3 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3
Gaz ve benzin ihtikârı Her fırsattan istifade edenler felâketten de müstefit olmağı ihmal edemiyorlar Intihabat kahramanları eğlenirken Dün gece gazinoyu altüst ettiler - Belediye bono müdürü Fahri bey tabancasını çekti ve ateş elti Bir münakaşadan doğan patırdı gürültü arasında gazino boşaldı Sıhhat ve içti- mai muavenet vekili beyin beyanatı Tenvirat, nakliyat ve sani sü arasında cadde üzerinde du- . e. Sıhhat ve içtimi venet yide en mühim mevkii işgal edenİran muazzam tanklar köprüleri, çalgılar sustu-Zabıta on dakika sonra geldi vekili doktor etik be dün ve havayici zaruriyeden olan gaz|menfezleri tıkamış ve suların| ( Dün gece saat yirmi üç bu-|ben Jâyüselim , gibi sözlerle|mer bey derhal arkadaşını siya-|akşam şehrimize gelmiş ve Kâr ve benzin fiatleri hiç te nazarıletrafa dağığılmasına sebep ol-|çuk raddelerinde hükümet kar-|meserretini ve . belki intihabatlnet için polislere silâh burada şıyaka istasyonunda Vali Kâzim dikkati celbetmeksizin alabildi- muştur. Her biri 30,40 tonluk)şısında yeni açılan “Türk Yu-|kahramanlığından mütevellit birlatılmamıştır. Dışarıda atılmıştır. ve M. M. kumandanı Hüseyin fine ve çok insafsizca yüksel-)cesim tanklarla üçyüz kiloluk 750| vas, gazinosunda bir arbede sevinci saklıyamıyor, mütema:|Burada | polisin müdahalesini Hüsnü Emir paşalarla belediye miştir. Bugünkü (vaziyet tam yaptığı fecaatın âsarı hâlâ) olmuş, lâmbalar sönmüş, silâh İdiyen bir şeyler anlatıyormuş. eler Se Me er ii e erkân tarafından manasile bir ihtikârdır. ekseri yerlerde mütessiri ile bera-| atılmış, herkes kaçışı a pr a baky gi LOM ri sekr ge Refik be Ri inni İzmirde hali hazırda gaz iş-|ber yan yana duruyor. Binaen- Masada kimi Diğer bir masada Seydiköy|üendiri de meseleyi kapatmak) , Refik bey İzmir a lerile iştigal eden İstandart, aleyh işbu kumpanya ( felâketin | Gazino çok kalal nahiye müdürü Alioddin, beler| ii. Ke rağ Gje Pole boo eden bir muharririmize gali Stova Romana ve Neft sendikat|müsebbip ve mes'ulleri meyanın- | Bu hâdise ile alâkadar üç masanın |diye reisi ve halk fırkası mute-| w9attan istifade eden Fahri bey gibi üç mühim kumpanya ile Asyatik — kumpanyasını | temsil eden Alyoti biraderler ve birde müstakilen çalışan Salih Nuri ve (arkadaşları (o müesseseleri vardır. Bunlardan büyük kumpanya- lar tröst halindedirler. Asyatik kumpanyası İstandartla akdetti mukavele mucibince Türkiyede gaz satamaz. Yalniz benzin ve makine yağları satabilir. Salih Nuri bey oOmüessesesi (İse diğerlerinenazaran sermayece çok zaiftir. Tröst haricinde kalan Al- yoti ve Salih Nuri bey de mevcut olmasa gaz ve benzinin daha yüksek fiyatlarla satılması muhak- kaktır. Bunların elinde mal mev- cut bulundukça fiyatlar düşer aksi takdirde fiyatlar yükselir. İzmirin ahiren maruz kaldığı seylâp felâketinden mühim mik- tarda mütezarrır olan bu iki müessesenin elinde mal kalma- ması fiatlerin birden bire 30 ilâ 50 kuruş fırlamasına: sebep ol- da bulunmasına ve zararının da hiçmesabesinde olmasına rağmen İstandart kumpanyasından telâk- ki ettiği emirle fiati yükseltmesi çok haizi ehemmiyettir. Çünki şimdiye kadar bu kumpanya kendisini tröst hari- cinde ve piyasada nazım mevki- inde göstermekte idi. Güya Kar- şıyaka ile İzmirin muvasalasının münkati olması ve mallarının şatla Darağacına nakli ve oradan tevzii mecburiyetinden hâsıl olan fark dolayısile fiati yükseltikle- rini İstandart ve Romanya şir- ketleri iddia ediyorlar. Bu yüzden hâsıl olacak fiyat farkı iki, üç kuruştan fazla ola- mıyacağına rağmen bu farkın mal almak üzere ta Turana ka- dar gitmek zahmetinden kurtu- lan tâli satıcılar tarafından ma- almemnuniye kabul / edileceği şüpbesizdir. Binaenaleyh bu id- din batıldır. Haydi bu kumpan- yalara imkânsız olmakla pera- muştur. Seylâptan evvel gazın te-|ber bir dakika için hak nekesi 350-360 ve benzinin 360-|versek ( bile (deposu o şehir 400. kurlıştan satılmakta iken dahilinde olan Neft Sendikata bugün tröst teşkil eden kum- panyalar tarafından müştereken gaz 390 've benzin 440 kuruşa çıkartılmıştır. ki bu fiat çok muhtekiranedir. Esbap ve ava- mili ne dünya gaz piyasasının yükselmesi ve nede yağmur dolayısile uğradıkları zarardır. Doğrudan doğruya tröstün te- sirinden doğan bir fikir ihtikâr fikrinin hâkimiyetidi Esasen İstandar: Roman ya şirketinin seylâptan hiç bir zararları yoktur. Neft Sendika- tın ise teneke malından hiç bir zararı olmayıp dökme olarak tığı variller dahilindeki mallarını seller alıp götürmüş ise de onlar; da ehemmiyetsiz bir ziyanla top- lattırılmıştır. Daha esası araştırılacak olur- sa Kemer, Kahramanlar mahal- lesi, Alsancak ve Şehitler mın- takasında seylâp, felâketinin bü- yümesine, köprülerin, . ağaçların ev ve dükkânların yıkılmasına ve ne diyelim? Bir taraftan halkın felâketine sebep olmuş diğer taraftati da küçük zararını ihti kârla yine felâketzede halka yükletmiştir. Bugün tröst halinde bulunan bu o kumpanyaların © kazançları lâakal beher tenekede 60 kuruş ve beher tonda kırk beş, elli liradır. Tröst kumpanyaların İz- mir ve havalisindeki sarfiyatı da iki bin tondan aşağı de- ğildir. Beher tonda 45 lira hesabile ayda 90 bin lira senede bir milyon küsür liradır. Peşin para ile sattıkları ba- yilerine beher tenekede on kuruş kâr bırakmiyan bu kumpanyala- fın vaziyeti ihtikârdan başka bir şey değildir. “Bu kadar mühim kazanç temin eden bu kumpan- yâların felâketzedelere kaç ku- ruş iane vereceklerine intizar- dayız. İhtikârın bu derecesi hemen İzmire mahsus gibidir. bir çok insanların ölmesine saik| £ Binaenaleyh alâkadarmaka- olan her biri üç yüz kilo sıkle-)matın vaziyeti | kemali ehem- tindeki bu. varillerdir. Suyun|miyetle nazarı dikkate alması şiddetli ceryanına kapılarak gi den bu variller önüne gelen manialara şiddetle çarpmış, yık- mış ve devirmiştir. Bundan mada yine Neft sen- dikat Kemerdeki deposundan kopup gelen ve her birisi öteye beriye dağılan ve hatta bir tane- si Basmahane “ile Kemer köprü- Seans saatlari : ELHAMRA ii. Milli Kütüp Sinemasında Uç nikâh mümessili (Şar Rojer ) İlk sözlü ve şarkılı filmi olan Kartal Yavruları Muvaffakıyetler kazanmaktadır. Filme ilâve: “Dünya: havadisleri gazetesi, varyete, dans ve şarkılar Rus. Balalayga şarkıları peder. Şunuda kat'iyetle bildiririz ki beyanat ve hesaba- tımızın doğruluğundan eminiz. Aksini iddia edenlere karşı ge- rek efkârı umumiye “muvacehe- sinde ve gerekse alâkadar ma- kamat “huzurunda açık hesap vermeğe ve kendilerinden de açık hesap istemeğe hazırız.. 3-6 - 715 -9,30 müşterilerini o kaydedelim. Bir masada belediye Bono | ve Yazı işleri omüdürü Fahri, belediye zabıtası başmemuru Muammer, yüzbaşı (o Süreyya, Emirler zade Riza beyler, diğer bir masada sabık Emlâki milliye müdürü Ziya beyin mahdumuHurrem, Şen ga- zinosu sahiplerinden Hakkı, İn giliz Hakkı, Bahçeli gazinosn sa- hiplerinden” Süleyman efendiler. Bunların karşısındaki masada da berber Hayati efendi iki arka- daşı oturmakta imişler. Münakaşa acaba ne İdi? Hurrem beyin bulunduğu ma> sada bir mesele münakaşa edi- liyormuş. Munakaşanın mevzuu- nu kimse bilmiyor. Ancak bu mühakaşayı büyük bir dikkatle berber Hayati efendi daşları dinliyor ve mütemadiyen nazarlarını bu masaya dikmiş bulunuyorlarmış. Vaziyetten si- nirlenen Hürrem bey arkadaş- larına “Yeter artık, kesiniz. Bü münakaşanın yeri burası değil dir,, ihtarını yapmış ve kendile- rini tecessüs edenlere de “ kim oluyorsunuz da buraya bakıyor- sünuz,, Sualini sormuştur. Bu sualin cevabı “ bakma: Yöruz"; “olmakla "beraber" bira şişesini fırlatmak oluyor. Fahri bey neş'eli Belediye bono müdürü Fahri bey diğer masalarda bu hâdise- ler ceryan ederken / neş'esini ve arka-|k: medi Kara Mustafa efendilerle arkadaşları oturuyormuş. Fahri bey bunlara hitaben “ Belediye intihabatı şerefine,, diyerek k: dehini yukarı kaldırıyor ve içi- yormuş, yani şerefe -cünbüş ya- pıyorlarmış.. Bira şişesine mukabele Masalarına bira şişesinin atıl- dığını hazmedemiyen Bahçeli gazino sahibi Süleyman efendi sandalyeyi kaldırarak berber Ha- yati efendinin üzerine fırlatmak istiyor fakat sandalye lâmbalara tesadüf ederek bir şangırtı ara- sında kırılan kırılıyor. Ve elek- tirikler sönüyor. Çalgılar susu- yor. Ortalık karışınca Tabil bu vaziyette ortalık Neş'esinden | esasen mıyan belediye yazı işleri müdürü Fahri bey ayağa kalkıyor, narayı atıyor. Ve ta- bancasını çekerek bir el havaya ateş ediyor. İşe şilâhsesi de ka- rışıncaheyecan ziyadeleşiyor her kes dışarıya ve masaların altına kaçıyor. Tekrar lâmbalar yanıyor. Gazino hayli boşalmış. Fahri bey yine masasının başında kesabım görmekle meşgul. Bereket versin Tabancanın atıldığı mahal bn 'üstü oteldir. Bereket versin ki kurşunun seyrine tesadif e- den odada müşteri yokmuş. bir cinayete ramak kalmış bulunu- yordu. Polisler gelince ketmedemiyor “bu günlerde ben eğlenmiyeceğimde kim eğlenecek Vekli - beyin ziy; ve teftişleri Sıhhat ve içtimai muavenet vekili doktor Refik beyefendi, refakatında Hilâliahmer umum müfettişi Çorum meb'usu doktor Mustafa B. bulunduğu halde vilâ- yeti belediye ve Hilâliahmeri ziya- retettiler.Seylâp felâketihakkında ve felâket mahallerini teftiş su- retile başlıyacaklardır. Hilâllahmerde bir içtima Öğleden sonra Hilâliahmer binasında Refik beyin riyasetin- de Vali Kâzım paşa, Doktor Mustafa bey, Hilâliahmer reisi Sezai beyin iştirakile bir içtima yapılacaktır. Bu içtimada şimdi- ye kadar yapılan © muavenetle bundan sonra yapılması lâzımge- len yardımlar tetkik edilecektir. Vekil beyin gönderilmesini emr- kımlarile bataniyelerin bu akşam veya yarın akşam. Eskişehirden geleceği tahmin ediliyor, Bu eş- yanın tevziine derhal başlana- caktır. © Kâarşiyakada maili inhidam evler Karşıyakada seylâptan harap olan bazı evler « inhidama mail bulunmaktadır. Feci vak'aların önüne geçmek için bu gibi evler Teftişler Hilaliahmerde içtima İhtiyaçlar ietkik edilecektir Karşıyakada vaziyet etkikata bügün felâketzedeleri| ettikleri “yatak - ve çamaşır ta-) On dakika sonra polisler ge- liyor. Belediye memuru Muam- İhedmedilmektedi, yaka belediyesini, zade de Ömer, ve arabacı Yusuf efendilerin © evleri (o hedmedil- miştia. Neşriyatımızın tesirleri Hilâliahmer tarafından geniş şefkat ve insaniyet duygularile yapılan yardınılara hiç bir sıfat ve salâhiyeti olmıyan bazi kim- selerin karışarak buna bir fırka propagandası süsü verildiğini yazmıştık. o Salâhiyettar | zevat mneşriyatımızı nazarı dikkate ala- rak bu münasebetsizlerin müda- halelerini O menetmişler ve en ulvi bir işte fırkacılık ihtirasla- rma yer olmiyacağını göstermiş- lerdir. 100 bataniye tevzli Karşıyakada © Hilâliahme- rin gönderdiği yüz bataniye bu gün tevzi eeilecekti Karşıyakada yollar ayni haldedir Seylâp bitti. Yağmurlar ke- sildi. Hava açıldı. Fakat Karşı- yaka belediyesi hâlâ harekete (geçmedi. Sellerin: berbat bir hale koğduğu yollarda hiç bir İtemizlik yapmak lüzumu hisse dilmemiştir. Bazı yerlerde selle- rin - sürüklediği iri taşlardan geçmek imkânsızdır. Bu vaziyete 680 kuruş borcunu ödiyerek bir otomobile atlıyor ve doğru evine değil, ( Turan ) da bir arkadaşı- nın evine gidiyor. Bilâhare gelen polisler Hayati efendi ile arkadaşlarını karakola davetle ifadelerini alıyorlar. Kadın me: sl de var mi? Tevsik edilememekle beraber işe bir de kadın ismi karışmak- tadır. Güya silâhm orada şarkı okuyan — kadınlardan o Makbule hanıma karşı bir caka olsun diye atıldığı da söyleniyor. Garsonlar ve gazino müsteciri bidayeten silâhın o Fahri bey tarafından atıldığını. gizleyorlar. Fakat kur- şunun tavanda açtığı delik tam Fabri beyin sandalyesinin üzerine tesadüf eylediğinden itirafa mec- bur kalıyorlar. Tahkikat başi Gece tahkikatın çok yavaş gitmesine rağmen sabahleyin e- hemmiyetle takibe başlanılıyor. Müşterilerin ifadesi alınıyor Fah- ri bey karakola davet olunuyor. Mumaileyh öğleden evel bu da- vete icabet etmemiş bulunuyor- du, Bir iki defa polis gönderil- di. Kendisinden silâh vesikası olup olmadığı sorulacak ve tah- kikat evrakı ikmal edilerek müd- deiumumiliğe verilecektir. Bu “efendilere yakışıyor Halk fırkasının intihabat kahramanları olan bu efendiler her yerde kabadayılıklarını ispat ederler. Bu hâdiselerin kendile. rine çok yakıştığını söylemekten geçemiyeceğiz. Terfi ve takdir Dahiliye Vekâ- . . .... letinin tamimi Dahiliye vekâletinin bir ta- mimine göre Balıkesir valisi Öz Demir Salim, Ordu va Hasan Tahsin, Malatya vali Mehmet Refik, Edirne valisi Mehmet Emin beyler birer de- rece terfi etmişlerdir. Mülkiye müfettişlerinden Ha- san Faik beyle Ahmet Niyazi beyler üçüncü sınıftan birinci sınıfa, Derviş Hüsnü bey ikinci sınıftan birinci sınıfa, Hacı Hü- seyin bey birinci sınıftan baş- müfettişliğe terfi etmişler. Takdirname alanlar Denizli valisi Halit, Urla kay- makamı Baha, Ödemiş kayma- kamı Recai, Söke kaymakamı Ahmet Hasip, Şemdinan kayma- kamı Reşit, İstanbul polis mü- dürü Ali Riza beyler bir takdir. name ile taltif edildiler, Uç takdirname alanlar Aydın valisi Hüseyin Feyzi, Afyon valisi Fahrettin, Eskişe- hir valisi İsmail Hakkı, Konya valisi İzzet, Karaburun kayma- kamı Mehmet Hilmi, Çivril kay- makamı Ahmet Faik, Salihli kaymakamı O Ahmet © Hulü- si, © Sarayköy © kaymakamı Ahmet “Şükrü, Mudanya kayma- kamı Şükrü, Ayvalık kaymakamı Besim beyler üçer takdirname ile taltif edildiler. İzmir amuru hukukiye müdü- natı lâtfetmişlerdir: — İzmir ve havalisinde vukua gelen afetten hükümet büyük teessür o duymuştur. e Hükümet azası sıfatile afetzede vatandaş» lara yapılabilecek muavenetin ne olabileceğini tetkik etmek ve Hilâliahmer merkezi umumisi re- isi sıfatile vatandaşlara âcilen yapılan ve yapılması lâzımgelen yardımları tetkik etmek üzere Başvekil paşanın emrile geldim. Hilâliahmer o müfettişi o Çorum meb'usu doktor Mustafa beye- fendi de refakatımda » lunmaktadırlar. Vaziyeti | gör- meden ve teftiş etmeden bir şey söylenemez. Merkezi umumi âcil muavenet olarak 20000 li tahsis etti. Dahada edeceki Sıhhat vekili sıfatile bu afetin sıhhi ihtilâlat yapmaması için de icapeden tedbirleri vilâyetle ka- rarlaştırıp mevkii tatbika koya- cağız. Eskişehirden geçerken muh- taç felâketzedelere tevzi edilmek üzere bin takım yatak, yastık, battaniye, çamaşır, çorap, elbise © ayrıca çocuk eşyasının derhal İzmire sevki Hilâliahmer amba- rına emredilmiştir. Bu eşyanın de bir iki gün içinde İzmire gelerek muhtacine tevzi olunabileceğini ümit ederim. Cumhuriyet bayramında Fener alayı ya- pıldı diye Serbes fırka idare heye- ti isticvap edildi Ödemiş 1 (S.C) — Cumhu- riyet bayramının kaymakamlıktan gönderilen pro- gramda geceleyin feneralayı ya- pılacağı muharrer olmakla Ser- ilbes Cumhuriyet fırkasının dahi işbu merasime sı icabından bulunmakta idi. Geceleyin © fırka © merkezinde hareket eden fenerli ve mâşaleli binlerce kişilik Serbes Cümhu- riyet fırkası mensubinine halkın dahi iltihak eylediğini ve esnayi rahta yaşasın cümhuriyet ve Gazi nidalarına terdifen yaşasın Ser- bes fırka ve Fethi bey nidalarile işbu büyük bayramı emsaline mesbuk bir surette takdis ve hissiyatlarını pek coşkun bir şe- kilde izhar eylemişlerdi, Ocak erkânının tevkifinden sonra dahi ahalinin! sönmeyen ve bilâkis daha yükselen bu aşk ve heyecanından endişe edenler yine bir mesele ihdasını düşün- müş olacaklar ki Ocak heyeti idaresinden henüz gayri mevkuf buluvanlar da polisçe isticvap edilmişlerdir. Acaba milletin en büyük bay- ramını tes'it etmek nazarlarında Ocağımız için bir cürüm mü teş- kil ediyor ki Serbes fırka mün- tesipleri bu gibi mantıksız ba- hanelerle iz'aç edilmekten kur- tulamıyorlar. Böyle lüzumsuz taz- yikat muarızlarımıza — bir şeref bahşetmek şöyle dursun muvaf- fakiyetsizlik gösteren eserlerine bir semeresiz hareket ilâve et- iştiraki yasa bir nihayet verilmelidir. rü Mehmet Naili bey de üç tak- dirname ile taltif edildi. mekten başka bir şey 7 ceği kanaatındayız.
