25 Ocak 1946 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 13

Fakat musiki yapmak için bu (geomet- rik) seriyi bilmeğe lüzum yoktur. Her halde (Betoven) de bunları bilmiyordu. bu kadar mesaiye rağmen dizi- lerimiz hakkında bir şey söylemiş olmuyor- sunuz; netice itibariyle aynı yerde durmak- tayız, Sizin birinci dadeçlin vee er sütununu "bizim aralıklarla kıyas edelim Bizde Sizde Binde fark Çargâh 1,00 1,00 — 1,0125 — 1,057 1,0535 — 35 1,067 1,068 *10 1,1125 1,1099 —26 Yegâb ; “1,1255 <244,195 a 1,14 — > 1,19 1,1852 — 4,8 13 1,2013 * 18 1,2525 1,2486 — 8,9 Hüseyni 1,2656 1,2656 1,2835 — 1,32 — Acem 1,333 1,333 — 1,3515 1,3518 * 03 ,409 1,4047 — 4,3 1,424 1,4238 F1l4 1,435 | 45,4 Rast 1,50 1,50 1,52 — 1,5865 1,580: — 63 1,602 1,6018 — 0,2 ,67 1,6648 — 3,2 Dügâh (o 1,6875 O 1,6875 171 — 1,7835 1,7778 — 4,7 1,802 1,802 1,8785 2,8728 — 5,7 Puselik 1,8984 8984 e 1,92 — 1,9295 — Çargâh 2,00 2,00 Görüyorsunuz ya; farklar, dediğiniz gibi binde bir >edakil binde 45e kadar büyük olan- sayfada diyorsunuz ki: «(3/2)nin İ2nci kuvveti iri fazla aralığının (frekans) ı bulu- nan 534 788 in diziye muayyen bir nota ola- rak sokulmadığını bildirmiştik. İlh...» Yanlış... iu Bir kere fazla aralığı (3/2)12 değil dar. Bu. nu böyle bölmenize imkân olmadığı için belki bir yalnışlık vardır. (variyant) lar dahil, yalnız 3İ » Yâni bizim diziler Garplılardan en aşağı 3 ge azdır. Halbu ürk musikisinde (fizik) e mından Vi gibi 12 değil tam dört ci izi vardır. Bir (Fa majör) hiçbir vakit (Mi majör) değildir. Halbuki Acemde Rast ile Hüseyni- de Rast arasında zerre kadar fark yoktur. ve bülâsa edelim : — Garp musiki sisteminde (trans- poze) leniyn 96 cins dizi vardır, — Bizde anes) edilebilen 31 cins — olduğu gibi 3. — Garp Fe, olan ufak tefek farklara bakılmadan yalnız üçüncü derecenin küçüklüğü, büyüklüğü nazarı itibara alındığı için 2 cins ğe ismi olduğu halde. izde (varyant) ları adli kat- and 4 cins dizi vardır. gi olitoni), e izahından sonra, gocuk ayine gibi basit kalır. cazip ermis) e nasıl arar anlamadı kayde etme meli: şey yapmamış olduğunuzu söylersem gücen- mezsiniz, değil mi Hiçbir vakit bir (fizisyen) diziyi böyle veremez... Binaenaleyh tekrar soruyorum: Dizi nedir? Dizileri görüş zaviyenizi öğrendim ya : İki kere iki dört eder gibi biliyorum ki, Nişa. burek için, Rastın Dügâh üstünde şettidir di. yeceğiniz gibi Suzidil ile Şattaraban için de Şehnazpuseliğin Hüseyni ile Yegâh üstünde şetleri diyeceksiniz... Halbuki Rastın Dügâh üstünde şetti yine Rast olduğu gibi, Nişabure- kin Rast üstünde şetti yine Nişaburektir. Nişaburek derken aklıme geldi: Nişabur -Nişburek değil. makamının dizisini tam olarak verebilir misiniz? eva diye isimlendirilen makamın, hiç olmazsa anlaşılır bir izahını verebilir mi- siniz? mdi sadede gelelim : Türk musikisin- de esas dizi, tabil sisteme göre Suzinâk, (3/2) sistemine göre de Rasttır. Baba Rast!.. Yâni leme sistemin (Fa majör) ü... n boylu hesap yapmadan A ses- lerimizin. isimlerini gizi ik edelim Rast, doğru demektir. eva ise .. Demek ki e musikide doğru sesler, âh, ni Segâh, işi Penç- gâh, yâni birinci mekân, ikinci mekân, üçün- cü ek dördüncü mekân, beşinci me- kândır, F3 Profesör Salih Murat Uzdilek'e hitaben yazılan ve mütehassıs bir ka- lemden çıkan bu iki yazıya karşılık Profesör Salih Murad'ın bir kaç ceva- bını neşredeceğiz. Bu suretle musiki- mize ait son derece alâkaya şayan bir (tez) le bu (tez) in kıymeti üzerin. de sarih bir fikir elde edilmiş olacak ; ve hakikat (Büyük Doğu) nun aynasın- da belirecektir. M U:5 EE K-.1 Muhillin Diler Buyurduğunuz tabii dizinin üçüncü sesi Puseliktir. Halbuki bizde üçüncü ses, üçüncü mekân «Segâh» dır Bizde en yüksek ses «Eve» dir. Sizde” nel tr sesi var ki sizde ismi bile gepeiğer. Sırası gelmişken bir şey daha sora- m : Nihavendin üçüncü sesi Kürdi midir, Dikkürdi midir? Bunu ihmal etmeyin, arayın!. sini arağınl.. Bunu gam ire ile kıyas edin. Aradaki farkları hesapl Ve nihayet makamın yal- nız ve yalnız dört cins ei başka bir gey olmadığını göreceksiniz. (Senfoni) ökisne; bütün (majör) ler bizim Büzrük mâkamından başka bir şey değildir. Yalnız şu kadar söyliyeyim... ülimlerinin mii let ve inatçı. ti zünden musikimizi hâlâ O bırakmışız. Yalnız (100) senelik bir mazis olan resim hayatımıza bakın!.. Hemen hemen bugün, bugünün ressamı varken, musikimizi Ortaçağ esaretinden kurtarmak gerekl.. Zan- nederim... Binaenaleyh bir (fizisyen) in gözü, kula- 1, hesabı, kitabı, bir Ortaçağ (tez) ini değil; fakat dizi bolluğu içinde kay- bolup giden dizi nazariyemizi tetkik etmek gerektir. rt cehaleti yüzünden -zira gam ne- dir, bilemiyoruz. (diyatonik) sistemde kabili icra olan dizilerimizi bile aramamışız... Hal- buki eğer Ai iyi ME GERİ ise bir kere tocrübe edi Do üstünde : : Yegâh, Neva, Tahir, Se- gâh, Eve, Irak, Nevakürdi, Hicaz, Zirküleli Suznâk, Şehnazpuselik... üstünde: Rast, Suzinâk, Hüzam, zal, Sultaniyegâh, Humayunhicazın derhal reddütsüz, , kabili i icra olduğunu ele şe Fakat ne yazık ki, bütün tahminler aksine olarak, Çargâh cinsi hiçbir dizi kabili icra değildir. Eğer bunlar çalınabiliyorsa, derhal akordörü çağırın.. Zira piyanonuz akortsuzdur demek... şte size epeyce malzemel.. Bu hus kütüphaneler ii eser olduğu halde teke rar soruyorum: (Gam) nedir Şimdi siz, sindeki hizmet etmek isti. yorsunuz. 1. — Seslerin cazibe kanunları 2. — Tenafür nazariyesi (dissonans) (Gam) ms > bir etüd ile bu iki meseleyi Konservatuvarın gre bir aş ali dikiliri Aksi takdirde mla musiki olmıyacağı için - i ık di ile değil; iki asır yaşasanız musikiye yardım etmiş olmazsınız.. yi niyetimden emin elmanızı rica ede- rim... Kütüphanelar dolusu esere, hattâ bun- arın en iyisi olan doktorun kitabına ve ni- hayöt sizin çok cazip (etüd) ünüze rağmer tekrar tekrar re ; (Gam) n di (profesör) 1... (Müzik) kabul edin muhterem be vE iğ .