14 Mart 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5
SS 4.3. .07 TAN Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI Ahmet Emin YALMAN LAN'm hedefi: Haberde, fi e, her şeyde temiz, di İ samimi olmak, kariin Bazetesi olmıya çalışmaktır. Sunu GUNUN MESELELERİ Aİ Ni Bugünün bayramı ha, Gin İstanbulda büyük bayram te Pazeilerimiz Yeğilköyde gös. ta, duşları yapacak," paraşlitlerle Tyürelerden atlıyacaklar, Bütün memleketler, halkı tayya. > Ve tayyareciliğe karşı tsmdır. İcin bu nümayişlere büyük e miyet veriyorlar, Bilhassa Sov. Usyadla rarecilik halkım en eli ve en heyecanlı sporu fali: | Selmiştir. Gençler içinde tayyare- binmesini, paraşütle atlanmasını İyen yok gibidir. le de Hava Kurumu halka © ve sa gençliğe tayyareyi sevdir. 4, > İivvareciliği öğretmek İçin şim- sonra mühim teşebbüslere giri. ii tir. Biz de diğer milletler gibi nlarda dolaşan, paraşüitlerle atlı- bir nesil yetiştirmeliyiz. Kanun niçin yapılır? ee belediye kanununu tetkik edi. iç ün. Kanında belediyenin vazife- Kösteren bir fasıl var, Merak P madde madde okudum. Ve gör. ki İstanbulda bu maddelerin pek tatbik edilmemektedir. < Yakit düşündüm. Ve kendi ken- 8 sordum: Kanun niçin yapılır? anının tatbik edilememesi iki ya, Pion olabilir: Biri kanının ha m uymaması, diğeri tatbika me Nr olanların kanunu ihmal etrneleri, İye kanunu hayata uygun olm. bir kanım değil, Belediyeye ytük- İZİ vazifeler tir “beldiyenim, ka. dü Tara Isletiir. Yiyecek ve içeceklerin e ve sıhhi ölması, hamam ve 0. iy rİn sıhhi ve temiz olması vesa- Bibi, e halde kanunu tatbika menmir 0. arm daha dikkatli bulunmaları Mevrmu üzerinde durmak Hizm. alk kanıma risyet etmezse hak. ppla derhal cezai hükümler verilir. e“ kanunu tatbika memür olanlar Yazifelerini ihmal ederlerse onjara Yapılır, bilmiyorum. ta zetemizin ikindi sayfasmda ts - m sokaklarındaki pisliği gösterir yesim göreceksiniz. Bu çöple halktan biri sokağa atsn derhal landırtmak Tizmm gelir. Fakat © İhmal yüzünden çöpler sokakla. 4, Yayılmış bulunuyor. Bundan “tayı kimi mes'ul edeceğiz? Bizce kanımı tatbik ile muvazzaf | klar kanımu ihmal etmeleri, hal-! kanunsuzluk yapmasmdan daha Mühimdir. Ve buna da bir coza ver. Mek Trandır. Bu, bir alışma Meselesidir. "an, bir müddetten beri yeni evle. irin en men'ut anlarmı fotoğraf, kalbi ederek neşre çalışıyor. Fa- * çıkan resimlere dikkat etmisse- Kürmüşsiintizdür ki, resimlerini liva razı olanların çoğu Yahu. ». 9 Hiristiyan çiftlerdir. "Türkler “sim aldırmaktan çekiniyor, ve xa - e resimlerinin neşrine müsa, Me etmiyorlar, a di ve H Bu mücadelenin çetinliği bilhassa cihan iktımadiyatı şartlarınm!bugün- kü müsaadesizliğinden ileri gelecek- tir. Çünkü cihan iktesadiyatı bir çok bakımlarından şimdi bir inkişaf için- dedir. Son yıllarım en malim hâdise: ve 1929 un son aylarında “bağlı cihan iktısadi buhranı son birkaç ay. danberi tamamile istikametini değip- tirmiş ve âdetz BUHRAN İÇİNDE BİR İKTİSADİ İNKİŞAF, yahut bir IBUHRAN PROSPERİTESİ başla- imıştar. Öyle ki, bir çoklari hattâ ci. han buhranı artık bitmistir bile de- mektedir. iban buhranı bitti mi? Buns müsbet cevap vermek hafiflik olur. Bizce, buhran bitmemiş, fakat mahiyet ve Istikametini kısmen de giştitmiştir. Çünkü son çihan buhra- nı yalnız bir fiyatlar düşüşünden i- İbaret basit bir iktısadi hâdise olmak- İtan çök uzaktı. Çünkü bu buhran her taraftan cemiyetin yalnız ekonomik değil, politik ve sosyal bütün mües- seselerini sarmış bir iktısat buhra- nından ziyade bir rejim ve bünye (Strüktür) buhranı halini almıştı. Bi naenaleyh bu kadar büyük bir sar- sıntınım, yalnız fiatlerin yükselmesi- le tesirlerinin ortadan kalkacağını iddia etmek abes ve acele bir hareket ole alkid haha siri hitmis tir diyenlerin şimdilik en'canlı deli” leri benüz, bu fiyat kalkınmalarından ve bazı piyasalar arasındaki şümullü para anlaşmalarından ibarettir. Fakat buhrânm bittiğini iddia et- mek ne kadar acele bir hareket olur- sa buhran içinde bir iktisadi inkişa - fın başladığını görmek te “o kadar İhâdiseleri inkâr etmek olur, 923 son aylarında başlıyan ci- han buhranı en hâd ve en kekin seyrini 1982 — 83 de vermiş- tir. 1933 de Almanyada faşizmin te- essüsü ile orada başlıyan silâhlanma hareketi, Almanyada, daha”sonra İ- talyanm askeri maceralar peşindeki “Buhran devletçiliği,, İtalyada buh- rana karşı bir takım mukavemet mlünhanilerinin doğmasma sebep ol- müş, Amerika buhran rejimine inti- ükümletimizin Hayatı ucuzlatma şiarları, cihan iktrsadiyatı. ın bü bakımdan en karışık şartlar gösterdiği bir zaman- da ortaya atılmış bulunmaktadır. Binaenaleyh Türkiyede hayatı ucuzlatma işi şimdi bir taraftan cihan iktısadiyatının, mütemadi. yen hayatın pahalrlaşması istikametinde gelişen şartlarma karşı koymak, diğer taraftan da memleket dahilinde hayatı pahalılaş. tıran âmillerin tesirlerini azaltmak suretile iki taraflı çetin bir mücadele şeklinde yürümek mecburiyetindedir. Geçim genisligi Hayat pahalılığı Son zamanlarda hız alan silâh- lanma faaliyeti doğurmaktadır. pahalılığına tedbirlerini A NN N İNNİ NK A EYETE Şevket Süreyya Aydemi Ni ; ; ; Ni lelerile, bir taraftan iş ve sermaye arasında meydana getirdiği ahenk, diğer taraftan devlet kredileri say sinde elverişli bir iç piyasa yaratarak içtimai bir karışıklıktan kendini kur» tarmıştar. 1 e bilhassa 1936 da İse iş ta- mamile değişmiş ve bir çok sahalar. da fiyat sukutları yalnız durmakla kalmamış, bilâkis süratli bir yükse- liş görlinmeğe başlamış ve bu suret- le buhran içindeki memleketlerin, ya. ni altıda dördünün talihi ve mukad. deratı tamamile başka bir istikamet Başlıca kerp sanayii ham Yüksek ocak koku ton ve (Şilin) 1934 sonu 20/0 1935 sonu 22'0 1936 sonu 24/6 1937 şubat sonu 26 (26/2/1937) sçiasa ham > i LA görülen bu yük elişleri harcıilem en mühimi “hem Kauçuk Libresi (Pens) 1934 sonu 1935 sonu 1936 sonu 1937 sonu (2672/937) Bilhassa pamuk ve yün ham mad- deleri üstündeki fiyat yükselişleri karakteristiktir. Çünkü bu iki mad- de cihan buhranından en ziyade mu: tazarrır olan İki maddedir. Pamuk İ- le yün syni zamanda harcıâlem istih- lâk maddeleridir ve bilhassa kütleler tarafından istihlâk olunurlar. (Bu yal 6 6 10, 10, 8 16 4 ? 9 / 7; LU r İbblb lnb RR eee ei almıştır. eni fiyat yükselişlerinin en baş sebebi silâhlanmalardır. Binaenaleyh her zaman buhrandan kurtulmak için bir çıkış noktası bu- lan cihan iktisadiyatı, bu defa bu çi- kış noktasını harp sanayiinde bul- muştur. Binaenaleyh ilk ve mühim yükselişler harp sanayiinin ham mad delerinde görülmüştür. Meselâ aşağıdaki rakamları göre- lim: maddelerinde fiyot seyri Ham dee oOÇubuk dee (Ham pet- mir ton mir Çent rol varili ve şilin olarak (dolar) 180 185 205 2,20 0,94 094 104 1,16 maddelerde 4& nyni şekilde gi Meselâ aşağıdaki rakamları edelim: Yün (İngi Libresi (Pens) Pamuk (miyı Libresi (Pens) 7.21 619 7,10 7,41 22 24 30 31 manda halkta bir alım tışının da bir taraftan âl labilir, H ârp sanayii ham maddelerile harerâlem maddelerden sonra nihayet gıda maddelerinde de mun tazam bir fiyat yükselişinin şahidi olmaktayız, Meselâ en mühim İki zı- biliyeti ar- eti sayı .karşı tacil etmelidi hayat pahalılığı Türkiye hayat müccdele Arpa (vinipeg) Buşeli. (Çent) Aas Nİ 1937 Şubat (26/2/937) Bu fiyat yükselişlerini hemen her maddede ve dolayısile müşahade et-| mek kabildir. Fakat son zamanda bü yat yükselişlerine muvazi yeni bir hareket obaşlanıştır. O da grev- lerdir. Bu grev memleketlerinin başmda Fransa, İngiltere ve Ameri- ka gelir. Şimdi her tarafta sindika- ier, artan fiyatlarm doğurduğü ha - yat pahalılığına iarşı koymak için yevmiyelerin artması o mlicadelesine girişmişler, bu da son ayların meşhur grevlerini doğurmuştur F -ansada halk cephesi bu grev- lere müzahir olmakta, Ruz. velt bu grevlere karşı vaziyet almak ve İngilterede de hlikümet 'bunlara maşat etmek mecburiyetinde kal- maktadır. Şu halde grevei memleket. lerde ücretlerile yaşıyanlar yeni pa - halılanma hareketine bu suretle inti. bak etmektedirler. Fakat bir taraf- tan harp sanayiinin, harp toklarmın ve silâhlanmanın fiatleri yükseltmesi diğer taraftan da baslıra memleket- iyelerin artması dünyada| yeni bir hayat pahalılığı hareketine sebep olacaktır. Hattâ bu hareket başlamıştır. Türkiye bile bunun hari- cinde kalamamaktadır. Son zamanlar da cam ve züccaciye sanayiinde, sel. lüloz ve kâğıt sanayiinde, iplik fiyat larda, bu petrol ve benzin, de. mir ve eelikteki fiyat yükselişleri da- ha şimdiden memleketimizde de ken. dini göstermiş ve bu suretle bu mad. delerin dahili fiyatları da artarak ha yat nisbi pahalılaşmıştır. Vakıi bu pahallaşma nisbeti henüz az mahsüs tur. Çünkü hayat pahalılığı istatistik lerimizde rol oynıyan rakkamlar bu pahalrlasmayı hemen aksettirecek gekilde değildir Maamefih ne kadar lerde ye meselelerini hal iç bir ademi midahale komitesinin teş- kilini teklif etti, le komitesi ilk defa ii bak ederek Ruzveltin cöbri midaha- itibarla: bunlardaki yükseliş ayni za- Taİ gıda maddesini alalım: hafif de olsa pahalrlaşma temayülü Günün meseleleri küçük bir imtihan Aşağıya günün muhtelif meselelerine ait bir takım sunller tertip edilmiş ve her sual için de beş muhtemel cevap dercolunmuştur. Siz.bu cevapların doğru olanlarını ayıracak ve onun numarasını cetveldeki yerine koyacak. sınız. Cevaplarm doğruları yarınki müshamızda çıkacaktır. , Bu küçük imtihânm gayesi, okuyuculara fay- dalı bir eğlence temin etmektir. Okuyucu bu su- allerin cevaplarını ararken hem bilgisini kon. trol etmek, İtem de gecen hâdiseleri bir dahs hatırlamak İmkânmı bulacaktır. Avrupa ve Amerika gazete ve N rmda herkesin, ve her smı- ig sup kadm ve erkeğin her çe. Tesimleri çikar. Hattâ istasven JA biribirlerini karşılıyan karıko- Ya öpüsürken almmış resimleri biy veşredilir. Hattâ size daha gari, İ Söyliyetim, İngiltere Maliye Na- 37 Yeni çekilen bir fihmde rol almı. 4 bile razı olmustur. Bu, bir alışkanlık meselesidir. Ev- me, ek ayıp bir şey değildir ki, ga. ud İnsan için hayatımın en mes'- ANI sayılabilecek bu hâdisenin mes. Şile mahzur olrum. Evlenme ve dü: yy haberleri gazetelerde çikmiyor ti Yeni evliler gazetede resimleri, Sikmasmdn bir mahzur görüyor. Mi O halde resimlerinin neşrinde en mahzur görüyorlar. üç “dik a, bu bir aim meselesi.| MEMLEKET MESELELERİ 1 — Maarif Vekili (1) Saracoğlu Şükrü, (2) Nafi Atuf, (8) Saffet Arıkan, (4) Abidin Öz men, (5) Hikmettir. 2 — Dahiliye Vekili Şiikrü Kaya geçen hafta (1) Şark vilâyetlerini dolaştı, (2) Adanaya git. ti, (8) Cenup hudadunu teftiş etti, (4) İzmirde idi, (5) Ankarada idi 3 — Cenevrede Hatay milzakereleri (1) bit. miştir, (2) Fransızlar müzakereden çekilmiştir, (3) Bizim tekliflerimiz kabul edilmistir. ©) müzakere akim kalmıştır, (5) müzakere devam etmektedir. 4 — Almanlarla olan ticari münasebetimiz (1) iyidir, (2) inkrtaa uğramıztır, (3) yeni mü- zakerelere yol açmıştır, (4) İyiliğe yüz tutmuş. tur, (5) bozuktur. w İzmirden, (4) Bursadan, (5) bir çok yerlerin tayyare fi- loları gelmiştir. DÜNYA MESELELERİ 1 — Von Ribentrop Almanyanm (1) Hariciye Nazırıdır, (2) Viyana sefiridir, (3) Hava Nazı. rıdır, (4) Londra setiridir, (5) Roma sefiridir. ? — Italyan General Graziani Habeşistanda bir bomba ile yaralanmıştır: Graziani (1) İtal. yanın erkân: harbiye relsidir, (2) Habeş ordu. ları kumandanıdır, (3) Habeş valisidir, (4) Trablus valisidir, (5) İtalya Harbiye Nazırıdır. 3 — ispanyada General Miaja, Madrit cephe. sine gitmiştir; General Misja (1) Maârit cephe. si kumandanıdır, (2) bilkümet orduları başku. mandanıdır, (3) Madrit hükümeti Harbiye Na. Doğru Cevap Listesi Dünya meseleleri için aereseerenesezez USEN- kazanılan üzerinde zırıdır, (4) Asilerin Madrit cephesi kumandanı. dır, (5) Madrit valisidir. 4 — Mussolini Garp Tarablusuna gitmiştir. Garp Tarablus (1) Asyadadır, (2) Avrupada. dır, (3) Akdeniz sahilindedir, (4) Mısra kom. şudur, (5) Afrikadadır. 5 — Sovyet Rusyada Ordjoniktdze büyük me. rasimle defnedilmiştir: Ordionikldze o Sovyet Rusya (1) dahiliye komiseridir, (2) münakalât komiseridir, (8) ağır sanayi komiseridir, (4) parti sekreter muaviniği:, (5) küçlük sanayi ko- miseridir, FİKİR MESELELERİ 1 — Şehir Tiyatrosu Umit piyesini oynamak. tadır: Umit (1) Terelime bir eserdir, (2) Halit Fahri Beyin eseridir, (3) Ertuğrul Muhsin tara. fından tercüme edilmiştir, (4) Galip tarafım. dan adapte edilmiştir, (5) bir çocuk piyesidir. 2 — Varlık mecmuasınm (87) İnel numarası çıkmıştır. Varlık (1) İstanbulda çıkar. (2) An. | karada çıkar, (3) İzmirde çıkar, (4) bir fikir mecmnasıdır, (5) bir sinema mecmuasıdır, 8 — Bu hafta “Sinekli Bakkal, isminde bir roman çıkmıştır. Sinekli Bakkalm müellifi, (1) Ruşen Eşreftir, (2) Yakup Kadridir. (3) Reşat Nuridir, (4) Mahmut Yesaridir, (5) Halide E- diptir. 4 — Bedis Muvahhit (1) sahne artistidir, (2) muharrirdir. (3) bikâyecidir. (4) gazetecidir. (5) kadm terzisidir. 5 — Türkiyede lise muallimi olmak için (1) ilk mektep (2) orta mektep (3) lise (4) yilksek mektep mezunu olmak (5) hususi tahsil gör. Günün Fıkrası; Ademi Müdahale Komitesinin 9 Aylık Hayatı 3 Ağustos 1936 — Fransa İspanya diğer devletlere 9 Eyidi 936 — Ademi müdaha- ima etti. Eğer o Alman. asker ve mü himmat göndermekte devam edecek. lerse, Moskova ademi müdahale ko- misyonundan çekileceğini bildirdi. 30 Teşrinlevvel — Portekiz hü- kümeti, General Frankoyu İspanyol devletinin resmi reisi olarak kabul etti, 19 Teşrinisani — İtalya ve Alman. ya “Bürgos,, hükümetini tanıdılar, 4 Künunvevvel — İngiliz o Hari. diye Vekâleti, ademi miidahale | ko- mitesinin sahilleri kontrol | teklifini 8 Teşrinleyvel — ya ,İtalya, Frank | bildirdi. 10 Kânunuevvel — Londra ve Pa. ris iki moktal nazarda birleştiler: 1 — Bütün devletlerin doğrudan doğ- ruya veya bilvasıta müdahalelerini kesmek. 2 — Muhasameyi durdur. mak için müşterek hareket, 13 Künunuevvel — Portekiz, Fran, sız ve İngiliz teklifini reddetti, Künunuevvel — Londra ve Pa- risin İspanyaya gönüllü gönderme « mek hususunda verdikleri kararlar alâkadar devletlere bildirildi. 8 Kânunusani — İtalya ve Alman. ya cevap verdiler, Almanya, . İspan- yada bulunan diğer devletlere alt gö- nüllülerin çekilmesini istedi. 19 Kümunusani — Fransa Hariciye Narırı Delbos gönüllü gitmesini me. neden kanım projesini Millet Meclisi» ne verdi, 6 Şubat — Sovyet Rusya kontrol işine istiraki teklif etti, 10 Şubat — İtalya, Sovyet Rusva- nm İspanyol sahillerini kontrolüne itiraz etti. VU Şubat — Portekiz, hudutlarında her nevi beynelmilel kontrolü (red, detti. 15 Şubat — Malaganm sukutun- dan sonra Lonüra nihayet gönüllüle- rin İspanyaya gönderilmesinin kat”, iyyen menine karar verdi. Memnui- yet 20 Şubattan İtibaren mer'idir, | Kontrol plânı 6 Martta tatbik edile. cek, 19 Şubat — Portekiz prensip ola- rak hudutlarınm İngiliz “müşahit. leri,, tarafından kontrolünü kabul etti, 1 Mart — Ademi müdahale kon trolünün 6 Martta başlıyacağına mu. hakkak nazarile “bakılabilir. Fakat tali komitenin tonlantısmda milhim noktal nazar ihtilâfları çılkmıstır. Komite Reisi Lord Pilmot Malıza havalisinin İtalva yerine İngiliz filo- su tarafında kontrolünü istemiş, İtal, va ve Almanva murahhasları buna itiraz etmislerdir. 2 Mart — Kard Pilmot İspanyada. ki bütün gönüllülerin geri eağrilma. smı teklif etmis. İtalya ve Almanya murahhasları ihtirazi kayıtlar koy. muşlardır, Tlerseyden evvel harieteki İspanya altınları meselesinin hallini istemişlerdir. Ölme, eseğim, « Yaz gelir yırlar, etmenler vesilleni ma pliskliller gihi serr lanır, büyür, semizlersin. İspanvavı erk yerine koymvo- rum, His! Fakat Nasrettin Hoca bu hayat tariheesini okusavdı, eseği, sen de ot. İ ne yaptığı nasihat' hafrrivacaktı. ADSIZ YAZICI ——— yine görülmektedir. Türkiyede hayat pahalılığı vasa- #isi (kâğıt paraya göre) 935 sonu 957 936 sonu 964 Şu hale nazaran acaba hayat paha- ulaşacak mı? Bu süalin cevabı şudur: — Cihanda hayat pahalı İ cadele tedbirlerini tecil etmelidir. Balkesirde İmar Faaliyeti Balıkesir — Şehrimizin batı tara» tmdaki Medine bayırmın bir çam kö. İrusu haline getirilmesi için faaliyet devam ediyor . Vali, konağı, şehir klübü ve Halk. evi binalarmın etrafı istimlâk edile, j rek açılacak ve burasi bir ada halin- mek Bâzımdır. de ortava crkacaktır
