1 Şubat 1949 Tarihli Sebilürreşad Dergisi Sayfa 4
68 âEBIı.ünnsşAD n C Gilte TP Sayız 30 ler zümresine dahıl oluyor, şu. halde nefis, a.ızı.n/_ maden, neş- :" meıkezıne gehyor ekevvün ile vünema ilâvesile nehat his, hareket ilâvesile hayvan, nutu İnsan, tecerrüd ıle, ruhun hisden ayrılması_ ile g de melek oluyor. : İşte İhvan-ı Safanm teka.mul hakkındakı fikri. büdur. Ihvan-ı Safadan baqka, İhyan-ı Safa asrına “yetişen (Ebu Ali mıskıveyh) (Kt- tahaıe) “adir kitabında isfihale üsulünü beyan etmiştir; Ihvan—ı “Safa sahlâkı nefsamye ve ze- kâ vaziyetine bakarak maymundan başka at, fil, papağan, guvercın, bal arısını da. msana yak - laştırdıkları halde Ebu Ali mıskıveyh hayvan- larin sön. mertebesmı doğrudan doğruya may- munu gösteriyor, binaenaleyh Ebu Ali miski- kıveyh’m beyanatı bugünkü tekamul teorısme daha uygundur ddıru <tusi hıcrı (672) de yazdıgı t ıstıhaleyı beyan' edıyor, hatta ta Tz Sudamlerı hayvana bıtısık ilk insan olarak Bgös- | | tenyor Muh ed Kazvini 682 de. (teratoloji) ça- caıbımahlukatn adlı eserinde “ilk merte eyı aden . İ nazarıyesme temas edıyor, ve, soyle söylüyor: Ademıevvela cemad iklimine geldi, © ıklırn deh nebat ıklımme duştu, senelerce nebat İ aninadı. Nebat ıklımmden de hayvan. iklimine düş- ini ğün- hâhk onu hayvanlıktan insanlık tarafma çek— .ti. Bi c b ıkhmden başka bir iklime dolaşarak tahavvül usulunu, istihaleıve itekâmülü - bey: an edıyorsa da daha fazla bir şey.söylemiyor.: s Tür 1 F'ıvıırıım'lıı İbrahim H'.qk ki efendı (1781 iA 1868) riyaziyat, tabiat, ilâhi- eden meshur marifetnamesinde isti- haleden bahsedıyor, Madenden- başlayarak ne- ayvari, mertebelermı geçerek İnşan.mer tebesme cıkıyor ve: bünün. ek hayvangt nevılerı 11e insan mertebesi a- ymunu koyuyor, nesnâs lu— mektir. ni (söz soylemek) ilâvesile : d - yet kabul etmez, adem 'de adam olmazdaıı evvel “maymuün idi.» . evvel türkçe olarak tekâmülden bahseden bu | zat_tır. : - asrımız kesfıyatmdan zannolüunan 'istihale ve : düncü asırda.nberı İslâm eserlerınde devam ede- : bahsederek arapçâ yazi yazan, İhvan-ı Safa 1 rı del tq izah ediyor ve şurınde dıyor ki; , «Hiç bu şekil heyulâsız, yani maddesiz su- 'Türk âlimlerinden. Kmalızade Ali- Efendi de isfihale ve tekânülden bahsetmiştir ki ilk e: Görülüyor ki ğark mütefekkirleri * tekâmül nazariyes okutfau: slar Eseı'leune yazmişlardır; anlasılıyor kı tekâmı lâm dinine muariz görülmemiştir. Hicri dör. gelmiştir. Şu halde ılk evvel tekamul nazaııyesmden salesini kaleme alan- (Ebu Süleymanı Büsti),'en evvel farist lisanile tekâmül nazariyesini yazan - Mevlâna Celâleddini Rumı, Ve ilk evvel turkce arak ti san ile maymun- arasıma (yahan adamı nesnas) : koymuştuı hatırlamadı O senin bılmış oldu— - a da iktifa etmiye-' | den şair Mır Za Bı- l SEÇME ŞİİRLER: — — . ' A'sâra sorarsan beni. söyler sana kimdi!i Bir başka denızdım kuıenın rub'u benimdi! Mermıler, alevler benı bir İem'a sanırdı' Btfsürlerin enkazı uça.r dalgalanırdı Cevval atımın kanh kıvılcımlı izinde! Bır umk idi aksim- ebedıyyet denızınde' Titrerdi yerin taltii nı_erm'imın.uçunda! E Â'sar, elimin çizdiği:mecradan akardı! - Üğ kıt'ada mağrur atımın izleri'vardı: - Fevkinde uçarken o Neşibin, bu Firazın; d . En şanlı hükümdâr- -U huruşanma arzın — * -Tek bir nazarım berk sİ mayettı keremdı Ikh]ı hediyyemdi; ekalımı hıbem Hançerdı hayaılm bütün akvamı- ona kmdı “ Güya küre, şeyda-yı irademdi, kadmdı e A’sabma kalbımdekı ahengi » verırd.ı.m Kasdeyledıgım şekli. verir, rengı verırdım i Dıınya bilir. 1c1a11mı beri “böyle deglldım Ben alti asırdan beri bir def'a eğildim!: <- < o MITHAT CEMAL
