21 Şubat 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 6

ULUS olacaktır. SPOR Spor çalışmalarınırı rakamla ifade e - dilebileni gezileridir; Bir yılda 1145 yer gezisi yapılmıştır. Bundan başka, rağ- betli ve faydalı sporların teşvik edil- mesi teşkilâtlandırılması, eski ve milli sporların ihyası, sporculuk zihniyetinin kulübçülük zihniyetinin üstünde muhit gençliklerine mal edilir olması, türk spor kurumiyle elele çalışarak bir çok federe edilmeye değer kulübler kurula- bilmesi bu şubelerin verimli çalışmala- rındandır. Muhitlerinin şartlarına, va- ziyetlerine ve icablarına göre denizcilik ve dağcılık gibi çok ehemiyet verilen sporlar üzerinde çalışan halkevleri spor şubeleri de muvaffakiyetli sayılmakta- dırlar. Toplu beden hareketleri ve açık ha- va jimnastikleri yaptıran, yaya, atlı, bi- sikletlli gezâler tertib eden halkevlerinin spor şubeleri de ödevlerine önemle sa- rılmış görülmektedir. KİTLENİN SPORUNA DOĞRU Bunlarla ve bunlara benzer gayret- lerle spor hareket ve faaliyetini bir şah- si marifet ve bir nevi lüks olmaktan çı- karıp kitleye mal etmek ve muhitinde spor zevk ve ihtiyacını uyandırmak yo- lunda makul çareler hemen her halke- vinde almrâıştır. SOSYAL YARDIM: Hemen her Halkevi yoksul talebe- lere, yoksul ailelere, ceza evindekilere, hasta ve kimsesiz köylülere daima yar- dım ellerini uzatmaya çabalamışlardır. Bazı halkevleri parasızlıktan şikâyet e- derek sosyal yardım işinde durgun ka- lırken bir çok halkevleri örneğin yalnız kendi şubelerine verdiği paralr müsa- mere kaydından faydalanarak diğer şu- belerle elele toplantılar, eğlenceler ter- tib etmişler ve elde ettikleri kazancı en lüzumlu ve isabetli yerlere sarfetmek i- “çin tedbirler alabilmişlerdir. Evlerinde bakım odaları, klinikler kuran, muhi- tinin doktorlarına muayene saatleri a- yırtacak bir varlık gösteren Halkevleri çok olmuştur. Muhitlerinin - şartlarını ve hususiyetlerini göz önünde tutarak muvaffakiyetli olduklarını başta işaret eğe'bileceklerimiz: - Ankara, Adana, Antâlya, Ayancık, Aydın, Balıkesir, Bandırma, Bartın, . Bayburt, Beşiktaş, Bursa, Çorum, De- nizli, Diyarıbekir, Düzce, Eminönü, Eskişehir, G. anteb, Gelibolu, Gerede, Giresun, Gönen, İnebolu, Kadıköy, Kars, Kayseri, Kütahya, Manisa, Ma- raş, Mersin, Muğla, Ordu, Ödemiş, Rize, Samsun, Sinop, Sıvas, Şarki Ka- rahisar, Şehremini, Şişli, Trabzon, Ün- ye, Uşak, Zile ve Zonguldak halkevle- ridir. Bunlardan başka yeni ve esaslı teşebbüsleriyle gelecekte eyi verimler müjdeliyen Beyoğlu, Konya, Bolu, İ- negöl ve Yalvaç Halkevlerini de bu sı- raya katabiliriz. Bazı il ve ilçelerimiz- de doktorlarımızın, Halkevinin bu şu- besine gösterdikleri yakın ve aziz ilgi- yi şükranla anmak bir borçtur. HALK DERSHANELERİ: Halk dershaneleri ve kurslar şube- lerinin verimleri, ümmilikle mücadele etmek ve halka ameli bilgiler ve genç- lere yabancı dil öğretmek için açtıkları dersler ve kursların yekânu 13283 dür. Diyarbekir, Marvin, Siirt, Antep, Kilis ve Karaköse Halkevlerinin salta- nat yıllarının gaflet ve ihmaliyle cahil ve bakımsız kalarak anadilinden haber- siz bir hale gelmiş olanlara dersler ver- melte aldıkları biribirinden önemli tedbirler ve verimleri öyerek anmakla zevk duymaktayız. Civarında işevleri ve yerleri çok o- lan bazı halkevleri işçilerin çalışmala- rında lâzim olacak ameli bilgileri öğ- Tetmek için kurslar açmak isabetini göstermişlerdir: Zonguldak ve Beşik- taş Halkevlerini buna misal olarak zik- redebiliriz. KİTABSARAY VE YAYIN Kitabsaray ve yayın kollarından birçokları, sadece kütüphanelerini aç- mak ve kitablarını tasnif etmekle va- zifelerinin bittiklerine kâni olmamış- lar, bu hususta kendisine en az tahsi- sat verilmiş bir şubenin bile pekâlâ başarabileceği halkı okumaya teşvik, konferanslarla yayın, kitablarının birer listesini yaparak halka dağıtma.. gibi işlerde muvaffak olmuşlardır. Halkın gün geçtikçe okumak zev- kinin arttığını ve kütüphanelerdeki ki- tabların ve okuyucuların sayısının se- vindirici bir yeküna vardığını müjde- ' lemekte olan 136 halkevi muhitinin ha- kikt kitab ihtiyacını kaydetmekte ve yeniden kitab istemektedir. Halkevlerinin kitabsaray ve yayın şubeleri, dergilerin ve broşürlerin neş- rinde vazife almışlardır; bazı mecmua ve broşürler doğrudan doğruya bu şu- beler tarafından baskıya hazırlanmış- tır. Bu faaliyetler dergilerin ve kitab- ların listelerinden anlaşılacaktır. Kitabsaray ve yayın şubelerini rad- yo neşriyatiyle faydalı kılanlar arasın- da Adana, Beyoğlu, Dinar, Antep, Gi- resun, 'Gönen, Konya, Mardin, Mersin, Samsun halkevleri .en devamlılarıdır. KÖYDE OKUMA ODALARI: Halkevleri, köylerde okuma odaları açmaya son aylarda önem vermekte ve verimli teşebbüslere geçmektedirler; Balıkesir, Bartın, Bursa, Edremit ve bilhassa Bolu ve Uzunköprü bunların başında gelmektedir. Bart,n, Balrkesir, Bursa, Eminönü, İnebolu, İzmir, Acıpayam, Muğla, Şe- binkarahisar gibi Halkevleri, ceza evin- deki vatandaşlara da kitab yetiştirmek gayret ve isabetini göstermişlerdir. Büyük gazetelere haberler vererek genç elemanlarını teşvik eden veya mu- hitinin gazetesini etüdler ve eserlerle zenginleştiren Halkevleri arasında Ma- raş, Aydın, Balıksir, Bartın, Beyoğlu, Bilecik, Bursa, Denizli, Diyarbekir, Eskişehir, İnegöl, Kayseri, Kütahya, Mardin, Mudurnu, Samsun, Urfa ve Zonguldak Halkevleri en devamlıları- dır. GÜZEL, PRATİK TEDBİRLER: Halkı daha sıkı, daha devamlı oku- maya teşvik için lâzım gelen propagan- dayı yapmak ve vasıtayı hazırlamak yo- lunda güzel ve yeni tedbirler alan hal- kevleri içinde her köyde bir ay kalan seyyar kütüphanesile Balıkesir, kitab- larının listelerini bastırıp halka ve mekteblere dağıtan | Mersin, her salı akşamı yeni mühim eserlerin hulâsala- rını sünma topluluklariyle Bursa, her on beş günde bir çıkan eserleri radyo ile halka takdim eden Eminönü, yeni eserler ve tetkikler etrafında konuşma- lar yapan “kitab sevenler kolu,, ile Es- kişehir yeni ve seçme tercümeleriyle İzmir, çok baskısı olan mecmualarla mutabık kalarak çevresi hakkında tu- ristleri ilgilendirecek yazılar ve resim- ler neşreden Konya halkevleri kitabsa- ray ve yayın şubelerinin ayrıca muvaf- fakiyet âmilleri bulmuş ve kazanmış oldukları şüphesizdir. EN ÖNEMLİ ÖDEV: Köycülük şubelerinin cedvele gire- bilecek faaliyetleri köy gezileri olmuş- tur. Halkevini halkevi edecek esas um- de ve unsurlardan birinin köycülük ol- duğu, her şubenin faaliyetinde buna bir yer ayırması lüzumu zaten meydan- da olduğundan her halkevi bu işe elin- den gelen gayreti sarfetmiş, bu husus- ta muhitin imkân ve icablarına göre iyi tedbirler alamıyan ve müsbet neticelere varamıyan halkevleri ne de olsa verim- siz görülmüşlerdir. Çevrelerinde köy denilince akla ge- len hususiyet ve manzarayı arzeden yer- ler olmıyan bazı halkevleri müstesna bütün halkevlerinin faaliyet derecele- rinin takdirinde köycülük çalışmaları, birinci mikyas rolünü oynamışlardır. Her münevverin memleketin asli sahibi köylüyü düşünmesi ve ona her ne su- retle olursa olsun yararlı olması nasıl baş endişesi olmak lâzım gelirse her halkevinin de baş işleri arasında köy kalkınması uğrundaki teşebbüslere, ge- zilere ve tedbirlere önemli bir yer ayır- ması en isabetli görüş ve düşünüş sa- yılmıştır. Bir yıl içinde Halkevleri gençlerin- ce gezilen, tanınan ve durumları ince- lenen evlerin sayısı 2000 e yaklaşmak- tadır. Yalnız gezilerin sayılarını vermekle hiçbir memleketçi ve inkılâpçı türkü tatmin edebileceğimize kail olmadığı- mız için kemmiyetten çok fazla keyfi- yet meselesi olan köycülük işinin hal- kevleri tarafından nasıl kovalandığını (köyde temsil, köyde okuma odası, köy- de muayene, köyde spor ve köye spor gezisi, köyde ana dil öğretmesi... gibi diğer şubelerin köycülük çalışmalarını tekrar tafsile lüzum görmiyerek) baş- ka misaller ve belgelerle anlatmaya ça- lışacağız: ÇALIŞMA YOLLARI: Adana Halkevi köycülük şubesi ön- | ce köylüye iyi kazanç getiren arıcılığı köylerde tekrar ihyaya çalışmak, köy koruları yetiştirmeye ön ayak olmak ü- zere köyleri ağaç dikmeye sevketmek, köylü çiftçilerle Ziraat odası ve çiftçi birliği vasrtasiyle her zaman temasını muhafaza etmek suretiyle ödevine de- vam etmektedir. Afyon Halkevi köycü- lük şubesi, köylüleri pazar için şehre geldikleri gece Halkevinde toplayarak dertleriyle ilgilenmek, işlerini kovala- mayı üzerine almak, köy evlerinin bü- yük bir masrafa mal olmadan nasıl dü- zenleneceğini akıllarına koymak şek- linde vazifesine başlamış bulunmakta- dır. Ankara Halkevi köycülük şubesi, köy anketleri açarak, köylü ile münev- ver arasında bir yakınlaşma ve kaynaş- ma teminine yürüyerek, yaptığı gezile- ri gün geçtikçe daha verimli hale soka- rak maksadını yerine getirmeğe çalış- maktadır. Antalya Halkevi köycülük örnek köy olarak ele aldığı birkaç köyde meydanlardan ve sokaklardan mezarlıkları, kümesleri, kanalları dü- zelterek, ipek böcekçiliği merakını u- yandırmaya ve yaymaya çalışarak ken- dinden bekelnen hizmeti ifaya yönel- mektedir. Ayancık Halkevi köycülük şubesi, köylerde fındıkçılık ıslahı için tedbirler alıp propaganda yaparak, tavuk cinsinin ıslahına çalışa- rak işe başlamış olmaktadır. Aydın Halkevi köycülük şubesi, köylerin temizlik ve ışık işleri için ha- rekete geçilmesini ve para ayrılmasını kabul ettirerek, türk incirciliği hakkın- da çekilen bir filme yardım ederek, or- ta okuldaki köylü çocuklara müzahare- tini devam ettirerek, sulama kanalları ve bataklık kurutmaları için önayak 0- larak vazifesini yürütmektedir. Balıkesir Halkevi köycülük şu- besi, bir gittiği ve hizmet görmeyi ka- rarlaştırdığı köye sıksık teftiş ve mü- rakabe ziyaretleri yaparak, ahır pençe- İerini genişletmek ve köy sokaklarını kaldırımlamak, her köy halkını dik- tiği beş ağaçtan mesul tutarak, pazara gelen köylüleri eve davet edip onlara sinema ve temsil ğösterip öğütler ve- rerek muvaffakiyete yürümektedir. Bitlis halkevi köycülük şubesi, şe- hir avukatlarının köylülere kanun ve akıl öğretmek için saatler ayırmasını sağlıyarak Halkevi yönünden ilk köylü başla- şubesi, sonra ve meyvacılığın - şehirli temaslarını yapmaya mıştır. BİRKAÇ MUVAFFAK HALKEVİ DAHA: Bursa halkevi köycülük şubesi, köy odalarında ve köy kahvelerinde köylü kalabalıkalrı arasına sokulup köylü ağ- zı ile telkinler yaparak, her köy için bir çalışma ve düzenlenme programı yapıp “Son yedi gün,, adındaki mecmuasında neşrederek, köylerde milli bayramları içten gelen bir hava ile kutlatarak, köy- lüler arasında ameli bilgiler müsabaka- sı tertip ederek, köy muallimleriyle ve muhtarlariyle Halkevinde — toplantılar yaparak değerli başarılar kaydetmekte- dir. Denizli Halkevi köycülük şubesi, bir hanı ıslah edip köylülere misafir- hane yaparak, köy su yolarını köylüler arasında taksim edip tamir ettirerek, köylünün işlerini takib bürosu kurarak köylüye Halkevinin yararlı olmasını sağlamaktadır. Devrek halkevi şubesi, 60 köyde a- meli temrinlerle zirat öğütler vererek, dolunun tahrib ettiği ekinler karşısın- da eli böğründe beklemeyip mısır ek- meyi teşvik suretiyle köylüye ne de ol- sa bir mahsul kazandırarak varlığını belirtmektedir. Diyarbekir Halkevi köycülük şube- si, örnek üç köye 300 meyva fidanı di- kerek, 3500 asma çubuğu götürüp yetiş- meleri için akıl öğreterek, öz türkçe ve yurd bilgisi müsabakaları tertib ederek, çiftçi askerlere kurslar açarak faydalı olmaktadır. Eskişehir Halkevi köycülük şubesi, köy muhtarları ve imamlarına kurslar açarak, Evde köylü günleri tertipliye- rek iki köyde dispanser açarak, resmi makamların köy işleriyle ilgili eleman- larının devamlı yardımlarını sağlıya- rak, köylü işlerini şehirde takibi üze- rine alıp bir müracaat bürosu kurarak mevcudiyetini meydana koymaktadır. DİĞER GÜZEL TEŞEBBÜSLER: Beyoğlu, İnegöl, Kayseri Halkevle- ri gezdikleri köylerin durumları hak- kında broşürler mneşretmek suretiyle münevverlerin köylere dikkatlerini çek- mektedirler. İskilip Halkevi, iyi pamuk tohumu dağıtmak ve fenni arıcılık talimleri i- çin fenni kovanlar yapıp göstermek su- retiyle köylüyü ilgilendirmektedir. Kay- seri Halkevi köycülük şubesi her köyün gözde mahsulünün ıslahı için köylünün aklına yatar tedbirler almak suretiyle gezilerini faydalı yapmaktadır. Konya Halkevi köycülük şubesi, köylüyü işleri etrafında anlıyabileceği bir dil ve sadelikle tenvir eden broşür- ler dağıtmakta, örnek köyler seçip ü- zerlerinde uğraşmaktadır. — Kütahya Halkevi köycülük şubesi, pazara gelen köylüleri şehirde kaldıkları gece Hal- kevinde toplayıp telkinler dır, sebze ve meyve yetiştirmeye alış- mamış köyleri bu iş için tecrübeye sev- ketmekte “Köycünün defteri,, adiyle hazırlanmış bir anketi vilâyetin her kö- yapmakta- yünde doldurmak teşebbüsüne devam etmektedir. Mardin halkevi köycülük şubesi, köylere 10.000 fidan, ve 2,5 kilo keten tohumu dağıtmıştır. Ve istidadlı zeki köylü çocuklarını şehirde dır. Mersin halkevi köycülük şubesi 30 köyden her gün iki kişiyi getirmekte, yemeklerini ve yataklarını temin ede- rek, nöbetleşe ameli bilgiler öğre'mek- te, telkinler yapmakta ve köylü kabili- okutmakta- yetlerini şehirde okumaya teşvik et- mekte ve bu hususta fili yardımlar yapmaktadır. Mudurnu halkevi, 79 köy muhtarı- na ve birer ihtiyar heyeti üyesine on beş yirmi gün, günde beş dersten kurs. lar açmış bulunmaktadır. AMELİ TEDBİRLERDEN BİR KAÇI Samsun halkevi köycülük şübesi köylere arazilerinin cinsini ve müsaade- sine göre kavun, fasulye vesaire tohum- ları dağıtarak, tütün fidesi yetiştirmenin en isabetli usullerin tatbikatını yaparak Ziraat bankasına buğday satmıya gelen köylüleri ağırlayıp işlerini kolaylaştı. Tarak , köy kalkınma programları ha- zırlamaya ön ayak olarak, asker ailele. rine buğday tevzi ederek, halkevinde kölüler huzurunda fenni arıcılık tecrü- beleri yaparak, şehre gelen köylülere pi yesler temsil ederek ödevlerini başar- maktadır. Şarki karahisar halkevi köycülük şubesi usul bilmemezlik yüzünden hap- se düşen köylülere akıl öğretmekte köy geceleri tertibetmekte köy anbarları kur mayı szağlamak için toplantılar yapmak tadır. Uşak halkevi köycülük şubesi, köyle re damızlık hayvan götürmekte, köyler için örnek fidanlık yetiştirmekte, köy işlerini takib için hazır bulunmakta, köy lü geceleri yaparak köylülere sinema ve temsiller göstermektedir. Yalvaç halkevi muhtarlar kursu ter- tib edip onları yeni bilgilerle yetişti- rerek köyleri dolaşmak vazifesi olan bir arkadaşın köyler hakkında etraflı gö- rüşleriyle her zaman yeni ve lüzumlu tedbirler teblerini yapmağa başlayan köyleri bir an evel bitirmeye teşvik ederek, zirai kooperatifler kurma teşebbüsüne öna- ve çareler arıyarak, mek- yak olarak köylerde spor zevkini ihya ederek en önemli vazifesini en iyi tarz.- da başarmaya çalışmaktadır. Zonguldak halkevi köycülük şubesi bir çok şubeleri gibi tabit afetlerden za rar gören köylülerin ilk defa imdadına yetişir olmayı vazife edinerek köylere olan yakın ilgisini belirtmektedir. MÜZE VE SERGİ ŞÜBELERİ: Muhitlerinde tarihi harabeler ve iz lerin çokluğu veya meşhurluğuyla ha- rekete gelmiş olan müze ve sergi şube- leri epi bir yekün tutmakla beraber he- nüz birer etnoğrafya müzesine nüve o- lacak depolar veya salonlar hazırlayan halkevleri nadirdir. Fakat şubeleri ça- lışmak için muhakkak faydalı ve halk. çı mevzular arayan halkevleri zaman ve muhitin icab ettirdiği bu noksanları diğer bir çok hizmetler ve çarelerie te- lâfi edebilmişlerdir: Müze ve sergi şubelerinin açmış olduğu sergiler bu broşüre merbut ced- vellerde cinslerine göre ayrılmış olarak işaret edilmişlerdir. Müze ve sergi şubeleri, bunlardan başka, tarih kollariyle elele vererek ta- rih gezilerine çıkmak, muhitlerindeki tarihi harabeler hakkında etüdler yap- mak, eski eserlerin muhafazası için hal kın ve mesul makamların ilgisini kuv« lendirmek gibi hizmetler ifa etmekte. dirler. 21 -2-1937 —— MÜSTAKBEL MÜZELERE HAZIRLIK: Evinde veya şehrinin — müsa « id bir binasında — ilerdeki — şehir ve halkevi müzelerine nüve teşkil ede. cek birer eski eserler deposu veya sa. lonu meydana getirebilenler arasında, Adana, Antalya, Düzce, Edirne, G. An teb, Isparta, Malatya, Manisa, Salihli, Turbutlu çe ör aHei Turgutlu, Niğde, Uşak,Yalavaç halkev- leri başta gelir. ö Vilâyet müzesini zengileştirmeğe çalışan mâze ve sergi şubelerinin en ve rimlilerine Samsun, Konya ve Kayseri- yi misal alabiliriz. Aydın, Konya ve Denizlinin müze ve sergi şubeleri de birer kıyafet mü- zesi hazırlamak üzeredirler. Bazı halkev leri, bina darlığından veya ellerine ge- çen tarihi eserlerin azlığından sadece kolleksiyonlar yapmakla iktifa etmiş- lerdir. KOLLEKSİYONLAR, ALBÜMLER Aydın, Bartın, —Denizli, —Elâ - Anteb, İnegöl, — Konya, Sam- sun, Üsküdar ve Zonguldak halkevleri nin birer tarihi eser köşeleri veya ta- rihi eserlerin fotoğraflarını havi albüm- leri vardır. Antep, Konya, İzmir gibi şehirleri- nin maden ve mahsüllerini teşhir için memleketteki büyük sergilere iştirâk eden halkevleri olmuştur. Ant:p, Zonguldak, Elaziz, Samsun ve Mersin halkevlerinin ayrıca birer maden ve mahsul camkânları vardır. İNKİLAB MÜZELERİNE DOĞRU Müze kollarının en belli başlı ödev.. lerinden birinin de muhitlerinde istiklâl mücadelesine ve inkilâb zamanlarına a- id değerli vesikaları ve otartik eşya- yı toplayarak bir inkilâb müzesi mey- dana getirmek olduğu malümdur. Mu- hitteki izerler araya gitmeden bu te- şebbüse girişmiş olan Halkevleri mak.. satlarına daha tez ve daha esaslı vasıl olabileceklerdir. Bunlardan G. Anteb ve Mudanya Halkevleri başta gelir. Sam« sun halkevi de bir inkilâb tarihi albü- mü hazırtamakla bir uçtan bu büyük ö- devine başlamış bulunmaktadır. Bilivosrak3 1 ziz, İstanbul: Remzi Kitapevi Sayfa: 48 fiat 20 kuruş Güstave Lanson “edebiyat tarihin- de usul,, isimli eseri Yusuf Şerif tara- fından dilimize çevrilerek Remzi kita- bevi tarafından neşredilmiştir. İlim kütüphanemizin çok zayıf bu- lunması bu sahadaki bütün çalışmaları büyük bir takdirle karşılamaya bizi sevkeder. İlimlerde usul meselesi bütün üni- versite gençleri için üzerinde düsünü - lecek bahislerdendir. İşte Remzi kitab- evi, “ilimlerde usul,, namı altında bü - tün bir seri hazırlamak kararını vermiş- tir. Bu seriden, tarih, sosyoloji, ahlâk, psikoloji, arkeoloji, istatistik ve lengis- tik de usulün sırasiyle neşredileceğini kitabevi haber' vermektedir. Bu kadar zengin bir seri türk kütüphanesi için büyük bir kazanç olacaktır. Edebiyat tarihinde usulün Gustave Lanson gibi enternasyonal bir salâhiyet tarafından yazılmış olması kadar mü - tercimin uzun zaman üniversitemizde garb edebiyatı tarihini tedris etmiş ol - ması, kitabın deZerini kâfi derecede an- latacak mahiyettedir. Türk gemi kurtarma şirketinin toplantısı İstanbul, 20 (Telefonla) Türk gemi kurtarma şirketinin senelik umu- mi heyeti içtimar bugün Maliye Müs- teşarı B. Faikin de iştirakiyle yapıldı. İdare meclisi raporu okunduktan son- ra bilânço üzerinde görüşüldü. Bilân- çonun muvazeneli olduğu anlaşıldı. Ha- sılatın fazla kısmı amortisman olarak ayrıldı. İstanbulda bir koro heyeti” teşkil ediliyor İstanbul, (Telefonla) — İstanbulda müstaid ilk mekteb çocuklarından mü- teşekkil olmak üzere bir koro heyeti kurulacaktır. Bu heyet ilk konserini 23 nisanda verecektir. İstanbul birinci ilk mektebinde bu koro heyetinin mesaisi- ni tesbit için bir heyet çalışmağa baş- lamıştır. Edebiyat tarikhinde usul —