21 Aralık 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5
, e e anla de ili bkm sü sete & yemi iü deli ki iğ dl POLİTİKA Amerika - Japonya münasebatı eni Avrupa harbine karşı bu kıtanın haricindeki büyük devletlerin, yani Amerikn ile Japonyanın birer büyük muammadır. Fakat bugün alacakları kati vaziyetin ne olacağı bu iki devlet Avrupadaki harpten xiyade kendi aralarındaki münasebat ile meşgul bulunuyorlar, Na- sıl ki geçen umumi harpte Amerika ile Japonya bir safta beraberce çalıştık- ları halde harbin sonunda boğuz bağoza gelmişlerdi. Avrupa büyük devletleri galip olsun mağlüp olsun bitkin ve bu kıtanın haricinde tekrar bir dövüş yapmaktan âciz bulunduklarmdan meydanı boş bulan Japonya ile Amerikadan ber biri beşeriyelin yarısından fazlasını çev- resine toplıyan Büyük Okyanusta tefeyvuk ve hâkimiyeti kendi eline geçir mek istemişti, Amerika ile Japonya arasında zuhuru çaresiz görünen har- bi 1922 senesinde Vaşingtonda toplanan konferans bertaraf etmişti. Bu kon. feransta İngiltere on sekiz senelik askeri müttefiği Japonyadan ayrılmağa ve asırlardanberi elinde bulundurduğu deniz hâkimiyetini ve en büyük do- nanmaya sahip olmak İmtiyazımı feda etmeğe mecbur kalmıştı. Yalvız ka- karşı üç gırhlıdan fazla gemi tar kalmıştı. Lâkin Avrupa yeniden karışmağa deyi feshederek Amerikaya müsavi ve nya Amerikanın bahri tefevvukunu tanımak ve Amerikanın her beş bulundurmamak esasmı kabule muz» başlar başlamaz Japonya bu munhe- hattâ faik donanmaya sahip olmak serbestisini temin etmişti. O günden itibaren Amerika ile Japonyanın arası tekrar açılmıştı. Japonya Asyanın karasından Mançuriyi almakla kalmayıp şimali Çini ve üç yüz elli milyon Çinlinin yaşadığı Mavi Nehir havzasının en büyük ve en mamur kısınını ve bunların üzesrine de yüz yaşadığı cenubi Cini merkezi Kanton nusun garp tarafına hâkim olmakla niyetini celbetmişti. Maahaza Amerika Uzak Şarkta Sovyet Rusyası ile Japonyanın a da rekabel ve busumetin devamı ile milyon o Çinlinin ile beraber işgal ederek Büyük Okya- Amerikanm büsbütün ademi memnu- n- Japonyanm büsbütün serbes kalmıya- cağını düşünerek teselli buluyordu, Japonyann Rusya İle anlaşması ihtimal ve İmkânı zuhur edince Amerikanm deriberi devam eden ve şüphesiz Japonyaya daima büyük ticaret muahedesinin feshini İlin etmiştir. eden Amerikan £ Japon sabrı tükenmiş ve otuz küsür sene- istifadeler temin Gelecek ay müddeti münkazi olâcak bu muahedenin tecdidi için Ame- rikanın mühim bir şarl koştuğunu Amerika âyanından Vandenberg Japon gazetecilerine verdiği mülâkatla şu suretle haber vermiştir: «Japonya ile Rusya arasında bir ittifak aktolunduğu gün Amerika Japonyaya her türlü ihracatı mencdecektir.» Hülâsa Avrupa harbi devam ederken bir davası çıkmıştır. F.K. İG 9 gi” Mıknatıslı Almanların son zamanlarda İngü'z sahtl- lerinde kullandıkları rrıknalıslı torpillerin mahiyetini ilk deta İsveçli mühendis Berg- trüm ifşa etil, Mikmatıslı maynler yeni bir- gey değildir. Geçen umumi harpte Gani Almanlar bunu kullanmışlardır. Fakat şim- diki manyler eskilere nasaran wlah edil- miktir. Bu islah İşinde İsveç'i mühendisin de hissesi vardir. Mühendise güre mıknatıslı mayni intilâk eiâiren gayet ince vo hassas bir #gnedir. Msynin ürerinde tekresi madeni bir gemi | a MELER GHBYoR mayinler geçtiği saman bu iğne yerini mrayni patlatmaktadır. İsveçli mühendise göre miknalisli may- nin infilâk etmesi için Üzerinden seyrüse- fer eden geminin teknesi ile temas eyleme- #i şart değildir. Şu kadar var ki, bu mayn- ların müessir olması yani hassas ifnesinin oynıyabilmesi için dürl beş kulaç suda bu- tunmas: garslır. Daha derin sularda mik“ natısli iğne harekete gelinemektedir. Mık- natışlı maynları tahbelbabirler emniyetle vazederler. Tayyarelerden mayn ilkasi her zaman muyatfakıyetii olmamaktadır. değiştirip 11 cüce harp esiri Nevyork elhan sergisine iştirak eden Av- rupah cüceler memleketlerine dönerlerken harp dölayısile hiç beklenmiyen bir akibete uğramışlardır. Biteref gerilerdeli muhasım devlet tebaası ancak askerlik yapacak sin ve kabliyette bulunduklurı tekdirde esir almmaktadır. Nevyorkta teşhir edilen cü- celerden Alman tebaası 21 kişi kendileri- nin harp esiri olarak yoldan çevrilmeleri- ne imkân olmadığın: düşünerek biterar bayraklı bir transatlantik ile yola çıkmışlar- dır. Vapur, Akdenizde bix Fransız harp g8- misi tarafmdan çevrilmiş ve harp kaçağı ve askerlik yapacak düşman tebaası olup olmadığı araştırılmıştır. Gemiyi tahari öden müfreze Alman cüceler! ile kargılaştı- ğı saman bunlara ne muamele yapacağını #aşırmış, harp gemisi süyarisinden talimat istemiştir. Süvari de bu işe bir karar vere- mediğinden donanina kumandanından t- Mına istemiştir. Kumandandan askerlik yaşında on bir cücenin alıkonulup kalan onu İçin yola devam etmelerine müsaade edilmesini emretmiştir. Cüceler Fransada bir üsera kampına göndertimiştir. Colombus transatlântiği geliyordu Avrupaya (Baştarajı 1 inci sahifede) lombus'un 599 Laylaslle Nevyorka doğru ilerlemekte olduğunu telsizle haber vermiştir. Müretlebattan kayıp yoktur. Reisicümhur Roosevelt, müretteba- | tan Nevyork limanında küçük bir ada olan Ellis İsland'a çıkarılmasıni em- rTetmiştir. Colombus Avrupaya gelmek | du | t Zondra 20 — Colombus vapuru | perşembe günü Meksikanın Verakruz Mmanından hareket etmişti. İngiliz ablokasını yararak Osloya gitmek, oradan Norveç karasularmı takib ederek Almanyaya dönmek istiyordu. Vapur Virginide Hinli burnuna 400 mil mesafede bir İngiliz harp gemisi görmüş, bunun üzerine kendi kendi- ni batırmıştır. Vapurun mürettebatı Tuscalosa adındaki Amerika kruvazörü tarafın- dan âlumuştır. Bunlar Nevyorka çi- kanlacaklardır, Alman donanmasına mensup değillerse serbes bırakılacak- lardır. Alman donanmasına mensup iseler mevkuf tutulacaklardır, Almanların kayıpları Londra 20 (A.A.) — Alman bandı. ralı Kolombes yolcu vapurunun, ami- rallık tarafından dün gece haber ve- rilen kendi kendini batırması hadi- sesi, müttefikler tarafından zaptedi- * memek için kendi mürettebatı elile batırılan Alman gemileri adedini 23 e çıkarmaktadır; Bu gemilerin mecmu tonajı 139,423 tonu bulmaktadır. Ay- nca Fransa ile İngiltere tarafından 48218 ton tutan 19 gemi zaptedilmiş- tir. Bir Alman vapuru yakalandı mı? Londra 20 — Alman Colombus va- puru ile birlikte 4304 tonluk Alman Aroca vapuru da yola çıkmıştı. Bu- nun yakalanmış olması muhtemeldir, Tondra 20 (A.A) — Alınan malü- mata nazaran, Arcanas vapurunun kumandanı bir İngiliz harp gemisin- den «dur> emri almış ve harp gemi- si bu emri vermek için boşa bir mer- mi atmıştır. Vapur, bu emre itaat et. miyerek tam süratle karasularına girmeğe muvaffak olmuştur. Emri veren İngiliz harp gemisi şimdi Everg iade Jimanı açıklarında tam karasuları bududunda demir atmiş beklemektedir, de Büyük Okyanus hâkimiyeti Mahakim teşkilâtına aid kanunda değişiklik Dünkü Meclis içtimaında bazı kanun lâyihaları kabul edildi ADLiYE VEKiLiNiN BEYANATI Ankara 20 (Telefonla) — Büyük Millet Meclisi bugünkü içilmaında Memurin ka- hununur 45 ncı maddesinin İkinci fıkra- sına göre (heyetten) tabirinin şümulünün tayinine alt mazbata ve 1989 mali yılı Mü- vazenei uınumiye kanusuna bağlı (d) ced- velinde değişiklik yapılmasına, Hudut ve Sahiller Sıhhat umum müdürlüğü 1938 bütçesinde münakale yapılmasına alt ka- nun Jâyihalarını müzakere ve kabul ot miştir. Rüznameye dahil bulunan ve bazı me- busların masuniyeti teşrilyelerinin kaldı rılmasının devre sonuna bırakılmasına müs tedair bulunan mazbatalar üzerinde Usul ve Teşkilâtı esazsiye kanunu bükümleri et” rafında hararetli müzakereler cereyan et- miştir. B. Ziya Gevher Etili, masumiyeti teşriiye- si kaldırılmak istenilen mebuslar arasında Telsiz kanununa muhalif hareket edenler de bulunduğu üzerinde durdu. Bundan dolayı mebuslar hakkındaki takibatın devre s0- nuna bırakılmasının sinirlendirici bir şey olduğunu işaretle, Kanunun tadilini te- menni esti. B. Relik Şevket İnce, takibatın sonuna bırakılması üzerinde durdu: — Meselenin dünyadaki demokratik esaslara göre halli lâzımdır. İnşallah bu- nuh zamanının geldiğini görürüm; dedi. “Teşkilâtı esasiyr encümeni reisi Kütah- ya mebusu B. Röcep Peker, Refik İnceye cevap vererek, mobuslar hakkında takibat yapılmasının yalnız cürmü meşhud haline Basredilmesinin, mebusların teşrii vazife- derini ifaden (Ogeri bırakılmaları ihti- malini önlemek düşüncesinden ileri geldi- ğini söyledi ve bu hususta otrallı izahatta. bulundu. Müzakereden sonrü mazbafalar kabul olundu. Otomobil kanunu 1999 mali yin Müvasenei umumiye Za- mununa bağlı cedvelde değişiklik yapılma- 81 hakkındaki Kanun liyihası üzerinde söz devre alan Çanakkale mebusu 1. Ziya Gevher 'Bt0i, bu Jâyihanın bir delreye vesait! nak- ye verilmesine dalr olduğunu İşaret ede- rek dediki: — Geçen sene verdiğim bir takrir üzeri ne Bütçe encümeninin bir Otomebil kanu- nu bazırlaması kabul edilmişti. Geçen s8- De geçti. Bu sene de epey zamandanberi boş oluruyoruz. Fakat kanun hâlâ gelme- 4. Evvelâ işin esasını halledelim. Ondan sonra telerrüala alt kanunları geçelim. Antalya mebusu B. Rasih Kaplın, bu Jâyihanın çok mühim olduğuna, istenilen otomobillerin Meteoroloji enstilüsüne ve- Tileceğine nazarı dikkati eslbefti Bütçe encümen! mazbata muharrir! B, Salâh Yargı, otomobillerin seyyar meteo- roloji istasyonları tesisi için istenildiğimi ve daha fazla askeri mahiyeti haiz oldu- tunu söyliyerek Jüyihanın kabulünü İste- di. Lâyiha reye konuldu ve kabul edildi. Mahakim teşkilâtı Mahakim. teşkilâtıma ait kanunun bazı maddelerinin değiştirilmesi hakkındaki Jâ- yihanın müzakeresinde, Fuad Sirmen (Ri- ze) tarafından ileri rürülen mütalâalara ve bu hususta ileri sürülen tadil teklifle- rine karşı Adliye Vekili Fethi Okyar şu be- Janatda bulunmuştur «Arkadaşlar, asliye mahkemesi teşkilâtı bulunmuyan bazı kazalarımızda halka sü- hület olsun diye bu kanunu huzuru dlüni ze gelirdik ve asliye mahkemelerine alt olan bazı maddelerin sulh hükimi tarafın- dan görülmesi için sulh hâkimine salâhi- yet verilmesini istiyoruz. Rize mebusu Pu- ad Sirmen arkadaşımızın dediği gibi, her tarafta asliye mahkemeleri teşkil etmek şayanı arzu bir şeydir. Fukuf bugün mev cud anasır bu maksadı temin edemediği için hiç olmazsa imkfn derecesinde kalkın böyle sık sek tekerrür eden suçlardan do- Isyı başka kazalara gitmemesini, onların ban köşelerinde uzun zaman kalmamaları- ni temin etmek ve bulundukları mahalde muhakemeleri görülmek üzere kanunu hu- maddesinde Rize mebusu Fuad Sirmen ars kadaşimızın söyledikleri gibi, rittir. Arkadaşlar, bendeniz Vekâlet namis D& bu müfallayı synen kabul ediyorum ve kendilerinin verdiği takrir mucibince mad denin tadilen heyeti celilenizce kabulünü rica ederim; Adliye entümeni mazbata muharriri Fe ridun Fikri, encümen namına bir noktayi tasrih edeceğini söyliyerek demiştir ki »— Bu kanun İstanbul için tatbik edi- Jecek değildir. Adliye Vekil Fethi Okyar tekrar kürsü- ye gelerek şu izahatı vermiştir: «Bu kanunun asliye taşkilâı ulmuyan karalarda ve yalniz sulh hâkimi bulunan kazalarda sulh hözimlerine daha fazla sa- lâhiyet vermek maksadına matuftur. Fakaj İstanbulda malümu üliniz mülenddid zalar vardır. Orada bazı yerlerde sali yesli sulh hâkimleri vardır. Fatih, Eminö- nü, Beyoğlu, Beykoz gibi. Fakat İstanbul- de tabii asliye mahkemeleri mevcuttur, Binaenaleyh kanunumuzda asliye mahkes meleri bulunmıyan yerlerde tabirini kul- landık. Kaza tabirini kullanmadık. İstan- bul ise asliye mahkemeleri bulurmuyan yerlerden değildir. Binaenaleyh bu kanun İstanbul için Zabili tatbik değidir. Orada sulh mahkemesine «it suçlar kemafissabık sulk mahkemesi tarafından görüleceği gi- bi, kezalik anliyeye ait suçlar da eskisi bi asliye mâhkemesi tarafından görüle cektir. Bu müzakereyi müteakip maddele tadil teklifi şeklileri okunmuş ve (a edilmiştir. Türkiye Cümhuriyeti ile Macaristan sra- #mda “hukuki ve ticari mevaddı adliyeye müteallik mukavele ile Türkiye - Yuna- nistarı arasında münakit adl! yardım mu- ahedesinin tasdikine ait kanunlar İkinei müzakereleri yapılarak kabul olunmuştur, bieclis, Belediye vergi ve resimleri kanu- nuna ek kanun Jâyihasının müzakeresini yaplıktan sonra içtimama nihayet vermiiş- ib yurunusu geliriyoruz. Kununun birkaç * tir. Meclis cuma günü toplanacaktır. Amcasının katilinden intikam almış !.. i Mestan, bir kişiye ateş etti | fakat iki kişiyi öldürdü İzmir 20 (Telefonla) — Ödemişte kan davası yüzünden bir cinayet iş- lendi. 15 yaşında Mestan adında bir çocuk, vaktile amcasını öldüren Mah- mud İsminde bir katilden intikam gl- mak istiyormuş. Nihayet Mahmuda Ödemişte otomobile binerken tesadüf etmiş ve derhal tabancasını çekerek | öldürmüştür. Fakat Mestan yalnız Malımudun | katili olarak kalmıyor. Tabancasın- dan çikan kurşunlardan biri, Mah- mudu öldürdüğü yerin biraz ilerisin- de duran 7 yaşında Nedim adında bir çocuğa isabet etmiş ve zavallıyı da öldürmüştür. Katil yakalanmıştır. Suçunu itiraf etmiş ve: — Mahmud benim amcamı öldür. mia Ondan intikam aldım demiş- Graf van Spee kuman- danı intihar etti (Baştarafı 1 #nci sahifede) Tu olmadığını bilhassa öğrenince in- tihar kararı büsbütün kuvvet bul- muştur. Her ne olursa: olsun, bu intihra, Graf von Spee'yi denizci şerefile telif götürmez sefil bir âkibete mahküm eden devlet adamlarının nüfuzuna ağır bir darbe indirmiştir. Uruguay meclisi hükümetin hareketini tasvip etti Montevideo 20 (A-A.) Meclis, Hariciye Nezırını dinledikten sonra, “Admiral Graf von Spee'nin ikameti- nin temdidine müsâade etmiyen hü- kümetin hattı hareketini tamamen tasvip etmiştir. Nazır Güsni Alman protestosuna cevabını hazırlamakta ve ayni zamân» da muharipler tarafından bitaraflık mıntakasının âblâlinden mütevelliğ Moskova radyosu, komünist partisinde tasfiyeden bahsetti (Baştaraf: 1 inci sahifede) Yeniden dört Sovyet tayyaresi dü- şürülmüştür. Harbin iptidasındanbe- ri düşürülen Rus tayyarelerinin ye- künu elli dokuzu bulmuştur. News Chronlele gazetesi yazdığı bir makaleden Finlerin kahraman- lıklarından bahsederek acele yardım edilmesini istiyor ve: «İyi temenniler kâfi değildir. Mütearrızı Milletler ce- miyetinden çıkaranlar şimdi taarru- 28 uğrayana yardım etmelidirler. di- yor. Helsinki 20 (A.A) — Suomusali cephesinde mühim bir Sovyet kolu Finlândiya kıtaatı tarafndan tama- mile çevrilmiştir. Oslo 20 (A.A.) — Finlândiya hü dudundan gelen haberlere göre Pet- samo muntakssında harekette bulu- nan Sovyet kıtaatı Finlândiya - Nor. veç hududu yakınında Hestasosa var- mıştır. Bu mınlakada çok mühim motörlü Sovyet kuvvetleri müşahede olunmuştur. Hava taarruzları Londra 20 — Ruslar merkezde Fin- lândiyanın şimal ile muvasala hatla- rını kesmeğe çalışıyorlar. Karelideki taarruzlar akim kalmıştır, Finlândi. yanın en mühim ihracat limanı olan Aboda dün gece Rus tayyarelerinin attıkları yangın bombalarından çi kan yangın devam etmektedir. Rus tayyareleri hemen bütün büyük Fin- lândiya şehirleri üzerinde uçarak | imananareasasanenasanasi sna sanseuasesaneas een meseleyi tetkik eylemektedir. Amerika harp gemilerini gönderecekti New - York 20 (A.A) — New York 'Times gazetesinin Montevideo mu- habiri katiyen emin olduğunu söyle- diği bir membadan aldığı habere gö- re, eğer Graf von Spee zırhlısı Monte- video'dan ayrılmak istememiş olsa 4di, Amerika milletlerinin, onu, ii- mandan çikmâyd icbar için harp ge milerini göndeveceklerdi. bombalar atmışlardır. Helsinki 20 (A.A) — Askeri mü- tehassıslar dün gerek hava opları gerek Finlândiya tayyareleri tarafm- dan 10 Sovyet tayyaresinin düşürül. düğünü kaydetmektedirler. Sovyet tebliği Moskovg 20 (A.A.) — Tebliğ: 19 kânunuevvelde keşif müfrezelerinin faaliyeti, küçük müsademeler ve bazı yerlerde de topçu faaliyeti kaydedii- miştir. Bazı mıntakalarda Sovyet tayyareleri istikşafta bulunmuşlar ve birkaç hava muharebesi de olmuştur. Bu hava muharebleri esnasırıda düş- manın 12 tayyaresini düşürdük Bir Sovyet tayyaresi üssüne dönmemiştir. Bâltık filomuz Bjorkö mıntakasın- da sahil bataryalarını muvaffakiyetle bombardıman elinişlir. Helsinki 20 (A.A.) — Bu sabah 'Helsinkiğde hava tehlikesi işareti ve- rilmiştir. Hiçbir tayyare görülmedi. ğinden tayyarelerin şehre uzak bir mesafeden geçtikleri alaşılmaktadır. Halk sükünetle sığınaklara girmiştir. İngiltere Finlândiyaya tayyare gönderiyor Eopenkay 20 (A.A.) — (D.N.B.) ajansı bildiriyor: Diplomasi mahfi- lerinde salı akşamı söylendiğine gö- re, iki İngiliz vapuru Finlândiya ha- va ordusuna teslim edilmek üzere İn- giliz tayyareleri yüklü olduğu halde İngiltereden Finlândiyaya hareket etmişir, Tayyarelerin mikarı ve ne- reye gönderildiği belli değlidir. Yeni Sovyet tankları Stokholm 20 — Sovyet ordusu, bir senedenberi Rus kıtaları tarafından Kullanılan ve su içinde bir uskur va- sıtasile hareket eden yeni tip bir tank kullanmaktadırlar. Finlândiya» hılar ise, bir topçu subayı tarafndan icat edilip hariçte İmal olunan yeni model bir tank dafi topu kullanıyor. Jar. Bu top, harikulâde bir delme ka- biliyetine sahip olmakla beraber, az miktarda mevcuttur, dili
