August 25, 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

BEDeLl Ecnebi ABONE 1400. Ke mo: » “ Şaşkına Dönen Dört Avrupa Yazan: Aka Gündüz Mo — Berlin anlaşması ü- zerine her türlü mütalân yü- rütmek şahsi bir haktır. Fakat hiç biri doğmatik olmaktan kurtulamaz. Bu dakikalardaki vaziyet o kadar karma karışıktır, o derece sürpriz: lerle doludur ki bir veya yüz bin bir, tahminli makale ile azıcık olsun ten- vir edilmesi mümkün değildir. Şu saniyede beşer tarihinin kar- şısında dört Avrupa var: Biri hare- ketli Avrupa; biri sarsak Avrupa, biri borsacı Avrupa, biri de diple- matların ve diktatörlerin pençeleri. ne düşmüş masum Avrupa, yani ço- Juklu çocuklu masum halklar Avru- pası, —.. .——ş Kendi kendini bu biçime düşüren Avrupa, düşünüp mütalâa ve muha. keme edecek kudretini kaybetmiş. tir. Sadece zihni örsle çekiç arasında kalmış bir kızgın demir parçasına bepziyor ki her saniye bir takım so- ru kıvılcımları püskürüyor. Şuna da teşbih olumabi Sağnak halinde yağan bir soru yağmuru altında kal mıştır ki ne yeni, ne tamir görmüş hiç bir şemsiye, kendisini ıslanmak. tan kurtaramıyor. Bu sağnaklaşan sorularm hemen âkla geliverenlerini dizmek müt Jektifi sayılabilir. Dört Avrupanın » ve İnsiyaki bir hatekötle bütün dünyanın perişan. laşmış zihnine yağmakta olan bu s0. ruların ax bir kısmını şöylece kay. dedelii 1 — Bu pakt imzalanır imzalan maz, Berlin, sondan bir önceki teca- vüzlerine girişmiyecek mi? 2 — Bu girişmenin maddi, manevi cesaretini imzalaşmadan alınış olm. yacak mı? 3 — Moskova harbe maddi bir se- bep vermiş olmak vaziyetine düşmi- yecek mi? * ö 4 — Paktın yapılış hikmetinin iç yüzünde, kendi kendine doğmuş bir | Grarbi körüklemek) sırrı mündemiç olmıyacak mı? 5 — Emrivâki olan harbin mesu. Tiyeti Berlinle Moskova arasında as- kıda kalmıyacak mı? 6 — Bu pakt olmasaydı, Berlin harbi göze alıp böyle emri âkileşti- rebilecek miydi? 7 — Harbi yüzde yüz getirecek o. Man bu paktr önliyebilmek için Lon- dra derhal bir silâhlı mecbur kalacak mı? Yahut Berlin böyle bir harekete | vesile vermeyi kaç gün sonraya bı- rakacak? 8 — Moskova; ergeç yenileceği! mukadder olan Berlinle az çok yor. gunluğa düşecek olan sulh cephesi- nin karşısında bir (kuvvetli kalmıs tek hakem) vaziyetine mi geçmek istiyecek? 9 — Bu paktın içinde veya kena- rında köşesinde Roma da var mı? 10 — Berlinin —bütüm sadık na zistlerini bile şaşkınlığa düşüren— bu hareketi acaba Romadan ümidini kestiği için midir? Yahut: Romanın faydasız, hattâ zararlı bir bagaj ol- duğuna tam bir kanaat getirdiği için mi bu pakir yapıyor? 1l — Moskovada bir kaç zaman dânberi dünyayı ve kendisini rahat *z eden Romayı büsbütün ekarte e- dip tek başına ve kendi yağı ile kav. Tulmasına bırakmak için mi bu İşe girişti? 12 — Bu pakt sayesinde Moskova Tokyo ile daha serhest ve daha baş başa kalabilecek mi? 13 — Bu pakt Paris anlasmasını —aksi iddi müdahaleye Moskova (Devamı 8 incide) TAN Harp havası bütün şiddetile Polonya hudutlarında ve Danzig üstünde esiyor. Beynelmilel ger- ginlik en hâd noktasına varmıştır. Umumi harbin başlangıcını Alman - Polonya ordularının aç- ması ihtimal dahilindedir. Avrupa haritasının en tehlikeli mıntakası olan Polonya MARANKİ Ra daki hazırlığı ve Polonya ordusunun bugünkü vaziyetini yakından tetkik etmek üzere giüderi len mütehassıs bir muharririn Leh ordusuna ve harp kudretine ait makalesini naklediyoruz : Polonya O rdusunun Kudreti Ve Kıymeti P olonya ordusu!... Son hâdiselerden ev- vel de merakımı ve tecessü- sümü çeken bu kuvveti ya- kından görmek ve tetkik et- mek arzumu şu buhranlı günlerde tatmin edebildim. Ve zihnimde yere eden aşa- ğ#ıya aldığım suallerin ceva- bını mahallinde yaptığım tetkiklerin mahsulü olan bu makalemle karilerime de vermiş olacağım. — Polonya ordusu ne âyardadır? — Ne haldedir, hazırlıkları ne derecededir? — Askerleri, topları, tahşidatı ve harbe dayanmak imkânları ne kadardır? Alımdan geçen bu sualleri birer birer topliyarak - müşahadeli orum: Bilmek istediğim mek üzere müracaat ettiğim Polon. alılardan çoğu evvelâ beni" iti- matsızlıkla karşıladılar. Şüpheli arla baktılar, Çünkü Polon- yahlar fevkalâde ettikleri, hakkile güvendikleri ordularının en ehemmiyetsiz sırlarmı bile giz. lemeği vatan vazifesi telâkki etmiş leri öğren- insanlar banâ ısındılar. İstedi- #calümatı toplıyabilmeme İm. kün verdiler, Ge ordusundan bahset- meden evvel, Polonyayı as. kerleri kadar müdafaa etmiye metmiş bulunan ahalisinden, disinden, yetmişine kadar hudut. larının muhâfazası için çalışanları biraz anlatmalıyım. Polonyalılar topraklarından ve istiklâllerinden zerresini foda memek imanı içinde hükümetleri. ne her fedakârlığı yapiyorlar, A- mele ve çiftçiler pazar tatillerinden vezgeçerek milli müdafaa için ça- Uişıyorlar. Silâh fabrikalarında pa. zarları çalışan amelerer yevmiye- ei. ini milli müdafaanı diğer bir sine teberrü etmektedirler, Çiftçiler, hattâ küçücük çocuklar da ayni şekilde hareket ediyorlar, Bu memlekette vatan müdafaası her şeyin fevkinde, âdeta tapınılan ugünün harplerinde silâhla. rın oynıyacağı rolü bildi- Polonya ordusunun silâhlarını yetiştiren © müessese lerden işime başladım. Tank ve ha. va: silâklarının ehem'yetini diğer- lerinden fazla farzettiğimden bu cıns silâhların yapıldığı (Ursus) tezgühlarına gittim, Fabrikanın her tarafında Jağler gibi yığı çelik plâkların ney hözırlandığını sordum. Hafif tank. lâr için hazırlandığını öğrendim. Polonya ordusunun k burada yapılıyordu. Mühendislere bir tankı baştan başa yapacak par- sulardan hiçbirinin hariçten getir- tilmesine lüzum olmadan Polon- yadan tedarik edilip edilmediğini de sordum, Aldığım cevaplar kati idi. Tankları» en küçük çivi- sine kadar Polonyanın iyi organize edilmiş harp sanaytinin meydana getirdiği şeylerdi. Bütün mühen. Gisler, mütehassıs ameleler halis Polonyalı idiler. Bu hususta Polön- yalılar hiçbir millete voyun eğmiş vaziyette değillerdir. Alelümum harp sanayiinde çalı- şan Polonyalı amele işini bilen, Av. rupslların mütehassis amele de- dikleri evsafa malik, süküti, ciddi, ağır fakat sağlam çalışan işçilerdir. Yürüyüşleri ve tavırları askerler gbitemkinlidir ve hep. an aşkı yaygarasız, yekar- ilde hissedilir. TT sklardan sonra tayyare fab- rikalarından P. 2. L mü. esseselerini dolaştım. Varşova ci- varda olan o muazzam falrıka. lsrda ağır bombardıman *ayyare- leri yapılıyor. Beni gezdiren mühendis mesle- ğinde fevkalâde ehil bir insandı. Orada da her şeyi Polonyadan te. min olunan ağır bombardıman t yarelerinden yalniz P. Z. L. mües- seselerinin ayda 450 tane çıkârdi- nı öğrendim ve bu miktarın iğa- bında çok artabileceğine “orada gördüklerimle kani oldum. Polon- Ya hava kuvvetleri tayyare husu- sunda sıkıntı çekmiyecektir. Po - iştirebildik- İri pilot nisbetinde tayyare imal lenyahılar şimdilik €tmek üzere çalıştıklarından kular azami hadlerini henüz miyorlar, olonyanın hava silâhlarını yapan fabrikaları bu gezdi Bim müesseseden başlıyan ve meri. leketin hudutlarından g“niş bir mıntakaya isksim edik miştir, Bu mıntaka Polo; bi mesabesinde bir vaziyettedir. Harp sanayii merkezleri C. O. P. harflerile ifade edilen ve Karpat- lardan başlayıp, Varşova, Lublin, Biala'yı içine alan vâsi havzayı içi »s almıştır, Polonyanın ağır ve esaslı harp sanayii bundan evvel Silezya ci- uzak olan yanın kal- varında toplanmıştı. Erkânı harbi raları muhtemel © düşmanlar Ta yakın (e tehlikeli'gördüğünden untazam bir plân dahilinde, ya- vaş yavaş memleketin içine çekmiş ve şimdiki mıntakada yerleştir. miştir. Gezdiğim ve gördüğüm silâh ve mühimmat fabrikalarının her ek hetçe mükemmeliyeti, beni Polonya harp ekonomisinin tam yerinde ol- duğu kanaatine eriştirmiştir. ir fabrikadan diğerine git mek üzerş katettiğim uzun yollarda kulakların zarını sarsan takırtılarla 22 lik seyyar batarya. şeerinsesen İOZGN seesersiie ; ş ; Rene Zuber i aeraamasasasaranaaaaaeeaaa vaz lara, muhtelif modslde zırhlı oto mebillere, arabalı — mitralyözlere mütemadi rastgeliyorduk. Hele bü. yük çaplıSkoda sistemindeki ağır motörlü bataryaların arka arkaya gizilmiş katarlarının heybeti gö Poloriyanın o dehşetli ağır mo- törlü toplari Stalavalovada yapılı. yor ve o korkunç namlulardan her sene Polonya ordusunun ihtiyacı dan fozlası çıkarıldığından icabın. da harice de satılabi Silâh ve mühimmat fabrikaların. dan sonra ordunun canlı kısmını muhtelif taraflarda ve manevrula- ik ettim. Piyadesi, atlı sahra topçuluğu, tayyare dafii ba. taryaları, motörlü sahra topları ve bilhassa süvarisile Polonya ordusu Avrupanın hakikaten birinci sınıf kuvvetlerinden biridir. a kumanda heyeti, volla. yen vatanlarının müdafaası vusu- sunda süvari kıtalarının oynıyacağı rolü iyi hesapladıklarından yekü. Du tam 30 alaylık 30-bin süvariyi en yeni nazariyelere göre tevkalâde imanlı bir halde P iyade bakımından her teh- like önünde göz kırpmadan güvenilecek olan Polonya piyadesi harikülâde idmanlı vs dayanıklıdır. 1920 harbinde bu kadar talimli o). madığı halde Polonya piyadesinin yevmiye 80 kilometre yol katede- bildiği sabit olmuştur. Teçhizat tibarile, pek zengin olan piyade ta. burlarının beherinde dörder mit « ralyözlü üç takım, hafif mi on iki ağır mitfalyöz ve dört mi ralyözlü tayyare dafit takım va dır. Bunlardan masada tab: ia 75 lik tanklara karşı kullanılan bataryalar mevcu Taburların malik olduğu hafif ve ağır mitrai yözleri hesap edersek her alayın makineli tüfeği olduğu mey a çıkar, Polonya p bundan evvel dakikada 300 mermi stan Maxim'leri kullanırdı. Şimdi bü- tin makineli tüfekler dakikada 600 mermi atan Brovniglerle değişti « rilmiştir Pepsi itibarile çok ilerle. miş olan Polonya ordusunun sahra bataryaları Fransız sahra toplarının aynidir. Fakat kendileri yaparlar, Lehlerin top çeker hayvanlar: da uzun bir harpte ordunun bütün ihtiyaçlarını karşılıyacak © kadar İdir. Devletler; hü 5 Tehlikeye Karşı: Hava Taarruzlarının Tesiri Yazan: İlyas Tunçarslan on zamanlarda dünya matbuatı S hava akınlarının memleketler ve halk üzerinde yapacakları tesiri ve hava silâhlarının, bir harbin ne ticelenmesi işindeki mevkileri hak. kında hararetli neşriyatta bulun- maktadırlar. Bu yazılar okuyucuları oldukça ehemmiyetli heyecan yandırmakia ve her memlekette her sınıf halk, gelecek bu akınlara karşi korunmak için tedbirler aramakla” ik masraflar göze alarak muazzam teşkilât yapmakta dırlar. Bazı mütehassıslar; hava or- ek bir harbi kara ve ihtiyaç göstermek. muvaffakıyotle ler, rinde ar u- dularının deniz ordularına sizin yalnız başına neticelendirebileceğine kani Gelecek harplerde haya silâhları- nin; kati neticenin alınması üzerin. #ckl tesirleri hakkında bugünden kestirme bir hüküm vermek müm- kün değildir. Bu cevabı bize gelecek harbin bizzat kendisi verecektir. Yalnız havacılığın bugünkü tekâmülü, bütün devletlerin ordularını ve hava müdafaa teşek. külleri hususundaki yarışlarına bakarak bu sil e seri hava genişletmesi cek harplerde zaferin kazanılması ü. zerinde mlhim bir âmil olacağın kestirebiliriz. Hava taarruzlarınm tesiri mane- vidir. DAİ duyguları yükselmemiş bir millet üzerinde bu tesir son dere. ceyi bulabilir. Hattâ o milleti silâhı- nı terketmiye de macbur bırakabilir. Fakat yurt müdafaasındaki fora. gat ve fedakârlık duyguları yüksel , miş bir milleti, değil yalnız hava ta- arruzlarma, hattâ o milletin bill arazisini işgal etmekle dahi sulh ie- bar etmenin mümkün olamadığını çoktur. Tanklara karşı toplarun bu- zı hükümetlerde olduğu gibi, kü. çük cüsseli hayvanlara, yahut ka- tırlara çektirmiye İz ler, Piyadeler ayni zamanda köylü atabaları gibi iki atla çekilen ve içlerinde ağır mitralyözles bulunan bir nevi silâhla mücehhezdir. Bu cins silâhları Ruslar ihtilâl döğüş- letinde ârızalı arazide kullanmış- lar ve pek İyi neticeler almışlardır. Orlardan gören Polanyalılar ken- dileri için bu silâhları yapmışlar. dır, P kuunda bu adede iyi talim görmüş olonya ordusunun hazeri mev cudu 450 bindir, Harp vu- hazır bir halde bekliyen 4 imlyon- luk ihtiyat ordusu iltihak edecek. tir. Bu suretle 4 milyon 450 binlik bır orduyu hudutlara yığa Folonyanın pek sıkışık za; k olan anda *» ferber edilecek 2 milyonluk ayrı 7 kuvvete malik olduğu resmen Sabittir. Bu büyük kuvveti okuyanlar ih. timal Polonyanın 32 milyonluk nü- fusunu hatırlıyarak adetlerde mü- kelâğa ettiğime hikmederler Fa. kat mübalâğa ettiğime hükmeden. ler istatistikleri ve nülus sayımları. pa tetkik etsinler. Polonya genç bir millet olduğundan otuz yaşını dol. durmamışların nisbeti umumi nü- fus içinde yüzde 62 yi bulmaktadır. Hakikatleri olduğu gibi, apaçık Yazdığım şu makale ile Polonyanın hemen hemen Almanya Kadar a5. ker çıkaracak tâkatte bulunduğunu bildirmiş oluyorum. Vatan meselesinde dünyanm en fedakâr ordusu gibi döğüştüğüne kanı olduğum Poloaya milleti bü- yük kuvvetine rağmen Komşuları. na tasallüt etmek niyetind değil dir. Sulhün devamını ister, Lâkin canma kıyılacağını anladığı | za- mar da harpten hiç çekinmiyecek- tir. Varşovadan, Polonya ordusu hak kında yukardaki malümatlarla be. raber, dokunulduğu zaman çekin. meden harbe atılacaklarına dair de- Pin bir imanı da beraber getirdim. tarihe istinaden söyliyel Bu- num en yakm ve en canlı misalini Türk İstiklâl Harbinde bulabiliri İstikbal harplerinde muvaffakıyet şartları arasında mühim esas; halkımızın korunma işlerinde son derece uyanık olması, ve bu maksat- | la vücude getirilen teşkilâtın otomas tikman çalışmasıdır. i Şayanı şükrandır ki hükümetimiz; memleketimizin vuku tün tehlikele, ihzar eti Bugün hava kuvvetlerinin baş. döndürücü inkişafı karşısında; cep- heyi geriden ve halkı ordudan ayı. İracak bir hudut çizmek kabil değil. ir. Şimdiden buna göre hazırlan» malı Bir Kamyon Devrildi Beş Yaralı Var rzincan, (TAN) — Bu: #uruma gitmekte olan 2 ve Maraşlı şöför Alinin ide eleyin Kaban inevkline yaptığı manevra neti- on beş yaralan. izbaşı rüt. cu da hafif Er- rah resindeki dan ikisi ağır surette mıştır. Bunlardan bir surette yaralanmıştır. Kamyon yolcuları, karşılarıne bir otomobil çıktığını, gerek otomobil ve gerek kamyonları yolun Jetmedi. sadile manevra yap; rildiğini si Şoför tevkif edilmiştir. Trabzonda Bir Fabrika Yandı Trabzon (TAİ n pazarın- da, Ziya Soluya ait şek kasının üst katından yangın çıkmış. tır. Btrafta başka bina olmadığından Malla mamen kurtarılmıştır. Bina eme fabrı- yalnız burası yanmıştır. in tasız olduğu anlaşılmıştır, YURD YAVRULARINA: Kış yaklaşıyor, Yoksul kardeşleri- » eski elliise, ayak uz bu gi verilmek Üzere Çocuk rumuna Vermeniz Ki diler,