10 Kasım 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 9

İmre Nagy İstenilen — adam deydi. paraladı.. Halk heykele Bu, hücum etti ve ilk şiddet hareketi ol- du. Onu inaların üzerindeki kızıl yıldızların sokulup atılması takip et- ti. Talebeler, hazırlanmış olan beyan— nameleri dagıtıyorlardı Her ye rağmen, ortalığa sükünet Hakımdı ve karnaval havası henüz kaybolmamış- İ Radyoevi macerası u sırada komünist diktatör Gero Budapeşteye dökmüştü. Derhal radyonun basm; eçti ve nümayişi takbih etti. Halkın hürriyet istemesi, reaksiyonerlerin tahrikiydi. Haber duyulur duyulmaz sokaklarda "K rolsun Gero" sesleri işitildi, ıstıyoruz talepleri takip "Hakikati anlatalım" diye bağırdı. rine talebelerden ve işçilerden bir he- yet teşkil edildi ve radyoevine gönde- rildi. Heyet, Petofi meydanında oku- nan beyannamenin radyodan tekrarı- nı istiyordu. Fakat heyetin azalarını .H. diye bilinen siyasi polis tev- kif etti. Macaristanda hiç kimse doğ- rudan doğruya komünistlerin hizme- tinde olan A.V.H. nın mensupları ka- dar nefret celbetmiyordu. Heyetin tevkifi üzerine halk binaya zorla gir- mek istedi, fakat polis ateş açtı. Ö- lenler ve yaralananlar vardı. İlk kan akmıştı. Talebeler radyoevinin üst katlarına tırmandılar. Bu sırada bir kadın cesedi, kırmızı-beyaz-yeşil renk lere sarılmış caddelerde dolaştırılı- Vakit gece yarışını bulmuştu. Hü- kümet radyoevi sahasına asker şev- . Birlikler kamyonlarla geldiler. edi tane de ağır tank vardı. Bunlar Macar kuvvetleriydi. talebeler ve işçilerle sarmaş dolaş ol- dular. Tanklara kumanda eden subay AKİS, 10 KASIM 1956 Askerler derhal, "biz nümayişe mani olmaya ona katılmaya geldik" dedi. "ordu bizimle beraber" değil, Halk diye bağırı- yordu. Gelen askerler getirdikleri si- lâhları dağıttılar. Hemen o gece so- kaklarda manialar kuruldu. Macar ihtilâli başlamıştı. Sovyetlerle çarpışma Sovyetler Polonya hadiseleri üzeri- ne Karpat hududuna asker yıgmış— ardı. Varşova, paktı mucibince me leketın içinde de Mareşal Malınovskı— n kumandasında beş Rus tümeni Vardı Mareşal Malinovski İkinci Dü ya Harbi sırasında Volgadan Viyana- ya kadar bütün Guney Avrupayı sü- ü. Sovyet kuvvetlerine 50 ilâ 70 bın kışıhk A.V.H. da yardım ede- cekti. Buna mukabil Macar ordusunun 15 tümeni vardı. Macar kumandan- ların asilerin yanında Vazıyet alması, şartlan değiştirdi. İki gün sonra Mos- Janos Kadar Hıyanet! kovadan Mikoyan ile Suslof gelecek- ler, Gero'yu uzaklaştırıp yerine Nagy ile Kadar'ı getireceklerdi. Nagy vak- tile başbakanlık yapmış olan fakat partinin tarım politikasına karşı gel- miş ve hükümetten uzaklaştırılmış bir komünistti. Kadar ise, Rusların e- min adamıydı ve acar komünist partisinin basıydı. Bunlar olup biterken Sovyet kuv- vetlerine Macar milliyetçilerinin ha- reketini bastırmak emri de verilmişti. Ruslar bir yandan halkın arzusuna boyun eğer görünürken, diğer taraf- tan da ihtilâlin gelişmesine mani ol- mak istiyorlardı. Budapeşte radyosu isyanın çıktıgının ertesi günü talebe- ler işçiler arzular ının yerıne getırıldıgını bıldırıyor Gero'nun ko- vulduğunu haber veriyor, sılahların teslim edilmesini istiyordu. Ayaklan- ma muvaffak olmuştu; bundan son- rası haydutluktu. Radyo bunları söy- DÜNYADA OLUP BİTENLER lerken 80 rus tankı Budapeşte sokak- larına girmişti. Hükümet bütün Ma- caristanda Örfi İdare ilân etmiş, Bu- dapeştede sokağa çıkma yasağı koy- muştu. Fakat halk, Sovyet kuvvetleri çekilmeden evıne donmeyecegını bil- dirdi. Radyo "Sovyet askerleri Var- şova paktı gereğince memleketimiz- dedir, isyan bastırılınca çekilecekler- dir" dedi. Teklif kabul olunmadı. Ev- velâ müstevli, Macaristanı terketme- liydi O zaman, çok kanlı bir sokak mu- harebesi başladı. Parlâmentonun önünde İlk çarpışma Neo-Gotik tarzdaki Parlâmentonun önünde oldu. Burayı Sovyet tankları tutmuştu. Halk Başba kan Nagy'ye bütün Sovyet kuvvetleri- nin çekilmesini talep eden bir istifla unmak üzere Parlâmentoya geldi- ğinde bütün Tuna boyunu ve meyda- nı Sovyet tanklarının işgal ettiğini gördü. Kalabalık derhal bu tankların etrafını sardı. Genç Rus askerleri kor- ku içindekiler, asapları tamamile bozulmuştu Halkın daha da çoğaldı- ğım görünce sivillerin üzerine ateş açtılar, yüzlerce ölü ve yaralı bir anda meydanı doldurdu. Bu sırada tanklar harekete de — geçmişlerdi ve önlerine geleni çiğniyorlardı Bu bir katliamdı. Bütün Budapeşte halkı bir anda ayaklandı. Artık ihtilâl hiç kimsenin kontrolü altında değildi, kütle şuuru her şeyin üstüne çıkmış- ti. Halk evvelâ Peştedeki siyasi polis karargâhını bastı. Polisler kave- met ediyorlardı. Talebelerin ellerinde ordudan aldıkları hafif makineli tü- fekler, tabancalar vardı. Bir kısmı "Molotof kokteyli" adı verilen el bombalarını içki şişelerinin içine di- suretile bizzat imal Dı- mak Karargaha bunlar atıldı. namit ko etmişti. Ernoe Gero Defol!