3 Kasım 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YEDINCI SENF K* 2332 baçmuhnrrlrl "VUIVLJS NADİ İDAREHANESİ t * dfijnnaamıımiye karşısında dairei mahsns» Telgraf t İstanbul Cumhnriyet Posta kutusu: N° 2 4 6 . Başmuharrir g 2366 • Tahrlr mUdflru : 3236 «rüdUrü 2363, Kltap kısmı , 4 7 2 • Cu m h uriyet tizah B. M» Meclisi bugnn jtoplanıyor PAZARTESt 3 TEŞRiNISANI 193Cİ ABONE ŞERAİTİ » • » •»» • • •• »«• { MODDET: jTÜRKİYE İÇİNj HARİÇ İÇİN I j Seneüği j 1 4 0 0 Kr. i 2 7 0 0 Kr, 'j | 6 Ayhğı İ $*•••• • ı 7 5 0 Kr. j 1 4 5 0 Kr. | rtttttttıtıııınınıun , . 2 3 Ayhğı • 400 Kr. \ 800 Kr. İ ecli OTHHIHIIIIIIIII = 5 Kuruştur a Nüshası her yerde ,;,Mı,,ı Başlıy 'iHMuıım Modern devltt Ve Halk Doğduğu gündenberi karşı fırkanın bize program diye ortaya attığı fikirler, fUdr ve sistem bolluğu asnnda, acıklı mütalea dermansızlıklanndan başka bir gey değildir. Bu fiklrleri neticelerine götürtnek istediğimiz vakit, denizine kavuşamıyan çöl çayları gibi dört beş adım ilerde eriyor ve karfimızda geniş bir hiçlik esniyor. En yakın netlceleri bile kavranılmıyan bir politika sisteminin halk arasmda çok yanlış tefsirler uyandırması, onun için, çok tabiî bir şeydir. Böyle vaziyetlerde küçük bir aydınlık baş sersemlendiren geniş karanlık yığınından elbette daha iyidir. Biz şimdi çok büyük ihmaller ve sarsıntılar görmüş bir yurdu yeniden kuruyoruz. Esere, yaratıcı kudrete susamış balk, büyük Tilrk inkılâbmm uyandırdıgı heyecanı henüz yaşıyor. Karanlık ve arkası görunmiyen fikirler ve prensipler yüzünden böyle yüksek tarlhl heyecanlann sönmesi nedir, bilir misiniz? Milletlerin tarihî heyecanlan en kıymetli varIık ve yaratmak alâmetleridir. Milletler bunu kaybettikleri vakit, kendi varlıklarını tesadüfün keyfine bırakmak mecburiyetinde kalırlar. Cumhuriyet devrinln Türk'lüğü gibi kudretli bir yaratmak heyecanı duyan milletler tarihte son derecede azdır. Biz bunun kıymetini bilmeliyiz. Böyle yüksek halk ruhu belirişleri; gök yüzünün bazı yıldnlan gibi, dört beş asırda bir kere kendilerinl gösterirler. Biı bunu mekteple, terbiye lle, eserle, hulâsa her seyle ebedileştirmek mecbuiryetindeylz. Millet denllen geniş ve canlı kökun içinde taşan bu genç yıldız, bu ışık heyecanı, gelecek gunler Türkiye'sinin kaynağıdır. Neticeleri kontrol edilmemiş fikirler, Gazi Hz., B. M. Meclirini açmak üaere MâUUs bhtâtuu dereden tepeden toplanmış kanaatler lcadar yüksek tarih! bir şey yoktur. Büyük gayeler için .can cömertliği yapan bir milletin çocukları, gene ayni büyük gayeler için hırslarmı, inatla arkadaşlık eden fikirlerini feda etmek yolunu öğrenmelidirler. Millet ve devlet en büyük fedakârlıklar gistemidir. Onun için iyi bir vatandaş • Nutuktan intibalar • olmak çok büyük bir fazilettir. Bugün Ankara 1 Teşrinisani Projektörler vatandaş ve devlet birbirinden ayrılmıyan, birbirini izah eden, birbirini ta açüdı. Dopdolu salon yekpare bir haremamhyan iki mefhumdur. Ayni sezgi, ketle ayaklandı. (En büyüğ) ümüz ge ayni tâli, ayni tarih her ikisinin de kı çen yıldan daha genç ve dinç bir vakar ile girdl. lavuzudur. Nezlesini ve öksürüğünü evinde bırakKarşı fırkanın en salâhiyetli bir adamı «devlet ve halk» arasındaki münasebet mağa kıyamayan bir iki mubalâtsızdan leri anlatırken eşi bulunmaz bir hataya başka her şey ve herkes, büyük, ma*i düşüyor ve diyor ki: gözlü tarihin karşısında sustu. Çıt yok. < Devlet kendi işine baksm, halkm Türk'ün tarihi dfle geldi. işine de karışmasın. Liberal buna derNutuk yarım saat sürdü. ler.» tçten gelen yumuşak, pürüzsüz, yayBöyle bir devlet, belki, liberal bir devgarasız sesinin tesiri altında dinledik. let olabilir. Fakat modern devlet, bugün Bu ses dört ders verdi: yaşıyan devlet kat'iyyen bu değildir. Bu 1 Harice ve dahile ders; fikirlerin ne kadar yanlış olduğunu anJamak için, devlet ve halk arasındaki 2 Politikacıhğa, fırkacıhğa ders; münasebetlere göz gezdirmek icap eder. S Millî siyset için icap edenlere Gazi Hz. nutuklanm irat Halk ve devlet bugün birbirinden ayrı ders; ederlerken mıdır? Devletin işine ilk önce karışan 4 Kalem hürriyetçilerine ders. kbndlr? Halk değil mi? Kabineyi yapan, Bu dört dersi kafamızca mütalea e Ankara 2 (Telefonla) B. M. hükumeti kuran halkm vekilleri değil Meclisi yarın (bugün) toplanarak midir? Devlet, karşı fırkanın anladığı delim: 1 (Ağn) vekayii dahilde türeyen, encümenler intihabatını yapacak • gibi, yalnız kuru bir idare teşkilâtı mıhariçte destek bulan ve malum olan tır. Encümenlere gene eski azalann dır? Buna şiddetle «hayır» diyebiliriz. ( Mdbadi 3 üncü sahtfede intihabı kuvvetlidir. S. Fırkaya iL Ortazaman devletleri, Osmanlı padişahlığı yalnız idare devleti idiler. Devlet halkın işine hiç kanşmazdı. Mütegallibe, kabadayı, faizci halkı istediği gibi soyardı. Halk ta devletin işine karışamazdı. Böyle «işe karışma» lara o vakitlerde «devlete isyan» adı verilirdi. Fakat devlet halkın eline geçtikten sonra, devlet halk devleti olduktan sonra «devlet kendi işine baksm, halkın işine de karışmasın.» sözü; tam sözü ile büyük bir manasızlıktır. Fırkalar programlarını yaparken devleti yalnız bir idare teşkilâtı teşkilinde düşünmezler. Zaten bdyle bir şey mümktin değildir. Fırka programları tatbik edllmek için yapılır. Bu programa reyini veren halk, onun tatbikmi istemis demektir. Programı kim tatbik edecektir? Tabiî, gene, halkm vücude getirdiği hü B. M. hfmAinde vekiller, Divanı Riyaset intihabında rey verirlerken kumet, değil mi? O halde bu hükumet, IIIIIIIIMIIMIIII!imiim'KR*1IIIIIIIIHIIIIIIIIII IIIIIMIMlHIIIIIIIIIIUHIIIIIIIimilMIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIHimllMillinillllllllllllMUIimtiHimMllimiB çılgmlığın en büyüğüdür! Halkı çok mantıkh düşünüldüğü vakit, halkm işine salâhiyeti içerîsindedir karışmıyor, halkm isini görüyor. Türk devletini gelişi güzel halkm işine yanlış muhakeme yollarma sürüküyecek Modern devletin ilk zamanlarında, karışır bir devlet, salâhiyetini aşmış bir temelsiz fikirlerden kendimizi kurtarmamazinin hukuk zihniyetinden kendisini devlet şeklinde muhakeme etmek, Türk lıyız. «Hükumet halkm işine kanşıyor.> kurtaramamış olan bazı millet vekilleri, devletinin özyapısını hiç bilmemek de yaygaraa mantıksız olduğu kadar tehliAvrnpa'da, devletle milleti iki ayrı şey nıektir. Halkı kendi başma bırakan çeş kelidir de. Bu yaygarayı yeni bir hikmet şeklinde muhakeme etmişlerdi. Üstünden mesi, yolu için sahibülhayrat velhasanat şeklinde anlamak felâketine düşenler, yıllar gecmiş, yosun bağlamış fikirler ile, bekliyen devletlerin en iyi tipi gene bizhn bilmiyerek kendi öz devletlerme karşı bugün iş gönnek imkânsız bir şeydir. tarihimizde vardır: Yıktığımız Osmanlı haksız bir gücenme duyarlar. Fakat uzun Modern devlet tam sözü ile hâkim bir padşahlığı... Öyle anlaşılıyor ki karşı bir tarih halka olgun bir ruh terbiyesi müessesedir. tçilen suya, oturulan yere, fırka, devlet müessesesi, modern devlet vermiştir. Halk; devletinin kendisinden tavanm yüksekliğine, pencerenin geniş hakkmda en sathî malumattan bile mah başka bir şey olmadığını biliyor. Bununla beraber, biz miktarı az bile olsa, yaratıcı Hğine, hulâsa her şeye karışır. Modern rumdur. Türk Cumhuriyeti halktan devrlmizde kuvvetlerimiz dağılmamalı, devlet, zaten, her şeye karışmak için kurulmuştur. Çünkü: Modern devlet başka bir şey değildir. Bu devleti halkm inkılâp heyecanımız sönmemelidir. Onun halkm organıdır. Devlet içinde yaşıyan işine karışır gibi göstennek devlet faali için politika hayatına girenlerin, her şeyden evvel, modern devlet ve cemiyet kudret, halk kudretidir. Harp ve sulh yetini anlamamak demektir. Fakat, böyle bir gafletin neticelerini hayatmm ana fikirlerini, hiç olmazsa muahedesi, tlcaret muahedesi, vergi poHtikası, mektep politikası, yol politika düşünmek lâzımdır. Osmanlı monarşisi ounları bilmeleri icap eder. M. Nermi n, hulâsa her şey devletin, yani, halkın tipinde bir Cumhuriyet idaresi âüşünmek fçtimada encümenler intihabatı yapı Sıhhat Vekiü yerinde larak ruznameye geçilecektir tedbir almağa başladı S, F. Lideri Fethi Bey, Belediye întihabatı hakkmdaki istizah takririni bugün verecek Dahiliye Vekili de ucuz ev yaptırma] imkânını temiue çalışacaktır i Felâketzede Izmir'imize yardım Enkaz ve cesetlerle dola tzmir'in Kordon önleri İzmir 1 (AJ\.) Sıhhiye Vekili Refik sıhh^e memurları tarafından istikbat eBey, esasen İzmir'e kadar münakalât dümişlerdir. temin edilemediğinden saat 21 de trenle Ankara 2 (Telefonla) Felâket sahaKarşıyaka'ya muvasalat etmiştir. tstas smda tetkikat yapmak ve müstacel yaryonda Vali Bey ve kumandan Paşalarla ( Mdbadi 4 üncü sahifede tesrtf ederlerken tihak eden azajarın H. Fırk«M nami arasmdân çıkaı ıtmımr lmhi\ olduğundan bu zevatın bv sene 9&çilmemesi ihtimali de kuvyetlidir. Encflmen indhabatım mtfteakıp ruznameye geçUerek muzakerata baçlanacaktiB. Dört ders verdi . Venizelos bu sabah olacak W . »I •» ı . . Fethi B. in istizah tatrrfrf Yunan kabeinsı Başvekili muvaffakiyetinden dolayı telgraf la tebrik etti Ankara'dan bir akçam gazetesine verilen habere göre B. M. Meclisinin bugünkü içtimamda S. C. Fırkası lideri Fethi B. belediye intihabatı hakkında bir istizah takriri verecektir. Fethi B. bu kararını Meclis Riyasetine bildirmiştir. Bu takrir münasebetile Mecliste mühim münakaşalar olacaktır. Fethi B. takririni izah ederken belediye intihabatı hakkında F. şubeleri tarafından kendisine gönderilen mektuplan okuyacak Bursa, İzmh, Adana, fstanbul intihabatında yolsuzluklar vuku bulduğunu söyliyerek iddiasını vesikalarla ispata çalışacaktır. Fethi Beyin takririne Dahiliye Vekili Şükrü Kaya B. cevap vere ( Mabadi 4 üncü sahÂfede mıııııııııııııımııııııiııııııiHiııııııııııııııııımııııııııııııııııııııııııımııifl Hüseyin Cahit B. Sanayî Bankası Reisi oldu M. Venizelos Elli kruvazörüne gitmeh tkzerg, mafla tstanbal'dan] ayrıltr ken Şehrîmizden ayrüan Yunan Başvekili olmasıdır. . M. Venizelos'un bu sabah Atina'ya vasıl oiacağma dair Yunan mehafiline ma Mm. Mihaîâkopuloa barada kalcH M. Venizelos refakatinde Atina'ya av* lumat gelmiştir. Bunun sebebl, Elll krol Lutfen sahifeyi çeviriniz } " vazörünün yolda yavaş yavaş seyretmiş iHiıııııııııııııııımıııııııııııııııiM'iıııuıııııııııııınııınıııııııiııuiHiıııııiMiııiiiııııtınıııııııııııııııııınııııııııınıııııiıııuııınııııııiHiıııııımımıııim Enkuvvetli pehlivanımızı Amerika'ya istîyorlar En kuvvetli güleşçimizi bulmak için bir müsabaka tertip ediyoruz Hüseyin Cahit Bey Eski Tanin gazetesi başmuhar • riri Hüseyin Cahit B. Sanayi ve Ma< adin Bankası idare meclisi riyasetine intihap ve tayin edilmistir. Hüseyin Cahit B. matbuat hayatından çekildikten sonra arkadaşı tsmail Müştak Beyle beraber ithalât ve ihracat kumüsyonculuğile istigal etmekte idi. Amerika'da Nevyorkşehrinde oturan vatandaşlarımızdan ve gazetemizin karflerinden Cenial Abidin Bey bize bir' mektup gönctererek evv.elâ Ço*an Mehmetpehlivanı Amerika'ya davet etti. Sonra diğer pehlivanlarm müracaatı üzerine Türkiye'nin en kuvvetli pehlivanını bulup Amerika'ya göndermemizi rica etti. Cemal Abidin Bey Amerika'ya gidecek pehlivanm biletini ve yol masraflarını şimdiden Osmanlı bankasma göndermiştir. Mektubuna leffettiği mukavelenameye nazaran, altı ay müddetle oda, yemek, idman ve diğer masraflannı tesviye edecektirs • "\ " Buna mukabil gidecek pehlivan, Cemal Abidin Beyin istediği güreşleri yapacaktır. Cemal Abidin Bey pehlivanm yaptığı maçlarm hasılatmdan yüzde 33 ve bir taksim üçünü hisse olarak alacaktır. Mukavelenin müddeti üç senedir ve diğer. bazı tâli şeraiti daha vardır. Cemal Abidin Beyden aldığınuz mekı