25 Ekim 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

- Sahife 8 © Amerika âyan meclisindeki müzake- : reler bu hafta sonunda bitecek Vaşington 24 (A.A) — B. Rooss- velt'in yarın akşam radyoda kısa bir hitabede bulunacağı bildirilmektedir, Vaşington MKÇAA) — Siyasi mahfillerde hasıl olan kanaate göre, R. bitaraflık kanunu hakkında yapılan İ müzakereler bu hafta son erecektir. i Pittman projesinin kabulü lehinde b büyük bir ekseriyet temin edilmiş- | tir. Şimdi mebusan meclisinde yapı © olacak müzakereler alâka ile beklen- mektedir, ! Liderler tarafından yapılan tahki. © ç katneticesinde Pittman projesinin kabul edilmesi kuvvetle muhtemel © bulunduğu teeyyüd etmişsede bu ptejenin on gün evvel tahmin edil diği kadar büyük bir ekseriyetle ka- bul edilmiyeceği anlaşılmıştır. Bazı kimselerin kanaatine göre temin edilecek ekseriyet 10 veya 20 reyi geçmiyecektir. Mebusan meclisindek muhalefetin artması şü sebeplere alfedilmekte. 1 — Ayan meclisindeki infiradçi- Isr davayı kaybedeceklerini anlamış- larsa da bunlar şimdi vakit kazan. (Baştarah 1 inci sahifede) mimi dostluk tesis ettiğini söylemiş Sovyet - Alman paktını ehemmiyetsiz göstermek için İngiltere tarafından kaydeylemiş, ya durmuş ve demiştir ki: «— Bütün dünya kani olmuştur ki, iFransı milleti bu harbi İstememiş- tir, Fransız milleti bugün de yarın da harpten ziyade sulhu ister. Fakat harp kendisine İngiltere tarafından ve Fransız hükümeti tarafından dikte edilmiştir.» İngiltere harbe senelerden- beri hazırlanmış Alman Hariciye Nazırı, şimdiki İn- giltere hükümetinin bu harbi seneler- bazırladığına dair delillere malik ol- © duğunu söylemiş ve demiştir ki: 4— Dünyanın büyük bir kısmı, Mü- nih konferansını Chamberlainin bir barış eseri zannetmiştir. Bu, büyük bir yanlıştır. İngiltere Çekoslovak hükümetine yardım etmiş ve bu suretle kendi müdahalesi olmadan kolaylıkla haj- ledilebilecek olan bir meseleden bir Avrupa buhranı ortaya çıkarmıştır. Son dakikada Münihte yaptığı şey İle hatasını kismen tamir etmiştir. Bunu neye yapmışlır? Bu suale Chamberlainin İngiltereye döner dön- söylediği nutuk cevap verir, Chamberlain, Londraya bir elinde defne dalı, diğer elinde muazzam si- lâhlanma programı olduğu halde dönmüştür. Chamberlain Münihe harbe mani olmak için değil, harbi temin için gelmiştir, Çünkü o zaman İngiltere hazırlanmış değildi, İngiltere hazırlandıktan sonra Po- lonyaya garanti vermiştir. Bu garan- ti ancak Almanya aleyhine müteveo- cih bulunuyordu. İngiltereyi alâka- dar eden bir şey Polonyanın bütün- lüğü değil, kendisine lâzım olan silâhlı yardımda, garantiden mak- sad da harp vesilesi bulmaktan iba- ret idi, Bundan sonrası malümdur. Bugün bildiğimiz şey, İngilterenin Polonyaya tarzı hal bulmasını tavsi- ye edecek yerde onu taarruz hare ketlerine teşvik ettiğidir. i Nazır bundan sonra İngilterenin Mussolini tarafından 2 eylülde yapı iz j denberi gizlice ve metodlu bir şekilde ;| B. Roozevelt bugün nutuk söyliyecek mak istemektedirler, Çünkü bu saye. de bir bekleme siyaseti takibine mü- gilterenin lehinde olan her şeye iti. raz eden İrlandalılarm reylerine muhtaştırlar, 3 — Mebusan meclisinin heyeti umumiyesi yeniden intihap oedile- ceğinden bu mecliste mebus seçil- mek kaygusu âyan meclisindeki en- dişeden daha büyüktür. Vaşington 24 (A.A.) — Âyan mec- isi bitaraflık kanunu projesi hak kında söylenecek nutuklar için bir müddet tayin edilmesi teklitini red- detmiştir. Vaşington 24 (A-A.) — Âyan mec Misindeki şeflerin B. Roösevelte bil dirdiklerine göre, silâh ve mühimmat üzerindeki ambargo kaydını kaldı. ran kanun projesi, pek muhtemel olarak, bu cuma günü âyanda reye konacaktır. Meclisin bu kanun pro- jesini tasvip edeceği hakkında, Be- yaz saray mahtillerinde tam bir ka- naat mevcuttur. VonRibbentrop Danzigde dün bir nutuk söyledi lan müsalemet teklifini reddeyiedi. ğini hatırlatmış ve bunun İngiltere nin fena niyetine delil olduğunu bii- direrek İngiliz hükümetinin hakiki maksadının Almanyanın imhası ol duğunu söylemiştir. Bu münasebetle İngiliz harici siya- setinin sebeb ve âmillerinden bahse- den B. Ribbentrop, Almanyanın dün- yaya hükmetmek isteği hakkındaki iddiayı «görülmemiş, işitilmemiş bir yalan solarak tavsif eylemiş, «Dünya da İngiliz bayrağının dalgalanmadığı bir kıta mevcut olmadığına göre» bu tahakküm muahazesinin İngiltereye müteveccih olabileceğini söylemiştir, 'Ribbentrop, şöyle devam etmiştir: «Hitler, Alman politikasının çok mahdud gayelerini tekrar eylemiştir: Alman milletinin tabii hayat sahası içinde hayat ve fstikbalinin temini, Almanyanın Avrupada tarsini işi bitmiştir. Versailles haksızlığı berta- raf edilmiştir. Doğuda yapılan yeni Sureti tesviye ile Almanya müstak- bel nesitleri için bir kölonizasyon sa- 'hasına malik bulunmaktadır. Şimdi Almanyanın şimalde, doğuda, cenup- da ve batıdaki hudutları katidir. AL man müstemlekelerinin avdeti yani büyük bir millete lâyık olduğu veç- hile tabii müstemleke faaliyeti müs- tesna olmak üzere Almanyanın İn- giltere ve Fransadan istiyeceği hiç bir şey yoktur. Hitler bu suretle Av. rupada istikrar şartları temin etmiş. tir. Fakat tam böyle bir sıradadır ki, İngiltere iki millet arasında bir ölüm harbi lânının zamanı olduğuna ka- rar vermiştir.» Nazır, bundan sonra, İngilterenin hiçbir tarafta, hiçbir zaman valtlerini tutmadığını iddiâ eden beyanatta bu- Tunmuş ve B. Chamberlainin son nut. kunun B. Hitler tarafından uzatılan barış elini kati suretle reddetmiş ve buna binaen ağır mesuliyet deruhte eylemiş olduğunu kaydeylemiş ve Al- azmetmiş bulunduğunu bildirmiştir. Nutuktan evvel Londra 24 — Amsterdamdan Daily Mall gazetesine bildiriliyor: o Von Ribbentrop, (oDanzigde söyliyeceği nutuk münasebetile Hitler ile bir kap saat görüşmüştür, Alman ; Hariciye Nazırmın bu tarzda bir nuluk söyle- mesi, Himler, Hess ve Göbelsin de dahil oldukları Ribbentrop partisinin nüfuzunun artmakta olduğunu gös teriyor. Şefleri Göring, Brautscitehi ve Frick olan mutedil fırka zayıfla - mıştar, Mm ei e iğ AKŞAM Bitaraflık kanunu Bitaraf vapurların araştırılması İngiltere, yapılan şikâyetlere cevap veriyor Londra 24 (A.A) — (Reuter) bil diriyor: Bitaraflar, harp kaçakçılığı- nın önüne geçmek üzere yapılan kontrol muameleleri esnasında Va purların yollarından gecikmekte ol. duğundan şikâyette devam ediyor. lar, Londrada, bu şikâyetlere şu ce- vap verilmektedir: İngiltere, bu gecikmeleri asgari hadde indirmek için dalma büyük gayretler sarfetmektedir. Ve işin s0- nunda, İngiliz seyrisefaininin bite. raflar seyrisefaini ile müştereken yaptıkları mesai karşısında, bu ge- cikmeler ehemmiyetsiz şeylerdir, Şurasını da tebarüz ettirmek icap eyler ki, İngilizlerin bu bahiste ay- dınlatmak istedikleri esaslı nokfa, kontrola tabi tutulanın hüsnüniye. tidir. Yani gemi sahibinin hamule- nin hepsini ve yahut bir kısmını Al. manyaya göndermek niyetinde bu- Junmamasıdır.» İngiltere için bu hüsnüniyet, ma- nifesto üzerinde teferruatlı tedkikat. ta bulunmaktan daha mühimdir, Ve bu o kadar doğrudur ki, Alman ma. kamları, halen, hüsnüniyet sahibi gemi armatörü ile hüsnüniyet sahibi olmayanın birbirinden ayırd odile- bilmesine mani olmak için elinden geleni yapmağı düşünmektedir, Bir İngiliz hava filosu bir kafileyi felâketten kurtardı Londra 24 (AA) — Bir İngiliz muavin hava filosunun Şimal deni- zinde ticaret gemilerinden mürekkep bir kafileyi muhtemel bir felâketten kurtardığı bildirilmektedir. Filo, kafilenin takib ettiği yolun üzerinde Almanlar tarafından konu- lan serseri maynleri görerek kafileyi haberdar etmiştir. Bunun üzerine ti. caret vapurları yollarını değiştirerek tehlikeyi atlatmışlardır. Macaristan - - Slovakya müzakeratı Budapeşte 24 (A.A) — Macaristan ile Slovakya arasında halihazırda yâ- pılmakta olan ticaret müzakerelerin- den sonra bilhassa idari meselelerle arazi meselelerine mülesllik diğer müzâkereler başlıyacaktır. York başpeskoposu «Bugünkü Alman hükümetile müzakere edilemez» diyor Londra 24 (A.A.) — (Reuler): Searbo- rough'da Milletler Cemiyetine Müzaheret Birliğinin bir toplantısında söz söyliyen York başpeskoposu demiştir ki: «Harp bittikten sonra, yeni bir harp se- Debi teşkil edebilecek meseleleri tedkik e hal için, Almanya da dahil olmak bütün Avrupa devletlerini içinde ipi bir kongre akdolunmaldır. Bugün, sözünü tutmıyan aforoz edilmiş hükümetle müzakerelere girişmek iste- görüşebil: bulur bulmaz, Alman milletile m sulh yapmak arzusundadır. O zaman, ka mun rejimini kabul eden bir devletler sg. temi halinde Avrupayı beşkilâi işin bazı ümüdier Dukunabüecektir. yardım Malatya 24 (A-A.) — Dikili felâket zedelerine yardım için ilk günlerde toplanmış olan 470 lira, yardım komi- tesi tarafından Kızılay umum merke- zine gönderilmiştir. Komite yardım toplamağa devam etmektedir. İstanbul Damga matbaasi müdürlüğü Ankara 24 (Telefonla) — İstanbul Damga matbaası müdürü B. Fuad, açık bulunan Muhasebat umum mü- dürlüğüne, yerine de Nakid işleri umum müdür muavini B. Rüştü tayin edilmiştir. Küçük Memleket £ haberleri X Kayseri 24 — Mıntakamızda iskân edi- len göçmenlerin bir an evvel müstahsli bir hale getirilmelerine vilâiyetçe büyük bir ebemmiyet verilmektedir. Bunlardan Pı- narbaşı mevkiine yerleştirilmiş (olanlara dağıtılmak üzere 89 çift hayvan tedarik edilerek derhal göhderilmesi kararlaştırı. dığı gibi bu göçmenler için yapılmakta olan evlerin kıştan önce bitirilmesi hususunda icabeden tedbirler de alınmıştır, Trabzon 24 — Fındık Tarım Satış ko- borsaya ârzedilen 150 bin ki. MEŞRUTİYETTE SARAY ve BABİÂLİ Yazan: SÜLEYMAN KÂNİ İRTEM — Tercüme, iktibas hakkı mahfuzdur, Tefrika No, 112 Sulh akdedildi, fakat bu defa müttefik- lerin arasında ihtilâf çıktı Martta devletler tavassutlarını ar- zettiler, Müttefikler tavassutu şu şartlarla kabul eylediler; 1 — Osmanlı devletinde kalacak olan Gelibolu yarımadası hariç ola- rak Osmanlı devletile müttefiklerin hududuna Tekirdağıidan Malatra burnuna çekilecek hat esas addolu- nacaktır. Bu hattın ötesindeki mem- leketler kâmilen müttefiklere terk edilecektir. 2 — Osmanlı devleti adaları terk eyliyecektir ve Girldden katiyen alâ. kasını kesecektir. 3 — Osmanlı devleti müttefiklere bir harp tazminatı ve eşhasa hususi tazminat tediye edecektir. 4 — Müttefikler kati sulh muaho- desinde Osmanlı memleketinde ken- di tebaalarına ve ticâretlerine edile- cek muameleyi, tabiiyet meselesini, ortodoks kilisesinin imtiyazlarını ve kendi hemırklarından Osmanlı ta- biiyetinde kalacaklara aid teminatı tanzim eylemek hakkını muhafaza ederler, 5 — Muharebe harekâtı tatil edil- miyecektir. Buna karşı büyük devletler müza- keratın esasını şu maddelerin teşkil eylemesini kararlaştırdılar: 1 — Osmanlı hududu Avrupada Enezden Meriç ve Ergene nehirleri- le Midyeye “varacaktır. Armavudluk müstesna olmak üzere bu hududun garbindeki yerler müttefiklere ald olacaktır. 2 — Ege adaları meselesi büyük devletlerce halledilecektir. Osmanlı devleti Giridden allkasını tamamen kesecektir. 3 — Devletler tazminatı tâsvip ede- mezler. Müttefikler düyünuumumi- yeden Rumeliden hisselerine düşecek yerlere ayrlacak mikdarları - tayin için Pariste inikad edecek milletler. arası komisyona Osmanlı devletile beraber iştirak edeceklerdir. Bu esaslar dahilinde Londrada ye- niden müzakereler açıldı. Bu defa İngiliz hükümetinin faa- liyetile mükâlemat uzun sürmedi. Londra sulh mukaddematı muahede- si 1913 mâyısının otuzunda İmza- landı. Sulh esasları tesbit edilmekte oldu- ğu sırada İstanbulda Mahmud Şev- ket paşa bir sulkasda kurban oldu. Sulhü onun yerine geçen Said Halim paşanın teşkil ettiği İttihad ve Terakki kabinesi akdetti. Türklerin elinde Avrupada İstan- bul ile paytahtın hinterlândı olarak Karadenizde Midyeden Eye denizinde Eneze kadar dar bir parça erazi bıra- kıldı. Mali meseleler Pariste inikad ede- cek beynelmilel bir komisyonda halle- dilecekti, Bütün Rümeliyi ellerine geçiren müttefikler arasında ganimetlerin taksiminde şiddetli ihtilâflar başgös- terdi. Bunun ne dereceye vardığını Bulgar Başvekili Geşof'un L'Alllance Balkanigue eserindeki şu kayd pek açık gösteriyor: (Sırplar ve Yunanlılar ile Roman- yalılar aleyhimize - Bulgarlar aleyhi- ne - mütlefikler peydası için var kuy- vetlerile o uğraşıyorlardı. Türklerle aktedilecek muahede mayısın ikisin- de hazırlanmış iken bunu imza et- memek için vesileler icad ediyorlardı. Londradaki delegelerimizden biri- nin gönderdiği bir telgrafa göre Sırp ve Yunan delegeleri imzadan evvel Osmanlı elçisi Tevfik paşaya giderek Osman Nizami paşaya sulhü imza etnömesini, işi sürüncemede bırak- masını telgrafla bildirmesini teklif ettiler. Bu suretle hareket edilmesine mukabil Bulgaristan ile Sırbistan ve Yunanistan arasında zuhur edecek cidalde Trakya hududunun Edirme- nin garbine götürüleceğini vadettiler, Fakat eski rejimin tecrübeli adamı Tevfik paşa bu lelkine kapılmadı; hatta telgraf çekmeği bile reddetti), hemen kabul edilmesi Bulgarlar aley« hine, Yunanlılar, Sırplar, Romanya Iilarla bir ittifak âkıd ve olamazsa sulh muahedeşinin imzası tehir edil. mek suretile Rumeliden Bulgarista. nin elinde bulunan eraziden büyük- çe bir kısmının istirdadı fırsatını ve imkânını temin edemez miydi? İttihad ve Terakki kabinesi ve er- kânı böyle bir kombinezona girmek ve maceraya atılmak cüretinden mahrum adamlar değillerdi. Sulh muahedesi imzalandıktan sonra bile O kâdar itirazlara ve tehdidlere râğ- men Edimeyi islirdada kıyam etme- leri bunu isbat etmez mi? Zannediyorum ki Bulgaristanın eski müttefikleri ve şitudiki düşman- ları tekliflerini Londra yerine İslan- bula yapsalardı kabul görürlerdi. Akdolunan sulh muahedesile hris- tiyanlık âlemi Osmanlı imparatorlu- ğuna Garbi Trakyadan, Makedonya- dan, Arnavulluktan, Ege adaların. dan el çektirdi. Elinden koparmağı, reva gördüğü eski muazzez paytahtı Edirne ile Şarki Trakyayı - Balkan gâ- Mipleri arasında ganimetlerin taksimi yüzünden çıkan ihtilâf ve muharebe esnasında - geri almasına bile sonra bin müşkülât ile razı oldu. (Hattâ Rusya hükümeti bu vesile ile Babığliye senelerdenberi ihtilâfk ve sürüncemede bulunan birçok işle- ri - lokahtacı ve otelci Mı; iç To- katliyanın tabilyeti meselesi de bu meyanda İdi - arzusuna göre hallet- tirmiştir! Babıâli bunlarla Rusyaya siyasi rüşvet vermek gibi bir ğe te kalmıştır). Türk kuvvetleri Edirneyi işgal et- likben sonra (20 temmuz 1913) Babi- Ali Londra muahedesinin Osmanlı devletine çizdiği hududu tarıyamıya- cağını ve hududun Meriç nehrinden kesilmesini istediğini bildirdi, Londra elçiler konferansı Enez - Midye hattında ısrar etti, Hattâ Rus- ya Hariciye Nazırı Sazanof hıristiyan Avrupanın Dabiâlinin bu talebini ka- bul etmesini kabil görmiyerek o Ös- manlı ölçisini Rusyanın icabı halinde elindeki tazyik vasıtalarını “Kullana. cağından bahsile tehdit bile etti, Fa- kat Avrupa hükümetlerinde ittihad kalmamıştı, Almanya tehdit tedbir. lerini vakitsiz buluyordu; İtalya Ba- biâli ile müzakereye girişilmesini teklif ediyordu; İngiltere kuvvete müracaatı muvafık bulmuyordu. Bütün devletlerin iştirakile bir de- niz nümayişi yaptırmaktan meyus olan Sazanof Rus, İngiliz, Fransız kuvvetlerinin İstanbul önünde görün- mesini istedi. Fransa böyle tehlikeli bir işe girişmeğe razı olmadı; Rusya- yı büsbütün kızdırmak istemiyen İn- giltere Rusya Hariciye Nazırına Al- manya İle anlaşmağı tavsiye etti, Rusyanın Bulgaristan hukukunu muhafaza, yolunda atacağı sert bir adım Avusturyanın hemen yeniden Yenipazar sancağına el koymasını in- taç edecekti. Rusya Almanya ile anlaşamadı. Sefaret maiyetine memur İki harp ge- misini Boğaziçinden Siyastopola cel- betti. Bu hareketinin Babiâli üzerin- de tesir yapscağını umuyordu. Bu da olamadı. Büyük devletler Edirnenin terkini istihsal eylemek üzere Osmanlı devls. tine karşı fiğli vasıtalar kullanmak- tan vazgeçerek maliyece yardımı kes- mek hususunda İltifak ettiler, Babıâli buna Yunanlıların Bükreş müuahe- desile tahliye ettikleri yerlerde Bul- garların müslümanlara ettikleri z- Jümlerden bahsederek Mericin öte- sinde bulunan müslümanları muha- faza için asker göndermek mecburi- yelinde kalacağını bildirmek suretile cevap verdi. Böyle de yaptı. Türk kuv- vetleri Meriei geçerek Dimetokayı iş- gal ettiler. Bu kuvvetlerin Dedenğaş üzerine yürümesi ihtimali Rusyada heyocan uyandırdı. Bulgarlâr artık Edimeden ümidlerini (kesmişlerdi. Babıâli ile doğrudan doğruya müzâ- kereye giriştiler, ği