26 Haziran 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

© 26 Haziran 1932 Sahife 4 Kn ul ER Akşam sem Sürpagop mezarlığı meselesi ml bü Terki teslihat ve Türkiye (Baş tarafı birinci sahifede ) da Galata bağlarında lâtin me- zarlığının yani bugünkü Taksim belediye ( bahçesinin (yanındaki ermeni kabristanı idi. Yani Ho- vakim patriğin milki müşterası olduğu iddia edilen mezarlık... O tarihte Hovakim patrik nerede idi? Her halde bunu bilse bilse muhterem Necati bey bilecektir. Istanbulun zaptından sonra.. Istanbul zaptedildikten sonra bütün bu arazi mukataya rapte- dildi. Fatihin defterdarı Dursun bey, tarihinde (S. 60) - Fatihin “Bu cihetten ki temlik olunan binadır, yer vakıftır , dediğini, ve araziyi kendi tahrir ettiğini tafsilâtile yazıyor. Binaenaleyh, Galata bağlarındaki mezarlıklar da kâmilen vakfa dahil olmuştur. Fatih, Bursa peskaposu Hova- kim patriği Istanbulu zaptettikten sekiz sene sonra, yani 1461 de Istanbul'a getirdi. Fransa Enstitü âzasından Morgan, ermeni vesi- kalarına müsteniden yazdığı tarihte bunu sarahaten anlatıyor ( Histoire du peuple armenien, S 290). Hattâ Rum partrikinin nüfuzunu kırmak için Istanbul'da Ermeni patrikliğini (o ihdas eden de, Fatih'tir. 1475 te, gene Hovakim patrik zamanında, Gedik Ahmet paşa Kefe'yi aldığı zaman Istanbul'a bir çok ermeni getirdi. Bunların bir kısmı Kefeli köye, kısmı azamı da gene Balat'a yerleştiler. Kendilerine evvelâ lâtinlerin Sen - Kk Nikola kilisesi ( Kefeli camii), 1635 te de Rumların Aya Sitrati — iklisesi, şimdi Balattaki Ermeni “ klisesi tahsis edildi. (Hazinci evrak mühimme defteri, No 104) işte (o hakikat budur. Istanbul — surları dahilinde oturan Hovakim - patrikin, esas cenevizliler zama- nında (o bile Ermeni (mezarlığı — olan bir yer, nasıl milki müştera- ost olabilir? — Ellerindeki hüccete ne der- — şte bu sual hoşuma gitti. © O hüccet, Hovakim patriğin ve- © fatından 279 sene sonra, “Sur haricindeki kefere taifesine ta- o maa mebni kadılar ve naibler, tarafından sahte hüccetler veril- diği zaman alınan, ve 9İ sene sonra “Fersude ve münkatiül ahbar, olduğu için tecdit edilen, sakki şeriye, usule ve teamüle gayri muvaffık bir ihbar hücce- tinden ibarettir. Bu hüccetin hiç kıymeti olmaz. Evvelâ, hüccette Hovakimin temessük tarihi yok- tur. Saniyen Hovakimin vefatından 279 sene sonra Mahmutpaşa mah- kemesinden alınan hüccette şahit- lerin isimleri mezkür olup olmadığı malüm değildir. Olsa da muteber olamaz. OEbüssüot efendi 945 senesinde, İstanbulun fethine ait bir mesele hakkında fetva verebilmek için vakayi gören “117 ve 114 yaşında kimesneleri, getirtip dinlemiş, ve ondan sonrafetfasını yazmıştır. Salisen mahkemeye, bu hüccete müsteniden yazılıp ibraz olunan 1264 tarihli hüccetteki berber Ali, Sucu Mehmet, Agop, Kirkor ve Saire, 379 sene evvel vukua gelen bir alım satım işine (o sahadet adiyorlar. Buna gülmek mi, ağla- mak mı lâzım, bilmem ne diyeyim? Bayezidi Velinin müzeyyen, mü- zehhep tuğrasını havi, Müeyyetzade ile Anadolu kazaskeri ve imamı Sultaninin imazalarile şehadetlerini mubtevi, yüz sahifeyi mütecaviz, nefis bir hatla yazılan ve müzelerde (o teşhire seza bir bücceti şer'iyeye, “verak,, namını | veren Ermeni patrikhanesi ve- Kli Necati beyin Bayezidi Veli'nin milki mevrusu olan bir toprağı hiç bir hakka müstenit olmiyarak Ermeni patrikhanesine (O malet- mek için gösterdiği kâğıt parça- sına nenam verilmek lâzım gele- ceğini efkârı umumiyeye bırakı- yorum. Yenihisar meselesine dersiniz ? — Ne diyeyim? Benim onuncu asrı hicride Istanbul hayatı namile Tarih encümeni tarafından bastı- rılmış bir kitabım vardır. Onun 106 ıncı sayfasında 995 tarihli kayık tarifesini Necati beyin mu- talâa etmesini tavsiye ederim. Bu tarih 25 recep 995 tarihli- dir: “Balıkpazarından Beşiktaşa dolmuş ile yarımşar akçeye kürek, dört kürek üç akçeye, Ortaköye dört kürek beşakçeye, Altı kürek Balıkpazarından Kuru- çeşmeye dolmuş ile yarımşar ak- çeye, dört kürek beş akçeye, altı kürek yedi akçeye, Yenihisara dört kürek on akçeye, altı kürek on beş akçeye, iki kürek sekiz akçeye, Istinyeye altı kürek yirmi beş akçeye, dört kürek yirmi ak- çeye., Bu vesikayı hazinei evrak mühimme defterlerinde her zaman görmek ve mahkemece tastik ettirmek kabildir. Bir de şunu arzedeyim: Türk her şeyi yıkabilir; fakat hisarını yıkmaz ve yıkacağı hisarı da yapmaz. Beşiktaş ta hisar olsaydı, onu da bugün boğaz sahillerini bürcü barusile süsliyen Rumeli ve Anadolu hisarları gibi Türkün bir zafer âbidesi olarak baki kalması lâzım gelirdi. Hem bun- ları ispata ne hacet! Ben, elimde divanı hümayun vesikaları, Terkos ceniblerinde (Ocevelân ederek, Sürpagop mezarlığının içine gir- dim, Necati beyin bâlâ haberi yok. Arzedeyim: Mezarlığın içindeki Losavoriç kilisesi, Galatadaki Losavoriç ki- lisesinin tohumundandır. O bina Nerses patrik zamanında Ticaret mektebi olarak bin rica ve min- netle yaptırılmıştır. Hattâ mektebe varidat olmak üzere Karagözyan ailesi ayni metrük mezarlık arasına akar da yaptırmak istemiş, fakat müsaade edilmemiştir. Oranın kilise olarak inşasına müsaade edildiğine dair Necati bey patrikhane mahzenin- den tek bir vesika şıkarsın da görelim | üç Bayezit.. — Üç Bayezit padişah olmuş mudur? — Onu Necati bey biliyormuş. Ben ilk mektep dördüncü sınıf için yazdığım kitapta Yıldırım Bayezit'den sonra yanlız “Sultan Bayezidi Veli tabe serahüyü, yazdım. Bir de Iranda öldürülen şehzade Bayezidi. Başka Bayezit bilmiyorum. Fakat Necati bey de, tarihe (Ovukufu itibarile, bunu bilmese, omahkeme huzurunda katiyyen söylemezdi! — Mahkeme sizi çağırırsa gi- decek misiniz? — Bilmem. Fakat Necati bey kardeşimizin hatırını kırmamak için her halde gitmek lâzım. Boulonya ormanında müthiş bir kaza Paris, 25 (A.A.) — Boulonya ormanında otomobillerle yapılan zerafet müsabakasında Venezüella sefareti müsteşarının zevcesi Mme. Cardenasın otomobili yanlış bir manevra yüzünden halk arasına girmiş, 9 kişinin yaralanmasına sebebiyet vermiştir. | Dördünün yarası ağırdır. altı | ne | 26 haziran pazar akşamı Istanbul 18 gramofon konseri, 19,30 saz: Bedayii musikiye yeyeti, 20, havadisler, doğru saat, 20,30 stüdyoda bir opsra temsili (gramofon), 21 tanburi Refik bey ve arkadaşları, tango orkestrası, Belgrat (429,5 m.) — 20 gramofon, 20,30 rus musikisi konseri, 21 musa habe 30 keman konseri, 22,25 ko- medi, 23,15 radyo orkestrası. Bükreş (394,2 m.) — 20 temsilden nakil, Budapeşte (550,5 m. ) — 21,21 operadan parçalar, 22,50 radyo Jurnal, 24 çingene musikisi. Berlin ( 419 m. ) — 19,50 piyano konseri, 21 operet nakli. Londra ( 335,8 m. ) — 22,05 orkes. tra konseri. Paris ( 1725 m.) — 19,45 orkestra ile konser, 20,45 21,30 muzik hol, 22,30 dans mu Prağ (4886 m.) ası, 23 radyo Jurnal, operadaki — 22 radyo or 23,25 fon. oma (441,2 m.) — 21 gramofon, 21,45 Madanı Angot musiki opereti. Varşova (1411 m.) — 21 halk kon- seri, 21,55 edebi parçalar, 22,10 konsere devam, 23 dans musikisi. Viyana (517,2 m.) — (20,10 şarkı, 20.50 radyo jurnal, 21,05 piyano refa- katinde şarkı, 21,25 komedi, 23,15 konser, 27 haziran pazartesi akşamı Belgrat ( 4298m.) — 20 konser, 20,30 konferans, 21,10 radyo -orkeslrası, 23,20 gramofon, 23,50 akşam musikisi. Bükreş (394,2 m.) — 2045 arp solosu, 21,15 oda musikisi. Budapeşte (5505 m.) — 21,25 orkestra konseri, 22,30 radyo jurnal, 22,45 çingene musikisi. Berlin (419 m. ) — 20,10 muzik, 20.50 oda musikisi, 21,55 konser, 23,30 dans musikisi. Londra (355,8 m.) — 19,30 orkes- tra, 21 vodvil 22 askeri mızıka, 23,35 dans musikisi. Paris ( 1725 m.) — 20,30 Ingilizce ders, 21 radyo tiyatrosu, 21,10 şüün, 21,45 konser nakli, 22,30 musiki musa- habesi. Prağ (488, 6 m:) — 20,40 şarkı konseri, 21 musabâbe, 21.50 piyano konseri, 23 radyo jurnal, 23,20 gramofon. Roma (441,2 m.) — 21 gramofon, 21,30 edebi parçalar, 21,45 muhtelif musiki, 23,55 radyo jurnal. Varşova (1411 m.) — 19,90 dans musikisi, 20,35 radyo jurnal, 21 beynel- milel konser, 23,55 dans musikisi. Viyana 617,2 m) — 20,2ö Don Joan operasının nakli, 23,30 dans musikisi, Urfalılar bir lise açılmasını istiyorlar Urfa 25 (Hususi) — lik mek- teplerin son sınıf imtihanları ya- pıldı. Orta mektep son sınıf im- tihanları da bitmek üzeredir. Her sene Urfa ortamektep tah- silini ikmal eden talebelerin ancak onda bir veya ikisi tahsil- lerine devam edebilmektedir ki bunlar da zengin çocuklarıdır. Diğerleri memlekette lise olmadı- ğından tahsillerine devam edemi- yorlar. Urfanın en mühim ihtiyaçların- dan birisi de bir lisenin açılma- sıdır. Omurca rakı fabrikasında yangın Şişlide Omurca müskirat fabri- kasının yazıhane kısmından dün gece yangınçıkmışsa da fabrikaya sirayetine omeydan verilmeden söndürülmüştür. Antalyada sebze bahçeleri Antalya 23 — Antalya civa- rindaki bahçeleri suluyan Düden isminde bir çay vardır. Bu ara- zide son zamanlarda büyük sebze bahçeleri tesis edilmiş ve limon, portakal (yetiştirilmeğe (başlan- mıştır. Sebzeler son zamanlarda kam- yonlarla civar şehirlere sevkedi- liyor. Bunlardan mühim bir kısmı Bordor, Isparta, Afyon ve Eski- şehire gönderilmektedir. Sebze- cilik Oyavaş yavaş mühim bir meşguliyet hâlini almaktadır. | konferans (Baş tarafı birinci sahifede) ki dostane münasebatı daha geniş bir mikyasta göstermeğe hizmet etmiştir. Rusya her devletten evvel Cumhuriyet hükümetini tanımış ve Ankaraya resmi bir mümessil göndermiştir. Türkiye kendi istiklâli gibi ibtilâlçi Rusyayı da yıkmak iste- yen ayni düşmanla çarpışmak mecburiyetinde kalmıştır. Terki teslihat Cenevrede terki teslihat müza- kereleri esnasında cezri bir terki teslihat isteyen hükümet, Türki- yedir. Türkiye terki teslihat kon- feransına verdiği müstakil bir projede, teslihatın her hangi devletin temamiyeti mülkiyesine tecavüzü imkânsız kılacak bir nisbette tenzilini teklif etmiştir. Projesi, belki kabul edilir, belki de edilmeyebilir. Fakat reddi takdirinde Sovyet Rusyanın projesini tervic edece- gız. Ben şahsen terki teslihat kon- feransının bir neticeye varmadan dağılacağını zannetmiyorum. Cemiyeti Akvam murahhası M. Gibson, hükümetinin tekliflerini heyeti vermeden evvel müsait bir neticeye varılacağı zannedilmiyordu. Fakat Amerika, öyle şayanı hayret bir proje tevdi etti ki şimdi konfe- ransın bir neticeye varması ümit edilebilir. Amerikanın teklifleri henüz tam olmamakle beraber her nevi tecavüz silâhlarının refi için müspet bir çarei hâl arzet- mektedir. işte bu sebebten dolayıdır ki Türk beyeti murahhasası, Ame- rika projesini fevkalâde müsait bir surette karşılamış ve bu pro- jeye iltihak eylemiştir. Terki teslihat konferansı için hazırladığımız muhtarada yalnız tecavüzi silâhların lagvında değil fakat istikbalde bunların imalinin memnuiyeti lüzumunda da israr umumiyesine | — ettik. Sanayii ilerilemiş bir mem- leketin, harp vukuunda süratle herp malzemesi stokları imal ede- bileceği malümdur. Bu hal, bizim müdafaa ettiğimiz hukuk müsavat prensibile kabili telif olmıyacağından harp silâhları imalâtının umumi bir kontrola tabi tutulmasını teklif ettik. Harbı menetmek için teslihatın tahdi- dini arzu etmiyecek bir memle- ket bulunacağını zannetmiyorum. Türk milletinin en samimi arzusu budur. Buna mebnidir ki, şimdiye kadar teslihatımızı Oüçte bir nisbetinde tenkis ettik, Kendi kendiliğimizden gösterdiğimiz bu misal, diğer milletler tarafından da takip edilebilir. Harbin ve harp vesaitinin kaldırılması, her şeyden evvel terakki arzumuzu ve medeniyetimizi gösterecek bir misal, milletlere karşı ifa edece- ğimiz bir vazife teşkil eder. Askeri bütçelerin tenkisi saye- sinde her millet refah ve tealisine sarfedebileceği muazzam masrafı tasarruf edebilir. Tuna ittihadı Merkezi Avrupa devletleri bil- hassa Avusturya ile Macaristan ümitsiz bir vaziyette bulunuyorlar. Bunlara her ne behasına ve kimin tarafından olur ise olsun yardımda bulunmalıdır. Türkiye, bu devlet- lerle dostane münasebatta bulu- nuyor. Binaenaleyh onların mu- kadderatile alâkadardır. M. Tar- dicu tarafından ortaya atılan Tu- na ittihadı plânının bir netice vereceğini henüz bilmiyorum. Ev- velemirde bundan ne netice çıka- cağını görmek lâzımdır. Ne olursa olsun bedbaht merkezi Avrupa devletlerinin iktisadi £ vaziyetini kurtarmak için her çareye baş vurulacağını ümit etmek isteriz. Milletler bekliyor, milletler ya- şamak istiyor, harp ve teslihatı kaldırmak, milletlerin gündelik ekmeklerini kazanmak hakları, maddi ve manevi refah ve itilâ arzuları önünde eğilmek lâzımdır. İstanbul 25 Haziran 1932 (Akşam fiatları) İstikrazlar Tahvilât İst. dahilt 95,25| Elektrik 3.— Şark d. yolları — 2,90İ Tramvay 45,25 D. Muvahhide 45;25| Tünel > gümrükler 3,0 | Rahtım 16,95 Saydi mahi 5,15) Anadolu 28,60 Bagdat. 1,50 “ u 28,60 T. askeriye — “Mümessil 23,70 Esham İş Bankası 9,20) Terkos 2,75 Anadolu 16,70! Çimento Ar, | 9— Reji 405) Ören dey. 2190 Şir. hayriye 14,50| Şark dey. 2,75 Tramvay 44,75) Balya 1— Umumi sigorta 11) Şarkım. ceza o 285 Bomonti 23,80 | Telefon 15,5 Çek flatları (kap. sa. 16) Paris 12,03 | Prağ 15,97 Londra 768, | Viyana 431 Nüyork 0,473 | Madrit 5,7425 Milano 933 | Peşte 4,017 Brüksel 3,4004 | Berlin 199375 Atina 72,8282 | Varşova || 4,213 Cinevre 24275 | Bükreş 80,9925 Sofya 66,6231 | Belgrat 30,70 Amsterdam © 1,1708 | Moskova (o 1089,75 Nukut (sa0ş) kuruş | kuruş 40 4. Fransız 171,—! Işilin, Av 7 sterlin 710,—| Ipezeta 16,— 1 dolar 212,0 Eş 31,— — 1 zleti s0, 20 liret n7—| » 1 Pengo 24,— 10 £. Belçika 8) gg. ge 10 drahmi 20 dinar 7— 20 H.İsviçra 1 Çernoveç 5 20 leva 1 Altın 928,— | 1 Mecidiye | 40, | 1 Banknot Bugün hava nasıl olacak? Yeşilköy rasat merkezinden verilen . malümata göre, bugün hava açık olacaktır. Rüzgâr şimal istikametinden hafif olarak ese- cektir. Dün hararet 28 gece 12 bu sabah 21 derece olmuştur. Bir facia Yunanistanda bir manas- tırda iki papasın başina gelenler Yanya, 25 (A.A.) — Katsiritsi manastırının bulunduğu mıntaka- daki çobanlar, manastırda ikamet etmekte olan iki papazın bir müddetten beri : görünmemekte olduklarından dolayı taaccüp ede- rek kliseye girmişler ve iki pa- pazın parça, parça edilmiş olan naaşlarını mihrabın önünde bul muşlardır. Jandarma tarafından © yapılan tahkikattan © anlaşıldığına göre, papazlar iki haydut tarafından öldürülmüşlerdir. Haydutlar, klise- de mevcu olan 140,000 drahmi ile Manastırın hazinesini teşkil oden altın eşyayı (kendilerine teslim etmeğe mecbur etmek için papazları (o öldürünceye (okadar uğraşmışlardır. Üzerlerinde henüz ruhani elbi- seleri bulunmakta ölan iki biçare, haydutlar tarafından âyin yap- makta oldukları sırada yakalan- mışlardır. Denizlide yangın Denizli 25 ( Hususi) — Kadı- köy nahiyesinde bir ipek kozaha- nesinden yangın çıkmış ve 200 ev yanmıştır. e Nufusça zayiat yoktur. »x Ferit bey bugün gidiyor — Varşova sefirliğine tayin edilmiş olan Ferit bey bugün Köstence tarikile ve Romanya vapurile mahalli o memuriyetine hareket edecektir.