21 Kasım 1934 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 3

Hergün Öz Türkçeyle Deneme Dil Kural Değişmesine Doğru Aşkun başladı. Ve bitti. Sağun Gazinin bütün atılışı ötük akınları gibi aşar ve amaç bulur. Sünelerimizin duyduğu kıvanç uluğdur. Üzel ve ardıl uza bu ugun atılışı öğecektir. ? Onun ansı verdiği her uluğ aşkun, her yücelti gibi dil anarımı da güçlü ve yalçın bir savaştı. Bü savaş, bizce, erimine ermiştir. Çünkü dil, eski ve yat koy- guları, görenekleri ve çok geri kalmış, bugünkü evrensel ve acunsaran soysal uzada utamla- cak gerilikteki türeleri arasından aybar ve övgün bir kalkışla kak kınıyor. Bu kalkış bir özgiderlik alk mıştır. Yurtta kültürlü omaylarımızın bir soravı var: Asyaya doğru mu gidiyoruz? H efendiler! Türk, benliğine gidiyor. Sen sana gidiyorsun, öz sana! Türkün benliğinde Asya ve Avrupa yoktur. Türk ve onun benliği acunsa- randır, acunsarandı, o acunsaran” olacaktır. Biz Asyaya inmiyoruz. Asyayla birlikte Avrupayla birlikte acunal erginliğe, bugüne çıkıyoruz. Bütün soykurumumuz Avrw paik soysallığın balkışlarile ay- dınlaşıp diriliyor. Bu soysal balkış akınları ortasında Türk, Osmam ının devşirme ve Asyaik köy soysallığının bir artığı gibi du- ramazdı. Bir dil, bircii bir ulustur. Değişen ve aşkun bulan düşünü- şümüzle (birlikte dilimizin de Türkleşmesi bugünleşmesi, bütün si e büyük soyallığa ötük isteğidir. Biz Avrupaik düşünüşümüzün dilini konuşacağız. Onun için yalnız bir söz ve dil değişimine değil, Avrupaik düşünüşümüzü O söyleyecek Obir “Dil kural ,, değişimine “doğru gittiğimize de inanç getiriyoruz. H İçinde geçen sözler (sırasile) * Di kural » gramer, aşkun * inlalâp, ötük - tarih, amaç - hedef, süne - ruh, kıvanç - itibar, üzel e', ardel muahhar, uza * zaman, müddet, ulgun - saferli, ans - ilham, yücelti » yükselme, onarım h. erim - gaye, yat yabaner, koyju - wevsnat, mul, acunanran - medeni, aybar bircil göre i, İsviçrede Türk Talebe Cemiyeti Kuruldu Cenevre, 20 — Cenevrede yüksek tahsil yapan Türk genç- İliği bir Talebe Cemiyeti teşkiline karar overerek ilk toplantısını yapmıştır. Ökonomi İstatistikleri Ankara 20 — Iktısat Vekâle- aşkun bulan inanç - kansı tinde toplanan bir komisyon güm- | rüklerde eşya tasnif İlstesinin tadil ve tevsii, gümrük tarife projesi, ihracat maddeleri kıymetlerinin eşya mabreçlerinin doğru olarak tesbiti, umumi ticaret istatistikleri yapılması ve bunların neşri! işlerini tetkik etmektedir. Bir Kaçakçılık Tekirdağının Gazi köyünde muhafaza memurları araştırma yapımış, evlerinde 10 kilo kaçak tütün ve 40 kilo kaçak şarap bulunan Bilal ve Mustafa isminde iki köylü mahkemeye verilmiştir. tarafından | ZİN sizi VAN <A dg Yumuşaklıkla Dalkovukluğun Farkı ni Yanliş yaptığımz bir iş, âmirinizi Kizdirabilir. Eu yanlışlık in dikkatsizliğinizden, İsterse elinizde olmıyan başka bi işler r sebepten ileri gelmiş olsun. Yapacağınız en doğru iş, âmirinizin kızmasına hak vermek, süçunuzu kabul etmektir. Böyle yapmıyacak olursanız, yanlış hareketleriniz çoğalır ve günün birinde işinizden olursunur. âmi lisiniz. Sertliğe karşı sertlik çok kötüdür. Yavaş ve yu- muşak olunuz. Fakat dal kavukluğa kaçmamak şar- tile, , haksız yere kıziyorsa onu, gönül masını, baksızlığını kendi kendisine tes | —, Y Eğer yamuşaklığile avut- im ettirmesini bilme- Ozi . SON TELGRAF HABERLERİ Ereğli Bez Fabrikası Kuruluyor Cümhuriyet Kurucu Ve Yapıcı Bir Vorlıktır. Bu Fabrikada Milyon Metre Kumaş Yapacaklar 1250 Amele 4 Konya, 20 (A. A.) — Sümer Bank tarafından Ereğlide kurula- cak olan bez fabrikasının temel atma merasimi - bugün Başvekil Paşa ile Iktısat ve Nafın vekil lerinin huzurile yapılmıştır. Başvekil İsmet Paşa söyledik- leri nutukta ezcümle demişlerdir ki: “ Cümhuriyet kurucu ve yapıcı bir varlıktır. Türkler yeni bir fabrika kurulduğunu İşitmekten memnun oluyorlar, Ereğli bez fabrikası İnce bez için kuruluyor. Şimdiye kadar memleketimizde oyapılmıyan se- ten, ince estarlık, mermerşahi, beyaz ve renkli patiska dokuna- caktır. 15 bin ig ve 250 tezgâh olacak o1250 amele çalışa caktır. Yalnız bu fabrika pamuk ekicilere 7 bin balya istiyen yeni bir müşteri olacaktır. Ereğli bez elektrik (osantralı Ove İşletme sermayesi birlikte olarak - üç buçuk milyon lira harcanacaktır. Fabrikada 4 milyon metre kır maş çıkacak ve ayrıca 500 bin kilo ince iplik elde edilecektir. Ereğli bez fabrikası ile mem- leketin ökoromik varlığı hissolu- nacak surette kuvvetlenecek ve fabrikasına zenginleşecektir. Başvekil Paşa gördükleri alâ- ka ve tezahüratı Reisicümhur Hz. ne iblâğ edecekleri vaadinden sonra nutuklarını bitirmişler ve fabrikanın temeline ilk taşı bizzat kendileri koymuşlardır. Ismet Paşa Hr. Ereğliden av- detlerinde Niğdeye de uğramışlar, şereflerine verilen bir çay ziyafe- tinden sonra hükümet dairelerini tarihi) yerleri, Belediyeyi (o ziyaret ve Bor'a hareket etmişlerdir. Başvekil Pş. bu seyahatleri esnasında Ulukış- layı da ziyaret etmişlerdir. Adliye Bakanı Bütün Hâkimlere Mektup Gönderdi Ankara 21 (Hususi) — Adi ye bakanı Şükrü Saraç oğlu Bey bütün hâkimlere ayrı ayrı birer mektupla bir kânünuevvelden iti- baren tatbik edilecek olan hâ- kimler kanununun tatbikine dair talimatnameyi göndermiştir. Bakan Bey: bu mektubunda diyor ki: “ Hâkimler sınıfının İstilzam ettirdiği meziyetleri haiz olan her arkadaş kanunun kendisine diği hakların mutlak surette elde edileceğini bilerek artık bugün ve yarın indi ve şahsi takdir ve mülâhazalarına değil, belki maddi ve manevi liyakat ve ka- biliyetlerinin verimine İstinat ede- cek ve bu vaziyetin temin eyle- diği bir vicdan huzuru içinde ça- lışmak imkânını bulacaktır. İşte kanunun tatbikinda ilk adım olarak gayret ve liyakatle- Başvekil Paşanın Soy Adları Ankaradan bildirildiğine göre Başvekil Paşa soy adı olarak “ İnönü , adını kabul etmişlerdir. Emniyet Müdürü Istanbul Emniyet müdürü Feh- mi Bey bir ay izin almıştır. Süncü şube Müdürlüğüne Emniyet Mü- fettişlerinden Ethem Bey getiril miştir. Matsuka Asılacak! Budapeşte, 20 (A.A.) — Bir çok defalar tren yollarını bozmak- tan suçlu olan Matsuka ölüm metli (faaliyetlerinizi en yüksek derecelere kadar eriştirme ve bu suretle de Gazi Ülkesinde lâyık bir adâlet #lküsünün bütün icaplarını temine (muvaffak olacağınızdan zerre kadar şüphe etmiyorum.,, Uzak Şark Pariste, Bir Muharrir Tara fından Konferans Verildi Paris, 20 (A.A) — Şarkta yaptığı seyahatten dönen Parlsuar gazelesinin baş muharrirlerinden biri “Uzak şark dramı, mevzuu etrafında Sorbon'da bir konferans vermiş, Japonyanın Mançurideki teknik (Oeserini ve (Sovyetlerin Asya topraklarında ittihaz ettik- leri tedbirleri anlatmıştır. 318 Yahudi Lehistandan çıkan ve 3 aydan- beri Akdenizde dolaştıkları halde hiçbir memlekete kabul edilme- yen 318 Yahudi Köstence yolu ile tekrar Lehistana gitmek üzere dün akşam limanımıza gelmişlerdir. Mübadil Bonoları Göoyrimübadiller bazı işlerinin halli ve bonoların kıymetlendiril- mesi için cemiyet idare heye- tinden Hüsnü ve Şahap Beyleri Ankaraya göndermektedirler. em, İSTER İNAN İSTER Bir yazıcı parçadır “Geç oldu amma temiz arkadaşın günlük olup olmadığım araştıracak komisyon toplandı ve ihtikâr deys bir nesne olmadığını kesip attı. Bizim de merak Yalnız Yemiş Beyoğlunda, Fatihte on beşe satılan elem bu snydiğım yerlerde kirk kuruşa satılırsa buna ne diyeceğiz? İSTER İNAN İSTER İNANMA! yazısından alınmış oldu... ettiğimiz bu idi. iskelesinde yirmi kuruşm satılan armut Köprüde “ve Kadıköyünde lanma yiyecek fi İstanbulda ibtikâr Şükürü anladık. | Kuruş bile "nda elli kuruşa, | ihtikâ; alsin, Yemiş, Balıkpazan, Fatih, Beyoğlu, Kadiköy çarşı- lığı nereye sokacağız?, Baldır (geçen sene) 44 liraya alınan antrasit bu #ene elli liraya, olun kömürünün £ Bursa pirincini 38 kuruşa satı değil, Balıkpazarile özde otuz fiat farkı var, ister ticaret olüuü, malların ucuzlamasıdır. Acuba ihtikâra “yoktur!,, deyen komisyon azası şu saydığım şeyleri satın almıyor muf, İNANMA! arındaki yüzde altmış, yetmiş sykıri- ıda hergün yükseliyor. ar... Toptan finti yirmi Halk fırkasını, | eyoğlu tereyağları ara- halkın — istediği bu : Bu pahalılığın adı ister i | ! ozun Kisasi “Hamsei Nergisi, Hikâyesinde (Olduğu Gibi pe herkes öz Türkçe okumiya çalışırken, öz Türkçe- Bu zamında yanıp den pek uzsk sözer'e yaz İmiş olan, “ Hsmaei Nergisi bat rlstmakgben pek tubaf bir şeydir. kabshat ben'e değil, geçen gün gezete'er'« ookuduğunuz, çocukta, havyor sendiğı içinde Smolensk'ten Po'onyaya gelen çocuktur. Bu çocuklu Hamssi Nergisi aras sındaki münssebeti o anlatmazdan önce, Hamsei Nergisinin ns olduğunu okuyucularıma bildirmem, belki, lâ- zmir, Çünkü bu kitabı ekuysbilmiş, hele manasını anhyabilmiş o olanlar ötedenberi pek az olduğu halde onun adını bile işitmiş olanlar gittik- çe azalmuktadır. Vakın ben de o kitab; - snlıya- mıyacağımı Önceden bildiğim için - hiç okumadım, Fakat gençliğimizde, bizim rahmetli (o edebiyat “ Hamsel Nergisi ,, min © Türkçeden ziyade Arapça ve Acemce söz- yazılmış, o yakma © açılmamış dolu bir kitap olduğunu onu bize şöyle yi hitrramak ve itiraf ederim ki» Faket bundaki hocamız sonra, — Hamsci nerkiği, her tarafına İnel ile, çiçekler şeklinde süsler iş- r İibasa benzer. O libası rkasına giyemez. Onun ii onun sau'atindeki güzelliği takdir İ edenler - müzelerdeki güzel göylere baktıkları gibi - hamsei nerkisinin gü- zelliğine hayran olurlsr. Gözellikten anlamıyan, arkalarına sadece bir aba giymek İstöyen çıplaklar ise hemsel nerklal yaramıyor diye onu beğenmezler.. Edebiyat hocasının o vekit bize söylemeys cesaret edemediği bir gey vardı, Bü da nerkisinin kesdi dilinde öz Türkçe ile gözel gürel yazarak maksadını herkese anlatmak varken, niçin Arapça, Acem. #le yazmış olması idi. Bunu sonradan, Hamsei Nerkisiyi okumuş ve manasını anlayabilmiş bir zate rastgeldiğim vakit öğrendim, Meğer Hamsel Nerkisi herkesi çeri ağasının bir sandık içinde götü- rülmesi hikâyesi imiş... » Yeniçeri ağalarından biri - hangisi olduğunu belki hamse yazar - kırda gezerken bir güzele âşık olur, yanar tutuşur. Adamları ağanın aşkına da- yanamıyarak giderler kızı anasından babandan isterler. Fakat kızın anası . zaten aç karlı Yeniçeri na kızı verm: ı olmazlar. Nihayet ağa da duramar, yanına »damlarını alarak gider, kızı bahçes sinden kaçırarak atının Üzerine alır ve kaçırır. Kizın anası babası giderler, Yeni- etini padişaha an- izar, ağadan hesap sormak Üzere onu huzuruna çağırlır. Halbuki ağa, muvaffakiyetinin keyfin- den içmeye oturmuş, kımıldamıyacak hale gelmiş. Padişaha, ağanın rahatsız olduğunu (söylerler, | gelemiyeceğini anlatmak isterler. Fakat padişah d ziyade kızar: — Bre, herifi sandık içine koyu” nuz da getiriniz.. diye emir verir. Hikâyenin üst tarafını söylemiye lüzum varmı? Bize lâzım olan tarafı buraya kadar. Bir gün Hamsei Nergisi öz Türkçeye tercüme edilir kâ- yenin üst tarafını merak edenler orada okuyabilirler. * Smolenskten © Polonyaya yar sandığı içinde seyahat eden çocukta sandığın çıktığı yerde bir Sovyet dilberi kaçırdı da cezasını görsün diye Obâkim huzuruna mı gönderiliyordu? Moskova Elçimiz Moskova, (A. A.) — Türkiye sefiri Vasıf Bey “Beyaz Rusyadaki hars ve iktisat eserlerini tetkik etmek üzere Minsk şehrine gek miştir.