13 Aralık 1931 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

z Sahife 2 (Baş tarafı birinci sahifede ) Milletin emniyetine istinat eden | zarfında kıy- | milli para iki sene metini muhafaza etti. Ve ehem- miyetini daha çok tebarüz ettirdi. Işte iki sene sonra, bugün, gö- rüyorsunuz ki devrilmez zannolunan dağlar temeline kadar sarsılmış ve Türk parası sapsağlam Türk vatandaşlararının elinde bulunuyor. (Şiddetli alkışlar) Türk O parasını (o saklamaktan ise (köşede (o bucakta bulduk- ları ecnebi dövizlerini bankaya yatırmış olanların hepsi çok acı sukutu hayallere uğradılar. Ümit ediyoruz ki, bu tarzda milli pa- ranın kıymetini takdir etmemiş olanlar, aldıkları derslerden ati için mütenebbih olmuşlardır. Hu- lâsa emniyet amili filen kendisini göstermiştir; kıymetini ispat etmiş tir. Sabit olmuştur ki, bugün bir Türk için en kuvvetli en sağlam biç sarsılmaz ve asla endişe edil- miyecek olan para, Türk parası- dır. (Şiddetli zi Size ve huzurunuzda bu millete karşı tekrar söylüyorum; Türk parasını muhafaza için alınan ted- birlerin isabeti sabittir. Alınan tedbirler ve kararlar katidir. Bu tedbirler kifayet etmezse beheme- bal büyük millet meclisinin kararı dahilinde daha isabetli tedbirler alınır. Onun * için, hanımefendiler ve beyefendiler; iki senelik acı tec- rübelerden sonra anlaşıldı ki, paramız bütün memleket -parala- rının en Sağlamıdır, Ve âti için kiymetinden endişeye asla mahal yoktur. (Alkışlar) Tasarruf etmek için Türk parası olarak bir kaç kuruşunu bir tarafa atabilen vatan- daşların akıllarını tebrik ederim. Milli paranın kıymetini muha- faza etmek için bizim esas tutuğu- muz diğer yol, milletin umumi hayatındaki açığı Okapatmaktır. Ne kadar kazanıyorsa, azami o kadar sarfetmek.. Bu düsturdur. Bütün milli hayatta bunu tatbik ettirmek için çalışıyoruz.Bu noktai nazardan resmi ve hususi bir çok tedbirler alınmıştır. Alınan resmi tedbirler umumi hayatın serbes- tisini müteessir etmiyecek hudut dahilindedir. Fakat, dünya buhranı, fiyatların düşüklüğü ile tezahur eden buh- ran tabii yollardan milletin istih- sal ve istihlâk muvazencsini, daha doğru tabirle satış ve alış muva- zenesini tutmağa imkân bırak- madı. Onun için nihayet muva- zeneyi maddi ve rıyazi bir surette tesis etmek için müdahaleye mec- bur olduk. Son defa ittihaz etti- ğimiz tedbirin mahiyetini bu tarzda müşahede etmek lâzımdır. Ithalâtın tahdidi Ithalâtın tahdidi üzerinde aldı- ğımız vaziyete temas edeceğim. Alınabilecek umumi tedbirlerle, teşvik vasıtalarile harice sattığımız malın fiatı kadar satın almak neticesini elde edemeyince bu sefer hükümet kuvvetlerile ithalât miktarını tahdit ederek muvaze- neyi rıyazi bir surette tesis etmeğe teşebbüs ettik. Bu hususta en evvel tedabir alanlardan değiliz. Bütün memleketler bu endişeleri izhar ettiler ve peyderpey tedbir almağa başladılar. Hariçte alınan tedbirlerin beynelmilel mübadele âleminde Türkiyenin mevcudiye- tini müdafaaya saik olması tabii idi. Onun için bu tedbiri aldık. Memlekete hariçten çok altın getirecek kadar bol bol satabil- mek imkânı olsaydı, teşvik ile memleketin istihsalâtı ve satışları, ne kadar mal girerse girsin, ona tefavvuk edecek dereceyi bulsaydı bütün bu tedbirlere lüzum kal- mazdı. Ihtikâr ve kaçakçılık Ithalâtın tahdidi suretile aldığı- mız tedbirler üzerine memleketin her tarafında temas ettiğim va- tandaşların ciddi endişelerine şahit oldum. Bu endişe tedbirin feyizli olduğu kanaatile beraber memle- kette ibtikâr ve süjistimalata ma- hal vereceği endişesidir. Her rast- geldiğim arkadaşım, her kes bila na resmi salâhiyeti ismet paşa Fiz ni nutku masın bana bü efdişeleri cesaret- le ve mübalağa ile söylediler. Bu endişeler ilk günlerde çoktu. Bugün de azalmış değildir. mek isterim ki, alınan tedbirlerin isabetinde her kes ittifak ediyor. Alınan tedbirlerin nasıl süi isti- mallere mahal vereceğini herkesin bilmesi süi istimaleiliği yıktırmak için başlı başına bir kuvvettir. sadi muvazenesinin kendi men- faatı yüzünden taraftarı olmayan- ların birinci safında kaçakçılar gelir. Kaçakçılar, milli paranın kuvvetine kastedenlerdir. Mali ve iktisadi muvazeneyi istemeyenler- dir. Kaçakçılar bir defa devlet bütçesini tahrip ederler. Çünkü devlet hazinesine ait olan bir şey devlet hazinesine girecek para, onların kanuna mugayir hareketlerile bir daha o hazineye giremez. Bunun tesirini bütün vatan hisseder. Muhtelif tahminlere göre her sene 20-25 milyon lira her nevi kaçakçılık yüzünden devlet hazinesine gire- miyor. Bunun yarısı devlet hazinesine kaçakçılar yü- zünden girmiyen 10 milyon lira, girmiş olsa almak mecburiyetinde bulunduğumuz çetin bir tedbire lüzum kalmazdı. i sin diye. karşımıza çıkacak olanlar muh- tekirlerdir. Mubtekir, bu devreden bilhassa şu suretle istifade eder; gümrük koyarak bir çok mevadı pahalılaştırmışız. Niçin? Hazineye varidat gelsin diye değil; dahilde yetişmesini arzu ettiğimiz o mad- | deyi hariçten gelmesin ve reka- betin tesirile dahilde tedarik edil- mez olmasın diye, dahilde yetiş- Meselâ bir kumaşın dahilde 50 kuruşa çıkması için eğer hariçten çok getirilen omala 5 kuruş Ogümrük koyuyorsak hariçten gelen; bu suretle 30 kuruşa mal olacaksa bizde imal edilen 75 kuruşa kadar çıkacaktır. Muhtekirin bu suretle en ufak bir tedbirden o gün için istifade etmeğe çalışacağı tabiidir. Heyeti celilenizin ve hepimizin malümu- dur ki, bu gibi tedbirlerin, bu gibi sui istimallerine yalnız nasi- hatlerle deva bulmak mümkün değildir. Esasen buna karşı bir çok tedbirler vardır. Dahilde bir takım istihsalâtın teşvik olunacağı zamanlarda zaruri olan bir çok maddeleri kullanmak zaruretin- deyiz. Bunların hepsi doğru, fakat cemiyetin şuuru böyle bir takım adamların Ohattı hareketlerinin memlekete fenalık olduğunu bil- meleri, onların cesaretlerini çok azaltır. Hanımfendiler, Beyfendiler; ar- zettiğim mülâhazat, hükümetin takip ettiği istikametleri, zihniyet- leri de ifade etmektedir. Iki senelik tecrübelerden sonra bugün müspet huzur, emniyet ve istikbali temin hislerile ve bütün memleketin alâkası ile böyle büyük merasim yapıyoruz. Gele- cek sene bugün daha ferah olacağız. Daha geniş olacağız. Dünyanın bugünkü şeraiti içinde bütün müşküllere galebe çalmış bir millet olarak biz yalnız kala- cağız. Bizim istikbalimiz başkala- rınınkinden daha emin olacaktır. (Şiddetli alkışlar) Biz ilerleyen bir milletiz, inkişaf eden bir milletiz vesaiti inkişafı dolup taşmış artık yapacak işi kalmamış olan bir millet değiliz. Mütemadiyen yeni vesait yarata- cak ve mütemadiyen ilerliyecek olan bir milletiz. (Şiddetli alkışlar) Yolumuzda her manii bertaraf ededcek ve behemhal ilerliyeceğiz. (Şiddetli alkışlar). Bugün de hava yağmurlu olacak Yeşilköy rasat merkezinden verilen malümata göre bugün hava kapalı olacaktır. Yağmur ara sıra yağacaktır. Rüzgâr şimal ve garp arasından esecektir. Bu sabah hararet 4 dereceydi. Milli paranın ve memleket ikti- | tisat ve tasarruf Cemiyeti umumi doğru olsa, | Ikinci olarak ta bu mücadelede-! Fakat, heyeti celileye şunu arzet- | sinde birer yerli mallar panayırı — OlMa Bu S Tasarruf haftası | Gazi Hz.nin mühim cevapları | Ankara, 12 (A.A.) — Milli ik- | | | | kâtibi Rahmi Bey, 15 gün evvel halkevinde, cemiyetin daveti üze- rine “yapılan toplantıda halkın ka- rarlarını ve arzularını atideki telgrala JReisicumhur Hazretlerine arzetmiştir: Büyük oCumhurreisimiz, reisimiz Gazi MustafaKemal Hz.ne | 1931 senesi ikinci teşrininin | 27 -inci cuma günü cemiyetimizin | daveti üzerine Ankarada balk evinde toplanan halk, arzeder ki: 1 — Milli ibtisadı koruma için devletin aldığı ve alacağı bütün tedbirleri hararetle karşılamıştır. 2 — Dün olduğu gibi bu gün de, yarın da şeflerine bağlı olduk- larını bir defa daha "ilâna vesile | bulmuştur. | 3 — Hersene Sakaryada ve | Dumlupınarda şehit-asker abide- | kurulmasına ve bu panayırların çoğaltılmasına karar verilmiştir. 4 — Demir Jbilekle idare etti- giniz milletimizin size olan bağlı- lığına itimatla selâm ve tazimlerini kabul ediniz efedtim. Milli İktisat ve tasarruf cemi- yeti umumi kâtibi Rahmi Reisicumhur Hz. buna atideki cevapla mukabele buyurmuşlardır: Milli iktisat ve tasarruf cemiyeti umumi kâtibi İzmir mebusu Rahmi Beyefendiye Milli iktisat ve tasarruf cem- iyetinin daveti üzerine Ankarada Halkevinde toplanan muhterem halkın iş'ar buyurulan kararlarını memnuniyetle öğrendim. Büyük Milletimizin her vatani işte gös- terdiği şuurlu hissiyatın bu yeni | tezahürü beni pek mütehassis etti. Devletçe ötedenberi tatbik edilegelmekte "olan tedbirler, bu uyanık halkımızın daima harika- lar yaratan büyük azmi sayesinde | bugünkü güçlüğü de | kolaylıkla yeneceğimize itimadım tamdır. Türk kuvvet ve zekâsının yenme- diği ve yenemediği müşkül yoktur. o Cemiyetinizin gayeye matuf mesai ve faaliyetini tak- dir. veğtakip etmekteyim. Sahsım hakkında izhar buyu- rulan asilâne duygulara derin teşekkürümü arzederim efendim. Reisicumhur Gazi M. Kemal Ithalât tahdidi. Halil bey hangi eşyaların daha menini istiyor Ankara 12 ( Hususi ) — Izmir mebusu Halil bey dün Meclise yeni bir teklif tevdi etmiştir. Bu teklifinde atideki maddelerin de meni ithalini istemektedir: “ Çimentolar, maden kömürü, kaput bezi ve Amerikan bezi, ham gömlek bezi, ham astarlık, âdi kaşkaval, salamura, şeker, tulum (Ove emsali peynirler (gravyer, Felemenk, Ingiliz ve saire) süt teksif ve takim edilmiş, balık konserveleri ve “hava almamak üzere kapalı kaplarda mahfuz, jambon, salam, sosis, sosisonlar, sığır dili, çam- fıstığı, şamfıstığı kabakçekirdeği amerikanfıstığı, kakao ve çikolata “şekerli ve sair ekle salih mevat ile karıştırılmış , odun kömürü tuğla ve kiremit ve döşemelik tuğla, çamaşır sabunu, müstahzar çamaşır tozu ve suyu. ah ! leyi tetkike başlamıştır. | memleketten hangisi ah Eşya mübadelesi Macaristanla bir itilâf aktedilmek üzeredir Ankara, 13 (Telefon) — Maca- | | rıstanla eşya mübadelesi esasına | matuf bir anlaşma temini için | teşebbüsler vuku bulmuştur. Mem- | leketimizin muhtelif cins damızlık hayvan ibtiyaçlarile çiftçilerimizin ihtiyacı olan ziraat aletlerini te- min etmek ve buna mukabil Ma- | carıstana kömür, tütün, pamuk vermek anlaşmanın esasını teşkil edecektir. Iktisat vekâleti mese- Heyeti vekilede dün neler görüşüldü Ankara 13 (Telefon)— Dün ak- şam toplanan heyeti vekilede müzakere edilen mesail meyanında maarife ait bazı işlerde görüşül- müştür. İstanbul darülfununu için celbi takarrur eden İsviçreli mü- | tehassısın mukavelesi bu meyanda tastik edilmiştir. | Ermenilerin mübadelesi | | Verilen malümata göre bu haberin aslı yoktur Istanbul'da bulunan (30) bin ermeni'nin Erivan'a gönderileceği, Kafkasya ve Azerbaycan'daki Türk'lerin de memlekimize nakl- edileceği (o hakkındaki (o deveran eden rivayetlerin (o Ermeni'lerce muhakkak telâkki olunduğunu yazıyordu. Alâkadar makamat bu şayia- ların neden galat olduğuna dair şu malümatı vermişlerdir. Mahallelere diğer mahallerden gelen olursa bunlar tesbit olunur. Bilhassa © apartımanlarda buna riayet edilir. Bu meyanda apartı- man ve ya hane değiştiren erme- niler de mahallelerce tesbit edi- lirler. Şayia bundan galattır. Şehrimizdeki Sovyet muhafilin- de böyle bir mübadelenin mevzu- ubas olmadığını temin eylemiştir. Sovyet konsolosu M. Malingun | ermenilere Kafkasya türklerinin mübadelesi haberinden malümatı | elmadığını, esasen böyle bir mü- badeleye de sebep görmediğini Iki tecrübe (Baş tarafı birinci sahifede ) Dünyaya yeni sistem iktisat örneği olmak isteyen bu iki muvaffak oldu? | Rusya, henüz tecrübesini bitir- medi. Ortada hiç bir müsbet netice yoktur. Tarihin bu büyük ve cüretkâr tecrübesinin ne gibi neticeler verdiğini görmek için, daha çok beklemek lâzım. Esasen Rusların, Marx ve Lenin prensiplerini hakikaten ve temamen tatbik edip etmedikleri, yahut, ahval ve zaruretlere uyarak bu nazariyeleri zaman ile daha fazla tebdil ve tagyir edip etmiyecekleri meç- huldur. Amerikaya gelince, bu inkişafın suni ve zoraki olduğu pek çabuk meydana çıktı. Harbı umumiyi takip eden senelerdeki büyük feyzin, bol kazancın, muazzam ferdi servetlerin, devâsâ istihsa- lâtın aksülâmeli olan buhran kendini gösterdi. Nevyork borsa- sındaki korkunç hadisede bütün esham düştü. Fabrikalar kapandı, işsizlerin adedi on bir milyonu buldu... Her halde, anlaşılıyor ki dünya, bugünkü buhrandan kurtulmak için takibedeceği yolu bulmakta çok müşkülât çekecek, bir çok tecrübelerin | ıstırabına okatlana- caktır. içi Telgraf lar | lecek mücadele tedbirlerini Necmeddin Sadık 13 Kânunuevvel 1931 Kaçakçılık Budçe “vekâleti ihdası, gurupta müzakere edilecek Ankara 13 (Telefon) ile — Ka- çakçılık işi ve kaçakçılıkla müca- dele çarelerini müzakere etmekte bulunan Fırka maliye tetkik ko- misyonu mesaisini ikmal etmek üzeredir. Komisyon tevessül edi- bir proğram halinde tesbit etmiştir. Fırka grupunun bu sabah içti- maımda mücadele programı etra- fında müzakeratın ocereyanında hararetli münakaşalar olması ve nihai kararlar ittihazı çok muhte- meldir.Ayni içtimada ibtası müta- savver bütçe vekâleti meseleside görüşülecektir. Bu vekâletin ihda- sına kuvvetle ihtimal veriliyor. Bu taktirde Trabzon mebusu Hasan veya Gümüşhane mebusu Hasan Fehmi Beylerden — birinin bu vekâlete getirileceği zanedi- liyor. İnhisarla gümrükler gibi varidat müesseseleri bu vekâlete merbut olacaklardır. Kaçakçılıkla müçadeleyi de bu vekâlet idare edecek devlet varidatının cibayet usüllerinde ittihat yapılacak sür at temin olunacak yeni varidat menbaları bulunacaktır. Bir katil dün asıldı Ankara 12 — Pehlivan Ahmet efendiyi öldüren Sadık hakkındaki ölüm cezası bu sabah Saman pazarında infaz edildi. Sadık bir kaç gün evvel hapisaneden kaçan ve saklandığı bir köy samanlığında yakalanan mahkümdur. Evkaf memurları lâyıhası Ankara 12 — Evkaf o memur- larma tahsilâttan masraf, ücret ve aidat olarak verilecek paralar hakkındaki kanun lâyihası Baş- vekâletten Meclise sevkedilmiştir. Balıkesir - Kütahya hatti Balıkesir, 12 — Balıkesir - Kü- tahya hattında altı ay evvel bir heyelân neticesi çatlıyan tünelin beton olarak inşası bitmiştir. Ray ferşiyatı da 20 kânunlevvele kadar ikmal edilerek hat işle- meğe açılacaktır. Son dakika Edirne seylâbı Trenler aktarma suretile işliyecekler Edirne 13 ( Telefon ) — Sular kısmen çekilmiş fakat nehirler yataklarına girmemişlerdir. Çok süratli akmaktadırlar. Dün hava çok soğumuştu. Gece yerler buz tutmuştur. Bu gün hava güneşlidir. Derecei hararet nakıs ona kadar düşmüş- tür. Üç gündenberi posta müna- kalâtı münkatidir. Trenler OUzunköprüye Okadar işliyorlar. Bugün Istanbuldan ve Bulgaristandan aktarma suretile yolcular saat on dörtte gelecek- lerdir. Huduttaki büyük Meraş köp- rüsü kısmen bozulmuştur. Trenler geçemiyorlar. Yolcularğda oradan aktarma edileceklerdir. Yunanlıların kum çiftlik mevkiindede hat bozulmuş- tur. Trenler oradan aktarma ede- ceklerdir. Kazanova civarındaki hudut âskeri kulesini tamamen su kap- lamış (bulunduğundan telefon mubaberatı kesilmiş, ağaçlarır üzerine iltica eden beş askerden el'an bir haber alınamamıştır. Kayıklada gitmek kabil olama- dığından akibetleri mechuldür.