July 6, 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

6.717.909 6 Temmüz 939 i TAN | ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 1400 Kr. Oo 1 8ene © 2809 Kr. no » say wo “ ” say sw. " 1 » rAy sw » | arası posta ittihadına d l olmayan memleketler için mbore bedeli müddet sırasiyle 30, 16, 9, adır, Aböne bedeli peşindir. | | değiştirmek 25 plara 10 k ALL İNAN . Mebuslarımızı Bile Huduttan Çeviriyorlar Ürk . Fransiz o anlaşmatından sonra İtalyanlar artık ölcü - süz konuşmağa ve ölçüsüz işler yap- mağa başladılar. İtalyan matbuatının Fransa ve Türkiyeye hücumlarını tabii bulu - yoruz, Arap memleketlerini aleyhi-| mize tahrik etmek istemelerini bile İzah mümkündür, Propagandayı ü - güncü bir harp silâhı olarak kulla - nan totaliter devletlerin Hatay me selesini bir propaganda mevzuu ola. rak işlemelerinde fevkalâde bir hal yoktur, Hattâ, ba husumetlerini, emper » Yalist maksatlarını açıktan açığa ilân €tme derecesine (o varmalarını da| anlıyoruz. Fakat hentiz siyasi ve iktisadi münasebetlerimiz normal bir şekil. de devam ederken, elinde diplomatik Pasaport bulunan bir mebusumuzu huduttan içeri koymazlarsa, bunun Üzerinde durmak hakkımızdır. Memleketimizde bir çok İtalyan vardır. Hergtin de © memleketimize bir çok İtalyan gelmektedir. Bunla - tin gelip burada oturmalarına mu - halefet etmek aklımızdan bile geç - memiştir, Çünkü Türk - İngiliz ve Türk . Fransız anlaşması, Türkiye - nin İtalyaya karşı hudutlarını kapa- sebetlerini kesmesi demek değildir. Nitekim bu totaliter devletler Sovyet Rusya, İngiltere veya Fransa ile de münasebetlerini kesmemişlerdir. O halde bir Türk mebusunu huduttan şevirmek ne demektir? İtalyanların bu hareketi en ba - sit diplomasi adabina muhaliftir. Ve hükümetimizin İâzım gelen teşebbüs. lerde bulunacağına şüphemiz yoktur. # İstanbulun İmarına Mâni Olan Kuvvet İstanbulu imar etmek isleyen her adamın karşısına çıkan © gayri mesul fakat kararları kati ve değiş. mez bir kuvvet var: Asârı âtikayı koruma teşekkülü, Bu heyetin nazarında İstanbulun her binası, her sokağı, her taşı va ösa. Pi atikadandır, ya tarihi kıymeti haiz dir, yahut yadı tarihisi olan bir şey. dir. Yol açmak istersiniz, yol üze - rinde bir çeşmeye tesadüf edilir, a. sari âtikadandır, derler, Yiktırmaz. lar. Belki de hiç bir kıymeti olm - an küçücük bir çeşme yolunuzu tı. kar. Bir yeri imar etmek İstersiniz, oradaki falân binada falan paşa o. tarmüştu, derler, Hareketinize mü - ni olurlar. Sehir içinde kımıldama. MER, İŞ yapmanıza imkân yoktur, Bu Yüzden Sultanahmette Adliye sarayı iki senedenberi hir türlü inşa edile. memiş, mahkemeler, postahâne bi - masında perişan bir halde kalmağa mahküm olmuştur Şimdi de Taksim meydanındaki sa terazisinin tarihi kıymeti haiz ol. duğunu iddia ederek Taksim mey - danının açılmasına mâni olmak İs » tiyorlar, Bu misal de gösteriyor ki, bias- bulu imar için bu âsarı atika mesele- *İ bir defaya mahsus olmak üzere ziledilmek lâzımdır. Bunu O Roms bizden evvel halletmiştir. Roma bu bakımdan İstanbula çok benzer. Ro- mada da eski Roma devrinden kal- ma bir çok âsarı atika vardır. İtalya Romayı medeni ve modern hir şehir haline koymak istediği zaman ayni müşküllerle karşılaşmış ve bu me - seleyi kökünden halle mecbur ol - muştur, İstanbul belediyesi, Roma | eçen pazartesi akşamı, Her Hitler, Lehistana karşı ta- et hakkında, bü. ine hitaben be - cu - G kip edeceği 8 yük nazi lideri, yanatta bulundu. Her hafta martesi günleri Berchtesgadende, Münihte veya Berlinde toplantı. lar yapmak adettir. Ve bu toplantılarda o Himler, Hess, Von Ribbentrop, OGöring, Göbbels ve Keitel, en yakm mesai arkadaşları bir haftalık talimat a- lırlar, fakat bu toplantı mustes - na bir kıymeti haizdi Berlindeki yabancı müşahitler- den Parise gelen malümat, Hit - lerin 17 hazirandanberi mühim fa. #liyetlerde bulunduğunu gösteri » yor. de arkadaşlarına Alman umum seferberliğinin yirmi temmuza ka- dar ikmalini istediğini, İngiltere i- le Fransa üzerinde siyasi tazyik yaparak herhangi askeri hareket. te bulunmaktan men için bu işin tamamiyle gizli tutulması lâzım geldiğini izah etmiş, aksi takdirde Lehistanla hiç bir müzakereye gi- rişmiyerek meselenin hallini bü - ir harbü bırakacağını ilâve 0 Hi bu son noktayı da izah ederek Lehistana her tara. tından hücum edeceğini, demok - rasilerin seferberlik yapmalarına kadar bir kaç hafta içinde bu İşi bitireceğini söylemiştir. Hitler, Rusların üçler anlaş. masını imzalamakla beraber iran serer eiysrsez sue YALMia ŞUPhO 0. derek onların garbe sirayet etmi. vecek bir harbe iştiraklerinden e. | min olmıyacakları kanaatindedir. Yine Hitlere göre, Stalin, Cham. berlain ile Daladienin kendisiyle Rusyayı altüst edecek bir anlaş» maya varmalarından dalma şüp » he edip duracaktır. Bunun neticesi olarak Hitler 18 haziranda İngiltere ve Fransa. nın kati Alman hareketi karşısın. da, harbin ilk üç haftasında mu tedil müdahale ile iktifa ederek Almanya tarafından sulh teklif o. lunduğu takdirde sulhü kabul e - deceklerini anlatmıştır. , Bu suretle büyük bir harbin ö. nü alınacak, Hitler de Lehistan hakkındaki emellerini tatmin &i - miş olacaktır. Pariste huber alındığına göre, Göbelsten başka Hitlerin (obütün arkadaşları bu plânı tasvip etmiş bulunuyorlar, Yalnız Göbelsin de. mokrasilerin vaziyeti ve ( hakiki kuvveti hakkında daha esaslı ma. lümat sahibi olduğu anlaşılıyor. D emokrasileri adamakıllı ür « kütmek ve bunları. büyük bir harbe girişmekten alıkoymak işin evvelâ Londra, sonra Parise | biner bombardıman tayyaresi gön. dermenin muvafık olup olmıyaca. ği da konuşulmuştur. Bu ta; Ser yüz yangın bombası, taşıyacak ve bunların yüzde doksanı dahi | “leri kâfi derecede tahribat yapma. Ba imkâ nbulacaklardır. Hitler, Hess, Rihbentrop, bil - hassa Himler bu yolun en muva - ftk yol olduğunu söylemişlerse de Göbels ile Göring, Lehistana taar- Tuz sırasında, demokrasilerin har- be karışmalarına imkân verme » İZ lâzım geldiğini anlatmışlar - Fakat geçen pazartesi günü Hitler, bu plân dairesinde hareket edildiği belediyesinin bu meseleyi nasıl hal. lettiğini tetkik ederek bu © davayı halletmenin yolunu aramalıdır. Yok. Hitler, haziranın 17 ve 18 in. © hedefe varmadığı takdirde diğer. | * sa, şehri imar etmenin imkânı yok - tür. TAN »*... | “Hâdiselerin Içyüzü .,.. ALMANYA, HARBİ NASIL HAZIRLIYOR? Her şehrinin caddelerinden böyle mütemadi askeri kıtalar ve tanklar geçen güya sulhteki Almanya | Madam takdirde büyük bir harbin geçilemiyeceğini, anlatarak “Al - *menyâ, yüzde yüz askerlik devri. ne heniz başlamıştır. Artık bir tâ. Km musandöler Ve © ımtyazlarin iktifa edemeyiz. Tam muvaffakı yet için çalışmalıyız” demiş daha sonra da şu sözleri ilâve etmiştir: “Büylik harbin önüne geçmeğe imkân yoksa du şikâyetlerimizi teker teker bertaraf etmeğe de. vam etmeliyiz. Maksadımız de- mokrasilerin mukavemetini yık mak olduğu için mihverin men. faatleri hesabına omutalebatta bulunmalı ve son darbeyi hazır. lamalıyız.” Fâkat Hitlerin bu beyanatı s0. ğuk bir şekilde karşılanmışsa da Alman propagandası derhal bu yolda faaliyete geçmiştir. eçen püzartesi günü yapılan toplantıda Hitler, Lehista » na her taraftan hücum lehinde ol- duğunu sövlemekle beraber evve- Uzuk Şarktaki Tien - Sin hüdiselerinin içyüzü: kendi kafesinde sâkin oturan İngiliz arslanına sataşmıya kışkırtıyor. dngiliz Karikatürü) Yazan: Tabouis lâ Danzig; sonra Koridor, yukarı Silezya ve Ukrayna meselelerinin halline taraftar olduğunu izah miştir, Çünkü İngilterenin Dan. » zig yüzünden bir harbe” girişmıye- ceği kanaatinde bulunduğunu an. latarak Danzigin istirdadı ile mi - ralay Beckin sukut edeceğini, ga- ranti paktının kiymetten düşece. Bini, daha sonra Koridor ile yuka. ri Silezyanın alınacağı ve Ukray- naya otonomi verileceğini ilâve et. miştir, Bundan da Daladier ve Helifax tarafından söylenen son nutukla » rın Almanyada hiç bir tesir birak. madığı göze çarpıyor. Hitler daha sonrü harbe gir. meden zafer kazanmak yolunun henüz kapanmadığını, onun için mihverin bütün kuvvetlerini top. layarak Roma ve Berlinin bütün diplomatik kaynaklarını faaliye « te geçirmek lâzım geldiğini söyle. miş ve nihavet Lehistanın askeri Gis Almanya, Japonyayı kuvvetini asgari hadde İndirmek lâzım geldiğini. onun için Lehis » tana tâbi olan Ukrayfhaya muhta » riyet verileceğini anlatarak söz « lerini bitirmiştir. e perşembe günü Himler ile Göring, Danzig hakkın. da konuşmüş ve Lehistanı tecavüz le itham olunacak bir o vaziyete sokmağa karar vermişlerdir. Bun. larin ikisi, Danzig halkının iltiha. kin: Hân etmeleri üzerine Hitle « rin Denzige nasıl gidecekleri me. selesi üzerinde de uyuşmuş bulu. nuyorlar. Himler ile Göring, bir iki hafta devam edecek propagan. da ile Avrupanın Danzig yüzün « den harbe girmemeğe karar vere. ceğini ve Lehlilerin Çekler gibi baş eğeceklerini ve bu süretle Le. histanın bütün Alman metalibini kabul edeceğini işae edeceklerdir. Hitler bütün bu plânın o harfi harline tatbik olunacağından o de. rece emin ki, kış olimpiyatların hazırlamak için spor İiderlerini kabul etmiş ve bunlara ( emirler vererek oyunların “sulh bayra mi" için hazırlanmasını da söyle . miştir. Ayni gün Göringin gazete. si olan National Zeitung “Kış o - limpiyatları” hakkinda kocaman bir yazı yazarak bunların bir solh bayramı ve Alman sulhcülüğünün hakiki sembolü olacağını kâydet, miştir, . Herrlot şu sözleri söyler: rı tanımakta yanılmazlar, Fa» “ Almanlar, maddi vakala. kat hasımlarının manevi kuv « vetini ölçmekte yanılırlar.” Parisliler, bu hakikate her za. mandan fazla inanıyorlar Çünkü Lehliler Danzigin ilhakından bah. solundukça hassasiyet kesilmekte ve ona göre hareket etmektedir » ler, Acaba Hitler Fransanın müda. halesinden sonra da ayni şekilde hareket eder mi? Bunu bilmiyoruz. Fakat Fran. sız erkâniharbiyesi Hitlerin plâni. ni temmuz sonunda tatbika başla, yacağını tahmin ederek öna göre hareket etmektedir. Parisin inancına göre, Alman. yanın harp başlar başlamaz — İlk hedeflerinden biri Aaland adala « rıni işgal etmektir ve amiral Reeder haftalardanberi bu işle meşguldür. Almanyanın Helsingfors ve Stok . holmdaki ataşeleri bu adalarda avlaniyorlar. Maksat Baltık'ın bü. tün geçitlerine hâkim olmaktır. Almanya, İngiltereye karsı yap. tığı o bazırlıkları tamamlamakla meşguldür. Anlaşılan Almanye . nın Honover vilâyeti İngiltereye karsı yapılacak hava hareketle - vag ş OPÜŞLEP Matbuat Kongresi Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel ME kongresi bir kaç güne kadar Ankarada © toplanıyor. Matbuatın kültür hayatında oynadı ğı rolü burada tekrar etmek, yağ « mürlu havada sokaklar çamur olür ibi bir malümü tekrarlamaktan i « baret olur. Fakat matbuatın oynadı. ğı bu mühim role mukabil, en çek ihmal edilmiş bir unsur o olduğunu söylemek te, . çok defalar söylenmiş bir hakikati tekrarlamak olmasına rağmen » zaruridir. İşçiyi korumayı istihdaf eden bir iş kanunu vardır, memurların sigor. tasinı, hayatlarının ve mesai saatle. rinin, ücretlerinin emniyet altına a lınmasını temin eden bir o memurin kanunu, hayat seviyelerine o yardım Kayesiyle memurin kooperatifi ve sair himaye teşkilâtları vardır. Za « bitlerin istikbalini temin edecek te- katidiyeleri birbirleriyle içtimai mü. nasebet tesis edecekleri (o klüpleri, mesleki rabıtalarını kuvvetlendire » cek teşkilâtları vardır. Muharrirler, memleketin tahrir ve kültür hayatında çalışan fikir amelesi, hayatlarına emniyet, mesa. isine intizam verecek kanunlardan mahrum oldukları gibi, omatbuatı memleketin şerefiyle mütenasip bir organizasyon halinde toplayan bir teşekkülden de mahrumdurlar, Fil » vüki İstanbulda bir Matbuat Cemi » yeti vardır. Bu cemiyetin Beyoğlun. ida bir binası da vardır. Fakat bu ce- miyet bütün mesaisine © rağmen bu kadar senelik hayatında o matbuatın menfaatlerine ve ihtiyaçlarına lü « zumu kadar cevap verecek şekilde inkişaf etmemiştir. Bunun sebeplerini araştırmıyo » rum. Bu sebepleri araştırmak, fikir mek, toplanacak olan matbunt kon - gresinin vazifesidir. Yalnız bu cemi. yeti kuranlarla beraber, memleke - tin kültür hayatiyle alâkadar ber ferdin derin bir ıstırabı vardır. Fikir adamı, bilhassa İstanbulda mayeden mahrum olan, yahut en & İyardım gören vatandaştır. Matbu. osyal bakımdan orga. nize değildir. Gazetecilerin, yazıcı memleketlerden gelen meslektaşla rına, memleketin matbuatını toplu bir halde gösterecek (O(modern bir klüpleri olmadığı gibi, meslekdaşla. rının mesai hayatında maruz kal - dıkları müşküllere cevap verecek, bunları himaye edecek kanuni bir sa. lâhiyetleri de yoktur. Yazıcı, Babı - âliye havadan düşer, ve © ölünceye kadar havada yaşar. Pek çok kereler, biltün ömrünü bu sahadı adamın cenazesini, bir imamla üç hamal götürür, Neden sonra haber “vah vah!” diye istırapla boyunları. nı bükerler. Matbüatm artık modern bir şe - kilde organize edilmesi zamanı gel. İmiştir. Malâmü tekrar olmasına rağ. olan her unsur kadar, belki © biraz fazla halka ve memlekete ilim, fikir, bilgi ışığını tutan vehberdir. Bu kuv. veti İhmal, memleketin terakkisini ihmal olur, Matbuat köngresinden bu © €sas meselelerle o beraber © teferrualını pratik bir şekilde halletmesini dile - riz. e — m m. aa rinin üssü olacaktır. Buranın H. manlarından her birinde 80 tay» yare bulundurulmakta ve bu tay- yarelerin Sayısı 500 ü geçmekte « dir. Buralardaki tayyare karar « gühları 300 bombardıman tayya « resini barındırabilecek mahiyette. dir. Honoverdeki tayyarelere Cas. #el ve Gosslar'daki tsyyareler ilâ. ve olunduğu takdirde bunların sa. Yısı üç bini aşmaktadır. Buna rağmen. sulhe en büyük hizmetin üçler misakını imzala - mak olduğu muhakkaktır. Belki e Hitler işin tehlikesini an. lar. meşhur olan “Babıâli” ye düşen her | yazıcı, bütün hayatını bu O sokakta tükettikten sonra. hastalık, işsizlik, ölüm anında her türlü yardım ve hi ların birleşip konuşacakları, ecnebi tüketen alan meslekdaşları, cl oğuşturup, imen, yine tekrar edeceğim, matbu - at, bu memleketin terakkisinde rolü ve yazı adamlarına muhtaç oldukla. i rı maddi manevi kolaylıkları göster-