20 Ekim 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

Sahife 4 Amerika milli müdafaa için 4 milyar dolar istiyor İngiltere ve Fransa Amerikaya 5,750 tayare sipariş edecekler Vaşington 19 (A A.) — Kongrenin | önümüzdeki içtima devresinde mili müdafaa için ceste ceste verilmek Üze- re dört milyar dolar tahsisat istenile- cektir. Reisicümhur B. Roosevelt, sulh za- manında şimdiye kadar asla görülme- miş olan en muazzam bütçeyi hazırla- maktadır. Projesinde nısıf kürrenin | müdafaası sistemine yani büyük Ok- yanus De Atlas Okyanusu sahillerinin ayrı ayrı müdafaa edilmesi sistemine yani büyük Okyanus ile Atlas Okya- nusu sahillerinin ayrı ayrı müdafaa sadık kalmıştır. Bu müdafaa, kara ordusunun bir taraftan diğer tara- fn kolaylıkla ve süratle gidebilmesi- nİ temine medar olacak husus! Alet ve cihazlari yapılacaktır, Orduya 600 muazzam tayyareden mürekkep yeni bir filo verilecektir. Bu tayyarelerin bütün devletlerin tayya- relerinden daha büyük, daha süratli ve menzilleri daha uzun olacaktır. Bu tayyareler, hakiki birer «Uçak kale» olacaktır. Bu 500 muazzam tayyare, kongre- nin geçenlerde orduya vadetmiş oldu- ğu 6,000 tayyareye iltihak edecek, bu suretle Amerika ordusunun elinde dün- yanın en kuvvetli hava filosu buluna- caktır. Bundan başka Amerikanın deniz fi- İoları da takviye edilecektir. Türkiye, ingiltere, Fransa ittifakı (Baş tarafı İ inci sahifede) geçmek üzere hemen birbirile tema- sa gireceklerdir. Bu hükmün, bil hassa Balkanlarda sulhu muhafaza bakımından ehemmiyeti çok büyük- tür, Muahedenin Balkanlara ait olan dördüncü maddesi de İngiltere ile Fransa, Romanya ve Yunanistana vermiş oldukları teminat şartları dahilinde harbe girmeğe mecbur ka- hrlarsa Türkiyenin kendilerine yar- dımını icap ettiriyor. Muahede metni kâfi derecede s rih olduğu için burada uzun tefsi: lere hacet yoktur. Bundan dolayi müuahedenin başlıca ayırt edici va sıflarını birkaç cümlede tebarüz et- tirmekle iktifa edebiliriz. Türkiye, İngiltere, Fransa ittifa- kının birinci umumi vasfı, sadece ta- aruz mefhumuna karşı yapılmış tedafül bir vesika olmasıdır. Gayesi, Akdenizde ve Balkanlarda sulhun devamını temin etmektir. Türkiye- nin, ne tek başına, ne de İngiltere ve Fransa ile birlikte, başka bir devlet aleyhine gizli fikirleri, herhangi bir memlekette gözü olmadığı artık bü- tün dünyanın kabul ettiği hakikat- ler sırasına girdiği için bu muahede- den ne kimsenin kuşkulanması, ne de bundan dolayı hiddet ve kırgın- lik göstermesini akıl ve mawlik ka- bul edemez. Böyle bir şüphe veya in- fiale kapılanlarda ilk arayacağımız | his, Türkiyeye taarruzun büsbütün | imkânsız hale girmiş olmasından do- /| Ban bir teessür ve ümidsizlik duygusu | olabilir. Böyle bir duygu da ancak | "Türkiyeye karşı kötü niyetler besli- yenlerde, yahut Türkiyeyi fesadlı ga- yelerinde vasıta diye kullanabilecek- leri zehabına düşmüş olanlarda gö- rülür, Bu muahedenin ilk temeli olan müşterek beyanname ile asıl muahe- denin İmzası arasında üç aydan faz. Ja zaman geçti. Arada büyük hâdise. ler oldu, herbiri çetin bir imtihana değer meselelerle karşılaştık. Mua- hedenin, müşkülât ve kargaşalık- Jarla dolu bir zamanda hazırlanıp her şeye rağmen neticelenmesi, onu imza eden devletlerin hakiki menfa- atlerinin tam İfadesi olmak meziye- tine delildir. Bunun içindir ki mua- hedenin mühim Yasıflarından biri de, acele ve zoraki olmamasi, güslerişe ve ya geçici tesirlere yarasın diye yapi- hvermiş bulunmaması, bilâkis uzun yılların yavaş yavaş biriktirdiği men- | faat birliğinden, tecrübelerde denen- miş karşılıklı itimaddan doğmuş ol- masıdır. Türkiye, İngiltere, Fran. se arasında bu fikir ve menfaat be- raberliği son senelerin bütün hâdi- gelerinde ve her zaman kendini kuv- vetle göstermiştir. Bu sıfat, mu ahedenin kâğıt üzerinde kalmağa, unutulmağa mahküm vesikalardan olmadığına, derhal ve daima işliye- cek sürekli taahhütleri ihtiva ettiği- me en büyük garantidir. O derecede- ki, böyle bir vesikada İmzaları olma. saydı dahi, bu üç devletin, bu gibi hâdiseler karşısında herhalde başka türlü hareket etmiyeceklerini iddia etmek bile mübalâğa sayılmaz, Bu üç taraflı munhede, üç devlet arasmda müsavi şartlara dayanıyor. Taahhütlerin fiiliyat sahasına geç- mesi imkânını temin eden en büyük şart, alınan ve verilenin denk ol masığır, Şunu da ilâve edelim ki bu mua- hede, Türkiyenin eskiden mevcut ta- ahhütleri ve dostlukları ile tezad halinde değil, bilâkis taahhütlerine ve dostluklarına değer ve kuvvet ve- recek mahiyettedir, Muahedeye merbut iki numaralı protokol Türki- yenin, doslluklarına gösterdiği sa- dakatin en parlak delildir. Türkiyenin, İngütere ve Fransa ile sulh yolundaki bu müsbet iş bir- Miği memleketimizin, büyük devlet- ler sırasında aldığı vazife ve mesuli- yetlerin yeni bir tezahürü İki büyük garp devleti ile müsavi hak- Jar ve şartlar dahilinde birleşmiş olan Türkiye cümhuriyeti, bu su- retle Avrupa nizamında söz sahibi bir kudret olduğunu bir kere daha isbat etmiş bulunuyor. Türk vatanının selâmeti bakımın- dan milli tarihimizin uzun ve şanlı sahifelerinde derin bir iz bırakacak olan bu büyük muvaffakiyetten do- layı hükümeti tebrik etmek bizim için en zevkli vazifedir. Necmeddin Sadak İngiliz tayyarele- .. : rinin keşif uçuşu Tayyareler Almanya üzerin- de yeniden uçuşlar yaptılar Londra 19 (A.A.) — Evvelki gece İngiliz tayyareleri Almanyanın şi. mali garbisinde muvaffakiyetli keşif uçuşları yapmışlardır. Bu tayyare. ler, hedeflerini elde ettikten . sonra hiçbir kazaya uğramadan avdet et- mişlerdir. 6 gemi ile 12 tayyare arasında bir harp Amsterdam 19 (A.A.) — Hollan- danın Sehiermanmikood adasından buraya gelen bir habere göre, elti geminin, şimal denizi üstünde uçan on iki tayyare ile harp etmekte ol duğu mezkür adadan görülmüştür. Topların gürültüsü sarahatan işi. | tilmekle beraber gemilerin ve tayya- relerin milliyeti henüz meçhuldür. Denize düşen bir Alman tay- yaresinin iki mürettebatı esir edildi Londra 19 (A.A.) — Resmen bil dirildiğine göre, küçük bir sandalda bulunan iki Alman tayyarecisi, bu sabah Wjitbey'de karaya çıkmışlar. dır. Bu tayyareciler, salı günü şimal denizinde düşürülmüş olan bir bom. bardıman tayyaresi mürettebatın. dan idiler. Bu mürettebat, 4 kişiden ibaret idi. Diğer ikisi telef olmuştur. Kurtarılanlardan birisi bacağından yaralıdır, Her ikisi de son derecede bitkin bir haldedir. Bir esrar kaçakçısı Emniyet memurları, dün gece Tophane- de Çubuklar caddeside 4 numaralı evde oturan Küçük Allden şüphelenerek evin- de araştırma yapmışlar, mühim miktarda esrar, morfin, eroin bularak müsadefe et- mişlerdir. Kaçakçı bugün Adliyeye verile- çektir. | rişe de avcı ve İ billeri âm e e AEŞAM B. Titı ılesco Krala ii telgraf çekerek hizmet teklif etti Londra 19 Romanyanın eski Hariciye Nazırı B. Titülesco İs- viçreden krala bir telgraf çekerek bu nazik zamanda memlekete hiz- met etmeğe hazır bulunduğunu bil- dirmiştir. Titülesco Fransız ve İngiliz dostu ve nazi düşmanıdır. Romanyada Demirhaç teşkilâtı kara listesinin başına Titülesconun ismini yazmıştı. Ingiltere ve Fransa 5750 tayyare satın alıyor Londra 19 (A.A) — Halen Kane dada bulunan ingiliz heyetine Birle- şik Amerikadan üç bin tâyyare satın almak üzere bir mukavele yapmak selâhiyeti verilmiştir. Bu siparişe ke- | şif tayyareleri, tek motörlü avcı tay- yareleri ve çifte molörlü bombardı- man tayyareleri dahildir. Diğer taraftan Vaşingtonda bulu- ransız heyetine, Birleşik Ame- rikadan 2750 ta' n almak üzere salâhiyet v Bu sipa- eşif tayyareleriyle iki motörlü bombardıman o tayyareleri dahildir. gerektir ki, ordu ve Bal tarafından geçen hafta ihracat lisansının tayyarelerin yaşı ve tipi nazan dikkate alınmaksızın, az eski olan hiçbir tip tayyarenin ih- Taç edilemiyeceği bakımından ehem- miyeti haiz bulunmaktadır. Amerikanın bir kararı Muharip tahtelbahirler Amerika kara sularına giremiyecekler Vaşington 19 (A.A) — Reisicüm- 'hur B, Rocsevelt, bitaarflık kanunu- nun 8 inci fasıl ahkâmına tevfikan muharip devletler tahtelbahirlerinin | Amerikan limanlarına ve Amerika nın kara sulârma gli lerini menet- miş olduğunu m, Reisicüm- hur, bu tedbiri Amerika ile ecnebi devletler arasında sulhün idamesine hâdim olacağı ve Amerikan menafii- nin müdafaasına yarayacağı mütalâ- sile ittihaz etmiş olduğunu beyan et- miştir. Amerikada 40 Rus mühen- dise yol verildi Nevyork 19 (A.A.) Ford otamo- tetkikat için fabrikala. rma kabul ettiği 40 Rus mühendisi ne yol vermiştir söyl ir Sovyetler, Çine askeri yar- dım teklif etmiş Tokyo 19 (A.A.) — Domel ajansı. na göre, Sovyetler Çine askeri mü- | zahereti tazamınun ©den tekliflerde bulunmuşlardır. Domei ajansı tasrih ediyor ki, Sovyetler Birliği gerek Mogolistan- da gerek Sinkian'da daimi garnizon bulundurmak ve Çinin şimali garbi sini bolşevikleştirmek hakkını mişlerdir, B. Fahri Kemal müstafa addediliyor Ankara 19 (Telefonla) — Mezuni- yet müddetini geçirdiği halde vazife. si başına gitmiyen Emniyet umum müdürlüğü dördüncü şube eraniyet müdürlerinden B. Fahri Kemalin müs- ta'fa addedilmesi yüksek tasdike ikti- ran etmiştir. İstanbul Vali muavinliği Ankara 19 (Telefonla) -— Ankara Belediye Reis muavini B. Halükun açık bulunan İstanbul Vali muavin- liğine tayini yüksek tesdike arzulun- muştur. TAKSİM sinemasında bugünden itibaren 2 nci hafta iste- | 19 Birinciteşrin 930 Perşembe ESHAM ve TAHYİLÂT Türk borcu II peşin Ergani 1940 Sıvas » Erzurum 1 19.90 Cümhuriyet Merkez Bankası peşin 108 — PARA ve ÇEKLER 19.55 En yukarı 1 Sterlin 100 Dolar 100 Frank 100 Liret 100 İsviçre Fr 100 Flarin 100 Raygmark 100 Belga 100 Drahmi 100 Leva 100 Çokoslorak Kir 100 Pereta 100 Zloti 100 Pengo 100 Ley 100 Dinar 100 Yen 100 İsveç Pr. 100 Ruble Acı bir ölüm Babamız ve büyük babamı doktor Puat Büreyya (paşa) İsfendiyar oğlu memleketi- ne ve mensup olduğu doktorluk camiasına kırk küsur yıllık veziml! ve dürüst bir hie- metten sonra dün sabah ansızın öldü. Cenazesi bugün saat 10,30 da Kadıköyün- de Cevizlikte Şifa sokağındaki evinden kal- dınlarak Kadıköy iskelesinden saat 10,45 te Kalkacak hususi vapurla Beşiktaşa geçirile- rek Beşiktaş camiinde namazı kılındıktan sonra Yahya efendi Kabristanındak! aile metlenine defnedilecektir. Mühendis ve Müteahhit Kudret İsfen- Alpullu Şeker fabrikası mü- tin İsfendiyar oğlu, Torunu: Ahmet İsfendiyor oğlu TİYATROLAR Mt0retiçırıı 30.6125 3119 İştar $ENİR TİYATROSU Tepebaşı Dram kısmı Gece saa: 20540 da AZRAİL TATİL YAPIYOR ! İstiklâl Caddesi kısmında Gece saat 2030 da HİNDİSTAN CEVİZİ HALK OPERETİ - Bu gece - 2 de ZIR DELİLER Yakında: KADINLARIN BEĞENDİĞİ İsmall Dümbüllü: Bu gece Beşiktaş Suat Parkta (ADANALI TEYZE HANIM). Raşid Riza - Ertuğrul Sadi Tek: Bu gece İzmit Necati Halkevi salonu (SAÇLARINDAN UTAN) 24 birinciteşrin Salı akşamı büyük komser: Fransız tiyatrosunda biletler satılmaktadır. “İl Komedi Ayrica mevsimin en güzel şaheseri olan Nefis ve eğlenceli bir komedi - . a | ÇFTE NKAH MYRNA LOY ve WİLLİAM POWEL | | ğ | Pek yakında BİRİNCİ VİZYON FİLİMLERE başlayacaktır. m ei İİ eş Gİ amm ii | l 20 Teşrinlevvel 1999 Açık Te:e kür Annem bayan Cennet Yakup Rw mazanoğlunun başında Haseki ha$ tanesinde son sistem elektrik bıçağı le yaptıkları mühim ameliyatla gös terdikleri sürat, hazakat ve muâme- lelerindeki alâka ve nezaketten do- layı yüksek ve maruf operatörümüz bay A. Kemal (Kara Kemal) ve hi» zik doçent bay Hakkı Şinasiye bü- tün kalbimizle şükranlarımızı suna» Tiz. Ayni zamanda hastamızın yattığı on üçüncü paviyon doktorları ve bü- tün teşkilâtından gördüğümüz alâ- ka ve samimiyete karşı teşekkürleri. mizi beyana kiymetli sütunlarını en iyi bir vasıta bildik. Yurdumuzun böyle şayanı iftihar operatörlere ve bu gibi hayırlı mües- seselere malik bulunması bize doyul- maz bir zevk, sarsılmaz bir güvenç vermiştir. Sâyilerinin gittikçe art. masını dileriz. Mersin Pinlândiya konsolosu Fevzi Yakup Ramazanoğlu Teşekkür Kardeşimiz Emine Tok'un vefatı de- layısile bu aciklı günümüze uzaktan yakından mektupla iştirak eden alıra- ba ve dostlarımıza ayrı ayrı cevap ve- remediğimizden teessürlerimizi bildirir kardeşimizin ölüm gününde gösterdik- leri candan tesellilere hürmetle teşek- kür ederiz. Kardeşleri: Neşet Eray, Huriye Tek, , Lütfi Tok (Bayramda kimsesiz yavrular) Mesuğ ve bal ramlıklarını ye muhtaç kimsesiz yavruları da sevindir- menizi Çocuk Esirşeme Kurumu saygıyla diler, ğ eğ Can BOYER İma, 1936 da: 3 MODERN KIZ 1937 de: 100 Erkeğe Bir Kız 1938 de: NE ŞEKER ŞEY ! 1939 da: ise filimlerin incisi iLK UYANIŞ Pek yakında SÜMER Sinemasında BUGÜN MiLLi ve ALEMDAR Sinemalarında LOREL ve HARDY HARBE GiDİYOR TÜRKÇE SÖZLÜ ALTIN MABUD MİREELLE BALLİN tarafından heyecan ve aşk sahmelerile dolu şaheser Bu hafta SAKARYA sinemasında Güzel musiki ve cazip danslar #ilmi ROZALI NELSON EDDİ ve ELEONOR POWEL 35 kişilik saz heyeti - 40 kişilik koro - 20 kişilik mehter takımının iştirakile Şarkın fisünkâr güzellikleri içinde canlanı lan 1001 gece masallarının en güz GÜLNAZ SULTAN Türkçe sözlü - Türkçe şarkılı