September 24, 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Abdülhamit ve Mitat Paşa $ Eski padişahların izdivaçları. menşei, — Sultan Hamidin irinci Osman Gaziden (o Fatih zamana kadar padişahların izdi- > vaçları mergup ve müstahsen bir “tarzda cereyan etmişti. Padişahlar hattâ, şehzadeler İslâm ve o Türk ruf ailelerinden veya Hıristiyan milyalar mensubanından muhad- tezevvüç etmişlerdi ki bun rer birer sayılıp yazılması zaittir. Ancak misal olarak (OOs- man Gazinin Anadoluca o maruf E ulemadan Şeyh Adebali Efendinin kızı Mal Hatun ile ve Orhan Ga- Üzinin İnegöl, Bilecik harbinde esir © düşen Tekfur zadelerden Nilüfer “Hanım ve Yıldırım Bayezidin Kü- tahyalı Kermeyan Beyinin kızı Dev " İetşah Hatunla evlendikleri zikr “ve kaydolunabilir. İstanbulun fet- hmden sonra bu usül ve âdet bozul- hi iksiz devam eden mu- #leri tarafından sahillerde, deniz- ilerde &sir alıman kızların güzide ve müstesnaları saraylara takdim olun “mıya, ve daireiizdivaç ve istifraşa şlandı. Bu itibarla muh- telif hiristiyan cemaat, millet ve mezheplere mensup kızlar harem- “saraya dahil (olmuşlardı. İstilâ, futuhat azaldıkça harp © ganaimi yanındaki kızlar da azalmış ve artık gelmemiye ve arkası kesilmi- ye başlamış olduğundan Osmanlı “ Padişah sarayları için Gürcüstan- dan Gürcü kızları tedarik ve cel- * bedilmiye mecbur kalınmıştı ki yüz © elli sene kadar bu alışveriş devam elmiş, o Moskoflarm Gürcüstanı apt ve istilâlarr üzerine bizim ida- nizde bulunduğu zaman O gibi keyfemayeşâ Gürcü kızı tedarik ve iştirasına meydan kalmamış © ve mraları Rus Hükümeti tarafından sbütün menedilmiş olduğundan © encamkâr Karadenizin Rus hudut. larında sakin Çerkes kabaili kızla- orından tedarike ihtiyaç rülmüş- i b Yedikleri veçhile maruf kabile bey- leri ve mütebehhiranı kızlarını ha- layık olarak satmadıkları, nikâhsız © odalık suretile vermedikleri cihet- le oralardan tedarik olunabilenler © ekseriya Rus - Çerkes müsadematı sıralarında esir düşen © kız Mean hakk CAEMyoa) badi, — Esirkız alım satımının kain pederi Elbus Bey. süzlerden, ve çalma, çırpma tari- kile aşırılıp kaçırılanlardan oldu- ğu tahakkuk ediyor. Gürcü kızların alınması Selimi salis ve Mahmudü sani devirleri- ne kadar devam edip, Sultan Me- cit, Aziz, Hamit zamanlarında berveçhimebsut Çerkes kızlarırlâ inhisar eylemiş ve sonraları bunlar da azalmıştı. Hattâ bazı vilâyat valilerine ve- rilen emirler ve iradeler üzerine kız tedarikine ihtimam olunmuş ve istibdat kuvvetile beraber bol- <a paralar da verilmiş iken kız bu- İup almak kabil olamıyacak derece müşkülleşmişti. Bir aralık Sıvas (o Vilâyetinde ve İzmit Sancağında sakin Çerkes kabileleri resmen ve alenen ademi- itaat ademikabul ve O mümanaat göstermişler ve mümkün (değil, kızlarını vermemişlerdi.. Bu esna- da İzmit tarafında mutavattın A- baza kabilesinden Elbus Bey Ab- dülhamid Hana sadakat ve yarar- lık göstererek o mukaddemce So- humdan gelmiş olan Abaza kaba- ilinden otuz kadar kız tedarikine muvaffak olmuş ve bu meyanda kendi kızını zevcelmeşrua ve men- küha olmak şartile hünkâra o ver- mişti, Albus Bey İzmit Sancağında re- ji muhafaza başmemuru olup ora- larca cür'et ve cesaretile tanınmış- tı. Kırmızı saçı, sakalı ve iri cüs- sesile mehabetli görünürdü. . Sul- tan Hamide kayınpeder olduktan sonra İstanbula getirilmiş, Tüfen- gi bölüğüne ve Yaveranışehriyari silkine alınmış, kaymakam rütpesi- ni ihraz eylemişti. Bir müddet Yıldız sarayında da- iresinde bulunup iltifat ve — ikbal gördükten sonra ber nasılsa Sultan Hamit kendisinden şüphelenmiş ve tevehhüme başlamış ve kadınefendi makamını ihraz eden kızı da Sul- tan Hamit ile hoş geçinemedikle- rinden bir bayram gecesi garip bir desise ile aldatılarak İzmit tarikile Sıvasa sürülmüştü. Meşrutiyet ilâ. nına değin Sıvasta kalmış ve affı- umumi sırasında İstanbula © gele- lardan, bazan anasız, babasız ök- bilmişti. (Arkası var.) Yarın: © Abdülhamit ye Mitat Paşa Elbus Bey, nasıl sürülmüştü? — Abdülhamidin telâşı. — Çerkes Mehmet ; Parlemantarizm Artık dirilemez » Alman propaganda nazırı v böyle söylüyor BERLİN, 23 (A.A.) — Volff Ajam- wi bildiriyor: Propaganda nazırı M. Goebbels bugün söylediği bir nutuk - fa demiştir biz “Bir gün bütün Almanya» a siyasi İnevvet aakamndabir'bek dü günce hüküm sürecektir. O gün, “Sen > nerelisin?” diye sorulacak bir Alman- dan artık “Ben Bavyeralıyım”, “Ben Prusyalıyım” cevabı fakat 66 milyon Alman “Ben Almn- mum) diyebilecektir. Almanyada par- İamentarizm artık maziye gömülmi tür. Bundan sonra da hiç bir vakit dirilmiyecetkir. Biz Almanlar, 19 cu asra mahsus bu hastalıktan kurtul. uş bulunuyoruz. Başvekil M. Hitler, geçen martın © beşinde yapılan intihabattan-önce söy lediği bir nutukta: “Bana dört sene ba bu kadar bir zamana bile ihtiyacı kalmıyacak ve başladığı eseri daha evvel tamamlamış olacaktır.” a İhtiyacımız ol - Biz propagandayı “ madığını afaki bir surette çalışmakla kimse yurdumuza serbestçe girebili - | Yer, kapılarımızı her vakit açık bulu- | nuyor, mevkuflar o garnizonlarndan herhangi birini gezip görebiliyor ve sokaklarımızda serbest serbest dola şıyor. Biz harp arzusu peşinde koşmu: ruz. Bir harbe nasıl olur da girişebi. tuşmak istiyoruz. Bu > mücadeleyi ve savaşı ize herhalde ka Paşa faaliyette. Leipzig Muhakemesi Mazuunlardan biri açlık grevi yapıyor LEİPZİĞ, 23 (A.A.) — Reuter AÂ- : Yaptığı açlık grevinden hâlâ vazgeçmiyen Van der Lubbe'nin yanıbaşında bir doktor bulunmasına müsaade edilmiştir. Halbuki Van der Lubbe'ye dün akşam diğer mevkuflar la birlikte ve ayni yemek verilmiştir. Van der Lubbe, arada sırada esrarlı bir surette gülümsemekle beraber işi bitmiş bir adam vaziyetini ve bu halini hâlâ muhafaza etmekte dir. Diğer maznunlardan Dimitrof a- rada bir kendisini hiddete kaptırmak- ta olduğundan sorgulara verdiği ce- vaplarda daha mutedil bir lisan kul- lanması reis tarafından kendisin» ih- tar edilmiştir. Dimitrof Bulgaristanda bulunmadığı bir sırada Bulgar mah- telerde oleucuğumu söy yı şikâyet etmiş, şimdi avukat ismi bildirdiğini, dan herhangi birini müdafaa vekili olarak tutmasına muvafakat olunma» dığımı beyan etmitşir. Dimiteed'un Dimitrof, Berlindeki ve adresinin sık: sık dekiştirilmeninin sebetini de anlatmış, siya: yik ve takibe uğramamak içi birlere baş vurduğunu kaydet iştir. Belçika başvekili Romada ROMA, 23 (A.A.) — Belçika vekili Broauerile, dün kam Meali Eliş lee Sen en Cara M. Suvick | | Cüba hükümeti nezdinde AA. AY HARICI HABERLER Küçük itilâf Toplanıyor Bu defaki toplantıyâ ehemmiyet veriliyor BUKREŞ, 23 (A.A.) — Siyasi ma hafil pazar günü Sinsinda küçük il devletlerinin aktedecekleri konferansa hususi bir mana ve ehemmiyet aifet- mektedir. Beynelmilel bir çok müşkül meselelerin ve bu meyanda bilhassa merkezi Avrupa meselesi, silâhları bi- rakma konferansı mesaisine tekrar bâş- İanılması, ve iktisadi mesai biri kânları meselelerinin Avrupa kabinele. rini fevkalâde meşgul etmekte olduğu bir sırada ihdas edilecek olan karar lara böyük bir ehemmiyet verili Üniversul gazetesi, üç nazırın üç mem- komşuları arasında daha sıkı mesai plânı vücuda getire- ihbaratma atfen yazmakta zın neşredecekleri tebliğ 1⣠devletleri Bir Çin ceneralinin ultümatomu CHANGMAİ, 23 (A.A.) — Cahar vilâyetindeki gayri muntazam Çin kuv- vetleri kumandanı jeneral Fang.Şa-Nu- ya Japon ordusuna bir ultimatom gön- dermiş, Baijayi işgal etmekte olan 1000 kişilik kuvvetin derhal geri aldırılma- sam istemiştir. Cenubi i kutupta telsiz telefon CENOVA, 23 (A.A) — Ayin w zasından Guglielmo Marconi, New » Yarka ve Chikagoya gitmek üzere Con- te di Savoin gemisine bindiği serada 50- rulan suallere şu cevabı vermiş bari me rildım. Orada kâşif Byrd ile görüşeceğim. Bu konuşmam esnasında Byrd'in yakında cenup kut- buna yapacağı yeni seyahat münasehe- tile cenup kutbu havalisinde bir telsiz telefon istasyonu kurulması meselesi hakkında kendisine danısacağım.,, —— sA Almanyaya dokunmayın! LONDRA, 23 (A.A) — M. Hoyd Almanyanm işlerine karıymamalı - dır.. Eğer dünya devletleri, Almanya da Hitlerciliği yıkmağa muvaffak ©- komünistlik takip ede- ayni şeyi'Al - Cübada Amerikan mağa- zaları yağma ediliyor VAŞİNGTON, 23 (A.A.) — Ame: rika hükümeti, La Havane'da bir Ame rikalının evinin yağmasından dolayı teşebbüs- lerde bulunmuştur. La Havane civa emda, evvelki gece bir çek evler da- ı« edilmiştir. M. Hull'e göre hilinde vaziyet o kadar teh- li yalnız La Ha Borçlar meselesi LONDRA, 23 (A.A.) — M. Roo sevelt'in borçlar meselesini İngiliz li- ras ile doların müşterek bir siyaset takip etmesine bağlamak niyetinde olduğuna dair Nevyork matbuatının Beşriyatı burada az çok şüphe ile kar şılanmıştır. Her halde İngilizler-pari meselesinin, sadece borçlara ait müze kerelerin mevzuu yapılmasından bir faide görmemektedirler. Lehistanda şenlikler halâ bitmedi VARŞOVA, 23 (A.A.) — Pat Ajan « bildiriyor: Mareşal Pileduski, 6 teşrinisvvel- de Kral Sobyeskinin hatırasının ihya- 81 için yapılacak merasime iştirak ede cek ve on iki süvari alayına geçit res- mi yaptıracaktır. Mançuri'de veba ile mücadele .HEİNGİNG 23 (A.A.) — Ks - çekou kabinesinden ve Rusya, Japon- Mançeukuo devletleri ni si Jeneral Tsangs Hihyi hastalığın yayılmaması için tedbirler almağa da vet edilmiştir. Bugün Tonar, Chenge talik vardır. 103 kişi Simüştüri a a. MARSILYA, 23 (A.A.) — a Alman, bir tahlisiye sandalının içiy- de iki gündür saklı olduğunu söyle- miştir. Almanm üzerinde altı metre u- zunluğunda Blckford Fitili, beş patlat ma kapsülü ve on fişek | bulunmuştur. Alman bunları nereden bulduğunu ve ne için kullanacağını söylememiştir, Herkesin gözü Almanyada Cenevrede alacağı vaziyet merakla bekleniyor CENEVRE, 23 (A.A.) — (Havas ajansı muhabirinden!) Sir John Simon ile M, Eden bu sa- bah Cenevreye gelmişlerdir. Sir John Simon Milletler Cemiyeti meclisinde bi- M. Henderson kat mazarını Al inin alacağı vazi- yete çevrilmiştir. İtalyanın rolü LONDRA, 23 (A.A.) — İtalyanm Londra elçisi silahları azaltma işine ilişiği olan belli başlı meseleler hak- kında Hariciye nazırı Si âhlerı azaltma yor ki: ”Silâhları azaltma mukavelesi, ordu mevcutlarının ve harp Jevazımının a zaltılması meselelerinde Fransız hü- küreti akla uygun bir surette davran- dığında Sir John Simon, “Cenevrede İtalyan mümessillerile müşavere ede- cektir. İngiliz hükümeti İtalyanm bu konferansta oynıyacağı rolün son de recede ehemmiyetli olacağı düşüncesin- dedir.,, Daily Herald gazetesi de, İngiliz nazırlarmın Cenevre konferansının va- racağı neticeye, bilhassa Bi Mussolini- ye itimatla baktıklarını yazmıştır. Paris görüşmeleri PARIS, 23 (A.A.) — Havas ajan- sa ile İngiltere arasındaki re Fransa namına, M. Daladier, M. Pa- ul Boneour, M. Leger ve M. Massi İngiltere namına Sır John Simon, M. Eden, Lord Tyrell, M. Cadogan ve M. Harvey iştirak etmişlerdir. PARIS, 23 (A.A.) — Dün Pariste ere ile Fransa arasında yapılan görüşmeler neticesinde M. Paul Bonco- ür memnuniyetini göstermiş ve saat 17 de Hariciye nezaretinde yapılacak ve M. Norman Davis te iştirak edeceği gö- rüşmeden sonra resmi bir tebliğ neş- redileceğini söylemiştir. Bu ikinci görüşmede M. Baldwin ile M. Daladier bulunmıyacaklardır. M. Norman Davis, Cenevreye hareketini cu- martesi akşamına Bacmaştr lida bada kışın iile rı, bütün köylü teşeleküllerini, rihine kadar, muhtelif kazalarda, kışın işsizlere ve yoksullara odağıtılabilecek yiyeceklerin listelerini hazırlamağa da- > etmişlerdir. Ayni zamanda bu İş İ- ne vermekten çekinen mal sahip- İerinin de bir listesi hazırlanacaktır. Borçlar itilâfı PARIS, 23 (A.A.) — Volf ajansı ildiriyor: Taksim edilmiş Osmanlı borçları meclisi nezdinde | Türk mümessili harp- ten evvelki Türk istikrazları esham mak ve tediye olunmak üzere te ellisi damgalar nu bildirmiştir. Leh gazetelerinin İtalyan siyasetine hücumları ROMA, 23 (A.A) — Stefani sından: Giornale d'ltalin gazetesi, M. Ecek- in Parise gitmesi mü: Leh ga zetelerinin İtalyan siyasetine ve Dört Ver nisana çatmağı başladıklarına dikkati çekerek diyor ki: "Leh gazetelerinin kullandıkları bu dil gülünç ve kızdırıcı bir mahiyette Ayni zamanda İtalyaya eleyhtar bir ettikleri karşı hakaret . Dörtler misakınm güya Rusya aley- hine müteveccih olduğu yolundaki tef- sir de İtalyan - Rus anlaşmasının üm- zasmdan ve silâhları azaltma işi hak kındaki müzakerelerde bu misalen i; bir tesir yapacağını anlaşılmasından sonra büsbütün gülünç ve manasız bir hal almaktadır. Sovyetleri ne şartla tanıyacaklar? WASHİNGTON, 23 (A.A.) — Hall, Ras meselesi ve bilkasım Seryeti lerin Amerika tarafından tanınması hak- kında tam bir rapor hazırlamaktadır. M. Hull, raporu hakkında, belki de ge- lecek hafta cümhur reisine vermeği dü- şünmektedir. M. Hull, Amerika vatandaşlarından Sovyet hükümetinden metalibesi olan- ların hakları baki kalmak şartile, Rus- zi M. Henry Morgenthau, Nevyorkta- dır. Ve Rusya tarafından, Amerikadan pamuk satın alması için 50 milyon lira- ık kredi projesi hakkında Sovyet mü- yyessilleri ile müzakerede bulunmakta, ler. Sovyetlerin resmi mümessili Boris Swirski yoldaş ta New - Yorktadır. Ve bu iş ile meşguldür. Ruslarm Amerika | İncir ihracatıne vaziyette? Valinin riyasetinde bir komisyon top- landı. Vaziyeti tetkik ediyor İZMİR, 23 (Hususi) - - Mutavassıt tacirler mıntakasına nir telgraflar çekerek İzmire mal göndermelerini bildirdiler. Piyasada on bin çuvala yakın mal olduğu halde ihracatçılar fiyat vermediler ve srt amele yapmadılar, Vaziyet bugün valinin riyasetinde yapılan içtima- da tetkik edildi. Bugünkü piyasanın da tetkikinden sonra tekrar içti ma edilecek ve keyfiyet vekâlete raporla bildirilecektir. Emlâk ve Eytam Bankası müdürü ANKARA, 23 (Telefonla) — Emlâk ve Eytam Bankası umum müdürü Hakkı Saffet Bey tedavi için Viyanaya gtimek üzere bu ak- şam hareket etti. Nakit işleri müdürü geliyor ANKARA, 23 (Telefonla) — Maliye vekâleti nakit işleri umum müdürü Sırrı Bey ile bit iki gün kalmak üzere İstanbula hareket et- miştir. Maarif Vekâleti işlerine Ziraat Vekili Muhlis Bey bakacak ANKARA, 23 (Telefonla) — Bir vekilin iki vekâlete birden vekü- let edemiyeceği nazarı dikkate alınarak Sıhhiye Vekili Refik Beyin Başvekâlet vekâletini de ifa etmeğe başlaması üzerine Maarif vekâle- &i vekilliğinin Ziraat vekili Muhlis Bey öğleden sonra Maarif vekâleti- ne giderek vekâlet işlerile meşgul olmuştur. Başvekil İsmet Paşanın avdetini müteakıp Maarif vekâleti vekilliği tekrar Dr. Refik Bey tara- fından deruhte edilecektir. i Yeni kararname meriyete giriyor ANKARA, 23 (Telefonla) — Yeni kontenjan kararnamesi âli tasdika iktiran etmiştir, Kararname Resmi Gazetenin pazartesi nüsha sında neşredilerek meriyete girece ktir. Meclis açılması Hazırlıkları (Başı 1 inci sahifede) 2 — Türkiye ile Norveç arasmda Ankarada imza edilen uzlaşma adli tesviye ve hakem müahedesinin tatbi- ki hakkındaki lâyiha, 3 — Hazerde demiryolu kıt'aların- dan devlet veya imtiyazlı £ şirketler hatlarında çalışacak zabitlere tanmiye ve küçük Zabitlere meferlere inşe Zam- mı verilmesi hakkındaki lâyiha. Bu lâyihaya göre mevcut demiryol- ları üzerinde tatbikat görecek ve çalı şacak zabitlere çalıştıkları günlere mün hasir olmak üzere yevmiye yüzer ku- ruş taamiye verilecektir. Taamiye a lanlara ayrıca seyahat yevmiyesi ve- rilmiyecektir. o Demiryol | kıt'alarına mensup gönüllü küçük zabite ve efrat- tan tatbikat görmek üzere mevcut hat- larda bilfiil çalışanlardan kazandan in- şeleri mümkün olmiyanlara muayyen inşe inin bir misli zanımı ile yev- miye verilecektir. 4 — 24 eylül 1931 de Cenevrede imzalanan balina balığı avcılığının tan- zimi hakkındaki mukavelenin tatbi- vilüye latya vilâyetine Sağlam balik ki lâyiha, M. Maksimos, Reisicüm hurun yanında ATİNA 23 — Hariciye nazırı M. Maximos M. Zaimis tara fından kabul edilerek ken Yu nan nazırlarının Ankarada vâki olan mükâlemelerinden ve Türk « Yunan misakının imzasından haberdar etmiş tir.. M. Zaimis bu sebeple memnuni- beyan etmiş ve bu misakın iki millet ve iki cümhuriyetin refahı Bal- kanlarda ve Yakın Şarkta sulhün kuv vetleşmesi için tevlit edeceği mesut neticelerden bahsetmiştir. M. Çaldaris Belgrat'tan geçerken Cenevreye giden Yunan Başvekili M, Çaldaris Balgrattan geçerken: olsaydı, çok mütehassis olacaktım, demiştir. Tohum ıslah istasyonları hakkında. ANKARA, 23 (Telefonla) — Tohum islah istasyonu müdürleri vekâletçe Ankaraya çağırılmışlardı. Buradaki toplantılarında istasyon larca elde edilmiş olan ve muhite çok elverişli bulundukları tecrübe €- dilen tohumların teksir ve tevzi esasları kararlaştırıdmış, bunun için de bir talimatname hazırlanmıştır. Talimatname bugünlerde İcra vekil- leri heyetinde müzakere edilecekt'r. İktisat Vekili geldi (Başı 1 inci sahifede) mek üzere evine gitmiştir. Celâl Beyin tetkikleri İktısat vekilimiz Mahmut Celâl 8e- yelendi şehrimizde dört gün kadar &* İacaktır. Bu müddet zarfında piys ile temas ederek umumi ticari | veziye Bu meyanda İstanbul Ticaret odasi- le temas ve müzakerelerde bulunması da mukarrerdir. İstihbaratımıza göre, sanayicilere verilen mevaddı iptidmiye muafiyeti me- selesi ile de Vekil Bey burada meşgu olacaklardır. Bu sene de sanayicilere 3 milyon Ti- talık mevaddı iptidaiye tevzi oluna" caktır. Geçenlerde şehrimize gelen 98” mayi umum müdürü Recai Bey bu hu- susta tetkikat yaparak raporunu velâ” lete vermişti. Celâl Bey, Devlet Denizyolları tari" felerinin tanziminde | tesadüf edilen bazı müşkülütm halli çarelerini de İs tanbulda bulunmalarından bilistifaği araştıracaktır. Takas suistimali var mı? mai gazete Celâl Beyin çe yazmıştır. Alâkadar makamattan yap” tığımız tahkikata göre, ortada böyle vekilin bizzat tahkikini ve mes'uliyetimi icap ettirecek bir takas suüistimali yok tur, Sinek bütçe açığı WASHINGTON, 23 (A.A) — M8 ihl 2 de- Muharebeyi € daki cekler mi? SANTIYAGO - de - Chili,23 (A A.) — Bütün matbuat, Paraguvay if Bolivya arasmdaki harbi durdurmak Ü” zere Arjantin, Brezilya, Cbili ve Pers” un yapacakları teşebbüslerin muvaffa” kiyetile neticeleneceği hususunda he men ekseriyetle betbindir. AKLAMA DİL ANKETİMİZ Manaca bağlı sözlerin karşılıkları “Milliye” in dil anketinde en çok düşündüğü şey, münaca biribirine bağ” Iı, yahut yakım sözlere türkçe karşılık bulmak olduğunu yazmıştık. Şu sözler de onlardandır: 1 — GURUR, HÜR, 6 — VAKAR. IBİR, 3 — F AHIR, 4 — TAAZZUM, 5 — TEFA Bu altı sözün hepsi de insandaki bir duygunun türlü derecelerini göst*” rir. Kulanış, bunların kimisine o duy gunun iyi, bımisine de kötü derecelerini tahsis etmiştir. Dikkat olenursa görülür ki bunlar dan hiç birini ötekinin yerinde kullan” mayız, İşte bu türlü kullanışları gözönünde tutarak bu söz'er& öz türkçe kar ulular arıyoruz. Gelen cevaplar gazetemizde basıl acak, T. D. T. C. ine de gönderilecek” tir. Cevaplar gazetemizde anket mem urluğuna gönderilmelidir.