January 23, 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

m rg Sahife 4 AEŞAM 23 Kânunusani 1940 BAR mke — Eski günlerde Kurban bayramları da gocuklu, ke- penekli Arnavut celepler, çoban- Jar bulunan sü- rüler; birbirleri İlk günler fi- aileri pahalıca olurdu. Cılızları 5 metldiyeden başlamada; mutlak mu- vafıkları 8, 10, 12 mecidiye, Arife gü- nü, hele akşama doğru, akşam paza- ri hesabı piyasa hayli düşerdi. Ha- mallars. yükleyip peşlerinden revan | olan olana. Selâtinlik, saraylık, vükelâlık, bir | de nikâhlılık koçların maşallahı var- | dı. Hepsi de iri, gelişmiş, azman Sa- kız koçu. Bunlar sürü, mürü harcı değil. Er- babı, daha kuzu iken gözünün kara- sını, burnunun tümseğini, geyrekle- rini iyice yokladıktan sonra almış. Rüstem, Dilâver, Şahin misillâ ad takarak evlâd gibi, fıstık üzümle bü- yütmüş. Haftada bir iki gün yanına katıp cami avlularında, başka merak- hlarınkilerile boy ölçtürmüş; iki ya şını bulunca da satılığa çıkarmış. Pahaları en aşağı 10 altına idi, İç- lerinden en şahaneleri padişahlık. Binaenaleyh en seçme ve iri kiyım- lardan 20 adedini Hazinei hassaya taşırlar, sarı liraları ceplere atrlardı. Bakiyeleri şehzade ve sultan sarayla- rma, geride kalanlar vükelâ konak- larına, alt tarafı da yakında güvey girecek mahdum beylerden nikâhlı. | larına. Delikanlı canibinden helâlına koç göndermenin usul ve erkânı vardı: Kıh kırk yaranlar lânkal bir ay | evvel, hünkârlik münkârlik olmadan hayvanı edinir, göne bir kat daha tavlandırır, eni boyu bir ülema beygiri kılığına sokardı. Kurbana iki üç gün mü kaldı, ön. ce arap sabunile, sonra Hacı Cemali ie yıka babam yıka. Kar beyaz tüyleri seyrek dişli sakal tarâğile mü- kemmelen tarayıp aslan yelesi gibi kabarttıktan sonrâ alnına, arkasına Jâl şekerci boyasından süsler; boy- nuzlarına varak yaldızlar; başına kırmızı papaziden ve iki yanı kırmı- zı, pembe kuredelâlaria fiyangolu hotoz veya duvak; şakaklarına birer tutam gelin teli, Haydi atları güslerişli, boyası yo- lunda, dingilleri sağlam bir faytonun | içine. Yanına da efendi kılıklı, rabi- talı halli, emin bir kişi; doğru taze- nin evine, Onlar da hazırlıklı. Bir ipekli er. kek mendilinin ucuna, mürüvvete göre bir veya iki lira bağlamışlar. Koç tesellüm edilir edilmez: «Kusura bakma efendicağızsım) fısıltısile men- dil usuletle adamın cebine, Arife günü Beyazıddan, Tophane- den, Beşiktaş açığındaki Utarit kara- Kol gemisinden 21 pare ikindi topları atıldıktan sonra rüâhmetlilerin kur- banları kesilirdi. Bu, tamamile fakir fikaralık. Ek- seriyet habbe mikdarını alikoymaz dağıtırsa da o akşam yemeğine bolca Kâavurmalık ayıranlar da bulunurdu. Asıl kurban kesiş bayramın ilk gü- | nü, namazdan döner dönmez. Gene | şartı şurtu mevcud. Bu iş hemen dalma kâhya efendi. fıstık üzümle | biçareyi | Kurbanlık sürüler ye, baş ağaya, emekdar taya vey& ) süt nine eyallerine muhavvel. Ab- sileceklerden her den başlıyarak | ayrı ayrı vekâletini alırlar, haremde- kiler için mabeyin kapısının önüne İ gelip aralıktan sorarlardı; — Tarafınızdan vekiliniz olup kur- banınızı keseyim mi? | —eKesinizi... Cevabı verildi mi tamam... Şu da | var ki İşe sabah sabah başlanacağın- dan alaca karanlıkta ifade almak 14. zım. Sinirli ve gece uykusu dedirgini hanımefendilerin, öğlelere kadar uyu- yân kerime ve mahdumların vekâlet- leri bir gece evvelden aradan çıkarı- lırdı, İlk vazifesini savan vekil efendi ce- ketini atıp kolları sıvar, beline yollu peştimalı dolar, çukurun başıma gelir. Bir kenrda . bilenmiş bıçaklar, satır. lar. Bir kenaıda öd ağacı yanan bo- hurdan; yanında değirmi değirmi, bir sere eninde verev katlanmış sa- laşpurlar; gül suyu şişesi; kâse dolu- | su tuz. Koçun yüzüne gözüne gül suyu serpildikten, ağzına tuz sunulduktan, gözleri de salaşpurla sarıldıktan son- ra (kanlı bezleri kullanıp hayvan- MUALLA tarafindan. “KEŞİF İNGİLİZ - RUS - wen, ASRİ SİNEMAD A ai sözlü büyük kahkaha muvaffakiyeti BİR KAVUK DEVRİLDİ Şehir tiyatrosu sanatkârlarından HAZ IM, VASFİ, HALİDE, GALİB, FERİHA İlâveten: CHARLE CHAPLİN in görülmemiş bir filmi: ŞARLO NİŞANLANIYOR. Beşiktaş Suad Park sinemasında a imiyen bir film, kasırgası gibi dünyayı saran ordular, fırtına gibi ülkeler dolaşan alaylar, şanı göklere sığınıyacak... Hatırası bütün gönülleri kavrıyacak bir şaheser... KIRIM MUHAREBESİ Baş rollerde: ERROL FLYN — OLİVİA DE HAVİLLAND İlâveten: En yeni Paramunt dünya havadialeri — MİCKEY MAUSE ve Erzincan felâketi "ilmi bütün teferrüatile Seanslar: 24 —4 7 ve 9 dadır. Telefon: cağıza kan kokusu duyurmak katiyen mekruh) tepinerek kolay can versin diye bir ayağı bırakılıp üçü bağlandı mu, tekbirle sahibinin namına kur- ban edildi gitti, Bir bacağından üfleye üfleye şişi- rilip yüzüldükten ve ağaç dalına, du- vardaki çengele asılıp ortadan İkiye bölündükten sonra sağ tarafı (ikara- ya, tekkelere, medreselere, imaretle- re, komşulara; sol tarafı da çamaşır leğenlerile eve... Postekilerin en tok ve tüylüleri kaşla göz arasında kâh- yanın, ağaslendinin, o ahçıbaşırnın; geride kalanlar da Hicaz hattına top- Jayıcı Belediye kavaslarının. Artık her konakta, her evde gelsin lop etlerden kavurma, inciklerden tatl yahni, kemikli taraflardan sâr- ymusaklı yahni, ciğerlerden külbastı ve tava, işkembelerden çorba, bumbar- | lardan dolma, paçalardan donma. Kaç erkek ahçı bulunursa bulun- sun, faaliyet harem bölüğü mutfa- ğında. Bu İşler hep ekdi büktü, çırak çıkmış kalfa, eski bacılarda, Kurban etini pek taze et olduğu için midesi ve bârsakları zayıflara imtilâ karın ağrısı yapışmı, avüç İ &vüç karbonatlara, papatya menku- larına, zamkı arabi sularına yans- şaşlarını da unutmıyalım, Büyük konaklardan aldıklarının kavurmasını, kıymasını yapıp toprak kavano?larda senesine okadar idare eden yoksullür sayısızdı. Sermed Mühtar Alus VEFAT Mülga dairei meşihat Kadıaskerlik da- iresinde ve Medinei Münevvere niyabe- tinde uzun müddet bulunan İstanbullu Hacı Raşid doksan sekiz yaşında rah- meli ine kavuşmuştur. Cenazesi bu Salı ünü saat 11,30 da Fatih de cağilesi 18 numaralı hanesinden kaldırılarak namazi Fatih camiinde ba- deleda Edirnekapisında Şehitlik berei mahsusasına defnedliecektir. nabıhak rahmet eyliye, mak- Ce Fevkalâde Program ALAYI" 43143. “ Tunkçe SözLü milyon adet satılmıştır. İlâveten: ERZİNCAN BUGÜN: Saat li vel Her akşam bütün dünya radyolarında billür sesini işittiğiniz; Şarkın yeğüne Ses Kraliçesi ÜMMU GÜLSÜM ün en fazla muvaffak olduğu büyük süper film VEDAD ALİ Rİ A MA e. AYAN Binlerce figürânın ve rakkasenin iştirakile vücüde gelen bu filmde Misi- rın en tantamış artistleri rol almışlardır. Bu filmde ÜMMÜ GÜLSÜM'ün okuduğu şarkıların plâkların bir ay zarfında Yakın Şarkla bir buçuk Eski Binbir gece masallarının ihtişaramı yaşatan bu muazzam Aşk, Heyecan Bugün TAK SİM sinemasında FELÂKETİ filmi de tenzilâtlı matineler BUGÜN SAKARYA'da NHACI RESUL Büyük TÜRKÇE SÖZLÜ Şarkılı Musikili Filmi mevsimin en büyük muvaffakıyetidir. tar süzdü ek mi indim ie kime men. av int tan. ek İlâveten: Erzincan Felâketi Filmi ve Foks Jurnal Bugün saat 1030 ve 1840 da tenzilâttı halk matineleri, Topkapı sarayı arşivinde kıymetli vesikalar var | Osmanlı tarihini, en büyük siyasi Tillelerdeh saray hayatının en küçük teferrüatına kadar bütün hakikatile aydınlatacak malümatı ihtiva etmektedir Topkapı sarayı arşivindeki vesika | rından, en ehemmiyetsiz bir cariyeye lar tasnif edilmektedir. Şimdiye ka- dar, mevcud vesikaların hemen hepsi gözden geçirilmiş, mevzuları tesbit edlimiş, üzerinde tarihi olan evrak tarih sırastle, olmıyanlar taallük et- tikleri vakaların zamanına göre tak- Tibi surette tarihlendirilerek sıralan- mıştır. Bu vesikaların tasnifinde çalışmış kıymetli bir zatın verdiği izahala gö- re arşiv, Osmanlı tarihini en büyük siyasi hadiselerden, saray hayatının en küçük teferrüatına kadar bütün hakikatile aydınlatacak gayet kıy- metli vesikaları ihtiva etmektedir. Elimizde mevcud Osmanlı tarihleri harici sebeplere göre yazılmış oldu- ğundan birçok hadiseler yanlış ak- settirilmiş, hakiki sebepleri gizli kal- mıştır. Topkapı arşivindeki vesike- lar tarihin seyrini baştanbaşa değiş- tirecek mahiyettedir ve bu vesikalar birçok tarihi hadiselerin, tarihlerin yazdığından büsbütün başka saikler altında cereyan ettiğini meydana koy- maktadır. Topkapı sarayı arşivindeki vesika- ların en mübhimleri devletin istihba- rat servisi vasıtasile padişahlara gön- deriimiş olan mektuplardır. Bunlar Üzerinde yapılan tedkikler Osmanlı devletinin kuvvetli bir istihbarat, ser- bir devletle harbe tutuşmadan ve harp içinde iken civar hükümdarla- rın padişaha gönderdikleri gizli va- ziyetleri bildiren mektuplar, arizalar bu mühim evrak arasındadır. Meselâ İnebahtı muharebelerine aid gayet muntazam bir dosya mevcuddur ki bu muharebelerin sebebi hakkında Osmanlı tarihlerinde yazılı malüma- ta hiç de urıyıyan vesikalardan mü- rekkeptir. Bundan başka arşivde raslanan bazı vesikalar Osmanlı tarihçileri ta- rafından bilinmiyen ve bu yüzden mektüm geçilen bazı hakikatleri de meydana koymaktadır. Meselâ birin- ci Selimin babasille kavga ettikten sonra Kırma ne tarikle gittiği hak- kında Osmanlı tarihlerinde malümat yoktur. Halbuki babasına gönderilen ve arşivde bulunan bir gizli mektup- tan anlaşılıyor ki birinci Selim İğne- adadan gemilere binmiş ve oradan Kırıma hareket etmiştir. Saray hayatına ve devletin mali iş- lerine gelince arşivde bunlara dair çok şayanı dikkat vesikalar vardır. Fatih Mehmed devrinden başlıyarak son padişaha kadar, bütün bir sal tanst devrinde harcanan paraların gayet muntazam bir listesi tutulmuş- tur. Sarifyat o kadar itina ile göste- rilmiştir ki şehzadelerin masrafla verilen yarım akçeye kadar, hazine den çıkan paranın defterleri tutul. muş, padişahın düğünler ve sair vesi- lelerle verdiği hediyelere giden püra- lar kaydedilmiş, padişaha gelen hedi- yelerin kıymetleri de tesbit edilmiştir. Saray haricinde yapılan bütün bi- naların, camiler dahil olmak üzere her türlü inşaatın inşa ve tamir def- terleri tutulmuştur, Meselâ Süleyma- niye camisine, Sultanahmed camisi. ne, Kanlıca hamamın t kaç para har- candığı, ustaların, wyadların yevmi- yeleri, taşların, sütunların nerelerden getirildiği, Kaça alındıkları ve nakil masraflarına varıncaya kadar kalem kalem hesaplarını gösteren defterler bunlar arasındadır. Padişahların şehirde yaptıkları ge zintiler O«Anadoluhisarına (o biniş, «*Güksu binişi: otarzmde başlıklarla tesbit edilmiş, yapılan masraflar ve bu gezintilerin ne şekilde cereyan et» tiği hatıra notları halinde kaydedil- miştir. Bunlar ayrı ayrı defterler hâ- Jindedir, Hattâ güreş meraklısı olan üçüncü Ahmedin yaptırdığı güreşlere aid kayıdlar bile vardır. "Topkapı sarayı arşivinde edebiyat tarihi için çok şayanı dikkat yesika- Jar da meycuddur. Büyük şairlerden ekserisinin ve küçükler de dahil ok mak üzere birçok şairlerin kendi el yazılarile padişaha hussui surette sundukları kasideler bunlar Arasın- dadır. Bu kasidelerden çoğu şairlerin divanlarında yoktur. Bu arada şair Nedimin kasideleri de vardır. Ayrıca bütün padişahların el yazı- larına ve şiir müsveddelerine raslan- maktadır. Topkapı sarayı kütüpha- nesi, Bağdad köşkü, Revan köşkü, Hazine ve Üçüncü Ahmed köşklerin. deki kütüphaneler de çok zengindir. Padişahların kitaplarından o kalabi- lenlerie İrandan, Mısırdan getirilmiş, tarih ve edebiyata dair dünya yüzün- de tek nüsha kitaplar bu kütüphane- lerde yer almaktadır. 'Yukarıdanberi Saydığımız birçok şayanı dikkat vesikalarle, yanlış bil gilerimizi düzeltecek, noksanları ta- mamlıyacak fermanları, rik'aları ihti- va eden Topkapı sarayı arşivi, Os manlı tarihini vakularının hakiki s6 bepleri Ne izah edecek bir mâlümat hazinesidir. Fakat bunlardan istifade edecek kimse henüz çıkmamıştır. Ve- sikaların ekserisi siyakat yazısile yâs zılmış olduğu için bunları tedkik edecek kudrette elemanlara ihtiyaç vardır, Bu iş şimdi ihmal edilirse ar- şiv yakın bir istikbalde bir muamma halini alacaktır, Adam yetiştirmek 24- rureti karşısında olduğumuzu unut- muyalımı, Ş.R. Yeni hastane Yakında inşaat münakasaya çıkarılacak Vali ve Belediye reisi doktor Lütfi Kır. lar, şehrin imar ve tanzimi gibi işlere bil- hassa ehemmiyet vermiş ve 9390 bütçesi bu maksadla hazırlanarak umumi mecliş tarafından kabul edilmişti. Fakat araya harp hali girince işlerin yürümesine bazı imkânsızlıklar mani olmuştur. Nitekim bir buçuk miiyon liralık yöl münakasaya çıkarıldığı halde ihalesine imkân buluna- mamıştır. Bundan başka İstanbulda yeniden ilk Mühim Inşaat sırasında Mecldiyeköyünde yapılacak bin yataklık hastane işi vardır. Hastanin piânını hazırlıyan fransız mima- rı B. Valter plânile beraber maketini de Bir motopomp devrildi İtfaiye efradından 7 kişi yaralandı Evvelki gün Bostancıda Şaşkınbakkal ei- yarında feci bir kaza olmuştur. Bostancı- da Tepe mahallesinde B. Hatır Necatiye ald ve içinde Naciye İsminde bir kadının bekçi oluruk oturduğu köşkten yanın çık- tığı Yfaiyeye haber verilmiş ve Kadıköy grupu derhal yangın yerine yetişmiştir. İtfaiye grupu vazifesini yapıp ateşi sön-« dürmüş ve dönüş başlamıştır. Grup Şajğ- kınbakkal semtine geldiği zaman 50 nu» İmaralı büyük motopomp ansızın devrilmiştiğ, Bu devrilme neticesinde şoför (o Osmaniş Mustafa çavuş, Şuayp, Hasan, Halil, Sell- haddin ve “Feyzullah muhtelif yerlerinden yaralanmışlardır. Yaralılar derhal Haydar- paşa Nümüne hastanesine kaldırılmışlar» dır. VEFAT ve TEDFİN Nuri Demirağ Tayyaze fabrikan mü dürü mühendis Hami Özger'in validesi