15 Mart 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

2 93felâketleri ve Jgnatief Türkiye tarihinin bir dönüm noktasına gelmişti Neferlikten yetişen Türk amirali Kayserili oğlu Ahmet Galip Beye verdiği malümattan ve gönderdiği re- simden dolayı teşekkür ederiz. Nafer- likle hizmete giren ve kahramanlığı- yle amirallığa yükselen bu halis Türk kumandanın resmini de sevinerek ko yuyoruz. Kayserilinin okuyup yazmak bile bilmediği rivayet olanur. Hattâ Sa- dullah Paşanın bazı hâtıralarını yaz zan Mehmet Galip Bey, merhum Şe- rafrayan voparanan tamin Sereh Haz iye söylediğini hikâye ediyor. Tahsil görmemiş olmakla beraber devlet işlerinde o kadar cesaret ve hamiyet gösteren Kayseriliye Mevlâ rahmet eylesin!. . e rn, Londra protokolunun reddi ve harp Türkiye, tarihinin bir dönüm nok- tamına gelmişti: İgnatief, isim babası olan Çarın ssrarlarile, Kişnev'den Ber line gitmiş, Bismark ile görüşerek, en esaslı teminatı koparmış olduğu halde, gene sulhperverane bir teşeb- büste bulundu. Berlindeki maslâhat- güzarımıza? — Devletiniz pek sade bir ketle harbi — İz ili o ile müsaleha etmek, ta- ahhüt ettiği wlahatı i Rusya ile uzlaşarak il dula ir zamanda dağıtmaları ve dostane münasebetlerin indesi | için Petersbrrg'a bir elçi göndermeki İhtimal ki Avrupa bunu sizden cektir. İstenmezden evvel ken, nizden yz daha iyi olur. natief, bunları söylerken yüreğinden Türkiyenin bu yola gir- memesini istiyordu (1). o Fakat bir taraftan Çardan aldığı kat'i emirler, GortebakoPtan gelen ve Londra Sex firi Şovalof'un da Londradaki Türk sefirine (2) bu yölda beyanatta bu- hunduğunu bildiren mektuplar, diğer taraftan da Bismark'ın çe- inmek; “yet e olursa bile lünyaya #mes'uliyetini karşı rafa yüklemek. daki nasihatleri, cenerali böyle söylemeğe mecbur et Hattâ İgnatief bu sözünü şu tehdit ile de teyit ettir — Bunlar yapılmazsa muharebe- nin önüne geçilemez; böyle bir mu. harebe ise Türkiyenin bakasını mu- hataraya sokar? arka e ta Musoros Paşa« ya aha sarih olarak nu söylüyordu: ai — Ben memleketinizi | severim ve devletimle devletiniz arasmda dost- luğun avdetini isterim, Şahsi fikrim olarak size şunu tavsiye ederim: Ba- brâli iki devlet ordularının bir zaman- da dağıtılması hususunu © müzakere için Petersburga bir elçi göndersin. Eminim ki Çar Hazretleri böyle bir nezaket eserinden memnun olur. Or- dularımızı da şerefimizi ihlâl etme- den dağıtabilir. Bu - takdirde Çar Hazretlerinin Şark meselesini muvak- katen değil, daimi surette elden bıra- in olabilirsiniz. Londrada Türkiyeyi | temsil eden Kemer'i Rum diplomatın . cevabı şu . 77 Bu tasavvur, şahsi fikriniz oldu- ğunu söylüyorsunuz. Çar Hazretlerile vükelisinin ve müsteşarlarnın ne yol- da düşündükleri manlüm değildir. Di fer taraftan devletimin & doğrudan doğruya bir teşebbüsü devletler ara- smdaki ittifakı m ve baş- ziyade n Şovalof bir adım daha attır bul pek iyi kabul kendisile yalnız temin edebilirim. Diğer devletler, asker il ilker anlam değillerdir. uzli hepsi memnun olur. lar. Bu meseleyi benimle müzakere. ye devletiniz sizi memur ederse Pe. la muhabere ederek bu elçi işini ittifakla ve Babıâlinin mut olacağı yolda halledebilirim. Rusya bu kadar açıldığı halde, tâ Ali Paşa devrindenberi (o Londrada Türk Sefiri olan Fener'li Rumun Ba- bıâliye verdiği nasihatler, zekâsına değil, fakat sadakatine herkesi şüp- he ettiracek kadar garipti: İlkönce: "Eğer müzakereye | izin verirseniz. her şeyden ewyel Lord Der- by ile görüşüp efkârımı istimzaca da müsaade ediniz. demiş, sonrada Lord Derby ile görüştüğünü hikâye ederek: (Devami var) ———— (1) ignatief'in en büyük o emeli, Türkiyenin dahili ihtilflar, saltanat gayet boş- yürütmekten ti. Ceneralin ötedenberi bu emeli bes- lediğini daha 4 maxt 1871 de kendisi İstanbılda sefir, Türkiye idaresinin başında Âli Paşa Sadrazam — olduğu halde, Rusyanın Viyana Sefiri Novi- hof'a gönderdiği bir mektubun şu fık- raları rif Paşa) olan muamelâtınıza ve mu- maileyh ile meşhur Saksonyalı diplo- mat (M. von Bust) arasındaki müna- sebatı dostaneye dair verdiğiniz tafsi- lât istiğrabımı mucip olmuş değildir. Türk meslektaşanızı çoklanberi bili- rim. Kendisi bir zamanlar, yani bü- yük adam olmayı henüz düşünmediği vakitler bir Törkün bizi ne kadar sev- mesi mümkünse o kadar bize muhab- bet beslerdi. Petersburgtan ayrılıp ta Mustafa Fazıl Paşa ile aralarında si- yasetçe fikir birliği hânl olalıberi es- ki dostlarından büsbütün - ayrıldı ve bize düşmanlık göstermekten oo geri darmadı... Bu zatın tehlikeden sakın- mak fikrile aleyhimizde bir takım hi- le ve hud'alar * tertibine girişmesine "teessit olunur. Çünkü bu gidişle ken- di devletini tehlikeye sokuyor. “Türklerin inadı ve Patriğin trürt sayesinde Bulgarlarla Ruslar arasın- da ayrılığın zuhuru tahakkuk etmiş- tir. Doğrasunu bir ara- Lik bunların uzlı çok korktum. Bereket versin ki, Ali Pa- pa gayretlerine © rağmen, di. ; “,.. Şimdi gayretimiz arttırmalı yiz: Sadrazam patriğin istifasını ha- bul ederse Trakya, Mo'tedonya, Bos- na - Hersek ahalisinin kendi milletle- rinden metropolitler tayinini | istiye- rek mahzarlar göndermesini | temin etmelidir. Böylelikle her patrik de- Ziştikçe bir kaç metropoliti kendi ta- rafımıza celbedebiliriz. Ba hususta E- dirne ve Manastıra lâzım olan mek- Sizin komite (Pans- lavist'lerin Viyana merkez komitesi) de Bosna - Herseğe yazmalıdır. “Türkiye garp eyaletlerinin © yeni harp haritalarını aldınız mı? Memur. raporlarına bakılırsa ahali- larımızın nin hakkımızda teveccühü artmakta. dır. Müslümenlardan bile kurtuluşla. rni bizden bekliyenler © peydah ol- muştur. Her şeyin yolunda olmasın- dan dolayı çok memnunum. Lâkin ne vahit pasaportlarımı talep etmek em- rini alırsam o zaman daha © ziyade memnun olacağım.” (2) O zaman Londradaki sefirimiz Fenerli Rum asilzadelerinden Muso- ros Paşadır, Mehazlarımız. bu zatı dirayetli ve yüksek bir diplomat diye tarsif ediyorlar. Bununla | beraber, Şovalof'a karşı akıl ermez bir uygun” ret notası verildikten sonra da “Petersburg kabinesi gün müşkül bir mevkide » Bi dra protokolunun reddine dair olan Hariciye Nezareti telgrafı) kespetti- ği mevhii nefiste zabitkadem olması ehem ve elzemdir” diye Fikirleri şa- gırtan bu adamın yalnız adı bile haki- ki sadakati hakkında şüphe uyandır- mağa kâfidi Kendilerine verilen salâ- hiyetin dışınamı çıktılar? : Gene bir fırtına hazırlanıyor ! Gayri mübadiller arasmda ye- ni bir mesele . kongrede Ankara'ya gitmek üze- re seçilen heyetin takip edeceği işler ve heyetin salâhiyeti tesbit edilmişti. Kongrenin bu hususta- ki mukarreratı cemiyet riyasetince tahriren heyete verilmişti. Anka- ra'dan dönen heyetin Maliye Ve- kâletile yaptığı temaslarda, kon- grece tayin edilen salâhiyet hudu- 'dunu tecavüz ettiği söylenmekte- dir. Gerek heyet, gerek cemiyet merkezinde bu hususta pek sıkı bir ketumiyet muhafaza edilmek: haris heyetin ikinci tertip yerine gayrimübadillere ez eş i iği ve i bazı moli salâhiyeti ği dunu tecavüz ettiği rivayet edili- yor. Bunu duyan O gayrimübadiller heyete karşı (o kongrede şiddetli tenkitlere ırlar. i Balkanlar Sulh havasında bir te- beddül görülmeyor SOFYA, 14 A:A. — Nim resmi La Bulgarie gazetesi Bulgarista- nın harici siyaseti hakkında neş- rettiği başmakalede, Sofya hükü. meti tarafından şimdiye kada takip edilen siyasetin daima. sul. hun, ve bütün komşulariyle oldu. ğu gibi büyük devletlerle de uz- aşmanın ve dostluğun tarsinini istihdaf etmiş olduğunu hatırlata. rak diyor ki: “ — Bulgaristan her türlü itti. fak sisteminden uzaktır. Bulgaris. tan, Avrupanın içinde bulunduğu ayrılıklar ve ihtilâtlar arasnda, şu veya bu devletler zümresine ik tihak ettiği zannını verebilecek ber hareketten büyük bir itina ile içtinaba azmetmiştir. Bu siyasetin semere vermeğe başladığını mem. nuniyetle görebiliriz. Mezkür gazete, Tevfik Rüştü Beyin Atina ziyaretini de mevzuu bahsederek diyor ki: “— Türkiye ağir Vekili tarafından Atinaya yapılan ziya. retin tevlit ettiği tezahürat Bülkan larda fikirlerin inkişafı noktai na zarından çok kıymetli bir işaret. Bundan böyle milletlerimizin müşterek menfaat hususundaki | şuurunun ilerilemekte olduğun. dan artık katiyyen şüphe edile. mez, Fena adı çıkmış olan Bal. kanlar, yalnız Avrupa için değil, | bütün dünya için buhranlı olan bir anda siyasi rüştünün ve uzlaş- ma azmının delilini ir.» ATİNA, 14 A.A. — Hariciye nazırı M. Maksimos, ecnebi gaze. teleri mümessillerini dün akşam kabul ederek Yunan hükümetinin, Milletler Cemiyeti ve Ke“ogi: mi. saklarının tesbit ettiği prensiple. re sadık kalarak, a siyaset sa. hasında bu prensiplerin rasanet bulması için bütün gayretlerini sarfndeceğini ve sulhün (tarsinini istihdaf eden her teşebbüsü teşci- eyliyecelini söylemiş ve, Yutanir bütü, He "ini sebetlerinin ame olduğunu e- hemmiyetle kaydetmiştir. Yugoslavyada netice- lenen bir muhakeme BELGRAT, 14 A.A. — Belgrat âki “Devleti koruma” mahkeme- , fesat çıkarmak için kaleme 8- lmmış bir takım yazıları öteye be- riye dağıtmakla zan altına alman eski mebuslardan Pernar ile Kem- felj'in ve bunların suç ortakları: nm muhakemesini bitirmiş ve ka- rarını bildirmiştir. Pernar 12, Kemfelj 18, Ko- choutiç 10, Posariç 8 ay hapis ce- zalarma çarptırılmıslardır. Öteki maznunlardan ikisi bera et kazanmıştır. 38 inci zelzele LOS ANGELES, İM A.A. — Dün saat 11,30 — yeni bir zelre- le duyulmuştur. zelzöle, cuma danberi duyulan melsilelerin 35 incisidir. Son zelzele, hiçbir basa” ra sebebiyet vermiştir. Bir zelzele daha! SOFYA, 14 A.A. — Sofya ra- sathanesi, bu sabah saat 3,20 de, anafede balaman olda lde li bir zelzele kaj iştir, LONGBEACH, IM ALA, — Si- yi mül ait sarlarm yekünunu 75 milyon do- lar tahmin etmektedir. Bunun 50 milyonu Longbeach'ye aittir. Bir ihtilâl daha Yemin eden yeni Yunan nazırları ATİNA, 14 A.A. — Dahiliye ve hava nazırı M. Jan Rallis, Maarif nazırı Turkovassilis ve Münaka- lât nazırı M. Pierre Ralliş ile Ma- kedonya, Girit ve Epir umum va lileri M. Dragumis, Muntsuridi e ri, dün yemin etmişler- ir, z Serbest fikir, fırkasmm reisi M. Jan Metaksas'ın hükümet ek- mi mili ri er terilmesi kuvvetle mall iğde. MİLLİYET ÇARŞAMBA 15 MART 1933 HARİCİ Bütün devletler tam bir teyakkuz içinde.. Almanyadan gelen haberler İngil. terede de endişeler uyandırıyor M. Mac Donald Mussoliniye ne söyleyecek? PARİS, 14. A.A, — Dünkü Cenevre konu; sonra Cenevre. havası | fire umemiyesini endişeye düşürmek tedir, Gazetelerin alman vakayiine ayır- alarede Ür ümre una © naat gı e e lan m > a i boşa projeyi | mayer edecektir. Bu projenin &- saslı kısımları daha şimdiden bir çok mahrem olarak murahhaslara ş tür. Yalnız bu projede ufak tefek deği şiklikler yapılması icap © ir. Fa. kat M. Henderson projesinde emniyet ile silâh berekım: arasında müvazene kurmaya halisane çalışmıştır. M. Mussoliniye bir ihtar LONDRA, 14. A.A. — Havas ajansı bildiriyor: Pek yakında İngiltere ile İtalya ara- sında mühim müzakereler yapılacaktır. M. Mac Donald'ın, acık © rinksatları kuvvete müracaat etmek süretile smua- | hedeleri yeniden (tetkik ettirecek olan Devletlerle bu kadar sıkı bir surette teş riki mesai etmekle kendisini büyük bir tehlikeye sokmakta olduğunu M. Mus. soliniye ihtar etmek niyetinde bulundu ğu söylenmektedir. İngilizler ne düşünüyor? LONDRA, 14, A, A. — Havas muha- biri bildiriyor: gelen haberler, İngiliz Dançig çıbanı Milletler Cemiyetinin Lehistana ihtarı dan 5 miyeti meclisinin bu yâkmlarda ver: bir kararı, büyük bir sevinçiç karşıla- Sel Cemiyeti meclisi, bu kararın da Lehistan'ın Dantzig toprağında bu- lunan Vesterplatte'daki | muhafız kuv- vetlerini artırmakla muahedelere ve bu askerlerin hemen geri çekileceği hakkın da Leh hariciye nazırının yaptığı beya- nata uymuyan bir harekette bulunduğu- nu bildirmiştir. Vi Yahudiler yor VARŞOVA, 14. A. A, — Yahudi mi ieleri kaçak olarak ve 15 kişi de munta- po is histan hududunu geçmişlerdir. Kehi hâdiresi,. PARİS, 14. A. A. — Hariciye neza- yeti Hitlerin ahi; cum kıtalrının Rhin nehri yakınında ve Kehl şehrimde kitin kışları işgal — etmek suretile çıkar- mış oldukları hadiseye dair haberleri bu vava k âs Poncet, Versailles mua al yaka çam müteallik İdelerinin mentakalar — ele kümeti nezdinde (protesto edecek ve böyle hâdiselerin bir daha vuku bulma- ması için tedbirler alımmasını isteyecek tir. Rusyada eletrik sant- rallerine suikast MOSKOVA, 14 A.A. — Tasş Ajansından: Hükümet aşağıdaki tebliği neşretmiştir, Siyasi daire tarafından Mosko- vanm büyük elektrik merkezlerin de (Tehelidbinsk), Zouevo, Yidto ows son günlerde kâlıklara ait olarak girişilen tah- kikat bu tahriplarin bir gaşalık unsurlarının eseri olduğu meydana çıkmıştır. Bu unsurlar a. rasında ağır sahayi halk komiser. liği memurlarından âdamlarda vardır. Bunların vazifeleri, Sov. yet y i elektrik santıralla- rını tahrip etmek ve bu santırallar “e “> devlet fabrika- tini > idi. me çe m tahkikat tahripciler arasın. da aktedilmiş bir mukavele muci- bince teknisyen sıfatile Rusyada çalışan Metropoliten Wickers'in bir çok müstahdeminide bulundu- ğu meydana çıkarmıştır. 31 kişi tevkif edilmiştir. 346 banka açıldı NEVYORK, 14 A.A. — Dün Amerikada 346 banka yeniden gişelerini açarak Oo muamelelere başamıştır. Ce- diği tabrip- takım kar Amerika da tehlikeyi sezdi VASHİNGTON, 14.A .A. — Silâhla- ri bırakma o konferansındaki Amerika murahhası M. Norman Davis, ihtimal bu bafta sonunda tekrar Avrupaya gi- decektir. Cenevreye dönmek için birden bire verilmiş olan bu karar, . diploması mahafilinde M. Roosevelt'in silâhları bi. e m Türkiye - Amerika Gazi Hz. M. Roosevelt'in telgrafları ANKARA, 14 A.A: — Reisicüm hur Gazi Mustafa Kemal Hazretle ri ile Amerika Müttehit Cümbhuri- yetleri Reisicümhuru M. Franklen Roosvelt Hazretleri arasında şu telgraflar teati edilmiştir: Amerika Cemahiri Müttehide- si Reisicümhuru M. Franklen Ro- osvelt Hazretlerine: Vaşington Amerika Müttehit devletlerinin en yüce memuriyetini ele aldıkla- rı bir sırada zatı alilerine en kuv- vetli ve candan tebriklerimi be- yan etmek isterim. Bu münasebetle, zati sandetiniz ve dost, asıl milletin refahı, saa- deti için en hararetli temenniler- de bulunurum. Gazı Mustafa Kemal Gazi Mustafa Kemal Hazretle- rine Türkiye Cümhuriyei Reisi: Ankara Cemilekâr tebrik telgrafınız- dan dolayı hararetli teşekkürleri- gr takdim eder ve hayır baar inizin gerek şahsım ve Amerikan milleti tarafından sami heyetimiz MOSKOVA, 14 A.A, — Reşat Beyin riyasetindeki Türk sanayi heyeti buraya gelmiş ve istasyon- da ağır sanayi komiserliği muks- veleler şubesi reisi Lorentz ve Rus heyetine Türkiyeyi ziyaret esna- smda riyaset etmiş olan Orlef ta- rafından karşılanmıştır. Türk he- yeti Lea teşebbüs! ee i t â tanzımı al inşaat pi A nleğmn da bazı tasrihler de bulunmak üzere buraya gelmiştir. Çinde harp Amerika da istişari komiteye gelecek GE e n Çi lilerin Jeholda Japonlara © karşı göster. mekte oldukları mukavemetin devam et VASHİNGTON, 14, A. A, — Ameri ka, Milletler — Cemiyetinin Çin - Japon ibtilâfmı takibe memur istişari komite. sinin mesaisine iştirak etmesi işin yapı lan daveti kabal etmiştir. HABERLER (Zi Yeni esaslar Sanayi ve kredi banka! ve ofis kanunları ANKARA, 14 ( Telefonla ) — İktisat vekületi i ve Kredi Bankasile Ofis kanunları üzerinde çalışmaktadır. Araştırma ve çalı$ ma neticesinde varılan kanaat bü kanunlar üzerinde değişiklik yap, mak değil, bunları kaldırıp yerleri ne yeni esaslar konmasının dahâ doğru olacağı merkezindedir. Sa nayi ve Kredi bankasi kanunile Teşviki Sanayi kanununda yapıl& cak tadilâtla bugünkü müphem 0€ meşkâk — vaziyeti aydınlatmak mümkün olacaktır. Ticaret ofisinde ANKARA, 14 ( Telefonla ) — Ticaret ofisi raportörlerinden Ha- lük Bey merkezde bir vazifeye te yin edilmiştir. Maadin Baş mühendisliği ANKARA, 14 ( Telefonla ) — Maadin başmühendisliğine ve & mum müdürlüğüne Mühendis Be- kir Vehbi Bey tayin edilmiştir. Vekiller toplandı ANKARA, 14 ( Telefonla ) — Heyeti vekile bugün fırka graptt içtimai toplanmış ve veköletlerin hazırladıkları bazı kanan lâyihale rene görüşmüştür. İran sefarethane- sinde süvare ANKARA, 14 (Hususi) — Iran sefiri Sadık Han Hazretleri v€ muhterem refikaları yarın akşam sefarethanede bir süvare vermek" tedirler. Gemilerin vize harci ANKARA, 14 ( Telefonla ) — Türk konsolos veya vekili bulun maması sebebile dost bir devlet lan veya mahalli hü kümet memurlarından vize alarak limanlarımıza gelen gemilerden vize harcı alınmaması Vekiller he yetince takarrür etmiştir. Terkos mukavelesi ANKARA, 14 ( Telefonla ) — Hükme Terkos mukavelesini tas için Meclise tevdi edecektir. MI. Şor hakkında takibat ATİNA, 14 (AA) — Zabıta Atinaya sahte bir pe diği söylenen Matmazel Şor hak“ kında tahkikat yapmaktadır.. Bd haberin doğruluğu anlaşılacak 0 lursa Matmazel Şor'un bu gibi hal ler için kanunda gösterilen pard biAllre et edebileceği soğ iRfe avdei edil i Goa e M. Ça'daris sükün tavsiye ediyor ATİNA, 14 (A.A.) — M. Çak daris gazetecilere beyanatta bulur narak, memlekette yerleşmiş olan sükünun muhafazası lüzumunda ısrar etmiştir. Mumaileyh, hükâme tin & Mart hâdiselerinden mes'ul olanlar hakkındaki takibata karış mayacağını, çünkü bu takibatın a4 Ni makamlara ait olduğunu söyle miştir. M. Çaldaris, zihinlerini ha rıştıracak neşriyatta bulunmama" larını gazetecilere tavsiye etmiş tir. Mumaileyh âyan meclisinin kaldırılacağına ve memurların azl hüm yea dair haber'eri tekzip etmitşir. Bütün gazeteler; hükümet reisinin hatt hareketini doğru burmaktadır. Memlekette hava MUĞLA, 14 A.A. — Şiddetli soğuklar vardır, gece derece sıfır dedir. ANKARA, 14 A.A. — Dün öğ leden sonra hava birden bire s0” muş ve sühune gece sıfırdan a9 ğı üçe inmiştir. Bu sabah biraz ks” yağmış ise de tutmamıştır. KAYSERİ, 14 A.A. — Çok ii giden havalar birdenbire değif miş ve karakış yeniden başlamıf ter. Dün gecedenberi süratla ks” devam etmektedir. Tiyatroda 41 kişi yanö' MEKSİKO CİTY, M4. A. A, — Ah” lulco tiyatrosunda çıkan yangın da ölenlerin şimdiye kadar belli olan #”” yn Al dir. Bunlardan başka telâş ve kaçışını ©” sasnda bir çok kimselerinde ua arasında kalarak veya Meda çiğnenmiş olduğu da söylenme” N .