27 Mayıs 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 11

Ankara, 28 (Hususi) — Bugün Mecliste yin Vekâleti teşkilâr kanun Yâyihası le) ala bütçesi ve İktısad Vekâleti bütçesi | Müzakere ve kabul edildi. Nafıa Vekâleti ee İĞ kanun lâyihasının müzaheresi 6- maş Ziya Gevher Etili Ankara İmar o rün icraatından şikâyet etti bu müdürlüğün lâğvedilerek vazife ve Nyetinin Nafıa Vekâleline devrolun- Sila istedi ve bunun için bir de takrir ga bdürrahman Naci Demirağ, Ziya Gev- #Yni fikirde bulunduğunu ve An- İmar Müdürlüğünün şehrin imarı hi ndan kendisinin de birçok zorluk- fasladığını söyledi. in hiç SONLA Söz alan Nafız Vekili. bu ve böy Kanun Iâyiham ile kabil olacağını aki le bir takrirle hemen oluverişinin Ziya ie am söyledi. er tekrar kürsüye geldi. Fik- Hinde, e e ar kürsüye geld mag İşin usul bakımından doğru in söylüyorlarsa takririmi geri Asıl in bu işin Nafıaya| in. Pakat ben bunun için de bir kanun | > hazırlıyarak obeyeti âliyenize Üzake, İlleri ri re kâfi > görüldü. Lâyihanın mad- Wnarak aynesi kabul edildi. Naha bütçesi tin çi sonra Nafıa Vekâleti bütçesi- başlandı. İlk sözü Ab- mmahman Naci Demirağ aldı. Divziği FR bahsetti Demir madeninin a: 8 ile sahillere bağlanmasını iste- açi bundan sonra bu madenler-) Ray, ifade edilecektir» dedi. hizie yı, PİN Antalya gerek Karade-| Yünden e Akdenizde Timansızlık yü- Ağımız, e Nİ birçok zayiatla karşılaş.) kında, rek insan ve gerek emtin ba-| 20 Akdeniz grımızm çok büyük olduğu- Birette ç, © ve Karadenizde muhakkak Tamamını ©» Yakm bir zamanda bir iltica | ği Büağeğ çok yerinde ola-| etin işlerinde bir Binin inin rolü decek A kibir) — Sizi meyuse ME akışı eden bahsedeceğim, diye- Mİ olar Şek | Sayer yalunun mütenh- Mizdeki yanış ei şirketin memleketi. b dı kötü işleri anlattı, Bu Palştığıy, e denberi bizim aleyhimizde bir gg, <d bizim 100 kuruşa yap- Si onların 250 kuruşa yaptığı” | yet devlet aleyhine bir dava aç” Ni irketi harekete getiren ada- Yahudisi olduğunu söy- ve milletin bu adamlara *n büyük yardımlara karşı *t ve mille; aleyhine | Türk *n bez Programımızda onları ar himaye ettiğimiz halde bizim aleyhimizde cephe alır- kadı dsima vi Şimdi bunların sıra-| —— Sirasıdır. fakat size ne burada, Feis var, siz ne karışıyo: Sevab verdi, Ve söz de , Ve sözlerine de- hükümetten, biran evvel mev- van yade rdenberi Çatalağında bir li. Pirag, İakat burada ma yapılsın, isin a m eli apıl diye bir dürlü karar R ue İncenin cevabı eyy Ri), Emin Sazakın mü. Vererek; -«Başkalarının ve MN bi vans taarruzu menetme- ave esi olduğunu söyliyerek: pa Mba müdafaadan uzak bulu- a e taarruzdan masın saylavın vazifesidir. de- Öten ton . e > iş, Sözlerine söyle devam etti: . diğer demokrat Türk pParlamento- ng Parlamı entolara örnek olacak bir Keş ikadaşın Yel miretle iz ee Yok demem. (Umumi bir tadi Si ami Bü gibi şahıslara karşı kümleri vardır. Şunun, 7 | müzakeresine başlandı. Bu “sırada Halil r. Bugün olmazsa yarın| önünde bunları bu hede bırakmak doğru İ mele evleri yapmak ne kadar iyi olur. E- teşkilâtı esasiye ka-| bunun haysiyet ve şerefile oynamağa hiç bir kimsenin hakkı yoktur. İktısat Vekâleti bütçesi Müteskiben İktısad Vekâleti teşkilâtı kanun lâyihası müzakere ve kabul edil İikten sonra İktısad Vekâleti bütçesinin Menteşe teşviki sanayi kanunundan isti- fade eden fabrikaların hasılat miktarın- ca, ithalât ve ihracatına dair rakamlara dayanarak izahatta bulundu. Bu suretle Cümhuriyet devrinde büyük istihsal ve istihlâk kaynağı kurulduğunu, Sümer-| bankın sanayi erbabına kredi temini için İaaliyete geçmesini istedi. Bu kredi me: bamdan mahrum olan birçok sanayi mü-| esseselerinin başka yerlerden kredi temi- ni için çok büyük müşkülâta rasladıkla- rını ilâve etti, Amele evleri Besim Atalay — İki ufak şey için bura ya geldim, diyerek göze başladı: «Sırtında yamalı yopganları ve göm- leklerile yalın ayak. başı kabak birçok köylüler yazın sahillere hicret ederler. Bunlar nerelerde yatarlar, ne yerler, ne içerler? Hergün sırtındaki yorganı ile bir takım insanların sokaklardan akın yap- tığını görüyoruz. Dost ve düşmanın gözü değildir. Bu adamlar için İstanbul, İzmir, | Ankara, Adana, Samsun gibi beş şehri- mizde gayet sade ve , basit on ğer bu sene zarfında İktsad o Vekilimiz bize proje getirirlerse çok memnun olu. ruz. Bunlar orta yayladan sağlam, dinç, kuvvetli gelirler. Fakat alil, hasta olarak | dönerler, Fabrikada, yapıda, tarlada ş- çimiz budur ve yalnız bir ekmek için ça- lışırlar. Medeniyet havası bu refahı yap- makla yaratılır dedi. Hatib sözüne devam etti: «Diğer bir mesele de ekmrk meselesidir. Bunlar bu büyük şehirde İirinci nevi ekmek yeme- #e mecbur ksa rorlar, Kel başa şimşir terek. Bu zavallılar icin, neden ikinci ne- vi ekmek çıkarmıyoruz. Onun işin 100 para, 100 paradır. Sayın Vekilimden bi» nu dz ayrıca rica ediyorum, dedi, (Bravo sesleri ve alkışlar). İktısad Vekilinin beyanatı Müteakiben kürsüye gelen İktısad Ve- kili hatiblerin mütalea ve tenkidlerine ce- vab vermiş ve hayat pahahlığı hakkında demiştir ki: — Hayat pahalılığı. halkın istihlâk et- tiği eşyaya ödediği paranın fazlalığı şek- linde ifade edilecek olursa burada İktısad Vekâletine taallük eden kısım, bilhassa ınal mamullerini ucuz ve sağlam olma- sı noktasında hülâsa edilebilir. Zor bir dava Sanayi mamullerinin ucuz olması, sağ- lam olması, milli fabrikaların maruf le rasyonel şekilde işlemesi ile olur. Bu milli sanayii kurmak kadar, belki on- dan daha zor bir davadır. Mil sanay rasyonel işletebilmek meselesi esas itiba- rile sanayi tesisatının iyice hesab edilmiş olarak kurulmuş olmasma, ham madde. lerin tedarikine, fiat ve nakil vasıtaları. nın temin edilmiş bulunmasına, fabrika- ların sarfedecekleri mahrukat maddele- rinin kezalik gerek fiat ve gerek nakil İ meselesinin temin edilmiş olmasına ve ni. ibayet fabrikaların istihsal edeceği mad- İdelerin de sevkedileceği pazarlara nakil masraflarının nazarı dikkate alınmış bu- unmasıa bağlıdır. Vekil, bundan sonra, tenkid ve temen- nilere ayrı ayrı cevablar vermiş, rakam- lar zikretmiştir. Meclis yarın saat onda müzakerelere devam edecektir. Folanda Kraliçesi Brükselden ayrıldı Brüksel, 26 (A-A.) — Holanda kraliçe- | si Wilhelmine bugün saat 11 de Belçika- dan ayrılmıştır. Kral Leopold kendisini istasyona kadar teşyi eylemiştir. An'renör kursu açılıyor (Başttrrafı 1 inci sayfada) Kurs leyli olacak ve tedrisat Kuleli as- İkeri lisesinde yapılacaktır. 26 Haziranda başlanacak olan kursa 50 kişi alınacaktır. Kursa orta tahsilini bitirmiş, askerliğini yapmış olanlar imtihanla girebilecekler. dir, Altı ay tahsilden sonra iyi derece ile muvaffak olanlara ayda 100, 20 ve 70 Hira ücret verilecektir, Bakalım şimdi ne buyuracaklar ? (Baştarafı 1 inci sayfada) Denizyolları kooperati yeti umumiye içtima, bizim iddiamızın , yoksa meclisi idarenin tekzibinin mi nuyor, İşte hakikat: Denizyolları kooperatifi umumi heyeti | toplantısı dün öğleden sonra Denizyolları İdaresinin Tophanedoki binasında yapıl” mıştır. Toplantıya Denizbank Umum Muhase- be Müdürü Fuad Musa riyaset etmiş ve kâtibliklere Sadullah ve Cemal seçildik- ten sonra, ruzname müzakeresine başlan. | mıştır. Ruznameye göre, evvelki toplantıda kooperatif hesabat ve muamelâtını tetkik etmek üzere ortaklar arasından seçilen beş kişilik bir heyetin buna sid raporu 0- kunmuştur, Tetkik heyeti bir sydanberi kooperatif muamelâtında yaptığı esaslı tetkikler sonunda uzun bir rapor hazırla- mış ve her fasıl Üzerinde zararların ne- den ileri geldiğini tesbit etmiştir. Bu heyetin verdiği rapora göre, koope- ratifin idare ve muhasebe işlerinde birçok idaresizlik, yolsuzluk ve ihmaller görül” müştür. Hevetin bilhassa üzerinde ehemmiyetle durduğu yolsuzluklar şunlardır: Kooperatif için İstanbul piyasasmda ya- wlan mübavaat mahdud bazı firmalara inhisar ettirilmis. bazı mallardan ihtivaç- tan çok fazla stok yanılmış ve bundan mütevellid para sıkıntısını gidermek icin 3! bin liralık stok mah terhin edilerek bonkadân faizle para. alınmış ve bu su. retle hem lüzumsuz yere 1217 Hrahk faiz verilmiş ve hem de terhin edilen malla- Tın muhafazası Icin 384 lira buzhane Gc- reti gibi füzuli masraf yapılmıstır. Avrıca Kocataş suvu kooperatife bü- vük bir zarar verdi$i halde, fabrika tek. rar kirslanarık mukavele temdid elon- Moe, karnerstif ieleri istenildi eihi ida. ra edilmis, Terivbank rüesarındın banle- min kanneratifi zarara snlrarsk hereket. wi sörülmüs ve kooperatif Tvakatelz el- lerde hrabirmetir Gene Kooperatifin muhasebe islerinde, özun tetkikler sonunda, yevmiye Öefte. rinde birçok noksanlıklar ve karısıklıklar görülmüs, defterikebir Kurşun Kalemle yazılmış, hesab Kartları muntazam tutul- manms, ortakların hesablerı karıştırılmış, kavıdlara mütesilk evrakı müsbieler mahsub #elerine hağlanmamıs ve bu mahsub #islerinde #alAhiyettarların İmza. İsrı görülememistir. Amhar ve mağaza defterlerile amhar Kartlarının ds pek gavri muntazam bir sekfida olduğu amla- sılmıs, defterikebirle Kasa defterine © hemmiyet verilmiverek fi defter arasın- da müvazene temin edilememiş, milesse. senin hayatt ehemmiveti olan kasa def- terleri çok Tübali bir sekilde tutulmus, bu yüzden hesablarda birok farklar hu- sule gelmis ve bunlar bir türlü tesbit olu- namamıstır. Füzuli ve tehlikeli olarak bazı mallar faizli paraya terhin edilmiş, ambarda mevcud mallar azamf fiat Üzerinden mali- vetlendirilmiş, Matları gayri mütehavefi ve lüzurmunda derhal tedariki mümkün olan mallardan Mizumsuz olarak fazla in dünkü he-| (Baştarafı 1 inci sayfada) üzere Parli programında bazı tadilâtı istihdaf eden teklifler hazırlanmıştır. Genbaşkurun da tasvibine Iktiran etmiş 0- lan bu tadilât, dünya hödisat ve hareketle- rini etüd yanımda, bilhassa büyük inklâ - den milli karaktere, yüzd ve millet ihtiyaç- larına dayanan ve Türk cemiyetini bu asrın insanlık âleminde hakkı olan yere süratle W- laştırıcı hükümleri ihtiva eden ve C. H. Par- #isinin kuruluşundanberi tekâmül ederek ta- ayyün etmiş bulunan programındaki rev -| cud esaslardan ancak bazılarının tatbika -| tına tanllük eylemekte ve şunlardan ibaret bulunmaktadır: Üçüncü kısım: Ziraat ve sınai, madenler, ormanlar, Ucaret, nafıa İşleri 1 — Eski programda ( yiral kredi mev prensipler daha yiyade vüsuh kesbetmesi ve genişlemesi için mevcud hükümlere yeni - den aşağıdakiler Nüve edilmiştir: Çiftşinin işletme sermayesi unsurlarını ta- mamlamak, zirai istihsali verimlendirmek ve iyileştirmek, çiftçiyi araziye ve zirai işlet - meye sahib kılmak ve ziral mahsullerin sü - rüm ve satışını kolaylaştırmak ve arttırmak zira! kredinin hedefidir). 2 — Müüyyen mevsimde muayyen mevzü- | Tu işlerle çalışıp yılının artan zamanlarım hem cemiyet ve hem kendisi için boş geçir -| meğe mahküm bulunan elleri bu iki maksad-| Ja faydalı kılmak noktasından elişleri ve kü çük san'aiar hakkmda da şu yeni hüküm eklenmiştir; iRlisleri ve küçük san'atlarımıza inkişaf imkiini verilmesine © ve halim mutad işleri| haricinde boş kalan vaktinin bü sahada kıy metlendirilmesine çalışacağız.) Yol ve imar 3 — Devletin nafıa işlerimde bilhassa yol ve imar kısımlarında gittikçe daha vüs'atli bir faaliyete geçilme İmkânları hâsıl olma ya başlıyacağından bu hususa da şu ilâve 6- dilmiştir: (Memleketi bağlayan iyi şose şebekeleri- ne kavosmak için ameli bir program tatbik olunaeaktır. Yol programında milli ekonomi Ye yurdun emniyet ve müdafaası düşünce « sine dikkat edilecektir. En ehemmiyetdi mer 'kezleri bağlıyan ana yollardan bir kısmının ve biyük köprülerin devletçe deruhde edil - mesi ve vilâyet yollarının ve mıntakavi ba - kımlardan sınıflandırması yolların iyi ge - $id verir hale korunmaları ve ber sınıf yo - Yun yapı ve daimi tamirleri, yol işlerinin ana prensipleridir. Devlet yapılarında, şehirel - lik işlerinde teknik ve plânlı esaslarla çalışı- lacaktır.) Beşinci kısım: Milli talim ve terbiye 4 — Türk dilinde yapılacak tetkikat ve el- de edilen neticelerin tatbikatının verimli ve süratli olabilmesi için şu hüküm Hüve edil - miştir: (Türk dilinin mihileşmesi hareketinde el- de edilen neticelere bütün flim ve tedris mü- nunda kooperat suz bir Şekilde tedviri yüzünden eski bi- lânçoda gösterildiği gibi 11 bir lira deği, 12 bin küsur liralık bır zararın husule geldiği, kooperatifin çok bozuk bir halde bulunan muhasebe işlerinin vakit geçiril meksizin ıslah edilmesi icab ettiği, koo- peratife birçok zarar veren Kocataş suyu işinin behemehal elden çıkarılması lâzım bımizın nasbınazar ettiği esasları ihtiya & -(K 2 Mens SON POSTA Sayfa 1 Nafıa ve iktısad bütçeleri Partı programında yapılması teklif edilen tadilât nu z olacaktır.) Köylünün okutulması için Normal We tahsiiin tatbi köylünün daha abilmesini temin bu husurta mevord hüküm aşağıdaki şekild için tadi) ve imkâl edilmiştir: (Öğretmen gönderilmesine imkân olmu yan köylerin öğretim ve iyitim işlerinde köy iüye rehberlik elmek Üzere köy öğretmen » leri işti edilir. Bu tip köy okullarında tahshin daha olgun yaşta başlaması, arasığ devam etmesi ve devletçe askerlik borcu gibi bir sıkılıkla takib odilmesi gerektir. Az 2 — fustu birkaç köyü okutacak normal tik okul larla ayrı tipteki köy okulları için ameli yele dan pansiyonlar kurdurulur ve kurulur), Üniversite ve yüksek mektebler 6 — Programın ayni fasıldaki Üniversiş ve yüksek mektebilere ald olan hükmü dah ziyade tasrih edilerek bu husustaki esasla aşağıdaki şekilde lesbit edilmiştir: (Üniversite ve yüksek okullarımız kendi » lerinden beklenen ilim ve İhtisas elemanlari yetiştirmek, memleket dahilinde ilmi hare « ketlere destek ve kayrak olmak Üzere mrs kemmelleştirilerektir. Üniversite ve yük W sek okullarımızın adedini arttırmak ve bum Tarı Maarif Vekâleti idaresinde topismak #8 rindeyiz.) Türk lügati 7 — Neşriyat, kütübhane ve okuma Ode leri hakkındaki maddeye şu hüküm eklens miştir (BUkassa bir Türk Hgati ve ansiklopedi « İ sini biran ertel vücuda getirmek başlıeâ © melimizdir.) 8 — Ker hallemizın kültürel seviyesini yükseltmekteki çalışmaları süratle şümullen. dirmek için nüfus, vesait ve eleman nokta « sında Halkevleri açılamıyan yerlerde bunun Yarifesini dnha smeli ve küçük mikyasta ya» pabilmek için halk odaları teşkilâtı vücude getirilmesi düşünülmüş ve programa fikra halinde eklenmiştir. Yedinci kısım 9 — Amme hizmetleri gören hayır cemi « yetlerinin satlerinin -daba verimli olmas ve yardun o mevawlardaki fhtiyaçlarının bu vasıtalarla. daha verimli ve plânlı olarak Kar #ilanması için bu cemiyetlerin kendi husus nizam ve kaldelerinin üstünde devletçe mü- rakabe esasi fuydalı görülmüş ve aşağıdakl <oadde İüve edilmiştir: (Amme hirmeti gören hayır cemiyetleri « nin ve bilhassa bunlardan umumi, hususi ve belediye büterlerinden yardım görerleriniğ devletçe hususi bir murakabeye tâbi tartale malarına ehemmiyet verilecektir. 10 — Cemiyetlerimizdeki maddeye de (rej- yonal fikirleri koruma ve yayma ve amıf mü» cadeleM uyandırma maksadları ile cemiyefi kurulamıyacaktır) diye yeni bir hüküm fiğ. ve edilmistir. meclisinden zararın tazmini talebinde bir lunulmuştur münakaşalırdan Sonra, ile mürakıbların yeni ses re meclisi tarafından vaziyeii ik edilip mes'ul ve gayri mes'ul vazk yetleti tesbit olununcaya kadar tebriya geldiği bildirilmiş ve 939 yılında iyi idare edildiği takdirde çok verimli neticeler el- de edilmesi mümkün olan bu müesseseye, icab ederse Muhabere ve Münakale Ve- kili Ali Çetinkayanın himayelerinin rica edilmesi mütaleasında bulunmuştur. Heyet raporu okunduktan sonra ortak- lardan bazıları söz almışlar ve bu açık rapor karşısında şükranlarını bildirdik- ten sonra vazifeleri kontrol olan ve her stok yapılmış ve bu yüzden hayli sarar|ay 150 ücret alan mürakıbların hesabla husule gelmistir. alâkadar olmadıklarını, kooperatif me- Avnen bilâneode 52 bin küsur Tiralık |mur ve müstahdemleri tarafından mal $3- hir hesab Denizbanka ski olsrak gösteril | hibi vaziyetinde olan ortakların müraca- diği halde, bunun mülga Denizyollarmı!atlarında barid ve dürüşt muamele edil- eid olduğu anlaşılmıştır. Köcneratif me-İdiğini, bazı kimselere istihkaklarından murlarından bazılarına fazla kredi veril- | çok fazla kredi verildiğini, ortaklara mal Mis, Kooneratif memurlarından bazıları. | alırken müşkül çıkarıldığını bu yüz- nın zimmetinde görülen paralar tahsil e-İden bir kısım ortakların istifa etmek iste- dilmemis ve 4 bin Tirahık bir meblâöm ki. | diklerini söylemişler ve idare o meclisile min zimmetinde bulunduğu anlssılama- | murakıblara vazifelerini yapmadıkların- mıstır, Bazı kimselerdeki alacıklar uzun idan teessüflerini bildirmişlerdir. müddet takib ve tahsil edilmemiş, bilân. Gene ortaklardan birisi kooperatifi ida- co tanziminde birçok hususat nazarı dik-|re edenlerin liyakat ve hüsnüniyetlerir- kate alımmamıs, bazı hesablar mükerrerden şüphe edildiğini bildirmiştir. olarak #österilmi, banka ie kooperatif Ortakların bu mütaleaları heyeti umu. arasındaki hesablar karışık tutulmuş, ti-| miyede alkışlar ve bravo seslerile karşı cari hesablarda bir kimseye iki yerde he-| lanmıştır. sab acılmış, 30 bin liralık sabit bir kre. Bundan sonra tetkik heyetinin raporu dive faiz verilmiş, ve zaruret olmadığı | kabul edilerek bilânço tasdik olunmuş ve halde yüksek maaşla fazla memur alm-|ruznamenin üçüne maddesine geçilmiş- mıs, memur maaşları 937 yılma nazaran | tir. Eski idare meclisinin ibrası hususuna 3788 Tira fazlalaştırılmış. Kocataş fabri.|temas eden rumamenin bu maddesi ü20- kasında birçok ihmaller yüzünden şişe ve | rinde birçok münakeşalar olmuştur. Bu |lemiştir. tesisat metruk, vaziyette bırakılmış, 7000 | sırada riyaset makamına bir takrir veri- liralık şişe, kap vesnire zayi edilmiş, odun | lerek yolsuzlukların 928 yılı içinde iki) Künü taşıyanlar, bu memleketi kendisini satışları hesab harici bırakılmıştır. defa değişen idare meclislerinden hangi-? edilmiyerek bu işin 989 yılı umumi heyet toplantımna bırakılmasına karar veril” miştir, Bundan sonra 938 yılına aid 12 bin kü. sur liralık zararm 13 bin liralık ihtiya âkçesinden tenzili muvafık görülmüş ve yeni idare meclisi intihabına geçilmiştir. İntihab esnasında da hayli münakaşa» lar olmuş, neticede idare meclisi asli aza. lıklarına Denizbank muhasebecisi Baha Değer, Ankara vapuru süvarisi Süreyya Gürsu, Denizbank kamara servisi âmirl Fethi Atalık, fen dairesi muamelât şefi Sadi 'Tengizman ve Said Salâhattin, yedeği azalıklara Savarona yatı süvarisi Sakd Özege, Denizbank Muhasebe Müdür Mus avini Abdullah, mürakıblıklara o Cemal Kalafatoğlu, Mecdi Peker ve Reşad seçil mişlerdir. i Çemberlaynin yeni bir nutku Edimbourg. 26 (AA) — Çemberlayn İskoçya kiliseleri umumi heyet toplantı. sında söylediği nutukta demiştir ki: «Ötedenberi şarfettiğim bütün gayrete ler yalnız sulbü pamuk ipliği ile bağh tte mağı değil bugün milyonlarca insanın yüreklerini ezen harb tehlikesi korkusu- nu ve emniyetisizliğin izalesini istihdaf Eye Bizim gibi buğün ağır mes'uliyetler yü», müdafaa için silâhlandırmalan bazka bir Hesabatı tetkik heyeti raporunun 60-'sinin zamanında olduğunun tayin edilin.| Şâre göremiyoruz.»