5 Mart 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Iran mektupları :9 İranda maarif hayatı süratleinkişaf ediyor! Bu dost memlekette maarif hayatı gti? rin siyasetine nazaran mevcut kitap lar, Kuran esaslara uygün ise bun- lara lüzum yoktu, Şayet muhalifse, bu kitaplar, muzırdılar. Binaenaleyh dı. İranlılar, Arap : da, eki medeniyetleri asarmı ele geç memesi için toprak altlarında sakla- mağa çok çalıştılar, Fakat muvaf- fak olamadılar, Arap seli, İran için korkunç bir âfetti., Arap tazyikı gevşeyor Maamafih Ebörnüslimi Horasani- nin ruhurile Abbasi bilâfetinin te. escüsünden sonra, Arap tazyikki gev- şemeğe başladı. Abbasi | hükümeti, zahirde Arap, fakat hakikatte, İran harı: üzerine teessğs etmişti. Abba- si halifelerinin başvezirleri İranın en hararetli milliyetperverlerinden olan Bermeki ailesine measuptu. Bermekilerin nüfuzu, bir aralık © kadar kuvvetlendi ki, Abbasi hali- feleri bundan ürkmeğe £ başladılar. Bir kaç yüz nüfusa varan Bermeki açtı. Bu mektebin yalnız is Küle. an RA pek yeka eski rüştiye mektepleri derecesinde ri İ Medrese, asri mektep demek İranda medrese, asri mektep ma nasınadır. Mektep denildiği zaman, mahalla mektepleri hatıra gelir. Med reseler, git gide | darülfünün almağa © başlamıştı. Nişabor, Tüs, Gazne, Meraga ve Şiraz medreseleri bu meyanda zikredilebilir. Saydığım medreselerden yetişen em ların en böyük mütefekkirleri id. İçlerinde bugün bile medeni dünya” Ban Ke ee takdirlerini celbeden pek çok kimseler vardır. nn darülfünu | sefiri Marki Vecchi $h Abbasın devrinde Milâdi 15 inci asra doğru, İranda, uğradığı muhtelif istilâlar | sebebile irfan noktasından bir eh rafından tevcih edilmiş bulun. sfihan medrese. im a m ini tuta. rak İsfihan sokaklarında dolaştırma “ . bir ilim adamma bu kadar vermesi, zamanımda bir $ok yeni allâmeler yetişmesini temin iti ve az zaman zarfında yalnız İs fihan medresesinden yüzlerce âlim ekişti, © ça m yeniden bazı asla. hat vücude getirilmesi, bu Şahın sal tanatı zamanına tesadüf eder, O dev | itibarile çok şayanı Hele İsfihan'da, şeyh Lütfullah camiinin mihrabındaki çiniler, Şah Abbas-caminin duvarlarındaki nakış ve resimler, birer şaheserdir. Meş- hür nakkaş Kâvus'un Kazvin'deki Cemiikebirin duvarlarını tezyin eden nakış ve çinileri göz bir nefaseti haizdir. İnhitat devri İran'da bu ilim ve san'at devresi, 150 sene kadar devam ettikten #on- ra, gerek ili inbitat baş göstermiş, muhtelif fen- ler tahsil edilen o medreseler, yalniz din ilimlerine tahsis olunmuştu Bu inhitat Sultan Hüseyin şah za manıma kadar sürdü, ve nihayet Af| gan istilâsile İran'da medrese hayatı da nihayete erdi. Mektep ve medrese 15 sene evveline gelinciye kadar İran'da iki türlü ders yeri vardı, Bi- risi hocaların o okudukları medrese namı verilen dershaneler, diğeri de ismini elan küçük mahalle Medresalerde yalnız Arap ders- leri okutulur, mahalle mekteplerinde farisi tedrisat yapılırdı Asri tedrisat ne vakit Başladı? Asri, tedrisat ilk defa düşünen Avrupa'da bir tetkik: seyahatine çı- kan ille İran şahı Nasırddin şah ol. muştur. Bu zat, Tahrana avdetinde pay- tahtta darülfünün namı altında bir idi, İranda iptidai, yani ilk mekteple rin açılması, bundan yirmi sene ev- vel başlar. tep cuttu, Pehlevi Hazretleri İran tah- da e Tayini bir inkişaf mi El da feyizli bir ink . ! Yeni tarzda mektep bulunmıyan | yerlerde, eski mektepler mevcuttur. Bugünkü İran'ın maarif sahasmda geride kaldığı seneleri, dev adımla. rile telâfiye çalıştığı memnuniyetle V.N. — aaa Vatikan kardinallarına nişanlar ROMA, 4 (A.A.) — İtalya papalık makamı nezdindeki Kardinal kürü Pacelli'ye Annonciada w Papanın teşrifat lonsenyör Caccia o Doninioni ile fevkalâde kilise umuru kâti- bi Monsenyör Pizzardo, Müste şar muavini Monsenyör Otta- viani, Müsteşar Marki Pacelli ve Rahip Tacchi Venturi'ye de Sen moris Vlazer nişanınm bü- yük mertebesini tevdi eylemiş. tir. Bu yüksek nişanlar Kral ta maktadır. İtalya'da sür'atli hafif katarlar ROMA, 4. — (A. A.) — Ba zı masraflarda iktisat eylemek le beraber servislerde de tekem mül vücuda getirmek maksadiy le Devlet demiryolları müdiri- yeti, eşya katarları ile muhtelit katarlar için hafif, fakat sür'at Ki servisler tesisine karar ver- Yeni beyanatı — Hariciye vekili Atina | ajansına CENEVRE, 2 (Alina ağansın-| dan) — Türkiye Hariciye Vekili| Tevfik Rüştü B. Atina ajansının mü- dürünü burada kabul etmiş ve $u beyanatla bulunmuştur: ! — Yunan Hariciye Nazırı ile tek- rar burada buluştuğum için çok memaunum. Paristen buruya geldiği zaman kendisini karşılamak için is tasyona indim. Mümtaz meslektaşı mın konferansta irat ettiği nutukta söylediği gibi, Yunanistenla Türkiye nin sulh davasına hizmetleri belki | mütevazıdır, fakat çok samimidir. İran seyahatim esnasında geçti. Bim şehirlerdeki Yunanlıların beni is tkbale geldiklerini memnuniyetle | gördüm. Yunan tebansı Tahranda| bir Yunan sefareti ihdasından bah-| settiler, Bunların bu ricalarma cevap ve- rirken bu arzularını Cenevrede bulu- şacağım Yunanlı meslektaşına bildi. receğimi vadettim ve Yunanistanın İran pazarlarında bir mahreç temin etmekteki kendi emtiasma yeye, İranda yeni bir ticaret yola temin etmiş olacağız. Bu yol, eiyevm Sovyet Rusya da hilinde mevcut olan diğer ticaret yollarına asla zarar vermiyecektir. Tevfik Rüştü Bey, şark tütünle ri hakkında irat edilen suale de co- vap vererek demiştir kit — Bu meselede Türkiye ile Yuna- nistan mutabıktır. Bulgaristanm da bizimle mutabık kalacağını ümit edi- yorum. Yunan — Bulgar itilâfına gelince, bunun busulünden daima ü- mitvar bulunuyoruz. Biz, bu itilafı al kışlamağa bazırız.,, Hariciye Vekilimiz Atina ajansı müdürünün, Türkiyenin Yunan mal arın ithalini menettiği hakkındaki iddiasına cevaben demiştir ki: | — Bu, tecrübe suretile tatbik edi- len umumi bir tedbirdir ve hiç bir devlet aleyhine müteveccih değildir. Her halde Türkiye hükümeti, Yunan menaflini zarara ğa caktır, le Muhabirin, yakında Millet Mecli- sinden geçecek olan küçük san'atlar lâyihasmın Yunanistanda uyandırdı. &ı endişelerden bahsetmiş, Tevfik Rüştü Bey de şu cevabı vermiştir: Yunanlı doktorların san'attan men'i mevzuubahs değildir. Hiç bir bu sait bir surette hal vo fasledileceğine Atina ajansı müdürünün, İstanbul daki Rum ekalliyetinin Türkleştiril. mesi meselesi hakkında bazı İstan- bul gazetelerinde vuku bulan neşri- yata dair sorduğu suale cevaben de Tevfik Rüştü Bey demiştir kiz —E: irde bunlar iki aydan- beri Türkiyeden gaybubet ettiğim cihetle, bilmediğim bir takım teferrü attan ibarettir. 1929 senesi size mütenddit defalar beyanatta bu- lundum, İki milletin münasebatı ve iki memleketi alâkadar eden bütün meseleler hakında size söylediklerim tahaklcuk etti. Bir defa daha size samimiyetle söylüyorum: fevkalâde samimiyet, memlekete taallük eden her husus için bitmez, tüleenmez bir ilham membas teşkil e der. Bilâtefrik bütün meseleler, iki memleket arasında mevcut munhe- dat imkân dairesinde şayanı mem. muniyet bir surette balledilecektir. Yunan matbuntı bu hususta tama men müsterih olabilir, Amerika sefiri Ankaradan döndü Amerika'nm Tokyo sefirliğine ta Yin edilen ve bükümetimiz erkânma, veda için Ankara'ya gitmiş bulunan dün şehrimize avdet etmiştir. Ankara'dan pek samimi intibalar. ia ayrılan Mr. Grow cenapları, bu hafta içinde Amerika'ya mütevecei- imizden hareket edecektir. Bulgar bütçesi SOFYA, 4 (Milliyet) — Bulgaristanm 1930-1931 sene- si devlet bütçesi 1,358,000,000 leva bir açık ile kapanmıştır. 1926 senesinde (Bulgaristanm umum milli varidatı senede kırk milyar levaya çıkıyormuş. 1931 senesinde ise bu milli va. ridat zirai mahsulât fiatlarmn düşmesi ve sınai müesseseleri. nin ası üzreine otuz mil. yar levaya (o düşmüştür, Milli varidatın bu kadar tenezzülün- de vergilerin ve sair devlet va. ridatının toplaramaması da â- miştir. Bu suretle bazı mahalli manafi hadim demirel katlan mil olmuş ve bütçeye çok tesir a çocu; Yüz kiş öki | nız birisi tevki Gece yal Lindberg İ miştir, Kimin telefon ettiği ma lâm değildir. Telefon edenler çocuğunu kaçıranların cezadan kurtulup kurtulmıyacağını 86: muşlardır. O sırada Lindberg”. in evinde bulunan polisler, he. men telefon edenleri bulma! çin teşebbüsat ve girişmişlerdir. JİHARiCİ HABERLER TevtikRüştüB.in Evvelki günden beri muharebe yok! beyanatta bulundu | Kent zırhlısında Çin ve Japon mümessilleri müzakerelerine ŞANGHAY, 4 (A.A) — Japonlar, İ dün saat 14 te ateş kesmek emrinin verilmesinden beri hiç bir muharebe | olmadığını resmen teyit ediyorlar. | ŞANGHAY, 4 (A.A) — İtimada sayan bir Çin membamdan verilen İ habere göre Nansiang'm garbında şiddetli musademeler İ fakat Japon umumi karargâhı bu ha- berleri resmen tekzip etmektedir. olmaktadır; Cinlilerle Japonlar görüşüyorlar ŞANGHAY, 4 (A.A) — Çin ve Japon mümessileri arasmda Kent i | sarhlısmda yeniden bir mülâkat ve. menfaa- | ku bulmuştur. Çinliler yeni Japon talep- lerini kabul etmiyorlar NANKIN, 4 (A.A) — Çin hükü meti Hariciye Nazırı Şanghay'daki mümsessiline Çinlilerin yeni Japon Lindberg'in Çocuğu Kaçırıldıktan sonra babası da ölümle tehdit edildi NEW-YORK, 4 (A.A.) — Lindberg'e gönderilen ikinci mektubun, istenilen fidye'i ne- catı vermediği takdirde bizzat kendisinin öldürüleceği tehdidi ni muhtevi bulunduğu haber a- İnmuştar.. Çocuğun yatak odasmda bu lunan ilk mektubun o yazısınm, bu mektuptakinin eyni olması hasebile, polis, bu son mektuba pek fazla ehemmiyet atfetmek tedir, Çocuğun Bülunması için dua edilecek NEW-YORK, 4 (A.A) — Lindberg'in çocuğunun kaçı. rilmesi vam mebel gitgide ziyadeleştirmektedir. New-York baş o Pitskapos'u Meksika Reisicümhuru M. ve Madam Lindberg'e derin te essüf ve teessürlerini iblâğ et. miştir, Çocuk öldürülecek mi? NEW.YORK, 4 (A.A) ap edilmiş, yal. olunmuştur. New-York civarında bulu. nan bir kartpostal, çocuğun ö- leceğini bildirmekteyir. Telefonla bir süal NENJERSEY, 4 (A.A) — ndan biraz sonra evine telefon edil. t taharriyata M. Hoover tenkil tedbiri isteyor WASHİNGTON, 4AA, — Lindberg'in çocuğunun kaçırıl. ması dolayısile M. Hoover, par lâmentodan mütecavizler hak- kında tenkil tedbirleri ittihaz & dilmesini istemiştir. Arşidük Otto Tehlike geçirdi BRÜKSEL, 4 (A.A.) — | Sabık İmparatoriçe Zita'nın sa ray nazırı, Arşidük © Otto'nun üç günden beri apandisit ve çi- çek hastalıkları ibtilâti rafık bir gripten dolayı yatmak ta ile müte olduğunu erdir. söylemi Resim Arsidil ğun bulunması için dindar | İarın dua etmelerini talep etmiş tir, - İ maiyetlerindeki arasında sulh devam ediliyor mutalebatmı kabul edemiyeceklerini, Yeni bir konferans TOKYO, 4 (A.A. ciye nezaretinin $ j erkâmından biri Şazghay'da a- cilen beynelmilel bir konferans akti mümkün olmadığı takdir. de, mahalli hükümet erkünin. dan mürekkep bir konferans iç- timaının tecrübe ( edilmesinin ihtimal dahilinde olduğunu be- yan eylemiştir, ŞANGHAY, 4 (AA) — Çin hariciye nazır niuavini, Ja. pon kuvvetlerinin işgelleri tında bulunan mmtal liye etmedikçe Şanghay'da bir Yuvarlak masa konferansının toplanmasının gayri muhtemel olduğunu beyan eylemiştir. (komşu memleketlerde) Halepte Zahiri sükünet Fransızlar fevkalade tedbirleri mnhafaza ediyorlar Helepten yazılıyor: Şehirde tam bir sükün hüküm sürmekte dir.Tüccar mağama vedükkânla rını açarak alış verişe başlamış» lardır. Son hâdise ( dolayısile tevkif edilenler © elyevm mev- kuf bulunmakta ve Fransız di. yanı harbi müstantiği tarafım. dan isticvap edilmektedir. Hü- kümet taraftarı müntehibi sanl lerden Hacı Ömeri tabanca kur şunile bacağından ağır surette yaralıyarak kaçanlardan vata- nilere mensup Kürt Mehmet ya kalanarak divanı harbe veril- miştir, İdarei ö: in ildnmeve (mitinglere iştirak © ettiklerin. den dolayı mekteplerden tarde dilerek mahkemeye verilen tale beler hakkında ceza mahkeme since verilen ağır cezaları pro testo etmek maksadile Şamda.. ki bütün mağaza ve dükkânler kapanmıştır. Fransız polis O müfettişleri müfrezelerle İ çarşıdaki dükkünleri açtırmak |istemişlerse de muvaffak ola. mamışlardır. Bu münasebetle bir çok kimseler tevkif edilmiş tir. Muallim, Sanayi velise mektebi talebeleri de derslere devam etmemek üzere mektep İrini terketmişlerdir. Maamafih şehir dahilinde sü kün büküm sürkemte ve her ta rafta devriyeler gezmektedir. Ziyaret maksadile Şama gi- den Halep meb'usu Suphi Bere kâtülhalidi gerek otelde ikame ti esnasında ve gerekse sokağa çıktığı bir taarruza uğrama ması için müteaddit polisler ta | rafından muhafaza edilmiş ve orada bir kaç gün kaldıktan snora buraya dönmüştür, Şam kalesindeki mahpuslar kendilerini aileleril, rine kalın demirler © ördürten müdür aleyhinde protestoda bu lunmak üzere bir isyan çıkar. mak istemişlerse de derhal ye- tişilerek isyanm önüne geçil miş ve müdür hakkında tahki- kat ve takibata başlanmıştır. Iraktan gelen haberlere na. zaran Kral Feysalın nisan eva. satına doğru Tahranı ziyaretle İran Şahı Rıza Şahı Pehlevi jile görüşeceği bildirilmekte ve bu ziyarete son derece ehemmi yet atfedilmektedir. Fevkalâde komiser M. Pon. Türkiyede | ecnebiler için memnu sanatlar Yeni kanun lâyihasından Yunan- kların telâşlarına mahal yoktur ANKARA, 4 (Milliyet) — Türkiyede ecnebilerin hangi san. atleri yapacaklara dair olan kanun lâyihası Adliye encüme- nindedir, ihanm tetkikatıma henüz başlanmamış ise de en- cümenin elinde bulunan mühim ve müstacel bazı kanunların tet- kikleri bittikten sonra bu lâyiha ; | zı ecnebi gazeteler ve bu meyanda Yunan üzerinde de çalışılacaktır. Ba- gazeteleri ecnebi ta- baası hakındaki bu tahdidatın dost memleketlerde iyi telâkki edilmiyeceğini ii diyorlar. hayret tevlit etmi Bu neşrivat Ankarada bir nevi ir, Çünkü kanunda gayritabii hiç bir hüküm yoktur. Bu kanun, her memleketin daha bir çok seneler evvel yapıp tatbik etti bir şeydir. Yunanlı dostlarımıza gelince: Türkiye ile Yunanistan arasında o kadar samimi bir dostluk ki, bazı san'atkârların Türkiyede iş yapıp yapmaması meselesi kolaylıkla hallediledilir. | Esasen kanunun madde ve hükümlerine göre bu kanundan zarar görecek Yunan tabaasının sayısı pek azdır. Bundan başka ka- »un Hariciye encümeninin tadilâtına göre kabulünden bir sene sonra tatbik edilecektir. O vakte kadar ecnebi dostlarımızın a- çık kalmama: mutazarrır olmaması icinbir cok imkânlar Hokey müsabakasında İngiliz takımı İsviçre takımını yendi LONDRA, 4 (A.A.) — Buz üstünde yapılan bir hokey ma- çımda, İngiltere takımı 2 ve karsı 5 savı ile İsviçre takımını yen- miştir, Japonya hükümeti harp tazminatı istiyecek ŞANGHAY, 4 (A.A.) — Tokyoda nim resmi bir memba- dan bildirildiğine göre, Japonya hükümeti, Yuvarlak masa kon- feransında Şangbay vekayii neticesinde vukua gelen hasarların tazminini talep etmek ve Japonya aleyhindeki tahrikütın kat'i surette menedilmesini istemek hakkımı talep edecektir. Japonya hükümeti, imtiyazlı mıntakalarla oralarda sakin ahalinin emnü selâmetini temin etmek maksadile Şanghay mü. teallik bütün meselelerin halline matuf daimi bir plân tanzimini müzaker- etmeğe amâde bulunmaktadır. Milli âbidelerimizi kimler yapacak? San'atkâr ve mütefekkirlerimiz bu mesele için n Milli abidelerimizin Türk san'atkârları tarafından yapıl. ması fikri etrafında topladığı- mız mütefekkir ve san'atkâr- devam ediyoruz. Bugün de res sam Arif Bedii Beyin noktai nazarını dercediyoruz. Ressam Arif Bedi Bey ne diyor? Milli abidelerin Türk san'atkir. e söylüyorlar? sm larımızın mütalealarını zi E eketimizde a ecnebi heykeltraş eserlerini tetkik | etmeden bir söz söylemekten çekin- | dim, Bunada bir parça hakkım var. dı zannediyorum: Bir san'atkârın yalnız bir veya ilgi eserini görüp bir fikir hâsıl etmek ve bu şahsi kanaatı kat'i bir hüküm olarak ortaya atmak pek doğru bir hareket değildir. Fa- De z kikat daha yakından tezahur eder ve di çekinmeden diyobilirim ki Ge Kanonika gerekse Müz yü Kripel'in memleketlerinde yaptık İarı eserler buradakilerden daha gü- zel ve daha kuvvetlidi ticari bir zihniyete tabi olarak bir kaç aylık mesaiden sonr | şişirilip “abide” diye ortaya atılan bu eserler le memleketlerinde yaptıkları eser. ler arasında hem ciddi bir teknik ve hem de ehemmiyetli bir zar farkı göze çarpı yok ki: Vatanın ba Yedirdi ini z soktai na- Hiç şüphe harbinde çok vekayii çesi olan bu abidelerin ibdamı bir Avrupa'lnın dimağ ve kabiliyetin den beklemek pek doğru bir hareket olamaz. Türkiye'de yaptıkları bazı şeyler yapabilen | tiarlar hiç bir zaman kr kadar. Gazisini ut bugüne kadar gözleri yaşar Tün kakiketierin Bir tarihçesini ta içinden duyarak yaşatmağa mukte. dir olamaz. Bu memlekette doğan, len | bir artist İf tekniği £ ve tasvire kadır-| Arif bedit Bey şebbüsü kendisinden emin olarak or taya atan imanlı şahsiyetleri takdir etmek lâzımdır ki: o Senelerdenberi : örletilen A ”. ke lerini için için yanan v2 eş e minde yeni bir zemin hazırlamış olu- bal Bizde böyle bir a>ideyi yaratacak bir san'atkârım mevcut olup olmadı- kımı ben de düşündüm... Var. Tam. mesuliyetini takdir ederek O maddi hırdlardan ane san'at vö ende yetirmeğe tedir sanatkâr- larımız var. Yalnız temenni ediyorum hattâ en samimi bir duyga ile dileyorum ki; Vatandaşlar arasmda kendisine esi veripte hakikatta za ile hayatım kazanmak sırrını bulanlar bu ciddi ve bir mem İeketin bugünkü duygularını âtiye asil i