21 Şubat 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5

20-2-1987 Halke ULUS vlerinin Çalışmaları 1932 senesinde 34. tane olan halkevlerinin sayısı bugün açılanlarla 167 yi bulmuştur Bugün Halkevlerinin beşinci kuru> Juş yıldönümü, yeni evlerim açılma tö- geniyle birlikte, Ankara Halkevinde kutlanacaktır. Memleketin kültür ve ülkü hayatın dz em mühim gönlerden biri olan be yeldönümünün lâyık olduğu şekilde ve yurdım Halkevi olan ve açılar her kö- Şesinde kutlanması için gereken tedbi Jer almmıştu 1836 yılı içinde 136 Halkevi, Ata- türk çocullarının ideal uğcunda şuur Ja ve metodla çalışmalarının bir güzel başarılar ve verimler kaydetmişlerdir. Muhitindeki genç ve ülkülü eleman- davı Halkevinin feragati kadar zevki, gmesmliyeti kadar şerefi de olan aziz kizmetine çağırmasını ve çekmesini bi den her Halkevi, yarın için en büyüle ümidleri uyandıracak bir mavaffakıyet amerhalesine ulaşmış bulunmaktadır. Her Halkevi, çalışmalarını mahiti- nin şartlarıma ve icablarına göre zim ettiği, programlı ve metodlu bir galışmayı heyecan ve inanla kuvvetlen- dirdiği nisbette büyük başarılar kay- detmiştir. Halkevlerinin ilk zamanlarda kal balığı eve isındırmak için her deden faydalanışı ve kemiyete ehemiyet vezişi, yerini maksadlı işlere ve keyüi- yete birakmaktadır. Her taplantının muhakkak bir mak- sad uğrunda yapılması ve bir yeni fikrf ve hep büyük davamızı telkin etme esası göz önünde tutulmaktadır. Halkevini balkevi edecek çafışmala ı genç istidadları bulup meydana çı karıp büyük hizmet yollarına sevketme, halkın bilgi ve kültür seviyesini yük. geltme gibi aziz ve vazıh çerçeveler b çinde gelişip genişlemesine çalışılmak- tadır, Tik & yılda Hafkevlerinin çalışma- harınt biribiriyle mukayese ederek bul dükdarı isabetli ve oriğinal “ tedbirleri ne koymak maksadiyle yakın- da neşredilecek elan kitab, bu ülkü ve költür kurumları hakkmda en derli top u malümatr verebilecektir. İşte; Halkevleri şubelerinin sırasiy de belli başlr çalışmaları; DİL, EDEBİYAT, TARİHR ŞUBELERİ: Halkevleri, milit / bayramlarımızın Coşkun ve manalr geçmesinde, milit da- valarımız etrafında en salim, en şuur- hu ve en heyecanli hitabelerin iradedit- mesinde her zaman ön ayak olmuşlar. der. Halkevlerinin bu faaliyeti meme deket mikyasında malümdur, matbuatta daima akisler uyandırmıntır; Halkevle- rinin be ve diğer mevzularda verdikle- Fi konferansların — yekünm 2829 der. Halkevleri yönetim kurullarınn ekse riya di edebiyat ve tarih şubesine ha- vale ettikleri bu işleri Halkevinin ge el çalışması sayarak dil, edebiyee ve tarih şubelerinin asıl faaliyetlerine aye Tıca işaret etmeyi Kizumlu gördük: DİL İŞLERİ Bu şubelerin dil inkılâbımızla olan yakın ve coşkun ilgisi, dil kongresinim topfandığı ve dil bayramının. katlandı ğt gönlerdeki manalı ihtifalleriyle te- Harüz etmiştir; Türk Dili Tetkik Co miyetinin direktifi dairesinde dil işle vinde düzenli - çalışma ile fiş ve anket bazırlıklarını taporlarında ayrıca tave ih eden Halkevleri içinde en veriml deri, (27 tanesi) Adana, Afyon, Antak Yü Aydm, Balıkesiz, Bartın, Bitlin Bura, Çorem, Denizli, Diyarbekir, Ed- remit, Eskişehir, G. Anteb, Giresun, İ- negöl, İztait, Kayseri, Konya, Kütah ya, Maraş, Mersin, Ordu, Samsan, Si- 'nob, Sıvas, Zonguldak Halkevlericir. FOLKLOR. Polklor çalışmalarını dürenliyen ve Heri - götürem — Halkevleri (16 sıy bir folklor rehberi - hazıriryam Adama'da, her müallimim yılda üç gü Hünü derlemeye / ayırmasmı: sağlayan Afyon, folklor gecelerimin Birincisini etraflı tetkiklerle tahakkuk ettiren A talya, folklor tetkiklerini kitab haline arasında G Z yâzizdeki Halkevi binasının uzaktan görümüşü koyabilen Balıkesir, “Bartın âdetleri' eei eeeti Söğlee S itikat ve âdetleri incelemekte olün Bo- İu, mahalli oyunları ve kıyafetleri bizer birer tesbite uğraşan Burdur, halk ma- sallarını toplama müsahakasr açan we “Diyarbekir halkiyatı” etüdünü neş> retmiş bulunan Diyarbekir, “Halk bil- Bgisi” dergisini düzenli ve dolgun neş- reden Eminönü, geçen yıllarda bütün muallimlerini seferber ederek topladı. t falklor fişlerini tasnif edip mecmu- asında neşre başlıyan Eskişehir, — Çev- renin kıyafet ve oyunlarını incelemek- te olan Işparta ve Kayseri, köylere ka- dar mufassal folklor anketleri dağıtan Mersin Halkevlerini sayabiliriz. TARİH TETKİKLERİ- Halkevlerinin tarih kolları, Türk Tarihi Tetkik Cemiyetinin memlekette uyandırdığı büyük ilgiyi candan duya- rak ve onun direktiflerini göz önünde bulundurarak çalışmaktadır. Tarih tetkiklerini ileri götürüp ve rimli yaparak çevrelerinin tarihi hak- kında eserler hazırlıyan veya mecmua ve gazetelerde neşriyatta Bulunanlar a. rasında (23) Halkevini: Adam, Ağrı, Bafra, Bahtkesir, Bar- tm, Bitlis, Bursa, Çorum, Denizli, Di- yarbekir, Edirne, Bdremit, G. Anteb, Kadıköy, Kayseri, Konya, Maraş, Mer- sin, Niğde, Samsun, Trabron, Zile Halkerlerini takdirle anmak gerektir. Cevresinde tetkike değer gördüğü tarihı harabeler ve eserler civarımda ta- rih gezilerine çıkan ve bu entelektüel mezakı muhitindeki bütün bilgili ve ül- külü elemanlara aşılamaya- başlıyan Halkevlerinin sayısı gittikce artmakta- dır. Bunlar arasında - (24 ünün): Af- yon Antalya, Bartın, Burdur, — Dürce, Edremit, Elöziz, Eskişehir, G. Anteb, Harpat, İzmir, Isvarta, Kara, Kavseri, Mardân, Mersin, Ordu, Rize, Safranba- lu, Süirt, Tire, Trabzon, Urfa, Yahaç, Halkevlerinin gezileri göze çarpmaktar der. EDEBİYAT CALIŞMALARI Muhitinin edebi zevkini yükseltmek, beslemek ve selâmete - eriştirebilmek icin edebiyat toplantıları yaparak inki- lâb ve cemiyet karşısında sanatın aziz ve zaruri vazifelerini tebarüz - ettirem, #anat büyüklerinin, çevre balk şairleri- 'nin ve genç sanat değerlerinin eserle rini okuyan ve bayatları hakkında kan- feranslar veren Halkevlerinin artmak- ta olması bu şubenin edebiyat kolları- 'nın da önemli ödevlerini daha yakındın kavramakta olduklarınmn Birer güvel de- Tilidir. Ankara, Çorum, Edremit, Eskişehir G. Anteb, İrmit, Konya, Kütahya, Mer sin, Moğla, Samsun, Şehremini ve bi rer konferamsiyle Eminönü ve Zongul dak., gibi. Çevresinde Serlerini bırakmış halk şairlerinin ha yatları ve şiirleri etrafında - tetkikler yetişmiş ve © Halkevlerinin 9 şubesindeki alışmalarda elde edilen neticeler yapmak ve yazrlar hazırlamakla Alyon, Çorum, Harput, Isparta, Maraş, Rize, ve Sıvas.. Halkevleri edebiyat kolfarı, 'en önemli vazifelerinden birini dahar yerine getirmişlerdir. GENÇ İSTİDATLARI KORUMA Genç istidatları bulup meydana çı- karmak ve onları bütün memlekete ta- nrtarak sanat ümidlerimizi kuvvetlen- | dirmek ve bu genç değerleri teşvik et- mek için Ankara Halkevi, bütün yurd- daki genç kabiliyetlerin eserlerini an- toloji broşürleri hafinde neşretmeyi ka- rarlaştırmış ve Bütün Halkevlerimi bu uğurdaki vazifelerini müştereken yap- maya davet etmiştir; birinci kitab, ya- kında neşredilecektir. -Bu arada genç istidatları em çok kollayan ve yetişti- ren Ankara, Antalya, Bafra, Balıkesir, Bergama, Beyoğlu, Denizli, Elâziz, Es- kişehir, Anteb, Isparta, İzmit, Maraş, Mersin, Niğde, Samsun, Sinop ve Zen- guldak Halkevlerini öğerek anıyoruz. DERGİLER: Yalnız dil, edebiyat ve tarih şubele- rinin değil Halkevinin bütün şubeleri- 'nin belli başlı müşterek verimlerinden biri de dergilerdir; Merkezde partice neşredilen Halkevleri mecmuası “ÜL kür, gittikçe gelişerek ve değerlenen bir ilim ve heyecan mecmuası olmakta- dur. Bir dergiye sahip olan her Halkevi yamız bu dik, edebiyat ve tarih çalış- malarınr değil, halkım bilgi, kültür ve zevk seviyesini yükseltmek ve besle- mek şeklindeki en belli başle ödevleri- ni yezine getirmiş olmaktadır. Afyon, Bafra, Balıkesir, Barsa, E- lüziz, Eminönü, Eakişehir, lamir, 1s- parta, Kars, Konya, Mazisa, Niğde, Samsun, Burdur, Sinop Halkevlerinim birer dergisi vardır. Bu dergiler, bilgi ve kültür seviyelerini — yükselttikleri, mahalli tetkiklere önem verdikleri, çev- renin genç istidatlarını yetiştirmek va aldesini başardıkları ve bilhasız dava- MN heyecan ve şuurumu yayabildil- deri misbette muvatfak olmaktadırlar. Birçok Halkevleri, dergide çıkar lacak mütemadi — yazılarm her zamanı mevcud olamıyacağını düşünerek kiklerini ve heyecanlarını yayan ve teb- kim eden cserlerini beoşürlerle vecmeyi ve genç istidatlar içim de çevre gazete- derinde birer sayfa ayırmayı uygun bulmaşlardır: Çorum, Anteb, Maraş, Malatya, Adana ve sair Halkevleri gi- . Halkevlerinin en mühim mevrula t alanı köycülüğe dair birçok broşür geklinde neşriyatr olduğu — gibi, parti- mizin köylüye armağan olarak neşret- tiği “Yard” da bu vazifeyi ifa etmek- tedir. AR ŞUBELERİNİN ÇALIŞMALARI Ar şübeleri, birinci - plânda yeni ve asıl müsiki sevkimi halkta uyandırmak gayesiyle harekete geçmişler ve bando- lari, orköstralariyle bu maksadr. köy ezilerinde bile tahakkuk ettirmek yo- dunu tutmuş'ardır. Verilen konserlerin sayısı “1049” u. bulmaktadır. KOROLAR Musiki faaliyetleri arasında halkın bir ağızdan milli havaları, bihassa garb tekniğindeki milli mazş'arı söylemesini sağlamak her zaman göz önünde tutul- malıdır. Bu münasebetle koral çalışma- Jarda bulunan Adana, Ankara, Antalya, Bahkesir, Boyabat, Şehremimi balkev- lerini ve bilhassa yüzer kişilik koro meye| dana getiren Beşiktaş, ve Kadıköy hal- kevleriyle korosuna bir gezi bile yaptıran Eminönü halkevini takdirle anmalıyız. Baztın, Bursa, Mersin ve Afyan gi- bi halkevleri de karak çalışma'ara bağ. lamak üzeredirler. Bandaları ve orkest- ralariyle halkın musiki terbiyesi üzecin- de hemen her gün müessir olan ve bu yeni musiki zevkini küylere kadar ya- yan halkevleri olmuştur: Diyarbekir, Aydın, Bakkesir, Bartım, Çarum, Elü- ziz, Niğde, İnebolu, Sürd, Malatya, Or- du, Gerede halkevleri bunların başımda çelir. Ü asiki sile toplanlırı yapamık kuk kr halkesine smndırmak ve içemal ha yatın yeni icab'arımı yaratmaya çalış- malla Sinap, İsparta, Adana Alanya, Boyabat, Bursa, Kütahya, Samsım kab kevleri de bu hizmeti bir uçtan yerine getirmektedirler. HALK TÜRKÜLERİ Müzsiki kollarımın belli başik ödevle- rimden bizi de balis halk türkiterini güfteleri ve besteleriyle tesbite çalış- maktır. Adanaz Atyon, Bahkesir, Ço- Tum, Anteb, Kayseri, Kütahya, Sam- sam, Müdanya, halkevleri bumu zamam zaman yapmaktadırlar. Ankara ha'ke- vinin meşhur bir macar otoritesini ge- tirerek ha işe ilmi seviye ve laymetini verişi ayrıca sikse değer. Bedi ve mib 1i rakmmların inkişafına çalışmakla Adar na, Afyes, Ankara, Beyoğla, Çorum halkevleri musiki kalları aymca yararle olmuşlardır. RESİM ve MİMARİ KOLLARI Çevresindeki resim - kabiliyetlerini dersler ve sergilerle teşvik eden hal kevleri ar şubeleri arasnıda Adana, An- kara, Aydın, Bahkesir, Diyarbekir, An- teb, İamir, İsparta, Mersin, Samsun, Sinob, Ürküp, Uşak ve Zonguldak hah- kevlerini hatırlamak icab eder. Bursa ve Denizli gibi bazr halkevleri böyle te- şebbürleri almak üzeredirler. Afyon, Eminönü, İzmir ve Kanya- 'vum zaman zaman mükemmel verimler gösteren mimarlık kolları da ar gube- derinizr çalışmalarr arasnıda yer almış- lazdar. Kadıköy, Ankara, Mardin, ve Ante- bin heykeltraşlık kolları da varlık göse termektedirler. TEMSİL IŞT Temsil şabelerimin gösterdilkleri var- İrğr bir yekda verilen temsif sayısının 1330" u bulduğunu kaydetmekle gös- H zi mahitlerinde rastlayacakları - istidatla- rn ve maraz kalacakları güçlüklerim çek mühtelif sayrda ve ehemiyerte ola- cağı göz önünde tutularak başarıları sa- de but zakamlarla mükayese etmek ve hüküm vermek tabiatiyle doğru olmaz, TEZLİ PİYESLERE ÖNEM Halkevleri repertavarlarında doğru dan doğruya bir içtimi ve mül maksar da ve teze malik olmayan piyeslerin se çilmiş olması, temsili kolay ve hareket. 15 piyenlerle istidadlarmn oynama kabili. yetini ve Balkın alika - hassasmı alış- tırmak ve geliştirmek sebebiledir; ayni zamanda bu seçimde ağır ve maksadir. pöyes gecelerine birer bafif ve akıcı pi- yesle çeşni vermek - fırsatını hazrlamış olmak esası da göz önümde tutulmuş- tur. Temsil gecelerini ya tezli piyesler vermek yahud arada telkin ve irşat mu- sahabeleri yapmak süretiyle faydalı ve maksadit Bir hale koymağa her zaman dökkat sarfı, göz önünde tutulan birinci amaç olmaktadır. GÜZEL ÇARELER Temail verebilecek eleman bulmak ve yetiştirmek, temsilde ahınacak vazi- fenin Ber memleket hizmetinde olduğu kadar azir ve omurlu Bir vazife olduğu e BçRrtmek, muhitte temsil ilgi ve seve gösini ayandırmak yollarında - orijinal ve isabetli tedbirler bulan Dalkevleri a. vv Mersin, Giresim, Bartm, — Beşiktaş, Anteb, Eminönü, Adana, Ankara, An. talya, Aydım, Bursa, Bahıkesir, Beyoğlu, Kayseri, Manisa halkevlerinin hepsini Ayrr ayrı tebrik ctsek yeridir. Geçen se- nelerde durgun geçen temsil çalışmaların 't bu sene geliştirmiş olan İzmir, Elâ- züz, Sürü, Uşak, Üsküdar gibi halkev- deri de ayni takdiri hak etmiş bulun- maktadırlar. VERİMLİ SONUÇLAR İlk saamanlarda clerman bulunamıyor. diye şikâyetler. edilirkem muhiti ve gönçliği hazırladıktan — sonra Sandıklı, Gerse, Burdar, Devrek, Düzce, Edres ameit, Madurna, Salihli, Yalvaç ve Dinar gibi ilçelerimiz halkevleri - mütcaddid temsillerle bu yebede birer varlık olmuş. lar ve Boyabat, Ayancık, Ödemiş, Bursa, Adana, Alyan, Kayseri, Aydın, Trab- zan, Silifke, e Kütahyar gibi ha'kevleri İçelerinden uzaklarda temsiller verme: ye ve piyesle telkim vazifesini köyler. de Bile tatbik etmeye imkân Bulmuşlar. der. Radyoda temsileriyle Eminönü ve Samsun halkevleri ayrı, orijinal bir biz- et yapmaşlardır. Eminönü ve Giresun halkevleri halk meydanlarında - temsile hazırlanmaktadırlar; Denizli ba'kevi bu mazhariyete şimdiden ermiş bulunmak- tadır. MUHİTİ ve ELEMANI HAZIRLAYIŞ Muhitlerindeki halkın - alâkasını ve istidadların heveslerini beslemek ve ge- Tiştirmek için yerlerini, dekor'arını, derslerini, toplantılarını ve konuşma- Jarını yaparak bu işe arızi tedbirlerden ziyade esaslk hatlariyle bir hab ve tese viye çaresi aramakta olan halkevleri a rasında İnebolu, Siird, - Bitlm, Gerede, Giresun, Zanguldak, Beşiktaş. İzmir, Kastamoni, Konya, Malatya, Maraş, Mardin, Ordu, Trabzon, Uşak, Yalvaç, Sinop, Ünye, halkevderini sistemli bar reket edenler arasında anabiliriz. yalnız . sahnede işlemekle kalmayan, buna kendini veren ferağat- Ki ve ülkülü arkadaşların bilgi ve kültür seviyesi ile yakından alâkadar olan Mere sin, Eminönü, Ankara, Samsun, Eakiye- hir, Kadıköy, Elâziz, Anteb ve Konya halkevlerinin de takdiri. baketmiş ol dukları kanaatindeyiz. KARAGÖZ ve KUKLA Kadıköy, İzmir, ve Şehremini hab kevlerimin kuklaya” vekaragöze ayrıca chemiyet vermelerini de kayda değer bakdak. Temsiller beklenen telkin ve terbiye faydasını pek az masraf, basit deker ve bir tek elemanla istenilen he yerde temin edebilen karagöz ve kukla işine ha'kevlerinin yeni çalışmalarında belli başir bir yer ayırmakırı müvafık Temsi (Lütfen sayfayı çeviriniz) S DAUK A T z e ” g O