- dir. Aglebi ihtimale nazaran yarın konferans için çok ehemmiyetli bir gün olacaktır. Bir kaç gün evvel rahatsızlamış olan M. Gra- ndi bu gün daha iyicedir. mu- maileyhin yarinki görüşmelere iğgirak edecği zannolunyor. Paris, 9 (A.A) Londradan - bildiriliyor. M. Duümesni! ile M. Aleksender İtal- Htasaa - yaya nisbetle Fransanın ihti- yaçları hakkında bu sabah uzun uzadıya görüşmüşlerdir. Fransız filosunun İtalyan donanmasından daha ziyade millimüdafaa mec-İl buriyetlerile karşılaştığı inkâr edilmez bir hakikattır. Çünkü Fransız donanması yalnız Akde- nizde değil, fakat müstemleke- lere sahip olduğu başka deniz- lerde de hareket ve faaliyette bulunmağa mecburdur. İşte bun- dan dolayıdır kâ Fransız murah- has hey'eti İtalyam Fransız deniz kuvvetleri arasındıa müsavat esa- sını kabul edemez. Gene bunun içindir ki Fran- #ız. murahhas heyetti İtalyan ve Farnsız filolarının Lonilâto mik- tarları arasında yarı Tewmi su- retta 240 bin tonilâto olmak üzre tayin edilen farkın ipka vında israr etmektedir. Fransa, İtalyan ve Frartsız filoları arasında bu nisbette Vsir farkın bulunmasinı Akdenizde'n başka — denizlere ait — ihtiyçları için elzem addetmektedir. Fran- sanın emniyet ve salâmett için raflar | 5 Nisan f di Dünyanın En büyük tama köprüsü * Belgrat, 10 (A-A Sava nehri üzerinde V€ | garat ile Zenoun arasında h: mutasavver olan dünyain ©© bir Fransız müssesesine h——# | miştir. Köprünün tulü 457 olacaktır. y Japonya sefiri Y İstanbul 10 (AÂİ | Türkiye Cumhuriyeti ı’ İ tayin olunan yeni Japon ’ M. Yoşida nisanın uD; pazar günü — İstella | vapuru ile İstanbala gelecekti' — İtalyan - bahriyelilerinin — hareketi Ai l Atina, 10 (A -7 İtalyan bahriyelilerinin rasta çıkürmış oldukları hadist” nin her iki taraf için memnuni” | yetbahş bir surette ve dostan? | bir tarzda tesviye edilmiş ol | zanedilmektedir. Bir ihtilâl hareketi Buenos Ayres 8 (M Nacion gazetesine Brezilya hükümetlerinden Park” hiba - Do - Norte - dabhilinde P | Ahtilâl hareketi zuhur etmişti zaruri addetliği bu fark esati kabul edileçek olursa Frantb gelecek beş seneye ait bahri 9” şaat hakkında İtalya ile bir ü lâf akdine hazır bulunmaktadi/" Londia, 9 (ALAJ Havas Ajansının Londra mt” — habiri bildiriyor: İtalyan murab” hasları M. Makdonald ile ılf“ı dükleri sırada 1981 den 1936 1€ | nesine kadar büyük harp ıci' Şi leri yapmamak ve Fransanın kö' çük kruvazör, muavin geml * tahtelbahir Inşaatına ait progr#” | mına muadil bir program cine çıkmamak için teahhüd? girişmeğe hazır bulunduklarıt' teyit etmekle iktifa eylemişlerdi” Ancak, bu teklif Fransız mı haslarını memnun — birakama?' Çünkü bu murahhaslar bu suret” — le elde edilecek farkın şimdiki P halde hiçbir askeri kıymeti kal mamış olan eski' harp gı hesaba katılmak - sürelile vücük bulabileceği fikrindedir. İ Binaenaleyh, konferans yitf ayni çıkmaza sürüklenip sıkışt” rılmıştır. Konferansa mensup ıııhıll”î devlet arasında bir anlaşma haf etmek mümkün olup oı-.y.,f?“ cağının yarın ınlııılıbllınolj - ima etmektedir. Böyle bir itilâf yapmağa !! kân hasıl olduğu takdirde Franf bu itilâfa iştirak etmemeği tef cih edecektir. Çünkü bu sında mevcut olan fikir larını ileride takip edeceği siyaseti için tevellüt edehilestk bütün netiçelerle beraber Fiatı B kuruş