22 Ocak 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5

—— 22/1/1937 Hükumetimizin muh- tırası ve gelen cevap ÇBaşı 1. inci sayfada) a — Diplomatlar ve konsoloslar gön- dermek ve kabul etmek süretiyle temsil dahil olduğu halde harici münasebetler, b — Confederes devletler arasında gümrük irtihac '© — Meskükât bi 3 — Confederation'un merkeri dir. &4 — Confödüration'un yukatıda zik- redilen müşterek işlerine mütcallik mas- Tafları conföderes devletler arasında'her birinin nüfusu nisbetinde ifraz edilecek- vir. $ — Confederes devletler parlâmen- tolar tarafından müsavi âdedde intihab edilccek murahhaslardan mürekkeb bir komite confödöration'un müşterek işle- Tinde icra kuvvetini haizdir. Harici münasebetlere ve müşterek masrafların ifrazıma aid bütün meselele- Te mütedair kararlar ittihadı arâ ile iti. haz olunur. Confderation - devletlerin. den birinde tatbiki o devlet mevzuatı kanuniyesinin tadilini müstelzim karar de ittihad arü Yazımdır. Diğer bütün mukarrerat için ekseri- yet kâfidir. Cemiyette ittihaz olunan bir kararın confederes devletlerden birinde mevkiü fatbika konulması için bir kanuna lüzum görüldüğü takdirde, o karar ancak alâ Kadar devlet parlâmentosu tarafında o 'na dair hükümler kabul olunduktan son- Ta icrast mecburi bir kuvvet iktisab ede- bilir. 6 — Conf€döres devletlerden her biri diğerleri nezdinde bir irtibat memuru tarafından temsil edilir. 7 — Confedöration'un müşterek işle- Fini alâkadar eden muahedeler icra ko- mütesi tarafından müzakere ve akdolu. nup üç devlet parlâmentolarının ber biri tarafından tasdik edilir. 'Manmafih şurası confEderatlon'un ihdasr sırasında mev- Cud olan siyast muahedenameler - yani Fransa, Suriye, Pransa - Lübnan mua- hedeleri - meri olmakta berdevam ola- Cak ve müddetleri inkıza edince tem- d edilebileceklerdir. 8 — Confeders devletler meyanın- a Sancak gayri müsetlah daimi bita- L Dü Go kaşmaşe! Orada hiç bir mecburt askerlik hiz- aeti ihdas olunamaz, hiç bir askeri is ihkâm yapılamaz ve dahilt emniyetin A teklihattan gayri hiç bir teslihat ikame ve idame edilemez. 9 — 1921, 1923 ve 1926 muahedatı. 'nın Sancağa taallük eden'ahkâmı yeri- 'ne kalm olmak üzere bir fransız - türk akdolunacaktır. İşbu muahedename, confödration'un ihdası ile tarar fasliyeti hakkındaki ahkâm- dan maada Türkiye ve Fransa'nın san. cağın mülkt tamamiyetini hariçten çe den * öteki iki devlet dahil - her güna daarrüz, İhlal ve müdahaleye — karşı müştereken ne süret ve Şel ' min olacaklarını tesbit gayesine matuf ahkâmı ihtiva eyliyecektir. 10 — Bundan masda - bu hüsüstaki teminat sancağın bitaraflığına ve mus- mukarrerdir. ki, muahedenamesi lerle hedenin tayin eylediği statüye dahi şamil olacaktır. 11 — Türk - Fransız muahedena- mesi, İskenderun limanında - 20 teşri- evel 1921 tarihli Türk - Fransız iti- Tüfnames Protokolunda münderiç olduğu veçhile - Türkiyeye tanınacak hak ve faideleri tasrih eden bir maddeyi dahi ihtiva eyliyecektir. 12 — Sancak yurddaşları devletin ana yasası hakkında reyini verecek o- dan İlk parlamentoyu intihab edecek- Bu yasa, mecburf olarak, dan serbestisini ve din serbestiz dik ve ilân eyliyecektir. Bundan maa- da devletin cumhuriyet şel çe olacak olan resmi dilini tesbit eyli- yecektir. ve türk- Tlk parlamento intihabları 'Türl ile Fransa arasında akdolunacak bir Tâfnamei mahsus ile tayin olunacak şe- ve sürette vüku bulacaktı 13 — Yukardaki maddenin hükmü- 'ne göre, halen yabancı bir tabiiyeti ha. iz olmıyan, bizzat veya babası Sancak. 'ta doğmuş olan ve bir de 20 teşrinievel 1920 tarihinde orada / yerleşmiş bulu- 'nan her şahıs Sancağın yurddaşıdır. 14 — Sancağın ana yasası ancak 'Türkiye ve Fransa hükümetlerince tas- kona- vib olunduktan sonra meriyete bileretetir. (ALA.) (Başı 1. inci sayfada) taallük eden kismı için, Constituonnel bir mahiyet arzetmiyor fikrindeyim. Milletler Cemiyetinin rolü ve kararı Fransanın 1921 senesinde mandater bir devlet sıfatiyle müzakere ettiği mü- Tâhazasındayım. 1921 muahedeleri tatbi- kinin, mandanın tamamen icrası sure- tiyle Fransa tarafından temin edilme- diği müddetten itibaren, Sancak istik- Kâlini istilzam edeceğini - zannetmiyo- rum. Lâkin Juridigue sahada itilâfm te. mininin müşkül olduğunu tecrübe gös- termiştir. Binaenaleyl itilâfı başka bir sahada aramak lâzımdır, ve bu mülâhaza iledir ki Cemiyeti Akvam rolünü der- Piş ediyorum. Cemiyeti Akvam, bizim malik olmadır| #imiz tam serbestiye maliktir. Cemiye- ti Akvamın, azası bulunan ve ona mer- but olan iki devlet arasındaki siyasi ma-| hiyette bir ihtilâfın, 11 inci madde mu- cibince hallini aramasını memnuniyet- le kabul ediyorum. Fransa hükümeti, raportörün — ken- disine verilen mandayı en vâsi surette kullanmasına hiç bir suretle mümanaat etmiyeceğini ve konsey tarafından ve- rilecek kararı peşinen kabul edeceğini beyan eder, Bu kararı aramızda şimdiden hazır- damak mümkünmüdür? Bunu — kuvvet- le temenni ederim. Ayrı iki mesele Benim temayül gösterdiğim düşün- celer şunlardır: zannedersem tamamen ayrı iki mesele mevcuddur. Fransa - Suriye muahedesinin tat- vazından itibaren - Sancakta / tat- bik edilecek kati statü, ve ara devre- de tatbik edilecek rejim. Bunlardan birincisi en mühimidir. Fransa - Suriye muahedesinin ta vazından sonra, Türkiye cumhuriyeti- 'nin 1921 muahedelerinin tatbiki ile ya- kanen alakadar olması sizin noktai na- zarmızdan meşrudur. Ancak- bu mua- hedelerin tatbiki, Fransa devleti ile aynı gayeyi güden Suriye devleti ta- rafından yalnız olarak garanti edile- meyip aynt zamanda mandater devletin 1921 de namına hareket etmiş olduğu Cemiyeti Akvam tarafından da garane edilmesi iktiza eder fikrindeyim.” B. Blum'un çıkardığı netice Binaenaleyh — Cemiyeti akvamın 1921 muahedelerinin tatbiki — ile mü- kellef kalacağı — mülâhazasındayım. Bundan şu neticeyi çıkarıyorum: Fran- sa - Suriye muahedesinin tatbike vazın. dan sonra dahi yalnız Sancağa münhmr- #ır olmak üz€re, mandanın bir nevi de- vamı mülâhaza olunabilir. Bu manda dolayısiyle Sancakta husust bi rejim tesis edilir, ve Cemiyeti “Akvamın göstereceği bir haut commissaire nas- bolunur. Bu haut commissaire tabiatiy- de fransız olacaktır. Bu süggestion be- 'na mühim görünüyor. Ve hükümetini- zin esas gailesini karşılıyor - zannede- Diğer taraftan, Fransa kendisini is- tihdaf edecek devlete geçen taahhüdatı Türkiyeye karşı tevcid ve garanti ede- cektir. : Ara devrede tatbik edilecek rejim Ara devrede tatbik edilecek rejime gelince, bu rejim devam ettiği müddetçe türk ahalisi için endişenizi mucib bir şey yoktur. Bu ara rejim, kati rejimi hazırlaya- cak bir şekilde tanzim edilecektir, yani Sancağı şimdiden tamamen ayrı bir “en- tite” olarak gösterecektir. İdari ve kültürel usuller, İskende- run Timanının gayri askeri hale ifrağı ve türk hükümeti tarafından istimali hakkında size her türlü “satisfaction” verilecektir. Kalan yegâne nazik noktalar: Gou- verneur'ün sureti tayini meselesi ki bu işe mandat'lar komisyonu müdahale e- debilir zannederim. Ve Suriye meelisine Sapcak mebuslarının iştirakidir. - Lâkin cemiyeti akvam konseyinin bu bususta bir sureti hal veya bir uzlaşma metni bu- lamıyacağını zannetmiyorum, ve tekrar Giyorum, böyle bir kararı peşincn kabul ediyorum. Tek bir kaygım vardı ve vardır: İh- YLU Zonguldakta Atatürk heykeli için enter- nasyonal müsabaka açılıyor Zonguldak, — Zonguldak'da dikile- cek Atatürk heykeli için valinin başkan- Jığındaki komisyon emrinde ve bankada 78 bin küsur lira birikmiştir. Heykel i- çin enternasyonal müsabaka açılacaktır. Heykelin büyük Önderin eşsizliğine ya- raşacak ve maden kömür havzasının bü- 'tün Türkiyeyi ihya edecek bir servet o- Jarak işaret buyurdukları sonsuz değeri- ni ve bütün sanayii emziren bir enerj kaynağı olmak bakımından üstün önemi- ni ve yeni türk medeniyetindeki ve Tür- kiyenin istikbalindeki rollerini ifade ve temsil edecek küdrette bir sanat eseri olması istenilmetkedir. Türkiye - Hollanda Bir Hollanda delegesi Ankaraya geliyor İstanbul, 21 (ÇA.A.) — Türkiye ile Felemenk arasındaki tecim münasebetle- rinin genişletilmesi maksadiyle Lahey" de tesis edilmiş olan Felemenk - türk ti- caret ve takas kontuarı anonim şirketi- 'nin delege müdürü Baron T.MLE. Tes- 'ta bu sabah ekspresle şehrimize gelmiş- tir. Baron Testa bugünlerde hükümeti- mizle Hollanda heyeti arasında konuş- malar cereyan etmekte olan Ankara'ya gidecektir. B. Musolini Almanya- ya mı gidecek? Roma, 21 (A.A.) — İyi malümat al- makta olan mahafil, B. Musolini'nin ya- kında Almanyaya gitmesi muhtemel ol- duğunu beyan etmekte iseler de bu ziya- retin Duçe ile B. Göring arasındaki son konuşmalarda kararlaştırılmış olup ol- madığı hakkında bir şey söylenmemek- tedir. .. fakat haber tekzib ediliyor Roma, 21 (A.A.) — Müusolini'nin yakında Almanyaya seyahat yapacağı hakkındaki şayialar yalanlanmaktadır. Gerçi B. Musolini, B. Hitlerin İtalk- ya ziyaretini iade etmek arzusunu izhar etmişti. Fakat böyle bir ziyaretin hangi| tarihte yapılacağı hakkında henüz hiç bir malümat yoktur, B. Eden'in Paristeki konuşmaları Londra, 21 (A.A.) — Burada alınan malümata göre, B. Eden Paris'ten Ce- nevreye hareketinden önce Yugoslavya elçisiyle uzun bir mülâkatta bulunmuş- tur. Londra, 21 (A.A.) — Niyuz Kroniki gazetesinin Paris muhabirine BB. Eden ve Blum, B. Blum'un pazar günü Liyonda söyliyeceği nutuk muhte- viyatı hakkında görüşmüşlerdir. Amerikada su baskınları (Başı 1. inci sayfada) dan bir bendin yıkılması üzerine, lar, Hazleton köyünü kaplamıştır. Beş yüz kişiden mürekkeb köy halkı civar- daki tepelere sığınmışlardır. Associated Pressin tahminlerine gö re, feyezanlar dolayısiyle, Ohio kıyıla ıda 2500, garbi Vircinide üç bin, İndianada 8000, Tennesde de bin, Arkansasda iki bin ki gi açıktadır. Şimdiye kadar on üç kişinin öldüğü tesbit olunmuştur. Ohio ve Arkansas'da yağmurlar devam etmektedir. Mahalli kızılhaç kurumu, — Vaşing- tondan yardım istemiştir. rında 20 bin, Misuri kıyılar tilâfımızın hakiki sebeblerini anlamak ve buna çare bulmak. Bu çok dikenli mese- deyi memlcektlerimiz arasında daha dos- tane bir takarrüb vasıtası yapmaktır. Size söylediğim gibi Juridigue ve po- litiğue mülâhazattan ziyade bu dostluk endişesidir ki, tecrübe ile sabit olduğu üzere gıcırtısız ve çarpışmadan işliyemi- yecek konfederasyon projesinden beni gekindiriyor. -A.A.) [ Cenevre'de lar temaslara (Başı 1. inci sayfada) B. Sandler'in reisliğinde toplantılar Cenevre, 21 ÇA.A.) — Anadolu ajan- sının hususi uhabiri bildiriyor: Dün, öğleden evvel ve sonra, İsveç hariciye nazırı va reisliğinde türk ve fransız murahhas he-| yetleri arasında iki husust muştur. Bu içtimalarda son fransız teklifleri-| ni havi olarak B. Blum tarafından gön- derilen mektubtaki bazı noktalar hak- kında tenevvür etmek üzere Türkiye heyeti tarafından fransızlara bazı sual- ler sorulmuş, ve B. Delbos bu suallere tahriri cevablar vermiştir. Bu mukabil sualler ve cevablar üze- rinde iki taraf görüşlerini tesbit etmiş- lerdir. Ayrıca iki tarafın hukuk müte- hassısları tarafından hususi bir. içtima yapılarak davaya esas olan hukuki tes- ler izah edilmiştir. Akeşam her iki heyet B. Sandler tarafından verilen ziyafette hazır bulunmuştur. B. Sandler'in çalışmaları Cenevre, 21 ÇALA.) — Anadolu ajan- sanın hususi muhabiri bildiriyor: Raportör B. Sandler bu sabah fran- 41z heyetiyle temasta bulunduktan sonra asat 15.30 da Dr. Rüştü Arası ziyaret etmiş, ve hariciye vekilimizle uzun müd- det konuşmuştur. Raportör her iki tara- fın teklif ve iddialarını dinliyerek bir i- tilâf zemini bulmağa çalışmaktadır. Konsey azâtı bulunan devletler, bil- hassa dost ve müttefiklerimiz Ingiltere, Sovyet rusya ve Romanya hariciye na- zırları meselenin kısa bir zamanda halli için uğraşmak hususunda büyük bir arzu vve tomayül göstermektedirler. Bugün için henüz sarih bir vaziyet yoktur. İki hususi toplantı Cenevre, 21 (A.A.) — Anadolu ajan- sının hususi muhabiri bildiriyor: Dün öğleden evel ve sonra, İsveç ha- riciye nazırı raportör B. Sandler'in reis- liğinde, türk ve fransız murahbas heyet: leri arasında iki hususi içtima olmuştur. Bu içtimalarda son fransız teklifleri. ni havi olarak B. Blum tarafından gön” derilen mektubtaki bazı noktalar hak- kında tenevvür etmek üzere Türkiye he- yeti tarafından fransızlara bazı sualler sorulmuş, ve B. Delbos bu suallere tah- tit cevablar vermiştir. Bu mukabil sualler ve cevablar üze- rinde iki taraf noktainazarlarını tesbit etmişlerdir. Ayrıca iki tarafın hukuk mütehassısları tarafından hususi bir iç tima yapılarak davaya esas olan hukuki tezler izah edilmiştir. Akşam her iki he- yet B. Sandler tarafından verilen ziya- fette hazır bulunmuşlardır. Mülteciler meselesi Cenevre, 21 ÇA.A.) — Milletler Ce- iyeti konseyinin 86 ımcı toplantı dev- resi bugün Çin mümessili B. Velling- ton Kovg başkanlığı altında açılmıştır. Nufusça Lizbon, 21 (A. A) — İspanya konsolosluğunda iki bomba/ patla- mıştır. Bunlardan birisi ikinci katta patlamış ve cam ları — kırmıştı Holde — patlıyan ikinci bomba, mu- merdive- ni ciddi — surette su borularını pat- datmış. ve binayı su basmağa - bap- lamıştır. Portekiz radio - kulüb'ünde bir bom- ba, telsiz cihazlarının bulunduğu salo. 'nun dıvarında bir metrelik bir delik açmış, elektrik aletlerini hasara uğrat- mıştır. Radio - kulüb, birkaç gün emis- la bu- yonlarına fasıla verecektir. Bin: lunan eşhasa hiç bir şey olmamıştır. Halk, asabiyete kapılmamıştır. Birçok bombaların patladığı Lizbondan deleğasyon- başladılar Celse iki saat sürmüştür. Ruzname hak. kındaki müzakereler esnasında Şili mü- messilinin Madriddeki yabancı elçilik. İere sığınmış olan mülteciler hakkında- ki takriri mevzuu bahis olmuştur. Valansiya hükümeti dış işleri baka- mr B. Litvinof'un yardımiyle bu takri- ri protesto etmiştir. Mültecileri elçilik derde barındırmak hakkının biç bir za- man mevcud olmamış olduğunu temin eden bakan böyle bir hakkm tanınamı- yacağını söylemiştir. Şili mümessili aksini iddia ederek böyle bir hakkın daima mevcud bulun muş olduğunu söylemiştir. Bu mesele, sihat komisyonunun ras — * Poru münascbetiyle yeniden tetkik edi- decektir. Fransız » türk itilâfi bazı müşkilât arzetmekte olduğundan, mesele - esaslr bir şekilde tetkik edilmeden muvakkat bir tarzı hal aranılacaktır. Fransa ve Türkiyenin üç sene için statökoyu mu- hafaza etmeğe razı hükümleri ve Fran- #anın 1921 anlaşmasından doğan — türk haklarını tanıması muhtemel görülmek- tedir. Anadolu Ajansının notu: — Bu son haberi kaydı ihtiyatla veriyoruz. Proje üzerinde çalışmalar Cenevre, 21 (A.A.) — BB. Delbos ve Vicnot, Dr. Tevfik Rüştü Arasla, Milletler Cemiyetine müşterek bir pror jt takdim edebilmek için konuşmalarına —— “devam etmişlerdir. Görüşmelerin bir tas. z tesviyenin yakında elde edebileciği- ni zannetmektedirler. BB. Delbos, Vienot, bugün — öğle yemeğini BB. Eden ve Avenol ile bera- ber yemişlerdir. Verilen ziyafetler. Cenevre, 21 ÇA.A.) — Milletler Ce- miyeti genel sekreteri, bugün konsey a- zası şerefine bir öğle ziyafeti vermiştir. Ziyafette BB. Delbos ve Vienot, B. Eden ile görüşmüşlerdir. Delbos ve Eden bu akşam buluşarak —— konseyin bu seferki toplantı ruzname- sinde yazılı meseleler üzerinde tetkik- —— ler yapacaklar ve bu meseleler hakkın — da fikir teati edeceklerdir. Filistin ve Suriyenin birleşmesi için j Kudüs, 21 (A.A.) — Gazeteler, Be- —— ruttaki Suriye nasyonalist partisinin Pilistin ingiliş Tonuyonum T ea tarü gönderecek Yülda e Sudylle birleğmcei tertek müldafasi atliğişi yi öydl Amerikada grevler devam ediyor Vaşington, 21 (A.A.) — Buik Motonu kumpanyasına aid ve 15 bin işçi çalıştı. ran başka bir otomobil fabrikası —dün kapanmıştır. Pittsburg Kris nin grevi halledilmişt Lizbon'da beş bomba patladı zayiat yok, maddi hasar mühim görünüş Lizbon, 21 ÇALA.) — Bugün saat 11.30 da milli müdafaa bakanlığı önünde bir bomba patlamıştır. Ölen olmamasına rağmen hasar mühimdir. Geçen gece ve bulan tethişçi hareketler ü- işiyi yakalamıştır. İç iş kette sükünün hüküm- Patlayan bugün vut zerine polis 13 bomba beş memuru hafifçe yaratımıstır.