March 27, 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 9
© İspanyol Fas kı. 4j Ylarmı OAlman - ; İirm son sürati: Ye en modera sis- Mele tahkim et. eri anlaşılmak: K. Frankönun İĞ yardımlara kib İspanyol F Asinr O tamamile ilse bile kesmen nlara: peşkeş (| Skmiş olduğuna k Oo muhakkak ârile bakılıyor. Bilir pa:lamtn . nda birçok e Mylavlar Fas kıyı" | iu yapdan as hazırlıkların öbelittarık "daki İmer düşüreceğini ve Hind yolu. ela Ma tehlikeye sokacağını söyliyerek hü- p m hücum etmişlerdir, e Müstakil Ylavlardan Retbon şu suali sOrD”ş- e) ür; i — bi pi ayin yerleştirildiği söyleni- ' Yor. Bu bataryaları asilerle bilikte ça- Lİ an Alman zabitlerinin tabiye ettikle- ii ira mudur? a ariciye nezareti o müsteşsr: Lord mlion şu cevabı vermiştir: >— Bu bataryaların Alman zabitleri #afından idare edildiklerine ve tahiye en topların Alman uklarına dair elimizde malümat yok. $ Fas kıyılarında ve Sebtenin gar Pp K ” haber almış değildir. Kk, Bu beyanatı liberal caylav Sir Peısi| iris istihza ile karşılamış've; > Cebülüttarıkta cereyan eden hâ- Meleci bilkümet bize bildirmemekte inni kadar ısrar edecektir? — di. iş YE ba ğırmaştar — Britanyanın biz Intej- “na Servisi olduğunu söylerler. Adı- tar bunun hep zeki o adamlar he idare edildiğini sanmık mün dür, Halbuki bu teşkilât en adi is. rat teşkilâtından daha kötü çalış- tadır, Binznenaleyh parlamentodan *şkilâta para ayıran bütçeleri bun- istiy - ME ta ya tasdik etmemesini “0, ann kontrolünü si ile olan münasebetlerini gösterir harita Alceziras tivarma da bir çok sa. l mamulâ'ından | tafında tahkimat yapıldığını da bü. | iŞ Moe İngiltere hâkimiyetinde bulunan Cebelüttarık kalesi ve mo- Hükümet namına verilen cevap: MADROĞI) İSPANYA Iİ KA İmikyas' Çebelüttarığı, Ceuta'n ve bunların İspanya ve Fas arazi. lümsiyerek şu cevabı vermiştir: — İngiliz istihbarat teşkilâtınm iyi çalıştığına inanılmasını isterim. Yalnız muhterem saylavlar hükümete hak ver» melidirler, Son derece gayri tabil bir za. manda yaşamaktayız, Her öğrendiğimi- zi, her bildiğimizi bize söyletmek doğ- ru olmaz. , ... Eski Yunanlılar Romalılar Cebelüt. tarıka “Kalpe,, adını vermişlerdi ve on lar için burası “Kuvvet ilâhı,, Herkü- lün direklerinden biri, ayni Oozamanda Atlas ufkunun ötesindeki | tehlike, rar ve karanlıklar diyara giden yolun kapısı idi. Bugünün İngilizi oraya sadece “Ka: ya, diyor ve kendisi için orası impara- torluğun remzi ve mührüdür, dünya için ise burası Cebelüttarıktır;| Akdenizdeki beynelmilel anlaşmazlık. İarın her birisinin mihrak noktasını teş» | kil eden çirkin ve yalçın kapalı bir te- pe... Coğrafya bakımından (burası İs. panya yarımadasının bir (o parçasıdır. Ve bütün Akdenizin anahtar, Bura. sm: tutan kuvvet Akdenizi istediği za- man açar ve kapayabilir. İşte İspanya dahili muharebeleri dolayısile çarpışan muhtelif menfdatler, o Almanyanın İs. panya Fasında, yani belüttariktan yirmi kilometre kadar mesafede bir ba- samak koparmağa uğraşmakta olduğu- nu e mez İngiltere dikkat gözlerini Bola ma müthiş #stihkâmlar ve kuvvet Ni top bataryaların bulunduğu meş. Cebelüttarık kayası görülüyor. kem İşl mam manyak ESİR ER. dk deri iri “ner Cebelüttarık Ispanyol Fasına yerleştirilen Alman toplarile kıymetini i kaybetti mi? iIngiuz parlâmentosunda hükümete bir nucum — Cebelüttarık karşısına yerleştirilen Alman sahil bataryalarndan hü kümetin haberi yok mu? Enteilicens servis ne yapıyor? Bize neden malümet verilmiyor? — İstihbarat teşkilâımızın iyi çalıştığına inanılmasmnı isterim. Fakat son derece gayri tabii bir zamanda yaşamaktayız; her öğrendiğimizi, her bildiğimizi söylemek doğru olmaz. Cebelüttarıkın meraklı tarihi derecede tetik davranmağa başlamıştır. Ceuta İspanya Fasınin tam şimelinde ve Cebelüttarıkın 32 kilometre tenubun da küçük bir burundur. Buraya modern ve mütearrız bir devlet yerleşti mi Ce. belüttarıkın ehemmiyeti hiç kalmaz. Münakaşalar, havadisler Cebelütta- rik için hiç de yeni değildir. Burası bin yıldan fazla bir zamandanberi bir ka- ledir. Burasını ele geçirmek için sayısız muharebeler yapılmıştır. Birçok ırklar. dan ve milletlerden birçok İnsanlar onun kara yamaçlar; dibinde can ver- mişlerdir. Cebelüttarıkta ilk kale Milâdın 711 yılında o yapılmıştır. O yıl Tarık Bin İ Ziyad 12000 kişilik bir orduyu Afrika- Bütün | dan karşıya geçirerek Gotların İspanya yarımadasındaki hâkimiyetini yıktı. Bo. ğaza hâkim olan bü kaya kütlesinin sevkulceyş ehemmiyeti, bu kumanda- nın gözünden kaçmadı. İstilâsını bitirir bitirmez, Afrika ile mu- vasalasını emniyet altına almak için bu. rada hemen bir kale inşa ettirmeğe baş- Jadı. 'Bu kale 742 yılmda bitirildi, Kayanın şimali garbi yamacının yarısına kadar uzanmakta olan ve taşlardan ibaret mu azzam merkezi kısım hâlâ yerli yerinde durmaktadır. Burası son zamanlara ka- dar İngiltere kuvvetleri tarafından za. bitan kışlası olarak kullanılmaktaydı. Tarık Bin Ziyad kaya parçasmı sade bir kale olarak kullanmağa başla- maktan daha ilerisine gitti; buraya adı- nı verdi. Kayaya (o “Cebelüttarık,, adı verildi ve Avrupalılar arapça olan adı pek söyliyemediklerinden zamanla bu. nu “Gibraltar,, sözüne çevirdiler, Magripliler kayayı altı asırdan ziyade | ellerinde tuttular. Derin uykulermdzn tekrar uyanan İspanyollar 1309 da bu- rasını geri aldılar, fakat 1333 de tekrar verdiler ve kalenin üstünde 1462 sene- sine kadar Magriblilerin bayrağı dak galandı. Kaleyi İspanyol armadasının bahisız lideri Dük dö Medina Sidonia 1592 yı. na “kadar elinde tuttu ve bu © tarihte kale resmen İspanya tacına mal edildi. İspanya burasını geniş mikyasta tab- kim etti ve orta çağ (O duvarlarmı seri bir şekle soktu. 16 mcı ve 17 inci asırlar zarlında burası Avrupada zaptedilmez bir kale olarak tanmdı. Sönrada 1701 de “İspanya (o tahtına kim çıkacak,, muharebesi patlak verdi. Fransa kralı on dördüncü Luinin, to. rununü İspanya tahtına (çıkarmasına mani olmak için İngütere, Holanda ve diğer birkaç Avrupa devleti ittifak et- tiler. İngilizler ile Haolandalıların gayesi bu tahtı sadece İspanyollar için koru- mak değildi; fakat gittikçe kuvvetleş. mekte olan Fransayı zayıf düşürmekti, Ve 1704 senesinde İngiliz ve Tlolanda gemilerinden mürekkep bir filo oOKont de Tuluz'un kumandasındaki Fransız donanmasını avlamak için Akdenize gir- di. İngiltere filosunun umum kürnanda- nı amiral Sir Core Ruk küçük bir filo ayırarak Cebelüttarıkı bombardıman et. mek Üzere amiral Core Byug'un kuman dasında gönderdi. İspanyollar buraya kimsenin hüzum edebileceğini akılları na getirmediklerinden kaledeki kuvvet- | leri pek zayıitı. Bu oyüzden 724 saat zarfında Cebelüttarık: İngilizlere teslim etmeğe mecbur kaldılar. O gündenberi de Cebelüttarık İngilizlerin bayrağı al. Yarımadanın | — İ ki tesirleri hakkında henüz kim kat'i mahalli, kayanın batı yanındaüı:. Ve İs. tındadır. © İspanyollarda 1779 yaz mevsiminde Cebslüttarık askeri ehemmiyetini ka ybederse age donanması Akde-, nizde adetâ mahsur vaziyette kalaca ktır, Resim, İngilterenin Akdeniz donanmasına sor Moe esnasında ve fırtına bir havada alınmıştır. başlamak ve 1783 nihayetine kadar de vam etmek şartile <— Cebelüttarık kale- sini ele geçirmek için birçök hücumlar yaptılar ve burasını uzun uzadıya mü, hasara ettiler. Fakat İngilizleri Cebelüt tarıktan çıkarmağa muvaffak olamadı- Jar. ... İngilizler buranın müdafaası; için mu- âzzam yekünlar tutan paralar harcamış. lardır. Fakat umumi harptenberi aske- ri mütebassislar bu kalenin ehemmiyeti hakkında şüpheye düşmüş Lulunmak- tadır. Çünkü harp işlerinde tsyyarenin kullanılması bütün tabiye ve sevkulceyş nazariyelerini altüst etmiş bulunmak. tadır. Gerçi bombacı tayyareicrii haki- bir şey bilmiyor ama, bunların Cebelüt- tarıkın ehemmiyetini sıfıra indirmiş ol. duğunu söyliyenler pek çoktur. Limanda, demirde duran harp gemi- lerinin bomba tayyareleri (o tarafından kolayca tahrip edilebileceğini iddia & denler vardır. Bundan başka demir panya topraklarma yerleştisilecek sah- ra topları burasını kolayca (o döğebilir, Hattâ umumi harp esnasmda bir İngiliz generali Cebelüttarık üssü (o babrisinin gemiler için “ölüm tuzağından başka bir şey olmadığını iddia etmiştir. Bundan birkaç sene evvel İngiltere- nin Afrika yarımadasındaki Almanların son zamanlarda göz dikmiş (oldukları Cewta-ile mübadele etmek suretile Ce, belüttarıkı İspanyaya geri vereceği söy- lenmişti. İspanya zayıf bir kuvvet hâ- linde kalmak şartile İngiltere bu müba, deleye hazırdır diyenler vardır. Cebelüttarık ister | müstahkem bir mevki halinde kalsın, isterse bu vaziye- tini kaybetsin, İngiltere (o politikasının başlıca gayesi burasmı Akdeniz metha- linde yezâne kale olarak muhafaza et. mektir, İşte bunun içindir ki o kuvvetli bir devletin, bu kaya parçası karşısın» daki t oraklara yerleşmesi, İngiltereyi derhal harekete getirir. İngilterenin Ce b&üttarık ve dalayısile Akdeniz mese lelerinde son zamanlarda gösterdiği has | sasiyet işte bu sebeplerle büsbütün art. mıştır, Elmas inhisarı Bütün dünyada 4 milyar Ingiliz liralık elmas var Londrada iki kişi dünyanm en kudretli bir inhisarını, yani elmas in hsarını kontrol etmektedir. Bu iki adam bizim paramızla 50 milyon lira değerinde elmasın alım satımını ellerinde tutmaktadırlar. Birisi evvelce meşhur Jonker elmas #nadsninin sahibi olan cenubi Afri- kalı Sir Ernest Oppenheimer'dir. 74 | yaşında ve birkaş milyon İngiliz li- rasma sahip Buruato Joel'dir. Dün- ya elmas istihsalinin yüzde doksan beşini konirolleri altnda bulundur makta olan bu iki kişinin başlıca va- zifâsi elmas fiyatlarmı yüksek tut- | maktır. Dünyanm bütün buhran ve barp- | lerine rağmen elmas bu iki kişinin | teşkilâtı içim değerinden gaybetmi- yen ve ill paraya kolayca değ'p i- rilebilen bir mal olarak kalmıştır. Tahviller düşebilir, paralar alt üst olabilir, fakat elmas daima sağlam temel üzerinde duracaktır. Elmas kooperasyonu, istihsalâtı mevcut talebe göre kontrol etmek- tedir. Piyasayı elmasla boğarak fi- yatları düşürmenin imkânı yoktur. Elmas kooperasyonunun Lond- radaki idare merkezinde madenler. den gelen ham elmaslar tasnif edile» rek bunlara birer fiyat konur. Dün- yanın ber tarafındaki elmas müşteri" leri nama hareket eden elmas ko- misyoncuları ile bilhassa Anvers ve Amsterdam elmas traşşıları Londra- i daki kooperasyon merkezine gidip elmasları muayene edetler. Burada pazarlık yoktur. Fiyatlar maktu. dur. Komisyoncular malı ister alır, isterlerle bırakabilirler, Kimya bakımından saf kömür 6 & Tahmin edildiğine göre bütün dünyanm elmas mevcudu dört mil. yar İngiliz lirası kıymetindedir. Bü" tün dünya elmasları 4 metre murab. bada bir sandığa yerleştirilebilir. Şahsi en büyük elmas kolleksiyon. . ları Hindistan prenslerinin A ellerinde” İ p”) TRY 4
