30 Aralık 1929 Tarihli Hayat Dergisi Sayfa 5

Alman mekteb musikisi ve Sağlam bir musiki terbiyesinin insani duygularda mühim bir amil olduğunu, bir çok seneler evvel idrak eden garp pedagogları bu derin san- atin her şevden evvel mekteplerde esaslı usuller tahtında tedrisi ihtiyacını his etmişlerdi. Garp terbiyecileri ara- sında beliren bu intibah bu günki ideal san'at tarzının temeli oldu. Esasen mahiyet itibarile az çok birbirine benzeyen intibahların hepsinin de tabii bir ihiyaca tekabül ettiği aşikârdır. İşte bu mülahaza bize pek haklı olarak, yüksek bir san'at mem- İeketi olan Almanyada, mektep ve halk musikisi ihtiyacının doğduğu âni hatırlatır. İki asırdan beri musiki çelen- gini taşıyan ve sinesinde Bachlar ve Beethovenler gibi büyük dahiler yetiş- tren Almanya sanayii nefisenin bu en muşkil şubesindeki mevkiini sıri ter- biyecilere medyunü şükrandır. Bu tak- dirde Almanların gösterdiği azim ve fedakârlık bize canlı bir misal olabilir. Bilhassa Prusya maarif nezaretinin se- nelerden beri bu yolda sari ettiği azim gayret pek ziyade calibi dikkattir. O halde, musiki san'at ve ilmininin mürşitleri olan mektep müsikisi mu- allimini, büyük bir ihtimamla yetişti- ren memleket de Almanyadır. Alman mektep musikisinin tekf- mülüne, en ziyade büyük muallim Pestalozzinin ( 1746 - 1828 ) hizmeti sebkat etmiştir. Aslen İsviçrede Zürih- mizde yakında tesis ediletek Olan devlet bankası mali ve iktisadi haya- umızda mühim roller oynamağı ve bilhassa iktisadi ve mali buhran Za- manlarında müessir vazifeler ifasına davet edilmiştir. i Tesis edilecek devler bankasının memleketimiz için pek hayırlı olaca gına şüphe yoktur, Ye A, Epa ig de doğan Pestalozzi, sırf insani gaye- lerle kollarını biçare ve bikes yavru- İara uzatmışt. Memleketinde mektep ve halk musikisinin kati bir tekâmüle mühtaç olduğunu his eden bu büyük adam, bu sahede bütün gayretile ça- lıştı. Pestalozzi hayaında zerre kadar musiki ile meşgul olmadığı halde memleketindeki bu büyük noksanı her şeyden evvel kendi şahsında gördü. Çünki vatanının o günkü vaziyeti onü da esaslı bir musiki terbiyesinden uzak bulunduruyordu, musikinin umumi ter- biyeye o hadim olduğunu takdir eden Pestalozzi: (musiki beşerin umumi ter- biyesinde vazifedar olmalı ve esaslı usuller tahtında basitlikten tam bir şekle doğru yükselmelidir ) dedi. Pestalozzi zamanında ilk mektep: lerde okumak ve taganni etmek usul- leri o derece müşkül idiki, zavallı yav- rulara adeta işkence ediliyordu. Meş- hur muallim Herbart 1801 tarihinde Bugdorlda Pestalosziyi ziyaret etiği zaman onun fakir yavrulardan ibaret olan talebesinde gördüğü yenilik, do- ğru talaffuz ve taganni kabiliyetine hayran olmuştu, Esaslı bir mektep musikisi vücude getirmeğe azm eden Pestalozzi arkadaşlarından musikişinas Nögeli ve Pfeiffer ile teşriki mesai etti, 1810 tarihinde intişar eden (tagınni ilmi ) ismindeki kitabin terbiyevi kıs- mını Pfciffer ve tedris kısmını da Nügeli deruhde etti, Bu kitapdan mak- sat çocuğun ruhunda mündemiç t4- ganni “hissini; muntazam ve metodik osullerle çocuğa -anlatabilmekti, Pesta- lozzi, zamanın mual'imlerine: ( temiz bir ifade Kabiliyet noktai nazarından çocuğu katiyyen. kendi? haline veya tesadüfe terk etmemeli ve ona daima bir şey işittirmelidir. Bu okadar iyi bir şeydirki, işidilen şeyleri anlamak on- larca müşkil olsa bile, müstakbel ha- HAYAT,5. Pestalozzi. yatlarında o şeyleri mümkün; olduğu kadar seri anlayacaklardır ) demiştir. Pestalozzi en çetin mücadeleyi bile göze almıştı, arkadaşlarının yardımile gayesine vasıl olacağına emindi, Vali- delere söylediği o yüksek hirabe ter- biye tarihinin kayt ettiği mühim bir hakikattır. Pestalozzi anne'ere diyorki: Çeğbin sesinden daha sevimli hiç bir insan sesi çocuğunun kulağına hoş gelmez. Yalnız sen söylediğin zaman onun. kalbi çarpar, dudaklarında muhabbet tebessüm eder. Sen bu halinle yavrü- nun duygusunu tenmiye eder ve onun, tekâmülüne âmil olursun. Çocuğuna A iyi şeyler ve iyi sesler taşı yahut olu. bi şeylere ve seslere doğru sevke Yavrunun önünde sesin çınlasın, ona güzel sesler söyleyerek ellerini çarp, vur, konuş ve şarkı söyle Taganni etki sevi: sin, sana bağlansın ve seni sevsin. Dudaklarından vüksek bir za- 1 rafet dökülsün, ona kendini sesinle sevdir |). Bir müddet sonra Pfeiffer Pesta- lozzinin yardımile ilk defa olarak bir mektep korosu vücüde getirdi. Bu hususta Pesta lozziya büyük yardımı dokunan Pfeiffer diyorki; ( İnsaniyete bir Pestalozzi muhabbet ve m serreti kazandırarak faide bahş olmak için çocuklara, fakir ve yoksuz yavrul ra i taganni etmek öğretiyorum. Onların taganniye ihtiyaçları iyi bir şeye ihti. yaçları demektir. Musiki bir merdiven- dirki onunlâ çirkin, basit, yalancı ve ? eski şeylerden kiymetli, ilâhi ve ebedi şeylere çıkılır ). Pfeifferin ilk mektep- lerde musiki dersi için vücüde geti l diği 9 maddelik müfredat poragramı