15 Aralık 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 9

Dram Sir müddettenberi muhtelif alar geçiren barut irtişası mese. baml tahkikatın nihayet İn Millet meclisine sebkolundu - 2 , Yazmıştık, Hadiseye esbak ma. a, ÜL Hasan beyin isminin de | imc olması münasebetile millet , Ne intikal eden dosya önce ih- ; in €ncümende, sonra da adliye ve dl e #satiye encümenlerinden mi iu, Yezhitelit encümende telkik o- & — Muhtelit encümenin verdi- vik r ve hazırladığı mazbala Bü- ü, Silet meclisinin bugünkü heye- hay VMiye içtimainda müzakere © ter, ve nihai karara bağlanacak- | i p İki ü müzakereye zemin teş- mene olan muhtelit o encümen “ynen şudur: İ binary nevaddı infilâkiye in- i mMüzayedesine fesat ka | ve ün devlet memur- 6. Vet vermek maznuniye - | — VE İstanbul müddeiümumili - 5 temmuz 1929 tarihli ta - mesile İstanbul yedinci is - dairesinde haklarında tali- icra edilen İbrahim Beyza- ve Jan Pasat ve Nesin ah ve Kemal Nasi ve Sa- si rüşvet almak © suretile | düygeti sabık varidat umum mü: la sabık Ankara def» h Nedim beyler ve delili im - binaen evrak ciheti mül- sonra müddeiumumilik va ili Hasan beyin barut im- | etmek ve fişek muka - işinde de müttehaz karara muamele ifa etmek gibi | “mMüşareketi beyan ve iddia N By eş olup bü cihet ka rın tâbi (olacağı bağlı olacağından Anka: Nasi ve Jül, Jan, Leon efendilere isnat edilen | İş Mreketi olduğu ifade ve id- Ni mesinden dolayı maliye Müdü ve Kavanin şubesi may İsmail Edip ve varidat "Müdürlüğüne vekâlette rİhaan ve İstanbul defter- tetkik mamurlarndan Tev a n maznun Cemil Süleyman b da tahkikat icrası lü- tevdi ve maliye müfettiş- 4 Marifetile tahkikat ifa ettiril. İiSile Ankara birinci ( istintak| ie verilerek icra kılınan esnasında esbak mali - “ müteahhitlerinden 7500 bir otomobili hediye ola- abul Nam hilâfına rüşvet mu - Ni le avanslar vermek ve re- Min Yekâletine müteallik ba- | Yy, Melâtta maznunların suç - hı, ve diğer maznunlara ait iy da tenevvürü (o Hasan Nykda takikilei Sordlina;| N Millet meclisinin salâ- ilinde (olduğundan ve Map, me usul ve mercii de Ha- | abe hakkımdaki tahkikat ne Ya Maggi müstantikliğinin 5 ma- | EN hetin ifa ve ikmali “vrakı müteferria müd: | iliğe tevdi ve'adliye ve- | le başvekâletten 18 | ve 6 — 1319 nu“ ile Yüksek reisliğe 16 büyük millet mec üne nsan 1832 tarihindeki iw'ikadında dahili | ni- İt, inci maddesi eği alınmış ve mez - Senin 25 haziran 1932 Barut işindeki rüşvet Meclisi muhtelit encümeni ne diyor Münukasaya fesat karışmış mı ? — 10,000 rovelver ithaline izin — Avans ve otomobil meseleleri ! tarihli raporunda meselenin ten- virile hakikatin meydana çıkarıl- ması için tahkikat icrasına lüzum gösterilmiş ve bu rapor mefadı meclisin 27 haziran 1932 tarihin- deki 72 inci in'ikadında kabul e - dilmiş olmakla muhtelit encüme - nimiz tahkikata başlamıştır. Encümenin ilk içtimaımda, tev di edilen evrakm kesret ve tenev- vüü nazarı dikkate almarak ha - diseyi ve delillerini cem ve telfik üzere bir ihzari komisyon teşkili münasip görülerek o suretle tetki- kat icra ve vaziyet bir raporla telhis edilmişti, Rapora nazaran: Barut ve mevaddı infilâkiye inhisarı iha - | lesinin kapalı zarflar açıldıktan ve mazbata tanzim edildikten son ra aleni münakasa icrası suretile yapılmasına ve taliplerden biri - nin istinkâfı menfaat (o mukabili olduğunun bilâhare anlaşılması- na göre bunda Hasan beyin de menfaattar olup olmadığı 10,000 | revolver ithaline (müsaade edil- mekte, fişek mukavelesine zeyl o- larak ikinci bir mukavele yapıl - masında, 716,559 fişek © ithaline müsaade olunmakta ve avahs na- mile müteahhide verilen paralar- da da maznunlardan bazılarmın ifadesi veçhile Hasan beyin bir menfaat temin edip etmediği ve müteahhitlerden bir otomobil a- hp almadığı noktalarınm tahkiki icap etmektedir. Muhtelit encümen hadiseyi bir kere de müruru zaman noktasın - dan tetkike lüzum görmüş ve bu- | nun üzerine ihzari komisyon ta - İl rafından icra kılınan tetkik neti- cesinde maznunlardan Kâmil ve İhsan Beylerin istintak dairesin- de evvelce müruru zaman ididia- sı dermeyan ederek (o müstantik tarafından reddedildiği ve işi i - tirazen tetkik eden mahkeme rei- si tarafından da bu ret kararının tasdik edildiği görülmüş ve hadi- senin yukuu ile tahkikatın İstan- bulda başlaması arasında müruru zaman haddine bağlı bir müddet geçmediği gibi ceza kanununun 106 mcı maddesinde bir cürüm - | den dolayı yapılan ve müruru za- manı kesen muamelelerin cürüm» de her ne suretle olursa olsun met İ hali olup da aleyhinde takibat ve tahkikat yapılmamış olan kim - seler hakkında dahi müruru za - mani keseceği musarrah bulun - muş olmasına nazaran haklarında sonradan tahkikata başlananlar i- çin de müruru zaman meselesi va rit olmadığı tesbit edilmiş ve key- fiyet muhtelit encümence kabul edilmiştir. Şu hazırlıklara tahkik mevzu- larına nüfuz eden encümen; ha- diselerin esbak maliye vekili Ha- san beyi alâkadar eden kısımları üzerinde kendisini isticvap etmiş ve otomobil meselesindeki | iza- | hatımı müeyyit olarak ibraz eyle- İ diği vesikaları encümen © evrakı | meyanına almıştır. Diğer kısım - | lar üzerindeki izahatından, ken - disinin vekâleti zamanında vari - dat umum müdürlüğüne asaleten ve vekâleten idare eden Kâmil ve İhsan beylerin de isticvabı lüzu - mu bâsıl olmuş ve fazla olarak o tarihlerde nakit işleri müdürlü - ğünde bulunan Macit bey ile hu- ' kuk müşavirliğinde bulunan Sü - reyya beyin malümat ve şehade- si sisi ir Me di N a VAKIT tine de müracaat edildikten ve İhsan bey tarafından ifadei.şi - fahiye makamına kaim olmak ü- zere ayrıca verilen izahname da- hi encümen evrakı mâyanma alın dıktan sonra vaziyetin tenevvür ettiğine ve tahkikatı başkaca tev- sie mahal olmadığına karar verilerek aşağıdaki netice - ye varılmıştır. Münakasaya fesat karıştırmak meselesi 1341 senesi muvazenei umumi- ye kanununun 57 inci maddesile kabul edilen Barut mevaddı infi- lâkiye inhisarının işletilmesi Ma- liye Vekâletince kapalı zârf usu- lile münakasaya konularak işti - rak eden taliplerin teklifleri ihale komisyonunca tetkik (edilip en müsait şerait Babanzade Fuat Be- yin temsil ettiği (Liknoza) şirke- tinin olmakla mezkür şirkete iha- le için mazbata tanzim edilmiş iken bir gün evvelki tarihle Lüt- fi Bey tarafından verilen istidada | daha müsait şerait teklif edilece- ği dermeyan edildiğinden Hasan bey tarafından aleni omünakasa emredilmiş ve icra kılınan aleni münakasa neticesinde diğer talip lerin çekilmesile 2 ağustos 1926 da İbrahim Beyzade Lütfi ve şü- rekâsı şirketine ihale edilmiştir. Lütfi beye yapılan ihale; Ha- | san beyin istida derkenarında işa ret ettiği hazine menfaatini temin etmiş bulunmakla (beraber Fuat Beyin çekilmesi 25,000 lira muka bilinde olduğu evrak meyanında- ki mektuplar, hesap hulâsaları ve İş bankasınm iş'arile anlaşıldığı- na göre de Lütfi ve Fuat Beyler arasındaki bu hâdise gene bir suç mevzuu teşkil edebilir. Fakat Ha- san Bey için şu fesat karışma key- fiyetinde bir 'müşareket deliline tesadüf edilmediği gibi münaka- sayı kinci defa olarak aleni icra ettirmekte de menfaat kastına de- lâlet edecek bir hal görülmemis ve münakasaya verilen bu şeklide | müzayede, münakasa ve ihalât kanununa muhalefette bulunma- mış olmakla beraber aleni müna- kasanın icrası Hazineye mühim menafi temin etmiştir. Maamafih bu sıra sıhhi sebep- lere binaen Hasan Beyin istifası vukubulmakla ihale muamelesi halefi Mustafa Abdülhalik Bey tarafından icra edilmiştir. 10,000 revolver ilhaline müsaade meselesi 1341 senesi muvazenei umumi- ye kanununun 57 inci madesinde istimali caiz revolverlerin satışı- nın inhisar altma alınması üzeri- ne evvelce sipariş olanların 15 Temmuz 1341 zevaline kadar Rü- sumat müdüriyetine beyanname vermesi ve aksi takdirde revol- verlerin (o gümrüklerden ithaline müsaade edilmiyeceği Maliye ve- kâletince ilân edilmiş O olmasına rağmen maznunlardan Jül Fres- ko tarafından muahhar tarihlerle vaki istidalarda mukaddem bir si- | parişi olduğundan ve ilânı görme- dikleri için vaktile müracaat ede- mediklerinden bahisle 10,000 re- volverin ithaline müsaade istenil mesi üzerine Varidat umum müdü rü vekili İhsan Bey vekâlet maka- mına verdiği müzekkerede tetkik edilen vesikalara nazaran sipari» #in evvelce vukuu anlaşıldığı - | muamelenin tetkiki ile kendisine | la karar veril iştir. mili Gi bn ün kn ğe daa, kd kağ danis oil delille, b, yene skelk ikiye eli ittifakla | | Heyeti Vekile kararı dan bir defaya mahsus olmak ve emsal teşkil etmemek üzere itha- line müsaade cihetini terviç etti- ğinden vaki talep bu esbabı muci- beye müsteniden Hasan Bey tara- fından da muçibe iktiran ettiril- miştir. İcra kılman tetkikat neticesin- de munhasıran revolverler için Heyeti Vekileden musaddak bir talimatname mevcut olmadığı ve yapılan ilânı ancak Maliye ve- kâletinin kendi selâhiyetini isti - mal suretile ittihaz eylediği idari tedbirler cümlesinden olduğu ân- laşılmış ve dairesinin kanunen mes'uliyeti tekabbül ederek tet- kik ettiği vesikalara müsteniden | gösterdiği lüzum ve icap üzerine bir vekilin teferrüata inerek tek- rar tetkik etmesine imkân ve mec- buriyet de tasavvur edilmemiş bu- lunduğundan bu noktada Hasan Beyin şahsına atfedilen yolsuzluk varit görülememiştir. Fişek mukavelesine zeylo- larak ikinci bir mukavele yapılması İnhisar altındaki av ve revolvsr fişeklerinin birinci (o mukavele mucibince celbedilmiş olan çeşit- leri ihtiyacı ve talepleri tatmin et- | mediği ve çeşit noksanlığı satışı: na mâni olduğu cihetle noksanla- rın pazarlık suretile ikmali için istihsal et- mek üzere Varidat umum müdür lüğünün bir ihtiyaç © cetveline merbut müzekkeresi üzerine Ma- liye vekili Hasan Beyin keyfiyeti Heyeti vekileye arz ve takdimini ve karar istihsali ve neticede ge- ne evvelki müteahhitle ve fakat pazarlık esası üzerine bir zeyli mukavele yapılmasında müzaye- de, münakasa ve ithalât kanunu- nun ahkâmma muhalif bir vazi- yet görülmediği gibi Hasan Beyin böyle bir mukavele aktine müte- dair muamelâtta mevzubahs yol- suzluk ve suüistimale ( iştirakini gösterir bir hale de tesadüf edil memiştir. 716,559 fişek ithaline müsaade meselesi Bu fişeklerin müsadere veya mahrecine iadesi hakkındaki mu- ameleden haberdar olmıyan vekil Hasan Bey: İşbu fişeklerin ikinci mukavele mucibince celbi tekar- rüreden çeşitlerden O bulunması hasebile mezkür © mukaveleye mahsuben ithaline müsaade olun- ması hakkında Varidat o umum müdürlüğünün gösterdiği lüzuma binaen (mucibince) işaretini koy- muştur ki bunda Hasan Beye is- nadı kabil bir suç unsuru görül memiştir. â Avans meselesi Askeri fabrikalar umum mü- dürlüğünün 1340 senesi bütçe ka- nunile Devlet inhisarma alınan ve işletilmesi Askeri fabrikalar mum müdürlüğüne verilen av ve revolver fişekleri inhisarmın 9 Kânünuevvel 1341 tarih ve 652 numaralı kanun ile Maliye vekâ- letine devredilmesi üzerine müte- ahhit İbrahim Beyzade Lütfi Bey Maliye vekâletine bir istida vere- rek bayilere verilen malların ida- | u- reye maledilmiş sayılması ahiren fabrikalar umum müdürlüğünce kabul olunduğunu O ve cereyanı Sayıfa 9 meselesi için Büyük Millet ? . j teslimatına mukabil para verilms- sini talep etmiş ve istida Varidat umum müdürlüğüne usulen hava- le olunmuş ve Varidat (oOumum müdürlüğü dahi cerayanı muame- leyi fabrikalar umum (müdürlü- günden sormuştur. i Fabrikalar umum müdürlüğü nün cevabi tahriratındaki (bayi- lere teslim edilecek miktarın ida» remize maledilmesi ahiren kabu edilmiştir) fıkrasına istinaden Varidat umum müdürlüğü vekâlet makamına müteahhit Lütfi oOBey tarafından teslim edilen fişekler- den ve bunun miktar ve bedelin- den ve ancak hesabı görülmediği için matlubatı tahakkuk ettirilme- diğinden bahisle (bersabık avans itası) için lüzum göstermiş ve ve- kil Hasan Bey dahi (mucip) işare- ti koymuştur, 1 Varidat umum müdürlüğü ve kil Hasaan Btye kat'i hesabı ya- pıldığında mahsubu icra edilmek lâzım gelen vacibüttediye bir Ha- zine borcu mevcut olduğu kanaa- tini vermiş ve sepkeden muame- lenin dahi ayni merkezde olduğu- nu söylemiş ve şu suretle ita emri istihsal edilmiş ve vekil Hasan Beyin (mucibince) işareti olmak» sızın Varidat umum müdürlüğü- nün tediye cetvelleri kaydettire- rek Nakit işleri müdüriyeti tara- fından yaptırılan müteaddit tedi- yelerin dahi yukarıda izah edilen esas ve muameleye istinat ettiril- diği anlaşılmış ise de mes'ul ve se- lâhiyettar daire müdürünün gös terdiği icabı kabul eden Vekil Hasan Beyin muamelede muaheze ve mes'uliyetini mucip bir hal gö- rülememiştir. Otomobil meselesi Hasan Beye hediye edildiği söylenilen otomobil meselesi etra- fında ihzari komisyonun da tami- kan tetkik ve telbis ettiği vakialar ve ifadelerle Hasan Beyin izahatı ve ibraz eylediği vesikalar tetkik edildi: İstanbul ve Ankarada muhtelif otomobil acentalarından alınan malümatta 7,500 lira kıymetinde her hangi bir otomobilin Hâsan Beye satıldığına veya diğer maz- nunlardan bazıları (o tarafından böyle bir otomobil alındığma da- ir bir kayit ve işarete tesadüf edi- lemeyip bilâkis maznunların muh- telif ifadelerle biribirini tekzip ettikleri ve nihayet maznunlardan ikisinin kendi aralarında taksim etmek üzere şeriklerine gösterdik. leri bazı mevhum masraflar me- yanına böyle bir otomobil de da- hil ettiklerini söylemeleri ve Ha- san Beyin kendi ihtiyacına bina- en bizzat salın aldığı (Fiat) ve (Kraysler) otomobillerinin bir kısım vesikalarını ibraz eylemesi delâletlerile otomobil hâdisesinin müusanna olduğuna kanaat hâsıl ol muştur. Yukarıda izah olunan sebeple- re binaen isimleri yazılı maznum- lara isnat olunan suçlara . Vekil Hasan Beyin irtibat ve ştrakini gösterir bir hale tesadüf edilmedi- ğinden hakkında takibat icrası- na ve son tahkikatın açılmasına mahal olmadığına bir rey muha- life karşı ekseriyetle ve evrakın kanuni merciine iadesine ittifak»