13 Şubat 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 10

AVN PV e A a şyş AM S MMMAMŞ P M EM ge gg e VE. il Topuzlu; C> Dehir m ri olarak aleni vr (Baş tarafı 1 İnel sahifede) Bpartımanında ziyaret ettim. Beni her zamanki nazik tavrile kabul etti, Muhterem muhatabıma “ilk sualim gu oldu: © ı — Yeni belediye reisimiz doktor Lütfi Kırdarın Şehir mecilsindeki son putkunu nasıl buldunuz? Aşağı yukarı on senedir ki pröfe- 8ör Cemil Topuzlunun, fırsat düştük- çe, şehir işleri otrafındaki kiymetli fikirlerini alıyor, bunları eği da neşrediyordum. İtiraf ederim ki, bamazi her mülâ- katımda belediye işleri etrafındaki Süallerim üzerine eski şehreminizin yüzünde beliren endişeli manayı 8ez- memek kabil değildi. Fakat bu sefer kıymetli profesörü çok memnun ve ümidi gördüm. Dokter Cemil Topuz- Ju dedi ki: — Kanaatimce bü işte muvaffak olmak için biricik gaye şudur: kavramakla beraber, candan sevme- Ji, benimsemeli, hulâsa vazife aşkı ol- maldır. Görüyorum ki, yeni valimiz dökfor Lütfi Kırdar, şehircilikten anlar, bu işi sever bir zattır. Fazla söze ne ha. cet? Kendisini az zamanda'şehrimiz halkına beğendirdi. Doktor Kırdar, en aşağı on sene bu mövkide bulunur ve çok kifayetsiz olan belediye vari- datımız da artırılırsa, İstanbulun az zamanda tanınmayacak bir dereceye geleceğinde hiç şüphem yoktur. Çün- kü bir belediye reisi işleri ancak bir iki senede tamamile kavrayabilir. Bi- naenaleyh Belediye Keisinin sık sık değişmesi doğru değildir.«. Yeni Belediye Reisi nutkunun en mühim kısmını belediye varidatının ıslâhına ve arlırılmasına ayırmıştı. Eski şehreminizin de bu roktaya faz- Ja ehemmiyet verdiği (o görülüyordu. Sordum: — Belediye varidatı mal artırılır — İstanbul halkına katiyen barol- maksızın, yeniden vergi ihdas etme- mek, mevcutlara zam yapmamak, şartile belediye varidatını çoğaltmak mümkündür. Kıymetli profesör, şehrin gelirini çoğaltmak ve varldatı artırmak için muvafık gördüğü yen! tedbirleri birer birer saymağa başladı: 1 — Hükümtein her sene vereceği- ni vaadettiği beş milyon liranın der- hal temini, 2 — İstanbuldaki nakliye vasitala- rından ezcümle Şirketi Hayriyeden, Denizbankın Kadıköy ve Adalar ve Yalova hatlarile, Tramvay, Tünel idareleri varidatından şehir için mu- Ayyen bir nisbetin terki, 3 — Havagazı, telefon ve elektrik gibi diğer âmme hizmeti müessösele- rinin hasılatından da yine şehir için mühimee bir para ayrılması, 4 — İstanbulda alınan bina, vera- set, kazanç, muamele vergilerinden şehir için birer hisse tefrik edilmesi, 5 — Tapu idaresinin aldığı ferağ, Intikal harçlarından muayyen bir hisse ayrılması, o © 6 — Petrol; behzin ve şeker satı. şından da belediye için bir miktar tefriki, 7 — İstanbulun buğday istihlâkin- de alınan buğday korumu vergisin- den bir kısmının şehre. tahsis edil. mesi, 8 — İstanbul gümrük varidatından da belediyeye münasip bir miktarın ayrılması. Bu söylediklerim, Avrupa ve Ame- rikada, dünyanın her tarafında bir belediyenin hakkı sarihi olarak mun» tazamah cibayet ettiği vatidattan başka bir şey değildir. Ancak fikrim yanlış anlaşılmamalıdır: Ben hükü- metin elinde bulunan bu varidat men- balarına, belediye için'yeni bir zam yaparak, halka yeni bir yük yükle- mesini deği, şimdiki“bu varidat menbalarından münasip kısımlarının belediyeye terkedilmesini istiyorum ki dünyanın her tarafındaki belediyele. rin aldığı varidat bu kabildendir.» Vali doktor Lütfi Kırdar, az İnleli Ye uzun vadeli istikrazlar yapmak ve bunları müsmir işlere tahsis etmek fikrindedir. Profesör Cemil Topuzlu da şehremini bulunduğu zaman istik. raz yapmış ve bunu İstanbulun fan- zimine hasretmişti. Veni Belediye Reisimizin istikraz yapmak kararı ei- rafında profesörün düşüncesini anla- mak istedim, dedi ki; — Dünyada hiçbir belediye, bir şeh» ri tanzim ve imar etmek için istikraz yapmaktan müstağni olamaz; buna behemehal mecburdur, Bahusus bu para müsmir işlere sarfedilirse, istik- raz yapmakta katiyen mahzur yok- tur. Size istikraz yapılarak müsmir netice verecek bir misâl göstereyim: Belediye, meselâ iki, iki buçuk mil- yon lira bir istikraz akdödip de İstan- bul, Beyoğlu, Aadalar ve Boğazın Anadolu cihetinde üç, dört tane asri, mükemmel ekmek fabrikası yaptırır. sa, bu fabrikaların yapacağı ekmek hem sıhhi, hem de şimdikinden âlet- tahmin kırk para ucuz olur. Fabrika tesisi için sarfedilen iki, İki buçuk milyon lira da bir kaç sene içinde it- İfa edilmiş olur. Bu suretle ekmek da ha ucuza, hem de sıhhi, temiz olarak temin edilir. Ve şebrin yıllardanberi Kalledilemiyen müzmin ekmek derdi de &saşından ortadan kalkar. — İstanbul fırınlarında çalışan bir Çok fırıncı esnafı vardır. Ekmek fab- rikaları tesis etmkle bunlar mağdur olmaz mı? — Buna meydan çim er a ko- Jay ne vardır? Her fabrikasi ca kifayet edecek derecede az lar, arabalar bulunur. Belediye, fab- rikâlarda çıkaracağı bu ekmekleri bir miktar noksan fiyatlarla şimdi fırın- Gılık edenlere satar, bunlar da şehrin muhtelif yerlerinde tesis edecekleri | &kmek tevzi yerlerinde bunları halka dağıtırlar. Fırınlarda, çalışan amele- ye gelince, bunlar ekmek fabrikala. | rında çalıştırılır. Tesis edilecek bu sas tış yerleri de belediyenin dalmi kon- İvolü altında bulunur, başka mem. leketlerde olduğu gibi bakkal dük- kânlarında ekmek satişi kati surette yasak edilmelidir. — Fikrinizce şehrin imarına baş- ıca mani olan şeyler nedir? — Evkaf idaresi tamamile şehre terkedilmez, şimdiki istimlâk kanu- nu da hemen değiştirilmez ve istim- lâk İşleri düzelmezse şehrimizi asri bir şekilde imara imkân yoktur. — İstimlâk kanununda ne gibi ta. dilât yapılmalıdır? — Belediye bir yeri imar için, Emin- önü meydanında olduğu gibi, mahdut i bir sahayı istimlâk ederse hiçbir is- | tifade edemez. Bilâkis, istimlâkten | sonra meydana çıkacak binaların | kıymeti arttığı için ileride oraların İ tekrar istimlâkine başlandığı zaman, | evvelkinden sekiz, on misli fazla pa- ra sarfına mecbur olur. İ Halbuki büyük bir sahada yapıla. | cak istimlâk işlerinde belediyenin ! elinde birçok kıymetli arsalar kalır, | bunların satış bedeli, sarfedilecek pa- | raya, fazlasile tekabül eder. Keşke Eminönü meydanına şimdiki gibi bir milyon sekiz yüz bin lira atacağımıza beş milyon Jiralık istimlâk yapsay- dık, Belediyenin eline yine bu para avdet eder, bu suretle hiçbir zaman ,zZiyan etmemiş olurduk. Bu fikrim yeni.değildir. Ben bu noktai nazarımı şimdiye kadar gerek bizzat size yaptığım müteaddit beya- nafta, gerek (yarınki İstanbul) isim- li kitabımda tekrar ettim. — Belediyede müstacelen yapıla- cak ne gibi işler vardır? Yani beledi. yenin ilk elde başaracağı hangi işler. dir? — İlk yapılacak havayici zaruriye- yi teşkil eden süt, ekmek, yağ, su iş- lerinin ıslahıdır. Halkımıza sıhhi te. miz, ucuz ekmek temin etmek, mik- Topsuz süt, su içirmek, midelerimizi bozan, barsak hastalıklarımzı tevlid eden yağları ıslâh etmek, bütün ha- vayici zaruriyeyi ucuzlatmak. Bir Belediye Reisi için ilk yapılacak işler- dendir. Ekmek, et, süt, su, yağ gibi halkın gıdasını teşkil eden şeyleri hem ıslah etmek, hem de satış fiyatlarını indirecek tedbirler alarak ihtikâra mani olmak pek güç olmasa gerek- tir.n İstanbulun şehir dertleri pek çok» tur, muhterem muhatabımı, doktor Lütfi Kırdarın temas ettiği, her mev- gu elrafında daha fazla yormak iste- medim. Kendisinden ayrılırken pro. fesör dedi ki: — Şimdi hatırıma geldi, şehir için bir varidat menba daha buldüm; Biliyorsunuz ki, şehir, şebirlilerin | ve vaziyetin karışıklığı yüzünden par- , çalanan ilk hükümet değildir ve s0- | teşebbüsü üzerine, mabali hükümet İ evini temizler ve tanzim ederken pa- İn seken p martta ilân edecek (Baş tarafı 1 inci sahifede) İngiliz müstemlekâtı müdafaa grupu reisi Pariste Paris 12 (A.A.) — İngilterenin es- ki Bahriye ve Müstemlekât ve Domin- yonlar Nazırı olup Avam Kamarasın- ön müstemlekâtın müdafaası grupu- nu teşkil etmiş olan B, Amery, Fran- sız ricalile müstemleke meselesini tedkik etmek üzere buraya girmiştir, B. Benesin bir nutku Net - York 12 — Çekoslovakyanın eski Cümhurreisi B, Benes Şikago ve New - York üniversitleri tarafından | şerefine verilen ziyafette bir nutuk söylemiştir. B. Benes demiştir k: *Avrupada yakında bir harp çıkaca- ğını ürld etmiyorum, Maamafih bü- gün Avrupa büyük bir karışıklık için- dedir, Bu karışık vaziyetin dünya sul- hu üzerinde yapabileceği tesiri küçük görmemek lâzımdır, Çekoslovakya, ekalliyetler meselesi çalandı. Çekoslovakya bu suretle paf- nuncu da öimyacaktır.» Fransa, Hainan adasının işgali hakkında Japonya- dan izahat istedi (Baş tarafı 1 inci sahifede) Paris 12 — Burada zannedildiğine göre Japonların Hâinan adasını iş- gal etmelerinin bir sebebi de Hindi Çini vasıtasile silâh gönderildiği iddi asidır. Fransanın Lekzibine rağmen Japonya bu yol ile Çine silâh gönde- rildiği kanaatindedir. İkinci bir sebeb de Fransanın. B. 'Tani'nin Japonyanın Paris seftirliği- ns tayinini kabul etmemesidir. B. 'Tani, Hindi Çini vamtasile Çine si- lâh kaçırıldığndan “bahsettiği için Fransa bu beyanatin izahını istemiş ve sefirliğe muvafakat etmemişti. Japonyanın donanma kuman- danına bir emri Tokyo 12 (A.A) — Japon donan- ması kumandanına Fransız - Japon münasebatına zârar dokunacak her tülü harekellen kaçınması için şid- detli talimat verilmiştir. Şanghayda Japon banknot- ları kabul edilecek Şanghay 12 (A.A.) — Japon me murları Japon askeri makamlarının tarafından çıkarılmış olan yeni bânk- notların mecburi surette kabulünü emretmişlerdir. Şindive Kadar Çinli halk, bunu kabulden imtina etmiş- tir. 'Tramvaydan inerken düşe- rek yaralandı Ohanes İsminde biri, Tophanede tramvaydan inmek isterken, müvaze» nesini kaybederek Dişi ae müşterek malıdır. Bir şehrin idacesi de, tamamile resmi memur olmayan, şehirlilere aittir, Bir ev kadını kendi 18 almak aklına gelir mi? Hal böyle iken İstanbul Şehir meclisi azaları her içtimada (hakkı huzur) namile mühim bir para alırlar. Dünyanın hiçbir memleketinde belediye azaları, encümen âzaları para mukabilinde hizmet etmezler, bu işler tamamile fahridir, (Hakkı huzur) u kaldırınca artacak mühimce bir para ile her 48- ne, bir iki sokuğımızi olsun, asfalt, veya parke olarak yapmak mümkün olur, 4 — Fakat efendim, Belediye mecli- sinde (hakkı huzur) olmayınca içti. ma da olmayacağını iddia ediyorlar ne dersiniz? — Ben iki defa şehremini oldum. her ikisinde de (hakkı huzur) veril mesi hükümetçe de tensip edildiği halde, ben hiç (hakkı huzur) verme. dim. Cemiyeti belediye azası da, he. men eksiksiz olarak içtimalarda mun- tazaman hazir bulunuyorlardı. Binaenaleyh, bügün de (hakkı'hu- zur) kalkarsa Şehir meclisi içtimala. şma halel gölmiyeceğine eminim.» Mustafa Ragıp 17 ay içinde 80 bin sivil ölmüş Londra 12 (A.A.) — Şatghaydan bildiriliyor; Çin milli yardım komite- #inin neşrettiği rapora göre, harbin İk on yedi ayı zarfında 80 bin kadar gayri muharip Çinli ölmüş ve yari lanmıştır. Bu müddet çinde 35 şehir 1318 köy bombardıman edilmiş ve bu bombardımanlarda 35,157 sivil ölmüş ve 44,050 sivil yaralanmıştır. Çin propaganda nazırının beyanatı Şungking 12 (A.A.) — Yeni Propa» ganda Nazırı, yabancı matbuat mü- messillerine aşağıdaki beyanatta bu- Tunmuştur: «Çinin milli politikası, her nokta» da şimdiye kadar takib edilen politi- kanın aynı olarak kalmaktadır. Mer- kezi komitelerin beşinci umum içti- ma devresi münasebetile politikada bir değişiklik olacağı hakkında ileri sürülen şayislar temâmile asılsızdır. Çin halk partisinin azmi, memleke- tin isteklerini ve milli kalkınmayı te- min eylemektedir, , Çinin mubtelif mıntakâları hükü- metin politikasını kayıtsız, şarlsız tasvibe devam etmektedir. Çin birliği, her zamankinden daha ziyade sağ- Tandır.» Brezilyada Alman ordusu statüsünün tebeddülüne mâni olmak için Nevyork 12 (A.A.) — Vaşingtondan Nevyork Times gazetesine bildiriliyor: Salâhiyettar kaynaktan öğrenildiği. ne göre, Amerikadaki memleket or- duları arasındaki dostluğu kuvvetlen- dirmek ve Almazi ordusu statüsünün cenub Amerikası memleketleri tara- fından kabulüne çâlışmakta olan Al. manyanın bâzı husustaki gayretlerine nihayet vermek maksadile Brezilyaya .âskeri heyetler göndermek tasavvu- rundadır. Pamuk mahsulü İstihsal artmakla beraber stok yoktur İzmir (Akşam) — Ziraat Vekâleti, pamukçuluk şubesi müdürü B. Ne çati Turgay. İzmir ve Nazilli bölge- | lerinde pamuk istihsali üzerinde ted kikler yaparak İstanbula gitmiştir. Yapılan tedkiklerde Nâzilli pamuk | istasyonunun randımanıni artıracak bazı tedbirlere lüzüm görülmüştür, İki sene evvele nazaran Eze bölge- sinde pamuk rekoltesinin yüzde 60 nisbetinde arttığı ve pamuk cinsleri- nin ıslah edildiği anlaşılnuştır, İstihsalâtın artması, bölgede fena bir vaziyet ihdas etmekten uzaklır. Çünkü yerli fabrikalarımız, pamuk istihlâkini bir kaç misli artırmakla beraber bir taraftan da dış memle- ketlere mühim miktarda ihrabak ya pumuştır. Bu suretle fazla istihsal edilen pamuk mahsulünün stok kal mâsı gibi bir tehlike #nevzuubahis ol- | Pi ae » selde edilen” mühim “ Rekölfe artmakla teh “like mevzüübahis değildir. Bilâkis | mühim mikyasla fayda vardır ve ola» caktır. İzmirin Torbalı kazasında 3 kişi ortadan kayboldu İzmir (Akşam) — Vilâyetin Tor- balı kazasında garip bir tagayyüp hâ- disesi olmuş, üç kişi birden ortadan kaybolmuştur. Hasan Hüseyin adın da biri, zabıtaya müracaat ederek, kardeşinin oğlu Mustafa adında 18 yaşında bir gencin ortadan kaybol- duğunu bildirmiş ve aranmasını iste- miştir, Mustafa, Tepeköy pazarında kitap ve hırdavat eşyası satmaktay- mış. Bundan üç gün evvel gene Tepe- köy pazarına gelmiş, eşyasını ve €ş8- ğini saraf B. İbrahimin hanına b Taktıktan sonra çekilip gitmiş, bir da- ha görünmemiştir. Mustafa, ayni yerde oturan Meh- med ve Hasan adlarında iki kişiile pek samimi görüşüyormuş Üzerinde 70 lira kadar parası bulunan Musta fanin,-parasına tamâan öldürülmüş olmasından şüphe edilmektedir. Meh- med ve Hasan da Mustafa ile bera ber ortadan kaybolmuşlardır. Zabıta, şüphli bir şekilde kaybolan bu üç kişiyi aramaktadır. ; konferansı Tokiodaki hazırlık toplanti- sına 40 delege iştirak etti Tokyo 13 (A.A) — Tokyoda top- Janncak olan Asya Antıkomintem konferansını hazırlamaya memur kö mite, dün burada toplanmıştır. Bu toplantıya kırk kadar delege iştirak etmiştir. Bunların arasında İtalyan ve Alman ve nasyonalist İspanyol da» İegeleri #le muvakkat Çin hükümeti delegeleri de vardır. B. Spaak Kabineyi teşkil etmekten vazgeçti Brüksel 12 — Kral, yeni Kabinenin teşkili için müzakerelerine devam eği- yor. İstifa eden Başvekil Spaak siyasi vaziyet dolayısile yeni Kabineyi teş- kil için anlaşmanın güç olacağını söylemiştir. Brüksel 12 (A.A) — Spaak yeni Ka» bineyi teşkil etmekten vazgeçmiştir. Kendisinin yeni Kabinede Hariciye Nazırlığını deruhte etmesi muhte- melidir, Küçük hırsız İki kadının çantalarını kapan Leon yakalandı Bundan bir hafta kadar evvel, bir akşam karanlığında Fatihte tenha bir sokaktan geçmekte olan Nimet ve Ca. hide isimlerindeki kadınların yanına bir genç yaklaşmış, ansızın ellerinde- Ki para çantalarını kapmış ve orta- dan sr olmuştu. İki kadının zabılaya mürücaatı üzerine emniyet direktör. Tüğü ikinci şube üçüncü kısım memur. ları tahkikat ve takibata girişmişler- di. Kadınların verdiği izahata nazar; içlerinde yirmi küsür lira para ile ba- si eşya ve mücevherat bulunan çanta- ları kapıp kaçan genç zayıf, esmer bir delikanlı idi. Bundan başka elde hiç bir ipucu bulunmuyordu. Buna rağmen sivil memurların yap- tıkları sıkı takib ve araştırmalar on yedi yaşlarında Leon isminde birinin bu işi yaptığını meydana koymuştur, Leon Edirnekapı civarında yakalan. mış, olurduğu evde yapılan araştır. mada kapıp kaçtığı çantalarla bazı &şya ve mücevherler ele geçirilmiştir. Leon hakkındaki tahkikatın derinleş- tirilmesine lüzum görülmüştür, Baba oğul, komşularile oğlunu yaraladılar Beşiktaşta oluran Fehmi ve oğlu Abidinle, komşuları Talha ve oğlu Ke İ hanın araları üç senedenberi bir para İ meselesinden dolayı açık bulunmakta. dır. İki aile arasındaki bu dargmlık evvelki yere, wkakta karşılaşan bu iki baba oğulu kanlı bir vakaya sürük- lemişlir. İki baba ile oğulları karşı karşıya gelir gelmez, derhal ağiz münükuşasi- na başlamışlar, az zamanda büyüyen bu münakaşa sonurda Talha ile oğlu Kenan, ellerine geçirdikleri birer odun. Ja Fehmi ile oğlu Abidine hücum gi. | i .mişler ve İlk darbeleri ŞAL in- dirmişlerdir. iğ İyıkılmışlar, a4 sonra istimdadlarına g* len bekçi ve polisler her ikisini de Be- yoğlu hastanesine yatırmışlardır. Tal ha ile Kenan hadiseyi müteakip kaç- tıkları cihetle polisçe aranmaktar dırlar, Yugoslav hükümet Naibinin Belgrad müzesine si Belgrad 2 (A.A.) — Naibi hükümet prens «Paul» babası prens «Arseses ın hatırasını ihyaya medâr olmak üzere Belgrad müzesine Rus kompozilörü aGlinkav ın bir portresini hediye et- miştir. Bu portre Rus ressamı «Rlepi. nes m maruf bir eseridir. Prens «Paula, bundan başka Hollandalı ressam «Mo. owân nın bir etüdünü de hediye etmiş. tir. 35 bin tonluk ilk Alman zırhlısı denize indiriliyor Berlin 12 (A.A.) — 35,000 tonluk lik Alman kruvazörünün salı günü saat 13,05 da Hamburgta Hitlerle amiral Raeder, ordu baş kumândanı Keitel, haya kuvvetleri başkumandarı, Milah,* birçok askeri erkân, nazırlar ve diğer zevatın huzurile denize indirilmesi $i- yasi ve askeri muazzam bir tezahüte vesile teşkil edecektir. Saat 12,55 de Hitler, kısa bir nutuk söyliyecektir.