21 Şubat 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5

ULUS ==;== 20 -2 -1987 B Halkevlerinin Çalışmaları t 1932 senesinde 34 tane olan halkevlerinin sayısı bugün açılanlarla 167 yi bulmuştur Bugün Halkevlerinin beşinci kuru- luş yıldönümü, yeni evlerin açılma tö- reniyle birlikte, Ankara Halkevinde kutlanacaktır. Memleketin kültirr ve ülkü hayatın- da en mühim günlerden biri olan bu yaldönümünün lâyık olduğu şekilde ve yurdun Halkevi olan ve açılam her kö- şesinde kutlanması için gereken tedbir- ler almmıştır. 1936 yılr içinde 136 Halkevi, Ata- türk çocuklarının ideal uğrumda şuur- la ve metodla çalışmalarının bir güzel örneği ve sonuncu olarak sevindirici başarılar ve verimler kaydetmişlerdir.. Muhitindeki genç ve ülkülü eleman- ları Halkevinin feragati kadar zevki, mesuliyeti kadar şerefi de olan hizmetine çağırmasını ve çekmesini bi- len her Halkevi, yarın için en büyük ümidleri uyandrracak bir muvaffakıyet merhalesine ulaşmış bulunmaktadır. Her Halkevi, çalrşmalarını muhiti- nim şantlarına ve icablarına. göre — tan- zim ettiği, programlı ve metodlu bir çalışmayı heyecan ve inanla kuvvetlen- dirdiği nisbette büyük başarılar kay- detmiştir, Halkevlerinin ilk zamanlarda kala- balığı eve ısındırmak için her iyi vesi- leden faydalanışı ve kemiyete elremiyet verişi, yerini maksadlı işlere ve keyfi- yete bırakmaktadır. Her taplantının muhakkak bir mak- sad uğrunda yapılması ve bir yeni fikri ve hep büyük davamızı telkin etmesi esası göz önünde tutulmaktadır. Halkevini halkevi edecek çalışmala- rın genç istidadları bulup meydana çı- karıp büyük hizmet yollarına sevketme, halkın bilgi ve kültür seviyesini yük- seltme gibi aziz ve vazıl çerçeveler i- çinde gelişip genişlemesine çalrşılmak- tadır. İlk 4 yılda Halkevlerinin çalışma- Tarımnr biribiriyle mukayese ederek bul- dukları isabetli ve orijimal tedbirleri göz önüne koymak maksadiyle yakın- da neşredilecek olan kitab, bu ülkü ve kültür kurumları hakkında en derli top- lu malümatı verebilecektir. İşte; Halkevleri şubelerinin sırasiy- Te belli başlr çalışmaları: DİL, EDEBİYAT, TARİH ŞUBELERİ: Halkevleri, millt bayramlarımızın coşkun ve manalr geçmesinde, millt da- valarımız etrafımda en salim, en şuur- Yu ve en heyecanlı hitabelerin iradedil- mesinde her zaman ön ayak olmuşlar- dır. Halkevlerinin bu faaliyeti mem- aziz leket mikyasında malümdur, matbuatta | daima akisler uyandırmıştır; Halkevie- rinin bw ve diğer mevzularda verdikle- ri konferansların yekütimnu 2829 dır. Halkevleri yönetim kurullarının ekse- riya dil, edebiyat ve tarih şubesine ha- vale ettikleri bu işleri Halkevinin ge- pel çalışması sayarak dil, edebiyat ve tarih şubelerinin asıl faaliyetlerine ay- rıca işaret etmeyi lüzumlu gördük:; DİL İŞLERİ Bu şubelerin dil inkılâbımızla olan yakın ve coşkun ilgisi, dil kongresinim toplandığı ve dil bayramınım kutlandı- ği günlerdeki manalı ihtifalleriyle te- barüz etmiştir; Türk Dili Tetkik Ce- miyetinin direktifi dairesinde dil işle- vinde düzenli çalışma ile fiş ve anket hazırlıklarını raporlarında ayrıca tav- zik eden Halkevleri içinde en verimli- leri, (27 tanesi) Adana, Afyon, Antal- ya, Aydın, Balıkesir, Bartın, Bitlis, Bursa, Çorem, Benizli, Diyarbekir, Ed- remit, Eskişehir, G. Anteb, Giresun, İ- negöl, İzmit, Kayseri, Konya, Kütah- ya, Maraş, Mersin, Ordu, Samsun, Si- nob, Sıvas, Zonguldak Halkevleridır. FOLKLOR: Folklor çalışmalarını düzenliyen ve tleri götüren —Halkevleri — arasında (€16 sı)y bir folklor rehberi hazırlryan Adama'da, her muallimin yılda üç gü- münü derlemeye Aayırmasmrı sağlayan Afyon, folklor gecelerimin birincisini etraflı tetkiklerle tahakkuk ettiren An- talya, folklor tetkiklerini kitab haline | Halkevlerinin 9 şubesindeki Lq:alışmalarda elde edilen neticeler , kayabilen Balıkesir, “Bartın âdetleri” broşürünü hazırlıyam Bartın, mahalli itikat ve âdetleri incelemekte olan: Bo- lu, mahalli oyunları ve kıyafetleri birer birer tesbite uğraşan: Burdur, halkı ma- sallarını toplama miisabakasrı açan ve “Diyarbekir halkiyatı” etüdünü neş- retmiş. bulunan Diyarbekir, “Halk bil- gisi” dergisini düzenli ve dolgun neş- reden Eminönü, geçen yıllarda bütün muallimlerini seferber ederek topladı- ği folklor fişlerini tasnif edip mecmu- asında neşre başlıyan Eskişehir, Çev- renin kıyafet ve oyunlarını incelemek- te olan Isparta ve Kayseri, köylere ka- dar mufassal folklor anketleri dağıtan Mersin Halkevlerini sayabiliriz. TARİH TETKİKLERİ- Halkevlerinin tarih kolları, Türk Tarihi Tetkik Cemiyetinin memlekette uyandırdığı büyük ilgiyi candan duya- rak ve onun direktiflerini göz önünde bulundurarak çalışmaktadır. Tarih tetkiklerini ileri götürüp ve- rimli yaparak çevrelerinin tarihi hak- kında eserler hazırlrıyan veya mecmua ve gazetelerde neşriyatta bulunanlar a- rasında (23) Halkevini: Adama, Ağrı, Bafra, Balrkesir, Bar- tm, Bitlis, Bursa, Çorum, Denizli, Di- yarbekir, Edirne, Edremit, G. Anteb, Kadıköy, Kayseri, Konya, Mavaş, Mer- sin, Niğde, Samsun, Trabzon, Zile Halkevlerini takdirle anmak gerektir. tarihı harabeler ve eserler civarımda ta- rih gezilerine çıkan ve bu entelektüel merakı muhitindeki bütün bilgili ve ül- külü elemanlara aşılamaya hbaşlıyan Halkevlerinin say'sı gittikce artmakta- dır. Bunlar arasımda (24 ünün): Af- yon Antalya, Bartın, Burdur, Düzce, Edremit, Elâziz, Eskişehir, G. Anteb, Harput, İzmir, Isvarta, Kars, Kavseri, Mamdin, Mersim, Ordu, Rize, Safranbo- hw, Siirt, Tire, Trahzomn, Urfa, Yalvaç, Halkevlerimin gezileri göze çarpmalcta- dır.. EDEBİYAT CALIŞMALARI Muhitinin edebi zevkini yükseltmek, beslemek ve selâmete eriştirebilmek icin edebiyat toplantıları yaparak inkı- lâh ve cemiyet karşısında sanatın aziz ve zaruri vazifelerini tebarüz ettiren, sanat büyüklerinin, çevre halk şairleri- nin ve genç sanat değerlerinin eserle- rini okuyan ve hayatları hakkında kan- feranslar veren Halkevlerinin artmak- ta olması bu şubenin edebiyat. kolları- nın da önemli ödevlerini daha yakından kavramakta olduklarının Birer güzel de- Tilidir: Arnkara, Çorum, Edremit, Eskişehir, G- Anteb, İzmit, Konya, Kütahya, Mer sin, Muğfa, Samsun, Şehremini ve bi rer konferanmsiyle Eminönü ve Zonpul- dak.. gibi. Çevresinde yetişmiş ve ©& serlerini bırakmış halk şairlerinim ha yatları ve şiirleri etrafında tetkikler yapmak ve yazrlar hazırlamakla Afyon, Çorum, Harput, Isparta, Maraş, Rize, ve Sıvas.. Halkevleri edebiyat kolları, en önemli vazifelerinden birmii daha yerine getirmişlerdir. GENÇ İSTİDATLARI KORUMA Genç istidatları bulup meydana çı- karmak ve onları bütün memlekete ta- nıtarak sanat ümidlerimizi dirmek ve Bu genç değerleri teşvik et- mek için Ankara Halkevi, bütün yurd- daki genç kabiliyetlerin eserlerini an- toloji broşürleri halinde neşretmeyi ka- rarlaştırmış ve bütün Halkevlerini bu uğurdaki vazifelerini müştereken yap- maya davet etmiştir; birinci kitab, ya- kında neşredilecektir. Bu arada genç istidatları en çok İtollayan ve yetişti- ren Ankara, Antalya, Bafra, Balıkesir, Bergama, Beyağlu, Denizli, Elâziz, Es- kişehir, Anteb, Isparta, İzmit, Maraş, Mersin, Niğde, Samsun, Sinop ve Zon- guldak Halkevlerini öğerek anıyoruz. DERGİLER: Yalnız dil, edebiyat ve tarih şubele- rinin değil Halkevinin bütün şubeleri- nim belli hbaşlı müşterek verimlerinden biri de dergilerdir; Merkezde partice neşredilen Halkevleri mecmuası “ÜL kü”,, gittikçe gelişerek ve değerlenen bir ilim ve heyecan mecmuası olmakta- dür. Bir dergiye sahip olam her Halkevi yalnız: bu. dil, edebiyat ve tarih çalış- malarınr değil, hallıın bilgi, kültür ve zevk seviyesini yükseltmek ve besle- mek şeklindeki ern belli başlı ödevleri- ni yerine getirmiş olmaktadır. Afyon, Bafra, Balıkesir, Bursa, E- lâziz, Emimönü, Eskişehir, İzmir, Is- parta, Kars, Kornya, Mamisa, Niğde, Samsun, Burdur, Sinop Halkevlerimin birer dergisi vardır. Bu dergiler, bilgi ve kültür seviyelerini — yükselttikleri, mahalli tetkiklere önem verdikleri, çev- renin genç istidatlarını yetiştirmek va- aifesini başardıkları ve bilhassa dava- muzırn heyecan ve şuurunu yayabildik- leri mishette muvaffak olmaktadırlar. Birçok Halkevleri, dergide çıkarı- lacak mütemadi — yazılarım her zamanı mevcud olamıryacağını düşünerek tet- kiklerini ve heyecanlarını yayan ve tel. kim eden eserlerini hroşünlerle vermeyi ve genç istidatlar için de çevre gazete- lerimde hirer sayfa ayırmayı uygun bulmuşlardır: Çorum, Anteb, Maraş, Malatya, Adana ve sair Halkevwleri gi- bi. Halkevlerinin en mühim mevzula- rr alam köycülüğe dair birçok broşür şeklimde meşriyatr olduğu gibi, parti- mizin köylüye armağan olarak neştet- tiği “Yurd” da bu vazifeyi ifa etmek- tedir. AR ŞUBELERİNİN ÇALIŞMALARI Ar şubeleri, birinci plânda yeni ve asıl musiki zevkimni halkta uyandırmak gayesiyle harekete geçmişler ve bando- lari, orkestralariyle bu maksadr köy gezilerinde bile tahakkuk ettirmek yo- kuvvetlen- . iâzizdeki Halkevi bimasının uzaktan görümüşü lunu tutmuş'ardır.. Verilen konserlerin sayısı “1049” w bulmaktadır. KOROLAR Musiki faaliyetleri arasında halkın bir ağızdan milli havaları, bilhassa garh tekniğindeki milli marnş'arı söylemesini sağlamak her zaman göz önünde tutul- malıdır. Bu münasebetle korzal çalışma- larda bulunan Adana, Ankara, Antalya, Balıkesir, Boyabat, Şehremimi halkev- lerini ve bilhassa yüzer kişilik koro mey- dana. getiren Beşiktaş, ve Kadıköy hal- kevleriyle karosuna hir gezi bile yaptıran Eminönü halkevini takdirle anmalıyız. Bartın,, Bursa, Mersin ve Afyan gi- bi halkevleri de koral çalışma'ara. baş- lamak üzeredirler. Bandalamı ve orkest- ralariyle halkın musiki terbiyesi üzerin- de hemen her gün müessir olan ve bu yeni musiki zevkini köylere kadar ya- yan halkevleri olmuştur: Düiyarbekir, Aydın, Balıkesir, Bartım, Çarum, Elâ- ziz, Niğde, İmebalu, Siird, Malatiya, Or- du, Gerede halkevleri bunların haşımda. gelir. Müusiki aile taplantıları yaparak hkral- kr halkevime ısımndırmak ve içtimaf ha- yatın yemni icab'ammı yaratmaya çalış- makla Sinop, İsparta, Adama Alanya, Boyabat, Bursa, Kütalıya, Samsun Hhal- kevleri de bu hizmeti bir uçtam yerine getirmektedirler. HALK TÜRKÜLERİ Miusiki kollarımım belli başlı ödevle- rimden biri de halis halk türkü erini güfteleri ve besteleriyle teshite çalış- maktır. Adanar Afyon, Balhkesir, Ço- rum, AÂnteb, Mayseri, Kütahya, Sam- sım, Mudanya, halkevleri bumu zaman zaman yapmaktadırlar. Ankara hake- vinin meşhur bir macar otoritesini ge- tirerek bu işe ilmi seviye ve kıymetini verişi ayrıca zikte değer. Bedii ve mril- I4 rakısların. inkişafına çalışmakla Ada- na, Afyom, Arnkara, Beyoğlu, Çorum halkevleri musiki kolları aymıca yararlı olmuşlardır. RESİM ve MİMARİ KOLLARI Çevresindeki resim kabiliyetlerini dersler ve sergilerle teşvik eder hah kevleri ar şubeleri arasnıda Adana, Ân- kara, Aydın, Balıkesir, Diyarbekir, An- teb, İzmir, İsparta, Mtersin, Samsun, Sinob, Ürküp, Uşak ve Zonguldak hal- kevlerini hatırlamak icab eder. Bursa ve Demizli gibi bazı halkevleri böyle te- şebbüsleri almak üzeredirler. Afyon, Eminönü, İzmir ve Komya- nan. zaman zaman mükemmel verimler göstereni mimarlık kolları da. ar şube- lerinim çalışmaları arasnıda. yer almış- lardır., Kadıköy, Ankara, Mardin, ve Ante- bin heykeltraşlık kolları da varlık gösr termektedirler. TEMSİL İŞİ Temsil şubelerinin güsterdikleri var- İrör Bir yılda verilen temsil sayısının “1330” u bulduğunu kaydetmekle gös- terebilirsek de muhtelif — halkevlerinin rmuhitlerimde rastlayacakları istidatla- rın ve maruz hkalacakları güçlüklerim çok muhtelif sayrda ve ehemiyette ola- cağı göz önünde tutularak başarıları gae de bu rakamlarla mukayese etmek ve TEZLİ PİYESLERE ÖNEM Halkevleri repertuvarlarında doğrur | dan doğruya bir içtirai ve millt maksar | da ve teze malik olmayan piyeslerin se | çilmiş olması, temsili kolay ve hareket« 1i piyeslerle istidadlarım oynama kabili- yetini ve halkım alâka hassasmı alış- | tırmak ve geliştirmek sebebiledir; ayni zamanda bu seçimde ağır ve dir piyes gecelerine birer hafif ve akıcı pi- yesle çeşni vermek fırsatını hazrlamış olmak esası da göz önünde tutulmuş- tur. Temsil gecelerini ya tezli piyesler vermek yahud arada telkin ve irşat mu- sahabeleri yapmak suretiyle faydalr ve maksadIr bir hale koymağa Her zaman dikkat sarfr, göz önünde tutulan birinci amaç olmaktadır. GÜZEL ÇARELER Temsil' verebilecek eleman bulmak ve yetiştirmek, temsilde alınacak vazi- fenim her memleket hizmetinde olduğu kadar aziz ve onurlu bir vazife olduğu- nu bsh'-rhnel'r, muhitte temsil ilgi ve sev« gisinf uyandırmak yollarında orijinal ve isabetli tedbirler bulan halkevleri a- - rasnıda: Mersin, Giresun, Bartın, Beşiktaş, Amteb, Eminönü, Adana, Ankara, An- talya, Aydın, Bursa, Balıkesir, Beyoğlu, Kayseri, Manisa halkevlerinin hepsini AyTT ayrı tebrik etsek yeridir. Geçen se- nelerde durgun geçen temsil çalışmaları nı bu sene geliştirmiş olan İzmir, Elâ- ziz, Sürd, Uşak, Üsküdar gibi halkev- leri de ayni takdiri hak etmiş bulun- nraktadırlar.. VERİMLİ SONUÇLAR İlk zamanrlarda eleman bulunamıyor diye şikâyetler edilirker muhiti ve gençliği hazırladıktan somra Sandıklı, Gerze, Burdur, Devrek, Düzce, Edre« mit, Mudurnu, Salihli, Yalvaç ve Dinar gibi ilçelerimiz halkevleri müteaddid temsillerle bu şubede birer varlık olmuş- lar ve Boyabat, Ayancık, Ödemiş, Bursa, Adana, Afyanm, Kayseri, Aydın, Trab- zon, Silifke, ve Kütahya gibi ha'kevleri ilçelerinden uzaklarda temsiller verme- ye ve piyesle telkir vazifesini köyler« de bile tatbik etmeye imkân Bulmuşlar- dır. Radyoda temsi'leriyle Eminönü ve Samsun halkevleri ayrı, orijinal bir hiz- met yapmışlardır. Eminmömü ve Giresun halkevleri halk meydanlarında temsile hazırlanmaktadırlar; Denizli ha'kevi bu mazhariyete şimdiden ermiş bulunmak- tadır. MUHİTİ ve ELEMANI HAZIRLAYIŞ Muhitlerindeki halkım alâkasını ve istidadların hevesleriai hbeslemek ve ge- liştirmek. için yerlerimi, dekor'arını, derslerini, toplantılarını ve konuşma- larını yaparak büu işe arıziı tedbirlerden ziyade esaslı hatlariyle bir halı ve tes- viye çaresi aramakta olan halkevleri a- rasında İnebolu, Siird, Bitlis, Gerede, Giresun, Zonguldak, Beşiktaş, İzmir, Kastamoni, Konya, Malatya, Maraş, Mardin, Ordu, Trabzon, Uşak, Yalvaç, Sinop, Ünye, halkev.erini sistemli ha- reket edenler arasında anabiliriz. Temsili yalnız sahnede işlemekle kalmayan, buna kendini veren ferağat- li ve ülkülü arkadaşların bilgi ve kültür seviyesi ile yakından alâkadar olan Mer« sin, Eminönü, Ankara, Samsun, Eskişe- hir, Kadıköy, Elâziz, Anteh ve Konya halkevlerinin de takdiri haketmiş ol- dukları kanaatindeyiz. KARAGÖZ ve KUKLA Kadıköy, İzmir, ve Şehremini hal« kevlerimin kuklaya vekaragöze ayrıca ehemiyet vermelerini de kayda değer bulduk. Femsilden beklenen telkin ve terbiye faydasını pek az masraf, basit dekror ve bir tek elemanla istemilen hen yerde temin edebilen karagöz ve kukla işine ha'kevlerinim yeni çalışmalarında belli başlr bir yer ayırmaları muvafık (Lütfen sayfayı çeviriniz)