10 Nisan 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 13

Selçuk Kültür SELÇUKLARDA YA Z A NN: lemez Aşık paşa zade zannırızca burada bir ecdat gayreti görmüş- . tür. Halk yanında kötü görülen Bektaşileri ve bektaşiliği hacı Bektaşa mensup saymak Aşık paşa zade ceddi baba İlyasla alâkadar olduğu oıhetle bunlaları da bek- taşşılikle alâkadar köstermek de- mekktir. Esasen dezini tarikatından 0- lan ve bektaşilikle alâkası bulun- madığı gibi babailikten de haber- dar olmıyan Aşık paşa zade haçı Bektaşın bazı ballerini ancak bu cezbe ile tevii edebilirâ Hülâsa, baba İlyasın halifesi İshakın has halifesi bulunan hacı Bektaş Veli, bir meczup değildir. O, bilâkis çok âlim ve fazıl hattâ gok siyâsi bir adamdır. Hacı Bek- tasın baba İlyasla olduğu gibi Ah- met Yesevi ile de alâkası vardır. Hocamda bulunan İranca yazılmış bir risalesinden bizzat hoca Ahmet Yeşevi ile görüştüğü ve ona bir müddette hizmet ettiği snlasıyor. Hacı Bektaşın, bekbüşi anaegi- ne göre 64ö hicride doğug 680 de Adoluya gelmesi ve 738 de velat etmesi uydurmadır, 672 de vefat eden Mevlâna ile muasır bülundat- ğu muhakkak olan ve 628 de idam edilen baba İshakın haa oalileği bulunan bu zat anlaslliyor ki 938 yılını takip eden senelerden birn- de ve ihtimalde o yılda Bulubğ Karahöyüke yerlegmiştir. Evvelce Ahmet 'Yeğövi ile de gü- rüştüğü düşünülüşse bn sıralarda her ualde ortâ"Yaşlı zat olacak. inevlânanın vefatından &onra da aşagı yukarı beş om ene yaşadığı nı kabul edersek epeycö yaşli ö- larak nihayet 690 yılınbam eyvel “vefât etrgiştir, Zaten , Kırşehşindeki mahkeme gicilleriniri 690 tarihlile- rinden bağışında «Fi nahiyetülhac merhum Bektaş Kaddetesirre» kay- dı varmış. Hilmi Ziy& mihrap mec- muasında (Sayı: 18- 14) merhum (178 252 — Servetifünun — 2329 Be <eümeşi de elimizdedir. hayatı hakkında araştırmalar ! İLMİ I Ss mM A İ alir eskiden dirilire de denirdi, diyor- sa da «Kaddesesirre,nın eskiden ve yeniden yalnız vefat edenlere denildiğini hatırlamamış, Hele o- nahiyeye «Hacı Bektaş nahiyesi» adı mutlaka Hacı Bektaşın vefa- tından sonra verilmiştir. Hacı Bektaş Velinin Orhan dev- rinde yaşadığı ve yeniçerilere dua ettiği rivayeti tamamile saçmadır. Eserlerinden ilmi kudretinin bü- yüklüğü açıkça anlaşılan hacı Bek- taş Velinin gördüğü ehemmiyetli işle de siyasi kudreti anlaşılır, Baş- ta »ŞAKAYİK» olmek üzere en eski kaynaklar bile bektaşliği hoş görmezlerken hacı Asktaş Veli, bü- tün bunlardan tenzih edilerek u- mumi bir takdise mazhar olmuş- tur. İsyan üzerine şiddetli bir su- rette imha edilen babai,eri etrafı- na toplayıp «BEKTAŞİLİK» adı altında o vahdeti yeniden temin etmek hakikaten mühim bir iştir. FSERLERİ: Hacı Bektaş Ve- linin «MAKALÂT» &dlı Arapça mensur bir ederi var, Bunun mMü#- hasi elimizde yoktur. Yalnız ken- di adamlarından molla Sadiüddin tarafından Nesrle, Fatih devri 8- lim ve şairlerinden hatip oğlu ta- rafından da nazmla türkçeye çev- trilmiş olan bu kitabın her iki ter- Şeriat, ta- .İ, marifet ve hakikatin onar makamından bahseden Âdemin ya- ratılışını anlatan, hülğse salikler için yaratılmış bulunan bu kücük risglenin en eski uüshası Manisada Murâdiye kütüphanesindedir. 827ç hioriğe istinsahı tamamlauan bu nüsha, her halde hacı Bektaş Ve- linin zamanında, yahut ondan pek 8z bir müddet sonra yazılmış bir nüshaden kopya edilmiştir. Maka- Iğtta hemen her tarikatta olduğu gibi ehli beyte fazla sevgi yüzün- der gilik temayüllerile şiilerin mezhep asıllarından saydıkları FE- VELLİ ve TEBERRİ den başka dikkate değer birsey yok gibidir. Hocam bir de suhbetlerinin top- İanmasından meydaba gelen ve İ- r4nc yazılmış bulunan küçük bir risalesi olduğunu göyliyor, bu ri- saleuin haçı Bektaş Veliye aidiye- tinden hiç şüphe edilmiyeceğini anlatıyor. Mecmualarda hacı Bek- taşın olmak üzere kaydedilmek ü- zere kaydedilen bazı aruz ve hece ile yazılmiş «Hacı Bektaş» ve “Şi- ri, mahlaslı şiirlerde vardır. Fa- kat bunların hacı Bektaş Veliye sit olup olmadıkları hakkında kati hir şey söylenemez. Meğerki za manındö yazılmış ve o zamana çok yakın bir zamanda tertip edil- miş bir mecmua ele geçsin! Bektaşilik ve Tesirleri Mevlevilik, nasil Mevlâna tarafın- dan kurulmamış sa bektaşilik te hacı Bektaş tarafındana kurulma- mıştır. O yalnız darmadağınık bir hale gelen başsiz kalan Apdâlân zümrosinin dini vahdetini şemin etmiş! hattâ ahilerin en büyük A- hı evreni bile kendisine inkıyat ettirerek bu dini vahdeti tamam. lamıştır, Bvlenmeden ölen hacı Bekta- şın yerine kendisine kız edindiği kadıncık ana (KUTLU MELEK) in oğin Hızır Lâla, ondan sonra Resul, Yusuf ve Mürsel babalar, ondan sonra da Mürsil babanın oğlu olup Rumelide Sevyit Ali sul- tandan feyz alan ve 922 hicride vefat eden “BALİ SULTAN, geç mıştir. İşte bektaşi âyinini mey dana koyan ve bekiailik teşkilâtı. nın esasatını kuran bu zattır Bek- taşiler buna “BALEM SULSAN, derler ve ikinci pir sayarlar, Ba- lem sultandan sonra yerine geçen — Devami gelecek sayıda —