18 Mayıs 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

- BP ZHABER | AKŞAM POSTASI İ Sahibi ve Meşriyat Müdürü ; Masan Rasim Us " İDARE EVİ» istanbul Ankara caddesi Pin beton, tamer 14, Tekal dren basan HABAR Işleri telefonu: 23872 : 24370 n : 20336 Hâdiseler, bikirler Hurujatçı Men- met Ati efendi | Yazan : Nizamettin Nazif Matbuat âlemi çok kıymetli bir unsu- runu kaybetmiş olmanın elem ve azabı içindedir. Türk matbaacılğının ön ya- nm asırlık tarihinde hiç de ulak bır ro- lü olmıyan “hurulatçı Mehmet Ali efen- di,, umulmadık bir zamanda aramızdan ayrılmış bulunuyor. Mehmet Alinin ö- lümü ile nevi şahsına münhasır bir va- tandaştan, sanat onuru tam, temiz ve kâmil bir vatantaştan mahrum kalmış oluyoruz. Mehmet Ali efendi, titiz, dikkatli, si- nirli ve devamlı faaliyeti ite, her âleti bir başka yabancı emeğin mahsulü olan matbaacılığımıza yerli vasıta temin eden ilk ve biricik vatandaştı o Mehmet Ali efendi elimize aldığımız okitabıdiz. mek ve basmak için yabancıya muhtaç olmanın ne büyük bir ayıp olduğunu se- zen ve bizi bu ayıpdan kurtarmak için kollarını sıvayıp işe girişen ilk Türktür. Mehmet Ali bir müellif değildi , Mehmet Ali bir nâşir olmadı. Mehmet Âli bize bir numune matbaa tesis ettikten sonra aramizdan ayrılmış değildir. Fakat Mehmet Ali, ber matba- amızın içinde, bütün müelliflerimizin e- serlerinde ve kütüphanelerimizin ber ra. fında çok temiz, onurlu ve kıymetli bir hatıra olarak kalacaktır. Zira biz Meh- met Aliye düne kadar harflerimizi borç- “Tuyduk, buğün de matbaalarımızda kul- landığımz harflerin bir çoğu onun Sinirli didinmelerinin mahsulüdür, Mehmet Ali, bizim memlekette makine #evgisine ilk tutulanlardan biri ve maki neyi kullanmak hünerini başarabilmiş 0- lanlam birincisi idi denilebilir. Hurufat- çılık gibi çok dikkât ve çeşitli bilgiye İt- zum gösteren bir sahada cidden muvaf. fak olmuştur. Matbaalarımızda “Meh- medin harfleri, kullanılmadan evvel ba- $ılan gâzeteler, mecmualar ve kitaplarla “Mehmedin harfleri,, ile dizilip basılmış olan gazeteler, mecmualar ve kitaplar a- rasındaki zevk farkı büyüktür, Mehmet Ali kâh “imalâthane,, kâh “dökümhane,, adımı verdiği fabrikasını kurduğu gün, arap harfleri devrinin mat. baacılığında cidden büyük bir değişiklik yapmıştı. Fakat o bununla iktifa etmedi, biribirinden mühim adımlar attı; gelen her yıl, onun sayesinde, Arap harilerini bir parça daha güzelleşmiş buldır. Metanet döküm evinin kü- rulduğu günlerde, Türk matbaacılığında kullanılmakta olan harflerle yeni Türk harflerinin kabulü günü memleketin bü- tün matbaalarında kullanılmakta olan harfler arasındaki büyük ve müsbet far. kı, bir daha tekrar edelim, yalnız Meh- met Ali efendiye borçluyuz, Onun uğrunda düello edenlerden yedi kişi yar HABER — Aksam posras ea Kizlar bir miting yaptılar Hiç evlenmemiş 3 bin yaşlı kızın iştirak ettiğ! mitingde, hükümetten maaş sinirli “Casus kontes | can vermiş! Bir Lehli kontesin Almanya taralından tevkii olunarak casusluk suçu ile ebedi hapse mahküm edildiğini, kocasının da Hitlere müracaat edeceğini yazmıştık. Varşovadan verilen son malümata gö- re, Almanya, kocasının teklifi mucibin- ©e kontes Vielopolskanm Lehistana iade- sini kabul etmiştir. Yalnız, buna muka- bil, Lehistanda mevkuf bulunan alman casuslarından ikisinin Almanyaya izde edilmesi istenmektedir. | Ayni zamanda Almanya tarafından bu | kararın verilmesinde kontesin kocasın- dan ziyade altı yaşmdaki kızım tesiri söyleniyor. Kontes Vidopolska Alman- yada tevrif edildiği sıralarda yani bun- dan altı ay evvel, kocası, kızının ağzm- dan, Hitlere bir mektup yazmıştır. Bun- da, küçük kız, şöyle diyor: (Sayın Bay Hitler: (Lütfen annemi serbest birakın.)| Diğer taraftan kontun da, karısını kur- tarmak için, bütün servetini feda ettiği | * haber veriliyor. Karısı tevkif olunduktan beri mütemadiyen uğraşan kont, bu u- Hurda bir çok para harcamış, muhtelif kimselerin tavassutunu temin için Al manyaya adamlar göndermiştir. Bundan başka, kont Vielopolski gene karısının tevkifi dolayısile Varşövs civa- rında iki,düeile yapmıştır. Düello yaptır b kimseler Leh asilzadeleridir. Kontun eskidenberi rakibi olan bu adamlar, kon- tesin Almanyada casuslukla itham edile- 1 | İ rm bir birliği vardır. Yüz bin azası olan bu birlik, Mis Florens Vayt is « minde bir “ihtiyar kız. tarafmdan ku Hiç evlenmemiş ve ihtiyar yaşa ge Sporcunun ) kuvveti, ölçülüyor // rek tevkif olunmasını vesile bilerek, Vie- |£ Topolskiye hücum etmişler ve karısınm şerefini rencide edecek sözler söylemiş- lerdir. Kont, bunlara kızarak, ikisini de dütl- loya davet etmiş ve ikisi ile de ayri ayrı çarpışmıştır. Bu düellolarda okontesin | kocası galip çıkmıştır, Kontes Vielopolska, Varşovanın en gü- zel kadınlarından biri olarak tanmmıştır. (Kırmızı saçlı güzel) diye o marul olan köntes, kizken de bir çok gençlerin düel- lo etmelerine sebeb olmuştu. Hattâ onun için düello edenler arasında yedi kişi ha- yatmı bu uğurda feda etmiştir. ikramiye kazanan Kredi fonsiyeler Yüzde üç faizli (o ve ikramiyeli Misir kredi fonsiye tahvillerinin dünkü çeki- Wişinde: 1903 senesi tahvillerinden 770.180 nu- Mehmet Ali efendi, Osmanlı impara- | maral tahvil ile 1911 senesi tahvillerin torluğu hudutları dışında da eserlerini beğendirdi. Hindistanm, o Efganistanm. Türkistan ve şarki o Türkistanm, Azer- baycan, Kırım ve Tunusun, Cezxir, Fas | SANINIMMNNE Ek ve İranm bütün matbaalar, U- mumi harpten evvel, Metanet dökümha. nesinin müşterileri arasmda savılrordu. Mehmet, yalnız Arap harfi dökmekle ik. tifa etmiyor, bu harfleri her memleketin zevkine göre işliyor, her (o çeşit harfe en Ras gele Hatırıatmıyalım yy itiniz mi bilmem? Gaze rahat, gözü en az yorar şekli vermeğe spor sahasında taşkınlıktan bahsettikleri uğraşıyordu. Kendisi iyi yazı yazardı; yani iyi hattat ve iyi hakkâk idi/ Fakat dökümhanenin taliini yalnız kendi zevki ve kendi yaradış kudreti ile dizginlemi- yes yapılan maçlarda küfürle taşkınlığa rastlamıyorduk. Bunu mevzu ubahs etmek,aşağı yukarı unutulmuş bir hareketi tekrar canlandırmış oldu. Bu yordu. Zamanının"fer kıymetli “hat ve | memlekette yapılmamasını istediğimiz “hak,, ustasından istifadeye çalışıyor, bir şeyleri yazmamanın faydasını gösteren yeniliği başarıp tutturunca, derhal bir diğer yenilik yaratmağa çabalıyordu. iyi bir misaldir. Yollarımızın temiz olmadığı söylenip “Mehmet Ali elendi.nin el koyduğu | durdukça halkta: “caddelerimiz zaten güne kadar Türk matbaacılğı yalnız | pis, ben de şü elma kabuğunu atsam'ne dört çeşit harfe malikti; pr Devemr 4 nede j Nizamettin NAZİF olur? kanaati uyandırmış olüyoruz. İs- temediğimiz şeyleri yazmıyalım. Bu da- ha iyi olacak, Mitinge iştirak eden bayanlar İngilterede evlenmemiş yaşlı kızla, | rulmuştur. Gayeleri, ihtiyarlıklarında kendilerine hükümet tarafından maaş verilmesini temindir. linceye kadar bekâr kalmış olan bu yaşlı kızlar geçen gün Londrada bü- yük bir miting yapmışlardır. Bu top. lantıya İngilterenin dört bir tarafın- dan gelen üç bin kişi iştirak etmiştir. Birliğin reisi Floren Vayt bu mi. tingde bir nutuk söylemiş, gayelerini anlatmış, taleplerinde ne kadar haklı olduklarmı ileri sürmüştür. “İhtiyar kız,, nutkunda göyle diyor: ENi beş yaşımızdan sonra hükümet tarafından mâaş bağlanması bususun. dâ bundan evvelki bir müracâatımıza “bayır,, cevabı aldık. Fakat bu ceva- bı kabul etmiyoruz. Palebimine veri" lecek cevab “hayır, olamaz, “Talebimiz hakkında izmir inizi imza toplamaya devam ediyoruz. Şimdiye kadar bir milyon kişi bizi haklı bulu- yor ve müracaatimize müzaheret edi. yor. Bu bir milyon imza verenin üçte biri erkektir. Hükümet, talebimizi tetkik etmek üzere bir komite kurmuştur, Komite. nin derhal bir karar vermesini ve ta. 5 $ | lebimizi kabul etmesini isteriz, İnsanı iyi yapan şey idle? Bu susli kendi kendine soruizkla kalmayıp izahatını da veren Ameri, kalı bisiklet şampiyonu Robert Moris, dir. Bu şampiyon, bir sporcunun na- sıl şampiyonluk kazandığını gösteren bir âlet de icad etmiştir. Robert Morise göre, bir sporcuya şampiyonluk kazandıran gey müsaba- ka esnasında vilcudun çalışmasındaki intizamdır, Yani, şampiyonun kalbi, teneffüs ve kan deveranı arssında tam bir ahenk bulunması lâzımdır. Morisin icad ettiği âlet işte bımu öl- güyor. Alet, resimde görüldüğü gibi, borulu, hortumlu büyük bir kazan geklindedir, Bununla kalb durumu, te, neffüs ve vücudun diğer faaliyeti öl. gülüyor. Aletin ibresi, müsabaka es . nasında vücutta hâsıl olan değişiklik. leri, sarfolunan kalori miktarını ve velldtlhumuza ve dışarı verdiği kar. Adaya giden tren gir ni sabah mirisize göyle bir ha- “Her sene pe pazar gününe mah- sus olmak üzere yapılan Adapazar - İş- tanbul tenezzüh trenlerinin birincisi bu pazar günü saat 6,55 de Adaya gitmiş, ayni yolcularla akşam dönmüştür., Anlaşılıyor ki arkadaşımız. kurduğu köprüyle diğer refiklerini kündeden at- latmak istemiştir. Bunda muvaffak da ol mamış sayılamaz. Hayalen bile olsa İs- tanbuldan Adaya köprü kurmakla kal mıyarak üzerinden bir de tren geçirmek bir hayli müşküldür, Bon gazi de kaydolunuyor. Toplantıya marş söyliyerek gelen 3 bin kadm, yine eyni şekilde meydan dan ayrılmışlar ve cemiyetin Londra daki merkezinde çay içtikten sonra ge- hirlerine gitmek üzere hareket etmiş- lerdir. Mitinge iştirak eden kadmların pek azı otuzundan aşağı yaşta bulunmak. tadır, Çoğu ellisini geçmiştir... Bütün bunlar arasında bir ahenk varsa şampiyon müsabakayı bihak kin kazanmıştır; yoksa, kazanmasın da bir yanlışlık olmuştur. Robert Moris, bu âletin ilk tatbika- tını kendi Üzerinde yaptırmıştır: bi - #ikleti ile yaptığı bir sürat koşusun- dan sonra, Üzerine, resimde görüldü. ğü gibi, âlet konulmuş kalb vurumu, teneffüs ve kan deveranı vaziyeti öl . şülmlüştür. Neticede, Morisin şampi . yonluğu hak ettiği kabul olunmuştur. Amerikada, bu #letle 50 şampiyo - nun daha muayenesi yapılacaktır. Ki E Kedi köpek vergisi gideni. kedi ve köpek bol- luğunu ortadan (o kaldırmak için mücadeleye giriştiği sırada bazı kedi ve köpek sevenlerin hilcumuna uğramıştı. Birer biblo, birer süs gibi evlerinde besledikleri tevgili hayvanlarının öldü- rülmeleri korkusu içinde kıvrananlar, on- ları kapıdan dışarı bırakmadılar, Avısturyayı ilhak eden Almanlar, A- vusturyadaki kedi ve köpek bolluğunun önüne geçecek pratik bir usul bulmuşlar: Vergi. Bir kedi için bizim paramızla se- nede 30 lira, Şimdi, herkes, akın akın, ya hayvanla- rmı öldürtüyor, yahud da civar orman- lara brakıyorlarmış. Belediyemiz de vaktinde akıl edip böy ——— CUMHURIYEP Cenup hududumuzun ötesindeki vaziyet Y UNUS Nadi, bugünkü başmakalesin. de, Beyrutla Frdnsız diliyle çıken Oryan gazetesinta dünkü sayımızda neş- rettiğimiz şayanı dikkat yazısının tahltiini yapıyor, Başmuharrir, o Fransanın bütün gizli emellerinin artık ortaya — çıktığını, iyilik t bir türlü ayrılmak istemediğini Hatay işlerinde ve Hatay seçiminde bütün entrikalı hareketlerin Fransadan geldiğini eldiriyor ve şöyle diyor: ayet İtiraf ve ilân edeceğimiz gün gelmerhiş midir ki cenüp : hududumuzun ötesinde yalmız Türklüğe. karşı değil, A. raplığa dahi hasmı can olan müstemlekeci düşman bir kuvvet — yerleşmiştir ki, oda Fransadır, Yalnız Türk o Hatayda değil, mazlâm Suriye kıtasında bü müstevli kuv- velin ne zamana kadar tutun çalışa. cağımı ve yirminel asır lekesinin ne vakil bu yerlerden silinip gideceğini nihayet ve bilmukabele biz de Oryan gazetesile bera. ber sulha o müşlak ve mütehassis bütün dünyadan soramaz mıyız?., Hatayda Fransız otoritesinin insan. ları biribrine “düşürerek boğuşturmak İ- müstakil) Türk idaresi verecek bir seçi min alelâde muameleleri değil, belki 2- çıktan açığa muharebeleri karşısnda bu- İunuyoruz.Husumetin bu kadar ısrarlı ve alenisi karşısında nihayet anlamağa mec buruz ki Fransa bu (yerlerde ve cenup hududumuzun bütün ötesinde (aklınca ilelebed tutunmak niyetindedir. Onun kendisince hak bildiği tek iş budur. Suri» ye ve Lübnan hesaplarına mandater dev. İet unvanları beşeri yalanların maskara: liğından başka bir şey değildir. Hakikt şekil ve çehresile mesele böyle konunca cenup hududumuzun ötesinde kimin bulunduğu kendiliğinden anlaşılır. Bu adına Fransa denilen ve Hatay davamız» da ispat ettiği veçhile bize ve bütün Suriye ye düşman olan oralara tamamen yaban- Cı ve açıktan açığa müstevli bir devlettir. Herhangi meseleyi halledebilmek için omu açık koymak ve ona retle göz kırpmadan baka! dır. Türklerden baska Su #yi bilsinler ki cemup sinde işte böyle bir vazi Tramvay bile tleri gem Zekeriya yazıyor: (Modadan Kadıköyüne giden tramvayda yolcunun biri Suadiye bileti istiyor. Bi. letçi kendisine bir Moda - Kadıköy bileti verdikten sonra, bir de (Suadiye hattına ait değiştirme bileti kesiyor. Buna muka- bil yüz para fark alıyor. Siz Suadiyeye on beş kuruşa gidebileceğinizi zannediyorsu. nuz. Altıyolda tramvay değişlirdikten sonfa biletçi tekrar geliyor, bu defa o da yüz pa- ra mevki farkı alıyor, Siz bileli © alırken dahi birinci mevki bilet aldığınızı, tekrar fark ödemiye lüzum olmadığını söylüyor- sunuz. Bazıları bu farkın niçin alındığı. Bı anlamadan parayı veriyor, bazıları da münakaşa, hattâ münazaaya ar varıyor lar, Değiştirme biletinin gayesi, hangi tram- vaya binerseniz bininir, hattı değiştirmek İcap ettiği zaman, ayni biletle size seya. beti temin etmektir. İkinci tramvayda bi. letçiye ancak aldığınız bileti göstermek kâ fidir. Halbeki bugünkü şekille siz her iki tramvayda da tekrar para ödemek, birin. ci ve ikinet mevkide ayrı ayrı bilet bas- bırılamıadığından, mevki farkı vermek mee buriyetindesiniz. Değiştirme biletinin te. min ettiği kârda yüz para, öç kuruş ka- dar bir şeydir. 'Tramvaylarda birçok münakaşalara se. beb olan bu değiştirme ve mevki farkla. ra için ayrı ayrı bilet o bastırmak, acaba tramvay kumpanyası İçin büyük bir mas. raf mıdır? Bunun kücük bir masraf oldu- unu kabul etsek bile, ba — biletleri ihdas etmekten maksat halka kolaylık ve ucuzluk göslermek olduğuna göre, bu külfete kat- lanmaları icap eder, Kadıköy tramvaylarında, İstanbulun w. mum tramvay hatlarında olduğu gibi, hat- tâ biraz daha kuvvetle, bilet ücretleri yük. sektir, Bir zamanlar bilet ücretlerinin u- cuzlıyacağı levatör edilmiş, hattâ bu hava- dis gazetelere bile geçmişi, Fakat filiyat sahasında hiçbir değişikliğe olrsadı. Tram. vay şirketi ilk senelerde tesisat masrafını çıkarıncaya kadar bu biletlere yöksek üc ret koymak mecburiyetinde olduğunu id. dla etmişti. Bu sene kârla kapanan bilân- çosundan sonra bu ucusluğu lemin zatnanı gelmemiş midir? Akşamları bülün Moda halkını iki tramvaya İstif eden şirketten, bu külfete bedel ocurluk İstemek acaba sayaısızlık mı oler?) le bir vergi koysaydı buzün nazarlık ka- bilinden bir kedi köpek bulmak imkân. siz olmaz rmydı?