25 Mayıs 1931 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 2

Sahife 2 ——— Muasır Cümhuriyetlerde r Teşkilâtı esasiye: | » Dünya cümhuriyetlerinde 5; Teşkilâtı esasiyeler nasıldır? Her memleketin teşkilâtı şekil itibarile diğerine benzemez P F B HM Şunu da ilâve edelim: Amerika müttehit hükümet- lerinin Teşkilâtı esasiyele- rinde Avrupa hükümetle- rinden ekserisinin Teşkilâtı esasiyelerinden pek başka bir ehemmiyet ve bir kud- ret vardır. Bunlar evvel emirde, reyiâm usulile ka- bul olunuyor. Yani Teşki- lâtı esasiyelerin kabulünde ve tadiline bütün halkın reyi alınıyor. Bunlar bütün hükümet yazife — ve salâhiyetlerini — fevkalâde tahdit ediyor. Binaenaleyh hükümetler, — hattâ halk tarafından iİntihap olunan mebuslar onun - tarafından verilen reyin hiç bir suretle haricine o derecede mugayir kanunlar madum sayılıyor. Varlıkla yoklukları — mü- savi görülüyor” Binaenaleyh vatandaşlar — için — hiç bir vecibeyi, hiç bir mükellefi- yet ve vazifeyi istilzam et Mahkemeler - bile hüküm vermek meclislerin — ve kuvvetlerinin çıkamıyorlar. onlara miyor. böyle bir salâhiyetini haiz bulunuyor. Orada, bu bütün kanunlar, vatandaşlar için- dir, onların hiç bir kayıt ve şart kabul etmiyen reyi mutlakıyetledir. Hükümetin vwaziyeti, bir mahkeme kar- şısında memurinin mevkil ibaret — ise, ondan fazla değildir. Meksikadan — Argentine kadar, men'şel — İspanyol olan Cümhuriyetlere gelin- ce, bunların Teşkilâtı esa- siye inkişaflarını en umumi hatlarile çizmek, gayrtimüm: kün değilse bile, pek müş- küldür. Onların ekserisinde, vakit vakit meydana çıkan inkılâplarla ve şahsi muha- samalarla, bu inkişaf müş- külüta — uğramıştır. 1891 tarihinde bir cümhurt Tep kilâtı — esasiyeye — mazhar olan Beresilya - o vakitten- beri bunda hiç bir tadilât yapmamıştır. Asyada Japonya, bir çok diğer cihetlerde olduğu gibi bu noktada, kendi ırkına mensup diğer milletlere ta- kaddüm etmiştir. 1889 tari- rihinde Avrupa — tarzında bir Teşkilâtı esasiye kabul etmiştir. O vakittenberi bu nun tadile uğradığı yoktur. İranda, 5 Ağustos 1906 tari- hinde Şah tarafından bir Teşkilâtı esasiye ilân olun- muştur. Evvelâ tadil, sonra da tatil Türk inkılâbının tesirile ye- niden hükmünü icraya bap lamıştır. Bunlardan) başka müte- addit ve mühim İngiliz mü temlekeleri vardır. Ana va- tanları bunları hiç bir zamın mutlak bir tabiiyet altında tutmak İstememiştir. Altmış yetmiş senedir, ahalisinin suretle, icra neden olunan bu kanun mizacına ve iyi bir idarenin istilzam ettiği zaruretlere, göre İngiltere hükümeti bu müs- İ temlekelere az çok mükem- mel birer temsili müessese vermeğe çalışmıştır. Kendisinin buralarda te- mamile askeri mahiyette olan teşkilâtile hakiki bir muhtariyeti, İngilizlerin ta- birile, seff - göovernment ha- iz bu müstemlikeler arasında İngiltere, ırk ve an'ane itiba- rile pek ziyade muhtelif ve gayri müsavi, bu milletler için, pek mahirane birer usulü idare vücuda getir- miştir. Bunlardan üçü, Aus” tralte, Canada, Cenubi Afri- ka müttehit hühümetler şek- lindedir veya bu şekle gel- mek üzeredir. Bunların nü- fusu ve servet itibarile ehem- miyeti ana vatanı geçmek ihtimallerin! göstermektedir. Nihayet umumi harp, Alman, Avusturya Macaris- tan, Rusya ve Türkiye İm- paratorluklarını, - Karadağ kırallığını ortadan kaldırmış ve bunların zararına olarak Avrupa ve Asyada gerek müstakil ve gerek himaye altında veya —muhtariyeti haiz müteaddit devletler meydana çıkarmış, Alman- yanın bütün kırallıkları bü- yük ve küçük Dokalıkları Prenslikleri tarihe kaybol- muştur.. Son harbin Teşki- lâtı esastiyelerde yaptığı en büyük tesir milletlerin git- tikçe —cümhuriyete doğru temayül etmeleri, başların- dan her suretle hükümdar- ları atmalarıdır. (Devamı var) Türkiyeye teşekkür! Bir ay evvel Istanbula gelen Irak tayyarecilerine, Tayyare Cemiyeti tarafın- dan gösterilen hüsnü kabul- den dolayı Irak Hariciye Vezirinden Hariciye Vekâ- letine atidekijmektup gelmiş- tir: (Hariciye Nezareti Bağ- datta — Türkiye Elçiliğine hürmetlerini takdim eder ve Iraka gelmek üzere Tür- kiyeden geçen İrak tayya- recilerine yapılan hüsnü ka- bülden dolayı İrak Hükü- metinin azim teşekkürlerinin Türkiye Cümhuriyetine tak- dimini rica eylemekle kesbi şeref eyler. Dost ve komşu Devletin gerek hükümeti gerek milleti tarafından tay- yareciler hakkında vuku bulan bu hüsnü kabul devairinde hüs- nü tesir yapmıştır, recilere kıymetli yardımlar eden Türkiye makamatına ve tertip ettiği ihtifalât ile tayyarecilerin — kalplerinde en güzel intibaat husule ge. tiriren Türk Tayyare Ce- miyetine Iİrak Hükümetinin azim şükranını iblâğ buyur- masile nuhterem Türkiye Elçiliği vezareti memnun etmiş olacaktır. Vezaret takdirat ve ihtiramatı fai- kasını arz için bu firsatı şeref itühaz eyler. Tayya- Lâğvedilen Dairelerin İşleri Tasarruf moyanında İs- tanbul zat işleri mes'ul mu- hasipliği de — lağvedilmiştir. Bu işler malmüdürleri tara- fından görülecektir. Yalnız bu vazifeler için malmüdür- lüklerinde yeni bir. takım şubeler açılarak bu şubelere | lâğiv dolayısiyla açıkta kalan memurlar vine tayin edile- ceklerdir. Bu karara göre açıkta kalacak memurların adedi çok az olacaktır. Turfanda çilek Mersinden İstanbula tur- fanda çilek gelmiştir. Konferans Muallimler birliğinden: 26 Mayıs pazartesi günü saat — 15,30 da Sultanah- metteki Birlik merkezimizde haftalık konferanslardan 8 incisi ( Mürebbinin Ruhu ) mevzuu üÜzerine Hıfzurrah- man Raşit Bey tarafından verilecek ve müteakıben geçen haftalarda cereyan eden (Toplu Tedris) müna- kaşalarının neticeleri tesbit edilecektir. E . - ğer doğruysa Bu çok fena vea cı Kuru çeşme civarında verem vakalarının fazlalaş- tığı söyleniyor. Buna sebep olarak ta kömür tozu zikre- diliyor. Otomatik telefon İstanbul tarafında oto- matik telefon tesisatına de- vam ediliyor. Beyoğlu ve Kadıköy ci hetlerinde otomatik tesisata daha sonra başlanacaktır. Mülkiye müfettişleri Müliye müfettişleri gibi bu sene mülkiye müfettiş" leri de Ankarada bir kon- gre yapacaklardır. Mekteplerde imtihanlar Liselerde imtihanlar 10 Haziranda orta mekteplerde de 17 Haziranda başlıya- caktır, Afyon Düşüyor ! Bu sene afyon piyasası epice düşkündür. Hattâ geçen seneye nazaran — bile istisgar edilemiyecek dere- cede fiatlarda — noksanlık vardır. Halen, afyonun kıye 1l ile 13 lira arasında muamele görüyor. Bir sene evvel bu mev- simde ise 18-19 lira arasında Hat veriliyordu. Bu tenezzüle sebep, Mar- şilya'de morfin kaçakçıları. nn yakalanması olmuştur. Cemiyeti Akvam memurları- da mezkür şebeke tahkikatı- na vazıyet ettiklerinden alıcı tereddüde düşmüş ve piyasa kırılmıştır. Darülfünun içtimal Darülfünun divanı dün bir içtima yaptı. İçliimada konuşulacak mühim mese- leler yoktu. Sadettin Vedat B. emrazı hariciye kılini- gine tayin edildi. Türkiyat — enstitüsünün neşredeceği eserler için bir kınım tahsisat kondu. Darülfünunun umum büt- çesi de (970-000) lira olarak tesbit edildi. Ve vekâlete gönderildi. '_—_ HABERLERi Zeytinyağ tacirleri bir istida verdiler ı Doğru değil diyorlar O zaman da alıcı ile satıcı Ticaret odası zeytin ya- ğının da buğday arpa gibi Borsada muamele görmesini muvafık buluyor. Ticaret odasının noktal nazarına göre, bugün mem- leketimizde zeytinyağı sa- tışının tarzı iptidal denecek kadar gelişi güzeldir. Onun için toptan zeytin yağ — satışı da şekilde borsada yapılmalıdır şeklindedir. Halbuki zeytin yağ ta- cirleri Ticaret odasnının mü- taleatını faideli bulmayor: lar. O derecede ki, bu tarzı hareket Ticaret odasının maksadı teşekkülüne yani tüccara müfit olmak gaye- sine muhaliftir, diyorlar. Zeytinyağ tacirleri Ti- caret odasının mezkür nok- tai nazarına lunan fikirlerini izhar mek için (50) imzalı bir normal bir et- muhalif bu- | arasında ihtilâf mı çıkacak istida tanzim eyleyip oda- ya tevdi etmişlerdir. ? Bu istidada! hülâsatan gtöyle deniliyor!: Susamyağı, pamuk yağı gibi mevat borsada - satıla- bilir. Fakat zeytinyağı ye- meklik olarak kullanıldığın- dan yalnız asit derecesi na- zarı itibara alınarak fiat verilemez. Çünkü koku ve lezzet farkı, kiyede (2-3) kurup luk bir azlık veya çokluğu icap ettirir. Halbuki yağların asit dereceleri ayni olabilir. O zamanda alıcı ile satıcı arasında ihtilâf çıkar. Bu mesele hakkında ti ret odası kâtibi umumisi Vehbi Bey demiştirki: — “ Zeytin yağcılar böy- le bir müracaata bulundular. Bu cihet oda hey'eti idare- sinde tetkik ediliyor ve he- nüz bir karar verilmiş değil- dir., Nasıl olacak? Bu mensucat ". 25 fazla gümrük resmine tâbidir Jakar marka malüma-j tından nakışlı ipek mensu- catın gümrük resminden muaf olarak memlekete it- bali talep edilmişti. Bu talebi yapan sanayi erbabı — İktısat vekâletine müracaat etmişlerdir. Halbuki bu mensucaat, halen yüzde 25 fazla güm- rük resmine tâbidir. Alâkadar tacirler İktısat vekâletinin. bu husustaki müracaatlarını hüsnü suret- le karşılıyacağını ümit edi- Üyorlar. Fakat İstanbul gümrük başmüdürlüğünce bu mevzu etrafında hiç bir. malümat yoktur: Ne tacirlerin müracaatın- dan haberdardırlar; İktısat vekâleti böyle bir tey hakkında bir emir ver- miştir. Ticaret güne kadar Jakar marka mensucat hakkında bir emir gelmemiştir. ne de odasına da bu İstanbul müddeiumumisi ne diyor? Kalp para yapanlar Hakkında takibat yapıyoruz. Ancak yirmi adet yapmışlar. Dün İstanbul — müddel- umumlsi Kenan B. muharririmize sahte evrakı naktiye hakkında berveçhi &ti malümat vermiştir. * — Cebren izaleci bikir maddesinden dolayı on se- hapse mahküm olup müddeti mahkümiye- tini ikmâl etmek üzere Si- nop hapishanesinden naklen İstanbul hapishanesine gön- derilmiş ve halen Bursa ha- pishanesine sevkedilmiş olan İlyas namında biri burada iken on dokuz tane beş lira- hk ve bir tanede on liralı- ğa benxer yirmi adet tak- lit evrak yapmış ve hapis- hane idaresi tarafından ya- kalanmıştır. Bunun üzerine müddelumumilik haberdar edilmiştir. Yapılan tahkikatta mer- beş — liralıkları ne âağır kumun elile oymuş olduğu tahta bir | bir kalıbı boyayup basmak suretile ve on liralığı da el- ile tersim ederek imal tiği ve bunları bu harice çıkaramadığı ve yir- et- veçhile mi taneden fazla da yap- madığı anlaşılmıştır. Esasven elde edilmiş - lan mezkür evrakın yakın- dan değil iki üç metre me- safeden bile taklit oldukla- rı anlaşılmaktadır. Zira ev- rakı naktiyenin resim, yazı ve renk ve bunlar arasında müşabehet pek cuz'i sathi değildir. Binaenaleyh harice çi- karılabilmiş olsaydı bile bu evrakın tedvülüne ve halkın sureti — kat'iyyede aldanarak bunları almasına imkân yoktur, Falil hakkında takibata başlanılmıştır. kanuni 25 Mayıs EİLA ŞN GAT vakt | ı l Sinek küçüktür, Fakat..... İstanbulda Kopardığım parçasının — içinden kopmuş bir sinek, tramva- yın ikiye böldüğü bir ceset gibi yatıyordu. Aynı parça- nın altında bir çuval ipi de yılan gibi kıvrılmıştı. İştiham kaçtı. Midem tersine döndü. * Kapalı su şişesinin dibin- deki tortu, eski” sirke da- macanalarının birkintilerin- den farklı değildi. Belliki iyi au değil. * Havalar ısındı... Sokak- lar tozdan geçilmiyor, hafif bir rüzgâr kaldırdığı tozlar- la, ciğerlerimize, yiyecekle. rimize garnitür oluyor. francıla yarısı * Ankarada Francılalar ince ve temiz kâğıtlar içinde portakal gi- bi satılır. Biraz evvel gözü- önünde — burnunu silen adamın eli ona deye- mez. nüzün * Sular, Belediyenin daimi | kontrolu altındadır. Taşdelen (diye Ayvalı suyunu içiremezler, Kavaklı diyede çeşme suyunu.. Bilerek ve kana kana iyi su içtiğinize eminsinizdir. * Sokaklardaki tozlar saat başmımda arazözlerin fıskiye- sile yatıştırılır. Ankarada su yoktur, fa- kat caddeler İstanbulda deniz boldur. lanmaz. sulanır. su — boldur, * * Ankara Belediyesi, ken- mukabilini naftan isterken helâlinden di sâyinin e. j | | caddeler su- | verirler. Çünkü herkes mem- | nundur. İstanbul Belediyesi ise... Haydi yerde geçermiş... BÜRHANETTİN ÂLİ Tiftiklerimiz az satılıyor Tiftik, piyasada gevşek muamele görmektedir.Geçen sene (140) kuruştan okkası satılan mallar bu an: cak (80) ve azami (100)kur ruş üzerinden piyasada alıc! bulabilmektedir. | Türkiye ile tiftik alış ve* rişi memleketlerin başındâ Amerika geliyor. Amerikâ ise bu sene Türkiyeden mal çekmemiştir. Çünkü kendi" lerinde mevcut stok - tiftik” leri kullanmışlardır. Esnafın muayeneleri Senede dört muayeney' tâbi olan esnafın Hazirat' da birinci muayenesine baf' lanacaktır. Muayeneye tâ! olan esnaf, daha çok halk' la temasta bulunan mekü” lât, meşrubat gibi mevat!” iştigal eden esnaftır. Muayene belediyenin do" torları tarafından yapılacı” ğından bu defa temizliğe rit etmiyenlerle daha ciddi wt | cadele olunacağı — tahml' edilmekledir. susayım.. küt altın Zira bazı | yerine |