24 Temmuz 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
24 6 n —— Sekiz sene evvel bu gün Lozan çektiğim bir telgrafta sulbün rasını haber vermiştim. — Kadim Lozan katedralinin bü- ük çanı, demiştim. Bugün saat üçü ü geçerek, âhenktar sadasile lhün imzasını cihana ilân etti. Tam bu dakika, heyeti murahhasa isimiz İsmet Paşa Lozan sulhna- teşkil eden mukavelelerin bi incisini imza etmiş bulunuyordu. ekiz. senedir, Lozan kelimesi her İelâffuz edildikçe, kulağımda aym or. Kalbimde'aynı heye- yor in ettiği bu imza merasi- fan Türkiye heyeti mu- sası, daha doğrusu o heyetin ride reisi, diğer taraftan de. m ün bir cihan husumeti arasında ai- ay devam eden çetin bir mücade- hin son safhası idi. İsmet Paşa Lo- gittiği zaman, Versay muahe- si imza edileli üç sene olmuştu. ransızlar Ruhr'u işgale hazırlenı- dardı. Harbi umumide mağlöp 5 Avusturya, Macaristan ve Bul- ristana imzalananSain* Germsine, risnon ve Nevilly muahedeleri ise, i sene evvel imza edilmişti. Bina- #naleyh - Lozanda İsmet Paşanın rplaştığı zihniyet oşağı yukarı İu idi: Mağlğplar zümresinin 50- ncu uzvu ile hesaplaşmak zamenı elinişti, gerçi aradan geçen iki se ne zarfında vaziyette azacık tebed- hasıl olmuştu. Fakat mibeyet aliplerin hâkim vaziyeti hiç bir so- etle ihlâi edilmemişti. Bu gün dahi Almanyaya arp muahedelerinde hülâ ayrı vaziyeti almayorlar mr? hükümet taslağının tiği bir Sevre muahedesi var- ipler “fedakârlik,? olmak ü- Zere ufak tefek tadilat yaparık bu nu bize kabul ettirmek istiyorlardı. İsmet Paşanm bu zibniyet ile mü- sdelesi müzakeratın en röşkül safhası teşkil etmiştir. Bu, konfe- Yansın küşat merasiminde başlad: Ve sonuna kadar devam etti. Konfe- Fanın küşat merasimine ait progra- mı onlar yapmışlardı. Programa göre, konferanr #çılacak Lord Gur- zon da bir nutuk söyleyecek, fakat bize kelâm bakkı verilmeyecelti. sanile, Lozana niçin geldiğimizi an- İattı, Bu, sulh müzakeratının tam bir vat dairesinde cereyan et- mesi Kızım geldiğine dair ilk işaret İdi, Harbi umumiden beri işidilme- miş bir idda idi. Fakat İsmet Pasa, bunu her vesile ile ve o kadar ısrar İs ileri sürdü ki, nihayet Gurzon'un mağrur lisanı bile bu prensibi tes- im etti, Bu itibarladır ki Lozan mu- ahedesi, harpten sonrak siyaset âle- minin müsavi çersit altında müzake ve ve aktedilmiş ilk muahedesidir. e cihan tarihine de bu yolda kay- edilecektir. Büyük bir âbide yakından temaşa gdilemeyeceği gibi, Lozanın büyük” ü ve ehemmiyetini de ondan uzaklaştıkça anlayacağız. Lozan se- kiz sene evvel imza edildiği rün bir devletin istinat ettiği te- Mel taşı olduğu herkes tarafından takdir ediliyor. Ve aradan seneler #“etikçe, bunun şümül ve ehemmi- Yeli daha büyük vuzuhla anlaşıla- caktır, Lozan kelimesi İsmet Paşanın is- mile tev'em olmuştur. Ve bunun ne kadar hakdı bir nisbet olduğunu mü: sakeratı yakından takip edenler bi- lirler. Lord Gurzon'dan en küçük lerin murahbaslarına kadar bazan kendisinden yalvaran, bazan endisini tehdit eden ve enva' tel kinatla şunu bunu koparmağı çalı ” şön müttehit bir husumet dünyesile etmiyormuş gibi, İsmet Paşa hir alay garazkör ile de vöraş- mak mecburiyetinde kalmıştır. Fa- kat bu müşkülât karşısında metane- tini kaybettiğ bir an olmamıştır. Bi- lâkiz gazetecilere kadar etrafındaki” lere metanet tavsiye eden İsmet Pa- Konleransın inkıtas uğraması tehlikesi karşısında kaç defa tebessümle yanınıza gelerek: — Metin olunuz. Davamızı anle- tacağlız. Dediğini hatırlıyorum. Konan bundan ev- vel de bir vesile ile mevzuu bahsetti ğlm ve yalnız benim şahit olduğum ulvi bir manzarası vardır ki, bumu tarihe hediye ötmek için NUSHASI 5 KURUŞTUR Filhakikn konferans açıldı. Curzon | arkasmdan tolh muahedesi telâkki ediliyordu. | CUMA TEMMUZ. 1931 Bugün; ütün murahh Bugün Darülfünunda 1 "e ismet Pş. imzayı müteakip İsviçre reji cümhuru ve ceneral “ Pelle, ile birlikte Bugün Lozan sulhünüm sekizin- '& yıldönümünü tesit ediyoruz. Se- | kiz yıl evvel, bugün Lozanda, çetin | müzakerelerden, aylaren süren şid- detli münakaşalardan sonra, Türki yenin, hakkı mevcudiyetini, kayıt- &z ve yartsız istiklâlini tanıyan sulh lattırdık. Lozan munbedesi, Türki yenin, Garp ve bütün dünya ile mü nasebatında, yeni bir dönüm nokta. sıdır. Sekiz yıl evveline kadar dev- etler, bize siyasi münasebetlerinde, konferans müzakerelerinde — daima hasta, parçalanmağa mahküm bir | devlet muamelesi yaparlar, her mü- | zakerenin, her konferansın sonunda İ devlet ve millet sıfatile istikisi hal, kımızı biraz daha baltalayıp kırpar. lardı. Halbuki Lozanda böyle olma- dr. Türk milletinin o zamana kadar inler edilmiş, çiğnenmiş bütün hek larını kabul ve tasdikte muster sal diler. Lozan Türk tarihi siyasisinde en büyük. zaferdir. Ancak bu zaferin temini Türk azmi, Türkün yüksek fedalürliği sayesinde oldu. Yıllarca kan döken Türk, aynı kahramanlık- in Lozanda bütün cihanla çarpıştı Sekiz sene evvel imza edilen Lo- zan sulhüsun tarihçesini karilerimi mm di ilk işim gidip kendi eserini ayak larına koymak. Bu sözleri cihan aslarımız muahedeyi tasdik Milliyet'in tarihi resim koleksiyonlarından: İsmet Pş. ve diğer imzalıyorlar Türk istiklâlinin kayıtsız ve şartsız olarak tasdik edildiği gün.. (8 sene evvel buğün bütün bir cihanı husumeti yenip 'hüriyet ve istiklâlimizi gene onlara tasdik ettirmiştik.. ozan gününü muazzam tezahuratla tes'it edeceğiz ze tekrar hatırlatalım: Sulh müza- keratı 21 teşrinievvel 1922 de baş- İ lanmış ve 4 şubatin inlatan wğra- İ aştı. Üç aylık bir inkitadan senra başta İsinet Px bulunduğu halde, murahhaslarımız tekrar Lozana git- tiler. 24 temmuz 1923 de sulh mua daha tebarüz ettirmek isterim, Mu- | met Paşanın doğ ie ahedenin imzalandığı gün idi, İsmet.| Fakat pek az siyaset dâhilerine bile Paşa o gün Japon heyeti murahha- | ender nasip olan bir zaferi tebrik sasi tarafından şerefine verilen bir | yolunda söylediğim sözlere karşı ziyafetten sonra, kâtibi umumi Tev- | bu mükabelesinde, bu samimi teva- fik Kâmil Beyin odasına gitmişti. | zuunda, İsmet Paşanın kuvvet men- Kendisini tebrik etmek için odaya | batnı keşfetmiş bulunuyordum. girdim, Neşe içinde Lozanın yıldönümünü her idrak > Bu, dedi Şefimin eseridir. Şim Me 3 gibi bol iltifatlerla be: | ettikçe, Türkiye yaşasın diye öler "i Here sl aziz şehitlerimizi, İsmet Paşanın bü < Artık ne istersen ser. Her şe: | yük hizmetlerini, gerek zaferin ve ? Yi söyleyeceğim dedi. gerek sulhün hekiki âmili olan Bü- kendisini tebrike geldiğimi | yük Gaziyi minnetle ve şükranla ha. | söyleyince yüzünde korkunç bir cid- “Türk milleti için kadirşi- | diyet belirdi maslık iktizasıdır. d Ahmet ŞUKRÜ bedesini imzaladılar ve Türkiyenin idamı demek olan Sevr muahedesi- mİ gene aynı cihan murahhaslarıns yırttırdılar. Lazanı, bu böyük zaferi, bupün kü hür ve müstakil vatanı; ulu Ga- ziye medyunuz. Lozanda Garp devletlerinin ma- vahhaslarile aylarca yorulmaz bir azmile çarpışan İsmet Pş. gösterdi. | ği böyük kiyaset ve dirayeti ile bi- ze bu zaferi kazandırdı. Lozan Türk kanından, Türk va. | tanperverliğinden, Türk azminden Türk kafasından doğdu. Lozanı w- nutmıyalım, ve onu hürmetle ania- Lozan sulh bayramını her sene (Devam 6 ıncı sahifede) Buğday murahhas İngittere .. a hariciye nazırı Lord buhranı —————— Alınacağı bildirilen tedbirler kâfi değil.. Mütehassıslar buğday ve köylü için daha şamil ve umumi Buğday ve buğday fiatleri karşısında köylünün vaziyeti gittikçe ehemmiyet kesbetmek |. tedir. Hükümetin çiftçiyi hima ! İmağa karar ve- iktısadi muh büyü” z ? Memeli Dün şehrimize gelen Grit seyyahları vapurda. | (vâzısi kısası, mahisusumuzda) tedbiler alınması kanaatindedirler bir memnuniyetle karşılanmış- tur. Yalnız alınacak © tedbirin henüz tebellür etmemiş olma. | Ziraat bankasınm bu işteki vazifesinin tavazzuh etmemesi alâkadarları bu mevzu üzerin- de bir çok mutalea yürütmeğe sevketmektedir. Bu zevat içinde bulunduğu- muz mahsul ve önümüzdeki zirsat senesinde Türk buğdayı (Devamı 6 ıncı sahifede) Yeni Matbuat kanunu Son şekli Kanunda bazı tadiller yapıldı (Tafsilât son ha- berlerimizde ) A İ Ğİ | ce mevcut olan 38 baş ve mer- ama Türkiyenin nilebbet ettirdiği Gazi Hz. Reisicümhur Hz. dün Yalovadan avdet buğur- İİ mamışlardır. Müşarüni- kaç gün Yalovada kal- İ maları muhtemeldir. Yeni kadro Tütün inhisarında yeni kadro nasıl tatbik edilecek? İki milgon küsür lira tasarruf edildi, 684 memur kadro harici! Tütün inhisarı umumi müdü rü Behçet Bey dün Ankaradan avdet etmiştir. İnhisar idaresi- nin bütçesi Meclis tarafından tasdik edilmiş olduğundan ya- kında tatbik edilecek yeni kad- ro ve tâsarruf meseleleri hak- kında Behçet Bey âtideki beya- natta bulunmuştur. —İdaremizde yapılan tasarruf iki asma ayrılmıştır. Taşra ve merkez. Tasarruf imalât ve mü bayaat şubelerinin birleşmesi, merkez deposu tesisi, neşriyat şubesinin fen şubelerine, - mat- baanın levazım şubesine, evra- kın kalemi mahsusa Yaptedil- mesinden ibarettir. Fabrika ve deporlarda yeni teşkilât veya ilga yoktur. Mülhakatta evvel- kez müdürlükleri yeni kadroda 20 ye indirilmiştir. Başmüdür- Tükler 4 sınıfa ayrılmış ve birin ci sınıf başmüdürlüklerin maa- (Devami 6 ıncı sahitede) li olamama Meclis reisi Bugün geliyor ANKARA, 23 (Telefon) — | Meclis Reisi Kâzım Pş. di rinden muztarip olduğu için hekimlerin tavsiyesi üzerine | bu akşam ekspresle İstanbula | hareket etmiştir. Dünkü bayram m : Dün 23 temmuz hürriyet bay ramı münasebetile bütün deva- ir ve müessesatı hususiye kapa h idi. Dün, aynı zamanda ye- tm çocuklar günü olduğu için, yetim çocuklar o namına rozet tevzi edilmiştir. Toplanan para larm bir kısmı da Himayeietfal cemiyetine verilecektir. —— vesta Matbuat Celsesi Bendenizin Asıl arzetmeki istedi- im şudur. Bu vaziyeti tehlikeli gör düm Memlekette iktisadi iş tutmak noktasından bu yazıların bir çek ar- kadaşlarda endişe bıraktığını gör- düm ve bendenizde buna kani oldum. Kanunları memleketin refah ve sö deti için daima değiştirmek vnecbu- buriyetindeyiz ve değiştirirken“ &r- tik matbuat kanununu da bu mem- leketin icabına göre değiştirmek ga yet zaruridir bendenizin maruzatım. bu kadardır. 1 (Devamı 6 ıncı sahifede) 3 üncü satlfede: 1— Sergide” hörkesin yeri ayrıldı. 2— Tavuk tüyü nişadır, Yeli i ; BUGÜN 2 nci osahifede: © ga sonra ölüm. 1— Suryede Ermeniler. 4 Sucu saliicde: 2 Mariet ve si erler. !— Felek. 2- Istanbulun #k günleri, ölikâye Sinci 1— Aşk anketi, kurtuluşunu gündür... sahife: aa Tenisturnuvamız dün başladı.. Musabakaıar çok he- yecanlı oldu. bugün de devam edecek.. Dün Taksimdeki tenis kulü: , Z. Rıza (2.6 6-1 6-4) bü sahalarında gazetemizin ter tip ettiği turnuvanın ilk günkü programı tatbik edildi, - Karşi: laşmalar çok güzel oldu ve çok nezih birtabaka tarafındanheye, canla takip. edildi. Bilhassa (singi) kadınlardan Miss Armi tage Miss Hecmstra, Joffredi - Gannaway maçlar: çok güzel ve çok canlı oldu. Bu iki ekip biribirlerile çok çekiştiler. Dünkü maçlar hakkında ka- rilerime daha güzel bir fikir ve rebilmek için maçların galiple- rinin yaptıkları sayı adedile a- şağıya yazayım: sman Naim - Orhan galip: | Orhan (6-1 8-6, 6-3) Tregonboff - Z. Rıza Galip: Jaffe - Fazıl Galip Jaffe (6-0 6-0) F. Harding - Cihat Galip: Han ding (0-6, 63 6-4) Gannaway - Joffredy Galip: Joftredy (7-9 6-2 6-3) Mangeni - Karakaş © Galip: Karakaş (6-1 6-2) | Selim - Were Galip: Were (8-6 6-1) Muammer - Taceddin Galip: Taceddin (6-2 6-4) Mehmet Reşat - Dr, İsmet Galip: Dr. İsmet (W-00) Ali - Siyami Galip: Ali (6-1 5-761) 1. Cimcoz - Kris Galip: 1. Cimcez (6-4 6-3) (Devamı 6 ıncı sahitede) DA TA Aa ia BEDİZ SA Küfür bolluğu Fikir kıtlığı Yeni matbuat o kanınunı Büyük Milict Meclisi pek ya- kında tetkik edecek. Fikir ve kalem hürriyeti ile vicdan ser- bestliğini medeni umdelerinin başında sayan Türk inkilâbı iki nokta üzerinde pek hassas olmak lâzım gelir: Evvelâ , | | i Atinaya giden güreşçilerimiz dün avdet ettiler. Fazıl Ahmet Ji Irfan ve zekâhun hür ve şeret Ji inkişafını her türlü taarruz ve tehlikeden masun bulundur- mak saniyen, Türk camiasını, Milli nizam ve huzurunuza mu sallat olmak isteyen haysiyet katili ve hakikat kasabı kalem (Devamı 6 ıncı sahifede) Resmimiz onları gösteriyor
