28 Temmuz 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 16

DEMOKRASİ A. B. D. Seçime doğru 952 seçimleri arif esindeydi. De- mokratların adaylarını seçmek için Chicago'da yapacakla- rı ananevi toplantıya tam Üüç haf- ta kalmıştı. Bu tarihi toplantıdan bir ay önce Amerikada müthiş bir heyecan bır kargaşalık havası hü- küm sürüyordu. Eisenhower ile Taft taraftarları durumları tartışma ko- nusu olan delegeler üzerinde birbir- lerine giriyorlar, karşılıklı olmadık, rastlanmadık isnad ve — ithamlarda bulunuyorlardı. İleri geri sözler edi- liyor, "hırsız" lardan, "müfteri" ler- den, "riyakâr" lardan bahsediliyor- du. Demokratlara gelince, Kefauver- le Harriman bir yandan kendilerini destekliyecek delegelerin sayılarını tespite çalışıyorlar, öte yandan Ste- venson'un eninde sonunda “evet" de- yip demiyeceğini merak edıyorlardı 1956 seçımlerının yaklaştıgı şu gün- lerde ise "siyasi bava" tamamile dur- gun geçiyordu. Başkan, ikinci dere- cede bir ağızdan adaylığını koyma- ğa kararlı oldugunu açıklıyordu Cum huriyetçi Ay Dirksen, gaze- tecilere: "Bunu b yuk harflerle fev- kalâde bir şey diye belirtin" diyordu Demokrat Senato üyesi Humphrey'e göre ise bu "bayramın gelecegını Ön- ceden haber vermek gibi bir şey, De- mokratların seçim kampanyasına gi- rerken nihai adaylarını açıklamaları- na benzer bir hareketti. Demokratlar kazanacaklarını kesin olarak ileri sü- rüyorlardı. Fakat bu iddia ikna kuv- vetinden mahrumdu Eisenhower'in kararı Beyaz Saray basın sözcüsü James C. Hagerty, . Başkanın geçirdiği son ameliyatın bundan evvelki kalp rahatsızlığı ile bir ilgisi olmadığım her fırsatta gazetecilere anlatıyor ve devamlı olarak onları bu — hususta ikna etmeğe çalışıyordu. Eisenhower'- in geçirdiği bu ameliyat, apandisit gi- i alelade bir cerrahi müdaheleden i- barettı Hattâ amelıyattan sonra fi- ziki durumunun umumi olarak yenı baştan çözden geçirilmesine dahi lü- zum görülmemiş, vaziyeti normal bir nekahat devresi, olarak kabul edil- mişti. Bu yuzdcn Başkanın adaylığı- nı koymak hususunda daha önce ver- diği karar üzerine tekrar düşünmesi- ne lüzum yoktu. Bununla —beraber Başkana yakın olanlar, halkın ara- sında Ike'nin adaylığını bir daha ko- yup koymamagı yeniden düşündüğü hususunda müspet, menfi tahminler yapıldığını biliyorlardı. Sonra, müşa- virleri sıhhatinde bir bozukluk, hisset- tiği takdirde adaylığını geri alacağı- nı bizzat Başkanın ağzından işittiği için şimdi milletin ondan bir beya- nat beklediğinin do — farkındaydılar. Fakat muhafaza etmek ıstedıklerı in- tibaa uygun olacak, "geçen" Şubatın 29 unda olduğu gibi heyecan uyandırıcı bir açıklama yapılmasının deydiler. Beklenen açıklama nihayet geçen hafta başında yapıldı. Muhabir- lere göre bu üstadane bir iş olmuş- tu. New York Times'in Beyaz Saray muhabiri bu açıklamayı "hesaplı bir kayıtsızlık" olarak vasıflandırıyordu. aleyhin- Toplantı sabah Kongredeki Cumhuriyetçi liderlerden sekizi ve — Başkanın Beyaz Saraydaki — yardımcılarından bazıları Beyaz Saray Umum! Kâtibi Sherman Adams'ın başkanlığında u- çakla Gettysburg Kolejine — gidiyor- lardı. Başkanın oradaki — dairesinde resmi bir toplantı yapılacaktı. Müza- kere açılır açılmaz Başkan, dış yardım kanununda ve eğitim yardı- mında yapılan kısıntılara taraftar ol- madığını açıklamıştı. "Seçim kam- panyamızda bu meseleleri ele almak istiyorum" diyordu. Ayan Meclisi e- Eisenhower lokomotifi Cumhuriyetçilerin kalliyet lideri Senatör Knowland, Başkanın "seçim kampanyamız" sö- züne telmihen, "Bu, Hagerty'nin te- bessümünden daha da iyi oldu" diye konuşmaya karışmıştı İki hafta ön- ce Basın sözcüsü Hagerty gazetecıle— re, "Başkanın siyâsetten bahsetmeğe başladıgını bildirirken manâlı ma- âlı gülümsemişti. Eısenhower sözle- rine şöyle devam etmişti: "Mücadele- ye neden girmiyeyim. 29 Şubatta le- himde ve aleyhimdeki bütün sebep- leri gözden geçirmiştim. Şimdi sıh- hatçe o zamankinden daha iyiyim. Yıllardan beri beni zaman zaman ra- hatsız eden bir illetten de kurtulmuş bulunuyorum. Doktorlarım da şimdi her zamankinden daha iyi olduğumu söylüyorlar." Gettysburg konferansı bir saat de- vam etmişti. Başkan ayrıldıktan son- ra, Cumhuriyetçi liderler bir basın toplantısı yaptılar. Sözcü — Senatör William Knowland idi. Knowland ka- yıtsız görünmeğe çalışıyordu. Gaze- teciler ise sabırsızlanıyorlardı Sena- törle bir muhabir ara sında geçen şu konuşma şayanı dikkatt Senatör: Daha kuvvetli bir kazan- ma şansı elde edeceğimizi sanıyorum. Muhabir: Başkanın adaylıgını ko— yup koymaması hususunda görüşm oldu mu ? Senatör: Evet, Oldu. O ve biz onun başkanlığında şumullu bir kampan- yaya hazırlanıyoruz. Muhabir: Bize, Başkanın mücadele- den çekilmiyeceğini sizlere söylediği- ni mi anlatmak istiyorsunuz? Senatör: Deminden beri söylemek istediğim bundan başka bir şey de- ğildi zaten. Basın toplantısında iki sualin ce- vabı tam alınmamış oluyordu. Bun- lardan biri Başkan yardımcısı xon'u ilgilendiriyordu. Başkan önce seçim mücadelesine — Nixon'la girmekten çok memnun olacağını bıl— dirmişti Acaba bu beyanatı halâ d ğerini muhafaza ediyor muydu. Sen, tör Knowland sadece Mr. Nixon dan bahsedilmediğini — bildirmekle yetin- mişti. İkinci sual Başkanlığın seçim kampanyası taktik ve stratejisiyle il- giliydi. Senatör Knowland'ın müessir, şümullü bir kampanyadan bahset- mesi, daha önce televizyonla yapılma- sı kararlaştırılan kampanya plânında esaslı değişiklikler yapılacağını akla getiriyordu. Nihayet açıklamanın tar- zı başka bir sual ortaya çıkarıyordu: Eisenhower'in sağlık durumu mesele- si artık tamamen kapanmış mıydı? Başkan yardımcısı Nixon ile Cumhu- riyetçi Partinin İdari Başkanı Na- tional Chairman" Leonard Hail ilk iki suali cevaplandırdılar. Üçüncü sualin cevabının ne olacağını da Demokrat- lar belli ettiler. Nixon meselesi Asya seyahatinden Washington'a dö nüsünde müstakbel plânları hak- kında kendisine sorulan bir suale Richard Nixon şöyle cevap veriyor- du: "Nisanda yaptığım açıklamada hiç bir değişiklik olmamıştır.” Nisanda seçim mücadelesinde Baş- kan Eisenhower'in yardımcısı olmayı şeref telakkı ettiğini bildirmişti. Ni- xon “ayağını sağlam bastığını ispat ediyordu. Ertesi günü Başkan yar- dımcısına sadakatle bağlı olan Mr. Hail, Başkan'lâ yaptığı bir sürüşme- den sonra. Eisenhower'in bu ikinci hastalığından sonra Nixon'un yerine daha âz tanınmış birisinin getirilme- sini bekliyen Cumhuriyetçilerin ü- mitlerini kırıyordu. Başkan Eisen- hower. Riohard Nixon'u yanında gör- mek istediğini kesin olarak bir defa daha ifade etmişti. Kampanya stratejisi r. Hail, Başkan Eisenhowder'in a- daylığı kabul etmek üzere Ağus- tosun son haftasında San Francişço- ya gideceğini de açıklamıştı. Anlaşı- lıyordu ki kampanya tam müânasiyle Eylül ortalarından evvel başlamış ol-