25 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

AKŞAM 25 Teşrinisâni 1938 a Dün Geceki ve Bu Sakbahki Eaberler “Türk milletinin asalet ve vakarına hayran kaldık,, Fransız Dahiliye Nazırı B. Albert Sarraut'nun beyanatı Atatürkün cenaze merasiminde Milletler Cemiyetini temsil etmek Üzere hazır bulunan heyet dün An- karadan şehrimize gelerek, akşam, ekspresle Cenevreye hareket etmiştir. Heyetin reisi M. Valters bir muhar- ririmize şu beyanatta bulunmuştur: «Milletler Cemiyetinden bir heyetin Atatürkün cenaze merasiminde ta- zim vazifesini ifa elmesi, Türkiye hü- kümetinin harici sahada takib etli- 8i ve etmekte berdevam olduğu siya- sete karşı Cenevrede hissedilen tak- dir ve hayranlığın naçiz bir ifadesi- dir, Ebediyete intikal eden Büyük Şe- finin hamleleri altında Türkiye, sulha bağlılığının bir delilini göstermiştir. Komşularile sulh ve dostluk münase- betlerini sağlam esaslar üzerine kur- muştur. Bu suretle, etralında bir emniyet- ve sükünet havası yaralan Türkiye, Milletler Cemiyetinin tesi- sinde gaye olan ideallere kıymetli yar- dımda bulunmuştur. Müsnaadenizle şunu da ilâve edelim ki Türk milletinin, bu büyük mate- mindeki samimi olduğu kadar vakur tarzı hareketine hayran kaldık. Reisisleümhur İsmet İnönü ve di- ger Türk zimamdarları tarafından hakkımızda gösterilen çok nazikâne hüsnü kabulden derin surette müte- hassis bulunuyoruz. Memleketinizi terkedefken, Türk milletinin refah ve tealisi için en sa mimi temermilerimizi beyan ederiz. Albert Sarraut'nun beyanatı Dün Emile Bertin kruvazörile şeh- rimizden hareket eden Fransız Da- hiliye Nazırı B. Albert Sârraut kendi- sile görüşen gazetecilere şu böyanat- ta bulunmuştur: — Bana karşı Türkiyede güsleri- len fevkalâde hüsnü kabulden son derece müteşekkirim. Atatürkün ce- Fransa ile Almanya bir pakt imzalıyor Iki memleket dost olduklarını bildirecek, hududlarını garanti edecek Paris 23 (A.A.) — Havas ajansı bil. diriyor, Resmi mahfillerin de teyid ettiğine göre, Fransa ile Almanya arasında pek yakında, vaktile Münihte B, Hit ler ve Çambörleyn atasında imzala- nan deklarasyona müşabih bir vesika imzalanacaktır. Bu Fransız - Alman deklarasyorun- da, iki memleket arasında dostluk bu- Tunduğu teyid edilecek, karşılıklı su- rette hudutlar garanti altına ahnx cak ve, üçüncü devletlerle olan husu- si münasebetler kaydı ihtirazisi te, anlaşmazlık hallerinde müşavere usU lü tatbik edileceği tasrih olunacak“ tir. Bu deklarasyonu imza etmek üzere EB. von Ribbentrop pek muhtemel ola- rak bu ay sonunda Parise gelecektir. Alman mahfili ne diyor? Berlin 23 (A.A.) — Yari resmi bir membadan bildiriliyor; Yabancı gazeteler, B. von Ribben- Topun yakında Parise gideceğini yazı- yorlar. Alman makamatı, bu seyahat hakkında daha herhangi bir işerda | bulunmamıştır. Bu şayialar burada, teyid ne de tekzip edilmektedir. Paris 23 (A.A. — Havas bildiriyor Fransız - Alman deklarasyonu hak- pek muhtemel olarak i beyanatiz bulunacaktır. Dekiaras- onun metni! ise birkaç gün sonra im- si günü neşredileceketir. Pariste r.cwüüniyet 2 (A.A) — Stefani; Siyast | ne naze merasiminde gördüğüm umumi teessür beni çok müteessir etti. Bil- hassa genç mekteblilerin hali çok şa- yanı dikkatti. Türkiyenin büyük te- rakkilerine hayran kaldım. Reisicümhur İsmet İnönü beni ka- bul ettiler ve büyük bir nezaketle karşıladılar. Hariciye Vekili ile de uzun bir mülâkatta bulundum. Bu münasebetle Türkiye ile Fransa ara- sındaki dostluğu bir kere daha tersin etmiş bulunuyorum. Yugoslav hyeti reisinin beyanatı Ankaradan gelen Yugoslav heyeti reisi Yugoslav Harbiye ve Bahriye Na- gırı general Nediç bir muharririmize şu beyanatta bulunmuştur: «— Yügoslav heyeti, Türkiyenin büyük evlâdı, Yugoslavyanın büyük dostu, şanlı Atatürke Yugoslavya na- mına son hürmeti ifa etmek vazifesi- ni büyük tehalükle ifa etti. Dost ve müttefik 'Türk milletinin bu elemli zamanlarında yalnız derin taziyeleri- mizi bildirmekle kalmıyoruz; Türk milletinineelemine tamamlile iştirak ediyoruz. Her sınıfa mensup Türklerin, Bü- İ yük Şefin zıyai karşısında duydukları derin kederin ssİl ve müessir teza- hürü bizi çok mütehassis etti. Ayni | zamanda anladık ki bütün bu kede- | re rağmen yeni Türkiye, Atatürkün | en büyük mudvini, Yugoslavyanın büyük dostu ve Balkan tesanüdünün büyük kurucusu Cümhürrreisi İsmet İnönünün rehberliği altında sulh ve şeref içinde terakki yolunu a: ta kib etmekte devam ediyor. | Türk teceddüdü tevakkufe uğra- | madan ilerlemekte devam edecek ve Türk milletinin saadeti için ebedi olacaktır. Bu suretle bu muhteşem eserin şanlı ve lâyemut yaratıcıları ebedi olarak yaşıyacaklardır. Paris mahfilleri yakında Fransa ile Almanya arasında müşterek bir beyan, name imza edileceğine dair resmen verilen haberi büyük bir memrunti- yelle kaydetmekte ve bu beyannanie- nin metninin Münihte Hitler ile Çam- börleyn afasında imzlanan beyanna- menin metninden daha sarih ve daha kati olacağını beyan etmektedirler. Havas ajansı komünistler ve bazı sosyalistlerden mâada bütün fırkala- ra mensup mebuslar tarafından bu münasebetle izhar edilen memnüni- yete makes olmaktadır. Yarı resmi mahfiller Fransız - Alman beyanna- mesini Daladier ve Bonnet'nin şahsi vaziyetini tarsin hususunda büyük parlâmenlonun açılışında Kâbinenin bir rol oynayacağını tahmin eylemek. tedirler. Diğer cihetten Almanya Hari nazırı von Ribbentropun âğlebi ih. timal 28 sonteşrin pazartesi günü Pa- rise gelerek Bonnet ile birlikte mezkür beyannameyi imza edeceği haber ve- rilmektedir. Çanakkaledeki İngiliz mezarlıkları Ankara İngiliz sefiri Sir Percy Lor raine, refikası ve İngiliz ataşemilileri binbaşı Ross ile Çanakkalede İngiliz mezarlıklarını ziyaret etmek için dün Malaya dridnole ve Lup ahrise. fid filosu başkumadanı amiral Poönd eye gitmişlerdir. | Ra * bağlılığım tamamile mu Mareşal Fevzi Çakmak Dün akşam hususi trenle Atinaya hareket etti Büyük Erkânı Harbiye reisi mare- şal Fevzi Çakmak, 28 teşrinisanide Atinada toplanacak olan Balkan an- tantı erkânı harbiye reislerinin içti- mamda hazır bulunmak üzere dün akşam hususi trenle Atinaya hareket etmiş, istasyonda, vali, kolordu komu- tanı, birçok erkân ve ümerayı aske riye tarafından uğ'urlanmıştır. Yugoslav ve Rumen büyük erkânı harbiye reisleri mareşal Fevzi Çak- makla Selânikte birleşecekler ve hep birlikte Alinaya gideceklerdir. Mareşalın bu seyahatı 10-12 gün kadar sürecektir. Mareşal Fevzi Çak- mağa iki hariciye memuru ile 12 z0- bit refakat ediyor. Başvekil Zonguldakta B. Celâl Bayar Safranbo- luda fabrikaları tekik etti Ankara 23 (A.A.) — Başvekil B. Celâl Bayar, bugün saat 15 de husu- si trenle bir kaç gün kalmak üzere Zonguldağa hareket etmiştir. Safranbolu 24 (A.A) — Başvekil Celâl Bayar, Karabüke gelmiş ve fab- | rikanın inşaatını baştan başa tetkik etmiş, müdür ve mühendislerden lâ- zam gelgn izahat almış ve fabrika- da çalışan Türk işçilerinin muvaffa- kiyetlerinden memnun kalmıştır. Başvekil Celâl Bayar, fabrikada gördüğü intizamdan ve mesaiden do- Yayı fabrika müdürüne teşekkür et- miş ve Zonguldağa hareket eylemiş- tir. Demir ve çelik fabri bir kısmı ikmal edilmiştir. Bu yıl başında top fabrikasının ve gelecek temmuz ayında da diğer kısımlarının | tamamen bitirilmesi bekleniyor. Türkiz Yunan ittifakı Hariciye Vekilinin beyanatı Atinada büyük memnuni- yetle karşılandı Atina 24 (A.A.) — Atina ajansı bil- diriyor: Bütün gâzeleler, Türkiye Hariciye Vekili Saraçoğlunun Türk - Yunan ittifakı hakkındaki beyanatını ilk say- falarında heşretmektedir. Katimerini diyor ki: Saraçoğlunun beyanatı, dost ve müttefik memleke. tin Harici siyasetinin hususi vasfını tebarüz ettiren bir tezahür teşkil edi Bu beyanat isbat ediyor ki, Türkiyenin harici siyaseti, Atatürk tarafından bırakıldığı şekilde devam etmektedir. Bunun Yunan milleti için derin bir memnuniyö! ilesi öldu- gunu ve Türk - Yunan ittifakına olan kıldığını söylemek zaittir. Yalnız şunu ehemmiyetle - kaydet- mek isteriz ki, Türkiyenin harici siya- setinin devamı Balkanlarda sulhun en sağlam garantisidir. Tipos gazetesi, Türk - Yunan puk- tının ikt millet tarafından hükümet. lerinden istenilen bir pakt mahiyetin- de olduğuna dair Saraçoğlunun söz- lerini tebarüz ettirerek bunun bir söz- den ibaret olmayıp bir hakikatı ifade ettiğini yazıyor. Vradini gazetesi; ayni suretle mü- talea yürüterek işte bunun içindir ki Türkiye Reisicümhuru İnönü, Başve- kil Metaksasa gönderdiği telgrafta da pek güzel ifade etmiş oduğu üzere Türk - Yunan doslluğu sarsılmaz bir mahiyet arzeder. Etnos gazetesi de, hususi muhabi- rinin yazdığı bir mektupla «Atatür. kün mesai arkadaşları, ki onun ri ni devam ettiriyorlar, istikbal içi emin teminattır.» diyor, ın büyük | Avrupada yeni buhran tehlikesi mi baş gösterdi Almanlar Rütenyanın taksimi emeline karşı asabiyet gösteriyor Londra 24 (A.A.) — Evening Stan- dard guzetesi, Avrupada yeni buhran tehlikesi baş gösterdi başlığı altında yazdığı bir makalede diyor ki: «Polonya Çekoslovakyanın Rütenya kısmında bütün budud boyunca ye- di fırka asker tahşid ettiği gibi Ro- manyanın Çekoslovakyaya yardım etmesine mâni olmak için de Roman- ya hududunda kırk bin kişi - tahşid eylemiştir. Öyle anlaşılıyor ki Polon- ya ve Macaristan Romanyayı merke- zi Avrupa ile birleştiren Rünteya ara- tisini ortadan kaldırmaya ve kendi aralarında paylaşmaya azmetmişler- dir. Hattâ, bu hareketin tarihini de bu ayın 27 sine tesbit etmişlerdir. Şimdiye kadar Almanya, bu hare- kete mâni oluyordu. Fakat bu sabah Polonyaya ve Macaristana yaptığı bir tebliğde iki şartla bu muhalefe- tinden vazgeçeceğini bildirmiştir. Bu şartlardan birisi, Danzig üzerindeki Milletler Cemiyeti kontrolünün ilga- #1, Danzigin kati bir Alman şehri ha- ini alması ve ikincisi de, Rütenya Macaristana ilhak olunduğu takdir. de buradan Çekoslovakyadan geçmek üzere Romanya hududuna kadar Al- manyaya demiryolu ve otostrat yap- mak imtiyazının verilmesidir. Budapeşte 24 (A.A.) — Rütenyalı- Yarın. kendi mukadderatlarına kendi- lerinin sahip olması için, Macar gaze- teleri tarafından bir müddettenberi yapılmakta olan neşriyat dündenberi umumi bir tevakkulu uğramıştır. Pester Lloyd gibi, yarı resmi gazeteler bu mesele hakkında tek bir Satır bile yazmıyorlar. Alman mahafilinde asabiyet, garanti beyannamesi neşredilecek Berlin 25 — Alman siyasi mahafili, Rutenya aruzisini paylaşmak ve müş- terek bir hudud tesis etmek için Leh- ler ile Macarlar tarafından izhar edi. Yen emellere karşı büyük bir asabiyet gösteriyorlar. İyi malümatlı siyasi ma- hafile göre Almanya ile İtalya, bu pay- laşmaya mâni olmak için pek yakında Çekoslovak hududunu garanti altına alan bir beyanname neşredeceklerdir. Fransada Halk cephesi tamamile sarsıldı Polis grevcileri işgal ettikleri fabrikalardan zorla çıkarıyor Paris 24 — Halk cephesini teşkil | .eden radikâllerle sosyalist ve komü- nistlerin arası gittikçe açılmaktadır. Son meli kararnameler gerginilği art- tırmışlır. Komünistler protesto için toplantılar yapıyorlar. Bazı yerlerde amele grev ilân elmişlerdir. Şimal mıntakalarında bazı fabrikalar da işgal edilmiştir. Şimendifer sendika- ları, kararnameleri protesto eden umumi iş konlederasyonunun bu protestosuna iştirak etmiştir. Umumi iş konfederasyonu 26 ikin- elteşrinde bir protesto yapmağa ka- rar vermiştir. Birçok işçi teşekkülleri bu protestoya iştirak edecektir. Fransız maliye encümeninde Paris 23 (A.A.) — Maliye öncüme- ninin gece akdettiği toplantı esnasın- da hükümetin kararnamelerine mu- arız olan sosyalistler tarafından ve- rilen takrir 18 muhalif ve 2 müsten- Kral Karol Almanyada Dün Berchtesgadende B. Hitler ile görüştü Berehtesgaden 24 Romanya kralı Karol bugün yanında veliahd olduğu halde B. Hitleri ziyaret et. | miştir. İki devlet adamı Almen Hari- ciye Nazırı B. Ribbentrop da hâzır bulunduğu halde uzun müdette gö- rüşmüşlerdir. Berchtesgaden 24 (A A.) — Hit lerin Romanya kralı Karol ile yaptı- ğı mülâkat saat 17 ye kadar devam etmiştir. Kral, saat 17de hususi trenile Münihe hareket etmiştir. İ Amerika Alman yahudilerini | yerleştiriyor Vaşington 24 (A.A) — Dahiliye Nazırı gâzetelere yaptığı beyanatta, hükümetin, Almanyadan gelecek Ya- hudileri Alaskaya yerleştirmek mese- lesini tedkik etmekte olduğunu bil dirmiştir Maliye Vekili İstanbulda Maliye Vekili B. Fuad Ağralı dün ii e kif reye karşı 20 reyle reddedilmiştir. Bütçe tahsisatının derbal müzuke- resi hakkında radikaller tarafından tevdi ve hükümelçe kabul edilen di- ger bir takrir de 16 muhelif ve 2 müstenkif reye karşı 25 reyle kabul edilmiştir. Hükümet bu suretle iti- mad kazanmıştır. Grevcilerle polisler arasında müsademeler Paris 25 — Grevciler tarafından İş- gal edilmiş olan fabrikaların, vuku- bulan hadiselere rağmen zabıtaca tahliye ettirilmesine devam edilmek- tedir. Biyankurda kâin Renault fabri- kalarında vahim hadiseler olmuştur. 2.000 amele hâlâ atelyelerde kapalı bulunmakta ve dışarı çıkmaktan im- tina etmektedir. Polisler ile grevciler srasında vukubuan müsademelerde 10 polis yaralanmıştır. Prens Pol Londra seyahati münasebetile Belgrad gazetelerinin nesriyatı Prens Polün Londra seyahati Belgrad 23 (A.A.) — Bütün Yugos- lav gazeteleri naib prens Pol'un Lon- dra seyahatine sahifelerinde geniş bir yer ayırmaktadırlar, Gazeteler, Londradan, verilen bir çok haberlerde hususi muhabirlerinin telgraflarını neşretmektedirler, Bu muhabirlere göre bu ziyaret siyasi ve diplomatik mahfillerin şiddetle alâkesını celbetmekte ve İngiliz mat- buatı tarafından uzun tefsirlere yol açmaktadır. Politika ve Vreme ile Zagreb ve Tiub- liana'da çıkan diğer büyük gâzeteler, hangi partiye mensub olurlarsa ol- İ sunlar bütün İngiliz gazetelerinin bu ziyaretin hususi ehemmiyetini kayıd ve Yugoslavyanın Avrupanın cenubu şarkisinde oynadığı rolü tebarüz ct- tirdiklerini yazmaktadırlar. Amerikada ç Nevyork 24 (A.A) — Bridetowdan bildirildiğine göre, Sainte - Lucie ndüs larındaki dağlardan kopup yuvurla- nan çığlar, ölenlerin miktarını 250 yö stan iy İn