4 Haziran 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 13

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA Amerika Bir dünya plânı zarureti Dokuz kişiden mürekkep bir tet- kik gur ubunun mili — plânlama e Waldrow Wilson vakfınca (Natıonal Planning Association and a Wilson foundation) vazife- lendirildiğini yazmıştık. Mezkür tet- kik heyeti 414 sayfalık bir kitap ya- yınlamış bulunmaktadır. Bu kitapta Amerika Birleşik Devletlerinin takip etmesi gereken dış iktisadi siyasetler e ve Amerika Bırleşık â in ö duruma düşmemesi için kabul etmesi icabeden politikalar ele alınmaktadır. Tavsiyeler her ne kadar bazan birbi- rini reddeder mahiyette ise de umu- miyetle radikal değildir. Meselâ on yıllık karşılıklı ticaretin genişletilme- gibi hükümler ortadan kal- dırılmaktadır. Bugünkü durumun İk- tisaden Aaz gelişmiş memleketlere sağladığı yardım en aşağı iki katma çıkarılmalı ve hepsinden daha mühim olarak politikalar daha uzun devre- lere teşmil edılmelıdır Kitabın esas- h olarak ortaya attığı fikir şud Amerika Bırleşık Devletlerının aldıgı nın iktisadi gücünü azaltır mahiyet- te de değildir. miyetle muellıflerın uzerınde bırleştıklerı nokta ması ve yeni zihniyetlerin dinamik ve yaratıcı bir dış politikaya ithal e- dilememesi korkusudur. öyle r halde batı medeniyetinin yaşaması i- çin ümit karanlıktır. Bu dokuz kişi- lik tetkik heyeti Amerika Birleşik Devletlerinin dünyaca meşhur mües seselerine mensup elemanlardan te- rekküp etmişti. Şöyle ki: Frank Alt- schul Amerikan yatırımlar kumpan- yası başkanı, Richard M. Bissel Mar- shall Plânı eski Direktörünün yar- dımcısı, Conrtney C. Brown Kolom biya Üniversitesi Ticaret Okulu De- kanı, H. Van B. Cleveland iktisadi gelişme komitesi iktisatçısı, William Y. Elliot Harvard Üniversitesi Pro- örü, Teorode Geiger Beynelmilel Tetkikler şefi, Harry D. Gideonse Brookly koleji müdürü, Edward S. Mason Harvard Üniversitesi Tıcaret Okulu Dekanı, K. Price Ford vakfı başkan vekilidir. azalar geçenlerde bir basın konferansında iki yıllık tetkıklerınde elde ettikleri neticelerden ne - tedbirler alınması iktiza ettiğini keş- fettiklerini söylemişlerdir. Hiç şüp- hesiz bu tedbirler komünist olmayan âlemi muhafaza etmekle ve onların siyasi, içtimaf ve ruht yönleriyle il- AKİS, 4 HAZİRAN 1955 gili olacaktır. Gurup mensupları A- merika Birleşik Devletlerinin şimdiki halde ve ıstıkbalde yardım politika- sını değerlendirememesinden korkmaktadırlar. Tetkik heyeti bil- hassa bundan şikâyetçidir. — Tetkik idart değişikliklerin de yapılması vardır. Gurubun çok ehemmiyetli tavsiye- leri arasında bugünkü Avrupa İşbir- liği Teşkilâtının Atlantik lktisadi iş- bırlıgı Teşkıl âtına tebdl anada Birleşik Devletlerının bu teşkılatırı uyelerı olması vardır. m mânasiyle kapitalist teşebbüsün iktisadi hayatın yüzde doksanından daha fazlasını kucakla- memleketlerde plân fikri ikinci gelir. Çünkü bu — bünyedeki memleketlerin anlayışına göre fer- din menfaatini ferdden daha iyi ko- Herkes ferdi kendi basir tının ve gay Amerika Maliye Bakanı Kesenin ağzını açacak mı? larda devlete karşı teb'a telâkki edil- diği devirlerde belki bu görüşün mes- nedi olabilirdi. zamanımızda fert devletle münasebetlerinde tebaa yahut tâbi değil, vatandaş yahut ida- re edendir. İşte bu keyfiyet vatan- daşın devlet ıdaresıyle ılgılı her faa- n çin ne gibi tedbirler alması, ne gıbı faalıyetlere girişmesi gerektiğini gös- ktisadi münasebetlerin a yolunu gösteremezler. Çünkü dâvalar zaktan yakından hep birbirleriyle ılgılıdırler Keza iktisaden az gel Ş- miş memleketlerııı kalkınması icap etmektedir. İktis az gelişmiş memleketler Milletlerarası iktisadi münasebetlerin gelişmesinde birer za- af unsurudurlar. Onun için bu mem- leketlere yardım bugünkünden daha fazla da yapılmalıdır. Amerika Birle- şik Devletlerının yaptıgı yardım ken yesini sarsacak mahıyette değildir. Tapılan yardımlar bir plâna, bir prog- e programlarla uzun vadeli prob- lemler bir hal yoluna bağlanamazlar. i şimdiye Amerika Birleşik Devletleri kadar Marshall plânı karşılıklı gü- venlik teşkilâtı, ali İ resi ve ilâh... adlar programları tatbık etmiştir. unutmamak 1lâzım gelir ki dım programlarının menşei 1948 ta- rihli dış yardım kanununa dayanır ı bir re içinde kadar çeşitli yardım programları doğ- rusu k icabed se | yardı dağılmasını, bazan da kıfayetsız hale doğru bir görüştür. Zira dış memle- lere yardım yapılırken le- ketlerin iktisadi müesseselerini bil- k ve yardımlarıbu müessesel mütenasip bir halde vermek gerekir. Mesela izlanda bır balıkçı memleke- uğunu ve yardımları ne kadar isa- betlı yerlerde kullanahılecegını son merika Birleşik Devletlerinden, İz- landa'dan daha az ya dir. Halbuki müşterek güvenlik, birliği, Milletlerarası tesanüt bu nis- betin Türkiye lehine değiştirilmesini âmirdir. Milk plânlama derneğine — bağlı memleketimizin de lehine olacaktır. Ekonomi Ticaret Odasının raporu Büyük Alman şairi Göthe'yi Napol- yon harpleri sırasında Napolyon'a götürmüşler. Napolyea, muharebeler esnasında yanında Göthe'nin meşhur eseri "Werther" i hiç eksik etmez-