March 27, 1935 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6

v (Baş muştur, miele en “bei başi | ları şunlardır: 1. — Dağ Saminin Kamu- pi Osmani'si, 3.— — En dedi Lehçet-ül- lüg li 4. — Maallim Naci'nin lügati, 5. — Salâhi'nin lügeti, 6. — Asım'ın arabça kamus ter- cümesi, 7. — Asım'ın farsça Burhanı Katı tercümesi, 8, erhengi Şuuri tercümesi, 9. — Küşgarlı med lügat-it-tür! — ahmud' rağ << iniimdihema lügati, Z 2. — Şeyh Süleyman'ın Çağa- ie lügati, za Hüseyin Kâzım'ın Büyük Tik Lüg“ 14. — Radloff'un Türk lehçele- ri > Wilhelm Thomson'un Bi se e — Fransızca Larousse ve Littrâ DRL ile Fransız Aka- Se isi lüg, 7. — kli lügati, "un Di. — Ebe ei ın Elidrak li-. akti, 18. — Bianchi |. 19 Pavet di Conrteilli in gi Türkçesi lügati, | 0. — Oscar Bloche'un (Dicti- ee &tymologigue de la lan- e eymen aul Ronix” nin (Dicti- onnaire EE idees saggöeres par les mots) su; . —B. aye , Sardow” nun frarisızca Sinonim lügatleri, 23. — Kluge'nin alman iştikak Tügali; 4, — Sachs Villatte'in fran- sızca - almanca lügati, 25. — Walde'nin lâtin dilinin iştirak lügatile İndo - Cermen a mukayeseli lügati, . — Feist'ın Got dilinin işti- ek ye — Horn'un yeni fars işti. | bakın esası, Holder'i in eski Kelt söz ln 29. — Yarin dilinin büyük iş- tikak lügati ile başka lügatleri, ZE. ongol dili- nin pratik dersleri, 32. — Pei karekir 'nin şimdiye ka- dar taranmamış olup Türk kelime Ala- | | l CAKŞAM ikleri için en zengin bir kaynak ii (3000 af len artık sayfalı Ya- kat lügati 'eresteciyan'ın (Dic- imele A de la ları- gue turgue) ü. Bütün bu öalağlr başka Türk ie Araştırma Kurumunun şim- iye kadarki çalışmalarından söz iri ve Türk söz kökleri üzerine elde edilmiş verimler de gözden kaçırılmamıştır. Türk Dili üzerine yapılan araş- tırmaların bir büyük kolu da dili- mizin pek eski ve pek zengin bir ana kaynak olduğunu ortaya koy- muştu. dillere geçmiş ve o dillerde değerli sözler kurmağa yaramış-olan öz türkçe söz kökle- ri ayrı ayrı irdelenmiş, bunlardan kerekli olanlar, Yumün kullanıl dıkları işlenmiş şekiller altında, hezin öz malı olarak EE r. Türk Dili A Kurum bunlar hakkında eğllilanmizia irdellerini güzeli verecektir, oğrudan doğruya uygun ve kolay anlaşılır bir karşılığı bulun- mıyan sözler için, dilimizin bili- nen söz köklerinden türkçe örnek- ler ve soneklerle sözler yapıl mıştır. Ötedenberi kullanı! el bu > e iyice belirtmek için bunların fransızcaları in gös- ei ilmiştir. Her hangi harfin kelimeleri çık- tıktan sonra, gene bir takım ek- siklikler kalmış olursa, bunlar, hep bir araya toplanarak, en sonra bir ulama listesiyle gazetelere veri- Türk dili araştırma kurumunun bildirimi Dil işine yardım edecek ol lan- lara kolaylık olmak üzere, wz Yeni karşılıklar gazetelerde çıktıktan sonra, kitab şeklinde de basılacaktır : Türk Dili derim Karcı Be şkeni gre Erzincan saylavı Bugünden başlıyarak SAFFET ARIKAN Ma dnözi çıkacak olan e inan Kılavuz sözleri için dahi Eren A bir karşılık bulabilen yurddaşla- rın bir ay içinde kendi önergele- İlilenmek — yenme .tini Türk Dili Araştırma Kurumu Anlam > “Mânâ Genel Kâtibliğine göndermeleri- ba Here ileriz. Uzman — Mutahassis Bu yazılar kısa ve açık ol- İder — Tetebbü malıdır. Ulm N e « Kılavuz sözleri üzerine yazılacak önergelerin örneği şudur: Osma Sebebi: (kısac, Önergem şudur: .. . (1) Bur şey yapılamıyacaktır. . kelimesine Kılavuzda ...... karla e uygun Gabe yeter) görmüyorum. ada bir önerge gösterilmiyen yazılar üzerine bir a veli) İmza Osmanlıcadan türkçeye Karşılıklar kılavuzu z türkçe köklerden gelen sözlerin karşısına (T. Kö.) beldeği(alâmeti) konmuştur. Bunların herbiri hakkında sırası ile uzmanlarımızın (mütehassıs) yazılarını ga- 1 Be vereceğiz, ni konan karşılıkların iyi ayırd edilmesi içi in, rip göre, fransızcaları yazılmış, ayrıca örnekler de konulmı 3— Kökü türkçe olan kelimelerin bugünkü işlenmi ku ak A Âb Abı bara a hayvan — Bengisu AÂbıru 1, yüzağartan Günbay ni Zamanın imla yüzakı Gyüzağer- tanı). (Bak: al ima) > «Sacrifier Abi — Er) ) a Sham der propi nek: Âbâ ve ecdadımızdanmün- takil — Babalarımız ve dedelerimiz- en kalm — Bayındır (Bak: Mamur) > (Er) Fisğine et pıospöre rnek: Ankara on yılda bayıdır bir şehir oldu Ankara est devenu en dix ans uni yila Eleme t pr: nie ospâre?. Örnek: Türkiyenin in git- tikçe artmaktadır >- e augmente Gsm ae en Tü “leri #(Er) Tm Trevi x pair Abi < Ra - (Er ) Serviteteselave en Adora: Âbid (Bak: Örnek; Güneş Bakana çteurs du soleil “İbadet — İbadet etmek — Tapmak, tepinmak Mâbed — Tapınak — e Temple Abdesthane > Ayak Abgün — Mavi Âbide — Manıt > (Fr.) Monument Örnek olunun bir çok yerlerin. de Selçuk" Türklerinden kalma anıtlar muazzam mil (Fr. mental, selem. ara mim aPdaki söhüni okuna. — Boş, (Fr.) Ab. surde, vain saçma > ştık > Nous Boş yere © uğraşt — Saçma »Bz- mz delirir ler Parokş absurda uğri ahanlyeri e Ba Suratı asık, asık su- ratlı re > Acaba ö.) cayip (Nida Ga Gin er İri Ö: Çokşey! Dame e (Er. — Tiens, alors as vaki İn une röponse Ayrıksın — (Fr) cayip > Ezxcen. trigue Örmek: Aytıkam homme excentrigve Acayi 'ansık — (Fr.) Merveille Ör ii Acayibi seba &lem — Acun (Fr) nel Kö. ) arel istemi il na p A bir adam < Un lanılan va imi Les sept merveilles du — Şaşılacak — (Fr.) Etonnant|- öm Or rini şeyler gör dük —'Nous des chosi Stonnantes Acele — Çabukluk, evedilik — (Fr.) Hâte Örnek: Bi bukluk! ei hâtel ai iş veli. götürmez > Cette affaire ne 80 si oi de hüte, Acele — (Fr) Vitel Ragidement sinek, istical etmek > Çabuk > (Fr.) Se hâter, sem presser, se presser Aceleye gelmek — gelmek Aceleye getirmek evemek - Evedie > Evediye getir: Müstacel — Evgin Örnek: Müstacel İyazı telgraf > Evyın £. iyet - Gecikmeznik, evginlir den, ge- mez. müstacelen — Tezel, — (Fr) D'urgence, sans Kö.) e ice) yi — Danak > (Fr) ie (Er) 5 İncapable, Gi Örnel ii Eksin bir adam olduğu bel. ME adami bu isi başarmaktari ek. in Aciz kalmak — Eksinmek > (Fr.) Demeurer dans Timpuissance di Acz - inik Onun eksinliği doğüştandır Kimsesizl ler. a sie Örn sözleriniz ii illâ ne em Sr yi ve muaşeret — Yaşama töreni Çİ ir Savoir-vivre a dâbı umumiye — Utsal törü — (Fr.) Hes nnes mocurs Örnek: Kanun açık saçık yazilari utsal törüye uygunsuz sajar — La oi Syal yöntem, ra Er) Etigüette, “rözles odu savoir-vivri Bu dam © yel yöntem (sira ir bilmez > Cet homme ne du savoir-vivre En: saygı) nedi connait pas les rögles — Kan — (Fr) meni kartılığıdar. Aslı s (Fr.) Juridiğue Me yn Tüze bakanlığı (Fr.) Ministöre d Âdil — Tüzemen — n şekilleri ARA e la justice z (Fr.) Juste ai — Yı Addetmek — Saymak — (Fr.) Con- mz comme... mp 5 ça ye sızlık, - (Fr) İn.., im DU e Ademi luk 17 > instabilitö ami Sorulmazlık: x istikrar: o Dursuz- Ademi e Ademi eri Olamazlık — İmpossi- bilite Adese — Gözgü (4) > (Er) Lentille Adet Âdet — Gr.) Use Alışkan- Görenek > MAM (itiyat nie — (Fr.) Habi Mi (Taamül, ört) < Us et coutumes Âdet > (F.) bana bayağı düşman! Âd eta Enikonu > rs) Reellemşnt, vraiment Örmeki Bu hata önikdm sğük. ourd'hui #raiment al) froid. idi — Bayağı — (Fr.) Ordinsire Adit, Fire ilç fait s Bağış —(Er) Pardon. > Biışlamak > (Fr) Par- dohner — Özgü bağış, küçük ba ğüş — (Fr) Fim > Affı umumi ek. bağış, büyük bağış -(Fr.) Ne Afaki > Havadan Örnek: luggün afaki aa vakit geçirdik in * havadan İeşmeere yali (T. Ks.) ği İm rşılığı terim koluna veril- ee > Yaratılmış > Okay > (Fr.) B. > Afat (Yakutça ilde ve e il alanına. gelen sap? a m.) x (Fr) Probe Afitab — Güneş 5 ike) moni Afiyet, emek £ Fn) Bonne santö Örnek: pk dilemek # Souhaiter santö El iyette (Salim) > Esenli — (Fr) pi sinen sant& Örnek: Selâm sanal (2) o lanada Ki Adil, (Tüzsüz) ga dil demektir. > esen sana! olan hak, aslı en son — (Fr.) Ala a en iz lie, demier Ahiren — “Sonlayın — (Fr) Deri- örement * hize — emmi z vi iy Ahkâm — e (Fr) İuspmcata Pr rem ,ç Ahker Kor > (Er) Biraz | Ahlar- dlecekler, ardıllar - VFr.) Posterikâ » 7 Daralan kısaltılarak külle. ie olan dururluk sözü, istikrar de- ei Ayna türkçedir. 7 e â > Esenlemek — (Fr.) Saluer iğ > Esenleşmek Agâh — Bilir, anlar, uyanık © © Âgaz — Başlama — (Fr.) Commen cement Agaşte — Bulaşmış — (Fr.) Souille AÂhad — Birler — da Unit&s Ahadı nâs (Bak: avai) — AÂhar — Başka — (Fr e) Antre, aturui Ahbap (Aşina) - (Fr.) Örnek: rilameri iie bi im yok Je g'ai pas le conni > Yeşil Ahen s AÂhenin — Demirden, demir gibi > (Fr.) De fer; Comme da fer Giri Uyum — (Fr.) Harmonie yavaş — (Fr) Lent Ahad > Torunlar - z <a Posterit& işi ahlâk) Etik iy Kö.) m e ll hlük ÇT. Kö). SR .) Meral (Aklikeel deki son; al5ünde okuma” caktır) Ahlâki — Ahlâka - (Fr. Moral Örnek: Bu hareketiniz ahlâka uygun değildir. Gayri ahlâki > Ahlâksızca, laksal (5) Ee) Kaheörll dr Lâahlâki — Dışahlâksal uygun yadah- (6) - (Fr) — (Fr) Imbeeile Ağırkıklar — (Fr.) (Fr.) ii Ga hürriyet) Haller. (T. Kö.) - (Fr.) Ahval Circonstances Yada kelimelerin başında arab- n ve Fransızca (im) in rnekler ayrıca: yazıla- (6) «i canın rd ve yerini tutar, Bu İacaktır. dili Kö. Aynca yanarak kelimelerin başında arab- fransızcanın (a) sinin örnek de ayrıca yazı i partenir neki Gi öm > Ona bu sözü söyle! e düşm Dy iğüm olan hüküm, türkçe «çek» kökünden gelen şekil gibi. ledi > İşler — (Fr.) Situation, les DER Ahval Hiğee va eti # İşler kötüleşti nent mal. La si Ahval (Vasiyet anlamına e Ahvali şahsiye — Soye sallı civil - Ahvali sıhhiye tat de ö im valü t lursa — işler rine iler uyarsa" Ahyanen Arasıra Ahzisâr etmek, ahzi intikam etmek ” Ahzü girift > Yakalama Ahzü me — al Aidat — EÇ ) EE Öik iz İmdi üyesi yılda 50 lira verimce öder. m (Ciheti taalâk) — mpi Aid, raci, dair, ei p için, dolayı, ilişkin (8 Fr.) Sl pötent,, conetrnant, ol aya Ki eğ Â, Telatif, regardant, cegül yi r Düşmek > (Fr) pr Onâ bu sözü” söylemek” .. nel (8) Osmanlıcada bu itine asl anlamalarından mler an sara karm ir hale gelmeni Ba dö sözün ei kuli rının nasıl KİA DAAŞ şu örnekli e EN pedi. şte aittir? — A gul artient sel Iv. mais! > u işin in bana ml ül iş benim imdir — Ba iş bant aittir — ei VL. in Ti air nın olanı Tanrıya veriniz ği Keyser: i i x) Pp: . Bu özleri sizin ei sia değil S Ces parol pas. md) nere e üzerine bir yazı © Türküy > kiyeye vi bir makale > Un article i d Ta Turgi