21 Ekim 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4
ZU Tyne 19 şer gg YA mmm RM MM RİMEL İL Muahedenin iyi anlaşılması için bazı izahlar (Baş tarafı 1 inci sahifede) » bir harbe girisirlerse, Türkiye ktir, Bu su madde İle üçüncü mad- dede yazılı yardım taahhüdleri biri- birine tekabül ediyor, Ancak bu yar. dımda gene Türkiye lehine bir vazi- yet vardır: Zira, Romanya veya Yu- | nanistan bir taarruza uğrar ve bun- | dan dolayı harp çıkarak İngiltere ve Fransa onların yardımına gelirlerse, harp Türkiyenin emniyetini çok ya- | kından alâkadar eden Balkanlarda cereyan ediyor demektir. Ayni 28- manda Romanya ile Yunanistan gibi Balkanlı müttefiklerimizin istikleli bahse mevzudur. Bu vaziyette, Bak kanların ve bilvasıta Türkiyenin em- in harbe girişmiş bulunan İngiltere ve Fransaya yardım etmek bizim hayati menfaatlerimizin de emrettiği bir hareket olur. Muahedenin, müsavi şartlar dahi- linde karşılıklı yardım taahhüdü, Akdenize aid olen ikinci maddede ya- lıdır. Akdenizde, İngiltere ile Fran- sanın giriştiği bir harp olursa Türki- ye onlara yardım edecektir. Keza, Ak- denizde Türkiyenin girdiği bir harp olursa İngiltere ve Fransa bize yar- dım edeceklerdir. Bu ikinci maddenin azılış tarzı, Akdenizde vuku bulacak Barp şeklini nullü göstermektedir. Yani, tarafeynin biribirlerine y etmeleri için harbin yalnız Akde de zuhur etmiş olması şart değildir. Avrupada başlıyan her hangi bir harbin Akdenize şu veya bu şekilde sirayet etmesi halinde dahi her İki ta- rafın yardım taahhüdü mevcuddur. Muahedenin yardıma ajd hüküm- leri bunlardır. Yani: 1. - Türkiyen her nereden olursa olsun bir tecavü- »e maruz kalması; 2, - İngiltere ile Fransanın Romanya veya Yunanis- tanın yardımına gitmek mecburiye- tinde kalmalar; 3 - Akdenizde ya Türkiyenin, yahud İngiltere ile Fran- sanın dahil bulunduklar; bir harp olması. İstişare mecburiyetleri: Muahede, üç müttefik devlet ara- unda istişare mecburiyetini İki kısma ayırıyor. İngiltere veya Fransa yukarıda, izah ettiğimiz vaziyetler haricinde (yani Romanya veya Yunanistanâa yardımı etmek ve Akdenizde harbe tutuşmak vâziyetleri haricinde) Ay- rupada her hangi bir devletin teca- izüne uğrarlarsa Türkiye ile istişare erdir. Muahede, bu İstişare- angi maksada yapılacağını tasrih etmiyor. Yalnız, böyle bir vazi- 7) ir tecavüz neticesi ngi bir devletle harbe giriştik- Fransa ve İn. r. Bu da, İngiltere ile Fransanın herhangi bir tecavüzde Türkiyenin yardımına koşacakları taahhüdüne en tabil abeledir. beşini maddesinde çünkü istişarenin ma- iy neticesini şimdiden tayin ediyor. Üç müttefik devletten biri, Ay- rupada her hangi bir devletin istiklâ- Mni veya bitaraflığını muhafazaya yard etmeği taahhüd etmiş olabi- dir, İstiklâl veya bitaraflığının muha- fazası İngiltere, Fransa veya Türki- ye tarafından bu suretle teminat al- tuna alınmış olan devlet bir teca- vüze uğrarsa; yahud (bü cihet çok ehemmiyetlidir): bir devlet, her han- gi başka bir devlete tecavüz eder, ve gerek Türkiye, gerek İngikere veya Fransa, bu tecavüz kendilerini doğ- rudan doğruya alâkadar etmemekle berüber, bunu kendi emniyeti için bir | tehlike addederse, üç müttefik dev- let derhal aralarında istişare ede lerdir. Muahede, bu istişarenin «mü- | essir bir müşterek harekette bulun- mâk için» yapılacağını şimdiden tas- rih ediyor. Demek olüyor ki, bu mü ahede, ber hangi bir tecavüz halin- de Türkiyeye İngiltere ile Fransar yardımını temin ettiği li nin emniyeli için bir tehlike olai cek şekilde, hududlarımıza yakın lerdeki tecavüzler vukuunda da, ta- lebimiz üzerine İngiltere ve Fransa- tün derhal müşterek ve müessir ha reketlere girişmelerini de derpiş etmektedir. Nihayet, müahedenin Türkiye be- kımından bir kaydı, ve Türkiye - Sov- yet dostluğu itibarile en dikkate şa- yan noktası, merbut 2 numaralı pro- tokoldur. o Muahedenin © ayrılmam cüzü olan bu protokol mucibince Türkiyenin giriştiği bütün taah- hüdler, kendisini Sovyet Rusya Se harbe sürükliyecek (tesir ve- ya neticeleri olan bir harekete sü- rükliyemez. Bu ihtirazi kayıdın, muahedenin Türkiyeye ald bütün ta- şimdiden ahhüdlerine şamil olduğu göz önünde | tutulunea hem Türkiyenin dostlu- ğuna sadakat derecesi, hem de müt- tefiklerimizin Türkiye dostiarna da ehemmiyet verdiren dürüst hareket tarzları bir daha meydana çıkar. Muahedenin, bir taraftan Türkiye- | ye diğer taraftan İngiltere ile Fran- saya temin ettiği faydalarla, yükle- diği taahhüleri, kendi anlayışımıza göre açıkça hülâsa etmeğe çalış Unutulmaması lâzm gelen bir nokta: İnsanda, muahedeyi, için. de bulunudğumuz harbi göz önün de tutarak ölçmek gibi tabii bir te tâyül vardır, Halbuki bu muahede, sadece bu harp için, ve bu harbin şartları ve ihtimalleri hesap edilerek yapılmış değildir. Muahede en aşağı 15 sene içindir. Bu harp biter, sulh olur, zaman geçer, büsbütün başka ahval, büsbütün başka şartlar içinde yeni harpler zuhur edebilir. Muahe- de, bunu imza eden devletlerin emni- yet ve selâmetleri uzun görüşle düşü- nülerek, istikbalin bin bir ihtimalleri hesaba katılarak yapılmıştır. En bü- yük kiymetli de bundadır. Geçici de- gil, birleşen üç devletin müşterek menfaatleri gibi devamlıdır. Bir noktaya daha işaret etmek is- teriz: Devletler ve milletler arasında- Xi birlikler, sadece askeri anlaşmala- ra dayanamaz. Mini yeni harplerin ihtiyaçl ziyade Iktisadi imkânlara, milletlerin iktisadi ve mali tahammül kudretine dayanmaktadır. Mukadderatları bu kadar uzun zaman için, harpte oldu- gu gibi sulh zamanında da biribirile birleşmiş milletlerin yalnız askeri sa- hada değil, iktisadi, ticari sahalarda da anlaşmış olmaları şarttır. Bunun içindir ki İngiltere ve Fransa ile bu muahedeyi imzalamış olan hüküme- tümizin bu çapta bir iş birliği içi; Turi olan iktisadi, mali şartlarda konuşmuş olması muhakkaktır. Necmeddin Sadak (ATROLAR ŞEHİR TİYATROSU Tepebaşı Dram kısmı Gece sat 2030 da AZRAİL TATİL YAPIYOR İstiklâl Cnddesi kısmında Gündüz saat 14 de KELOĞLAN çocuk oyunu Gece saat 3030 da HİNDİSTAN CEVİZİ Komedi satma Rüşd Rıza - Ertuğrul Sad! Tek - Bu gece - Izmit Necatibey Halkevi salonu; ÜVEY BABAM ... 24 Birinciteşi konser - Pransiz tiyatrosunda tılmaktadır. HALK OPERETİ — Bu gece - ÜÇ Yıldız - sinemasında 2 nci hafta Bugün saat 1 ve 2,30 da ten- zilâtlı matineler 35 kişilik saz heyeti - 40 kişilik koro - 20 kişilik mehter takımının iştirakile Şarkın fisünkâr güzellikleri içinde canlandırılan 1001 gece masallarının en güzeli, GÜLNAZ SULTAN Türkçe sözlü - Türkçe şarkılı Gedikpaşa A Z A K sinemasında Bugün fevkalâde program: LÂLE sinemasında büyük muvaffakıyet kazanan büyük film: 1— DENİ 2— KARA ALAY HUMPHREY BOGART - Z A g5 n E I DB ba 1 Türkçe sözlü ve Amerika donanmasının iştirakile PA'TOBRİEN — GEGRGE BRET Amerikan Gangsterleri korku ve heeycan filmi DİK FORAN İlâveten: Haftalık Metro Jurnal dünya haberleri. Gelecek hafta; KEŞİF ALAYI Türkçe sözlü Muazzam bir şaheserin son haftası ve son günleri MARIEANTOINETTE Türkçe sözlü Bugün seanslar SÜMER SiNEMASI Bugün; Asnmizın en büyük VİCTOR FRANCEN - nüshası yalnız i #5 > K sinemasında saat 130 - 4 - 6,30 ve 9 da - Bugün saat 1,30 matinesinin flatleri tenzilâtlıdır. Müdüriyeti: tarihi safhası, sinemacılığının en güzel ve en muhteşem şaheseri... GABY MORLAY - PİERRE - RİCHARD WİLM'in yarattıkları SAMIMI ANLAŞMA Büyük Fransız Süper filmini göstermekle olduğunu bütün Lise celbediyor. Ayrıca: Büyük ve müessir Saat 12,50 - 2,50 ve 4,50 matimelerinde her iki film birden, Suzrede SAMİMİ Bugün MELEK Görülecek yegâne Sinemasında GEORGES OHNET'in Aşk Dramı ve Üniversite telebesinin nazarı dikkatini 2 Büyük Film bir programda ANAKALBİ ANLAŞMA güzel Film 3 VALS Baş Rollerde: YVONNE PRİNTEMPS - PİERRE FRESNAY Nefis valslar, En güzel Aşk mevzuu. Şahane dansları, VEFAT Esbak Maliye Nazırı Ragıp bey merhumun refikası, Sabık Maliye Baş müfettişi Bay Nazım Ragıp Olçayto, İş Bankası Milâs Müdürü Bay Celâl Olçayto ve Zirnat Bankası memurla- rından Bay Ali Galip Olçayto'nun velideleri ve Bay Bedri Gücsay'ın ha- Jası Salihatı nisvandan BAYAN HATİCE NAKİYE vefat etmiştir. Cenabı hak gariki rah- met eyliye. Cenazesi Bay Nazım ÖOlçayto'nun Nişantaşında Güzelbahçe sokağındaki hanesinden bugünkü Cumartesi gü- nü kaldırılarak öğle nâmazı Teşvikiye Camisinde kılındıktan sonra Edirne kapıda aile makberesine defnedile- cektir. anbul Halk trosu « Kenan Güler ve arkadaşları « Her ak: sunda temsiller verecektir. Park gazi: Her akşam BORSA KRAATHANESi'nd Eşsiz ve kiymetli Okuyucu Bayan MENŞURE İştirakile İÇKİSİZ SAZ Dinlemek istiyen Musiki meraklıları, Memleketin en güzide san'atkârla- rının müntahap fasıllarını dinliyebilirler, Pangaltı A KIN Sinemasında Mer biri birer harika olan Tamamen Renkli KAN DAVASI SİLVİYA SİDNEY Gündüz 2.30 - 430 - 6 gere 845 de? dilim 2 filim birden POLONYAN etin şerefi ssven her öemelidir. irden m - Şişhane AtilA | Sele savaşı, "| Bu hafta ASRT sinemada Şayanı hayret ve hakiki bir dram MEKSİKA GÜLÜ JOHN BOLES ve GLADYS SVARTMHOUT Kusursuz zabıta macera GANGSTERL GELLANE 1 LOUIS HOVA Harikülâde melodileri, Baletleri, Konser ve Dans orkes- traları, Zengin ve Muhteşem sahneleri İSTANBULDA İLK DEFA Senenin en büyük ve en heyecanlı POLO MAÇI pek yakında Z ÂLE Sinemasında yakını Komiklerinin şahı ..... Ve Neş'e Aşısı JOE BRAVN TÜRKÇE POLO ŞAMPIYONU Filminde LÂLE Salonlarında Neş'e Kasırgası Koparacak, L. de İstanbullulara Kahkaha Golleri Yağdıracaktır. Yalnız Sinema Jün Prömiyeri değil. Ayni zamanda Harbin de genç kahramam... JEAN—PİERRE AUMONT'un Harbe gitmezden A N N A B 5 ile beraber son eve güzel ELLA “şive Bu hafta SAR. A Y sinemasında Seyirci Halk kütlelerinin takdir nazarlariyle seyredip alkış tufanlariyle karşılaştıkları ve Paris'in gece hayatım... Bur ve Otellerindeki sefihane maceralarını tasvir eden ŞİMAL OTELİ Şaheserini mutlaka gidip görünüz. İlâveten: FOKS JURNAL'da Genera) Orbayım Londrayı ziyaretleri, Kalinesko'nun Cenaze merasimi, Moda ve son dünya havadisleri. Bugün saat 1. ve 2.30 da tenzilâtlı matineler, Olan 'Türk Artist - Rejisör - Teknisyen Musikişinas ve muharrirlerinin yarattığı SENENİN İLK BÜYÜK TÜRK FİLMİ ALLAHIN İl ad Baş Rollerde: MÜNİR NUREDDİN — HAZIM — FERİHA TEVFİK — BEHZAT — HA- LİDE — SAİT — MUAMMER — SUAVİ — GÜLSEREN Musiki ve şarkılar: Bestekâr Sadettin Kaynak Muhlis Sabahağdin Pek yakında iPEK ve SARAY Sinemalarında birder
