May 26, 1931 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 2

a Sahife 2 VKD AT eee huriyetlerde : — Teşkilâtı esasiye: Dünya cümhuriyetlerinde Teşkilâtı esasiyeler nasıldır? Hi AARAA Bakılırsa hiç bir kanunu esasi öÖtekine benzemez !.. . V fiar Neşredeceğimiz metinler yeknesak bir manzara arze- der. Yani her memleketin Teşkilâtı esasiyesi şekil ve tertip — itibarile — diğerina benzemez. Binaenaleyh bun- ların arasında tam ve kâmil bir tekabül yoktur. Kezalik bunlar, taallük ettikleri mem- leketin bukuku esâsiye iti- barile yegâne membaları da değildir.. Bazan mektup, yani kanun suretinde yazılı bukuku' etasiye 'tek biz. ve- sikadan ibaret olur. Buna memlekete göre, Teşkilâtı esasiye, Hukuku — esasiye beratı, veya, kanunu esa- « derler, Meselâ Türkiye böyledir. Bizde bir tek ka, nun vardır. Bazan bunları bir kanunla silsilesinde ara- mak lâzımdır. Bunlara Tey kilâtı esasiye kanunları der- ler. Bunlar ekseriya pek muhtelif tarihlerde vücuda gelmiştir. Bunların taammüllerle, an'anelerle — tamamlandığı yerlerde — vardır. Meselâ İngiltere böyledir. Burada hukuku ammenin temeli teamımüllerden, an'aneler- den ibarettir. Mektup ka nunların ancak - tâli bir hizmeti vardır. Kezalik Teş- kilâtı esasiyesi olan memle- ketlerde de, bu kanunlar hukuku umumiyenin tamı ve mükemmel bir iladesi olmaz. Bu hukukun muh- telif şubelerine dair yekdi- ğerine müsavi olmıyan ma- lümatı ihtiva ederler. Bir kısmı umumi kuvvetlerin yekdiğerile alelümum mü- nasebetlerini beyan ile ik- tifa ederler. İtalya böyle- dir. Bu Üdefa Cümhuriyet ilân olunan İspanya da böyle idi. Diğerlerinde bu müna- sebetlere dair pek ince taf- silât vardır. Mesolâ — Fele: menk böyledir. Almanyanın eski Sakstonya, Hambourg, Vurtemberg Teşkilâtı esasi- yeleri böyle idi. Bir çokla- rıda vatandaşların ne gibi haklara malik olduğunu ta- dat ve bünları tarif ile uğraşırlar, onlar — kanun ilemüeyyet bir teminat ver- mek gayesini takip ederler. Diğerleri idare hukukuna ait meselelere kadar ileri giderler. Meselâ Suksonya Taşkilâtı esasiyesi hususi, mali meselelerle Wourtem- bourg, teşkilâtı memurların hukuk ve vezaifile uğra- gırdı. __şu sön derecede ihtilâf her milletin seciyesinden ve bilbassa tarihinin geçirmiş olduğu — safhalardan — ileri gelir. Vazı kanunun bazı mebdelerde, bazı esaslarda ısrarı onlara karşı kendisl- nin hürmetine şahadet et- mez. Belki bu esasların hükümnet kuvvetleri tara- fından mütemadiyen ihlâl olunduğunu gösterir. - Bilâ- kis, bu gibi esaslar milletin huylarına kadar hülül eder ve —memlekette — mevcut muhtelif ve müteaddit fır- kalar tarafından — kabul olunursa, efkârı umumiye- nin bu ittifakı bu gibi ifa- datı zat ve mahiyeti itiba- rile lüzüumsuz bırakır, hattâ bizzat bu ifadat nâattan — ziyade, onlardan daha kuvvetli bir teminat olur. Binaenaleyh Teoşkilâtı esasiyelerin kuvveti, onların halk kütlesinde, memleketin umum tabakalarında pek derin suretle kök - salmala. rile katlmdir, bunun derece- sile ölçülür. Bir — devletin ze beya- mektup Teşkilâtı esasiyesinde bütün | Çiçek sergisi mükâfatı siyasi müeeseselerinin tam bir cetvelini, hukuku umu miyesinin umumi hatlarını aramak gibi bir fikre kapıl- mak insanı pek ziyade yan- lışlara götürür. Binaenaleyh bizim burada vereceğimiz malümat, bütün bu dedik- lerimizin — tam bir ifadesi olacak değildir. Biz yalnız her milletin Teşkilâtı esasi- yesine ait metinleri neşre- deceğiz. Onun söylediğimiz tarzda mevcutolan bu boş- luklarını dolduracak değiliz. O memlekeilerde cari olan Hukuku esasiye merzheple- rine girişmeyeceğiz. Ne de onla- rın mahiyetine dâir şahsi tefsirlerde bulunmak fikrin- deyiz. —— ea İnhisarlarda Tenkihat var mı yok mu? İnbisar idareleri kadro- larında tenkihat yapıldığı şayıaları devam ediyor. Ankarada bulunan İnhi- sarlar umumi müdürleri ye- ni sene bütçesini de bera- berlerinde getireceklerinden şimdilik kat'i bir şey ser- dedilemiyor! — Bu itibarla deveran eden tenkihat riva- yetlerinin teyit veya tekzi- bine imkân bulunamıyor. | | Kimler çıkıyor Müddeiumumi ne diyor? Adliyede altmış memurun açığa çıkarılacağını bir ga- zete yazmıştı. Dün bu hu- susta Müddeiumum! Kenan B. şu izahatı vermiştir: “Böy- le bir şey yoktur. Açığa çıkarmak ancak Vekâlete hittir. Yalnız tekaüt edile- cekler belki vardır. Çünkü ağırceza relti Hasan Lütfü B.le ikinci ceza relsi Hâ- mit B. den maadası müdde- ti tekaüdiyelerini ikmal et- mişlerdir. Demiştir. Kaybolan Paralar tahkikatı Düyunuumumiyede kay- bolan para işi tahkikatı devam ediyor. İstanbul bi- rinci istintak hâkimi maz- nunları isticvaba , başlamıp tır. Fakat bu maznunlardan bir kısmı adreslerinde bu- lunmamışlar, tahkikat ne- ticesinde İstanbuldan uzak- laştıkları anlaşılmıştır. Çiçekcilik sergisinin para mükâfatı perşembe günü vilâyette dağıtılacaktır. Hayvan borsası Lâğv mı ediliyor? Son hünlerde hayvan borsasının Jağvedileceği söv- leniyor, Bundan bir. müd- det evvel Ticaret odasile, Belediye bu hususta bir rapor vermişti. Lağvedilme meselesinin bundan çıktığı anlaşılmaktadır. Kasapları - teftiş Kasaplardan bir kısmı kıyma makinelerini temiz- lemediğinden Belediye ta- kibat yapmağa karar ver- miştir. Türklüğü Tahkir Tahkikatı Rum mütevellilerinin bir içtimamda Türklüğü tahkir edenlerin tahkikatile müd- delumumi — muavinlerinden Necmettin B.in meşgul ol- duğunu yazmıştık. Necmet- tin B. tahkikatı evveliyesi- ni ikmal eder etmez, kanu: ni şekle nazaran B.M. Mec- lisinden bu hususta taki- bat için müsaade istiyecek- tit Esnaf cemiyetleri işleri ne halde? #Hesaplar birleşiyor . |Kâtibiumumiler Ticaret müdi- riyetinden para alacak Esnaf cemiyetlerinin te- şekküllerindeki maksada u- zak olarak idamei mevcu- diyet — ettiklerini gören esnat — murakipliği İktısat vekâletine bu hususları |bil- dirmişti. Tanzim edilen ra- porların tamamen tasvip veya tadil edildiği hakkında kat'i bir malümat yoktur. Yalnız, murakipliğin İk- tisat vekâletine tevdi ettiği raporların mühim bir kısmı- nın makul görüldüğü teroş- şüh ediyor. bilhassa şu üç esaslı nokta- mn taayyön ettiği anlapıl: maktadır ; 1 — Şimdiye kadar ce. miyetlerinin kasasından para almakta olan kâtibiumu- miler 1 Hazirandan itibaren mensup bulundukları mınta- kanın Ticaret müdürlüğün- den maaş — alacaklardır. Yalmız , — kâtibi umumiler devlet memuru hakkını mü- ktesep değildir. Aylıkları ücret — şeklin- dedir ve cemiyetin mali kud- retine —nazaran taayyün edecektir. 2 —Esnaf cemiyötlerinin muaavenet sandıklarına da-ğ ha fazla ehemmiyet veril- miştir. Diğer masraf fasıllarında yapılan tasarrufat yekünu muavenet sandıkları para- vsna zammedilmiştir. 3 — Esnaf cemiyetlerinin muhasebe teşkilâtının mu- amelât usülleri yeknasaklaş- tırılmıştır. 1 Hazirandan |ili- baren her cemiyetin hesap defterleri ayni usul üzerine tanzim edilecektir. Tahsilât şekilleri tevhit edilecektir. Esnaf murakipliği, böyle- ce her cemiyetin hesabatının yarım saat zarfında tetkik edilebileceği kanaatindedir. Adalet lâzım ! Küçük tacirler Tütün idare- sinden şikâyetçi Tütün inhisar tütün tacirlerinden muba- yaata başlamak üzeredir. Bu bhususta tacirlerle İnhistar idaresi temasa gelmekte- dir. Yalnız şayanı dik- kat olan bir cihet varsa o da bu temasın munhasıran büyük sermayeli taçirlerle yapıldığıdır. İşte, bu nokta diğer küçük sermayeli tütün idaresi, | müstahsillerinin şiyâyetlerini mucip oluyor. Esasen, tütün- leri bankalara merhum bu- hanan tacirler de bu snıf tacirlerdir. Tütün inhisar idaresi yaz- dığımız şekilde bir tarzı ha- reket takip etmekle mevcut zararları telâfi etmiş oluyor. Binnetice, tütün fiatleri de tenezzül ediyor. - Sinemacılar işi İhtilâf alevlendiğinden sinemacı- lar vilâyetin kararını dinleme- meği kararlaştırdılar Sinemacılarla vilâyet ara- sında çıkan ihtilâf devam ediyor. Sinemacılar İyeniden top- lanmışlardır. Bu içtimada şuna karar vermişlerdir: 1 — Vilâyetin son ka- rarına tatbik kabiliyeti ol- madığından itiraz etmek. 2 — Ceza kesilirse ma- hkemeye müraczat etmek.. Tevfik Rüştü Beyin rüyası!.... 3 —Vilâyetin kanunları dilediği — gibi tefsir — ettiği iddiasile Devlet şurasına,Dahi- liye ve Maliya vekâletlerine müracaat etmek.. Bunun için #inemacılar Ankaraya ayrıca bir de mu- rahhas heyet göndermek fikrindedirler. İhtilâfın bir haylı müddet Yoktur Bakırgöy'ünde bir cadde | vardır, ismine “Bağlar cad- — desi, derler. | Köy'ün en eski sakinle- rinin köşklerini iki tarafına | sıralıyan bu zavallı cadde, bilir misiniz ve ne kadar ce- fakârdır? Köylerden gelen araba- lar üzerinden geçer. Floryaya giden otomobiller, onu çigner. Keçi vekoyun sürüleri onu takip eder. Kömürcü katarları bağ- lar yolunun yolcusudur. Ve ... Nihayet bizler her- gün onun müdavimiyız. Lâkin... Eğer inanırsanız bu yo- lum bir kere olsun esaslı bir tamir görmediğini söyli- yeceğim. Ta.. işgal —zamanında Fransızların “Gobi,lere tamir ettirdikleri bu cadde artık Ibtiyar bir devenin — sırtına dönmüştür. Açılan her çukur, ya pudra kutusu gibi toz do- ludur, ya melhem kabı gibi çamur... Rüzgürın kaldırdığı toz- lardan evlerin — ağaçların renklerini seçmek imkân- sızdır. Geçen her — otomobilin mahareti - yazsa - sis halinde * kışşa- zifos şeklinde tecelli eder. Burası neresidir? Patagonya mı? Yoksa bir müstemlike'mi? Günde bir defa olsun sula- mak zahmetini gösteremi- yen belediyenin orada işi nedir? * Bugünki yazı, İstanbu- lun bir semtinedir, fakat müsaadenizle: “Vekis alelbevaki,, demekte de hiç beis yoktur. BÜRHANETTİN ÂLI Mesai saatleri Dairelerde değişiyormu Dairelerde mesai saatle- rinia yeniden değiştirileceği | söyloniyor. Bu suretle işe başlama müddetinin sekizde başlayıp on ikiye ve birden beş buçuğa kader devam edeceği bildiriliyor. 219 mülteci Yugoslavya, - Bulgaristan ve Arnavutluk müslüman- larından 219 mülteçi Türk vatandaşlığına kabul edil daha süreceği tahmin ediliyor.! mişlerdir. Hariciye vekilinin Avrupa birliğinde iradettiği nutku münasebetile