17 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 8

Şimal Kutbunu tayyare ile geçmek kabil olmadı Amerikalı tayyareci Lincoln, 20 24 saatlik bir uçuşla kutbu baştanbaşa katetmek teşebbüsünü yanda bıraktı Orta ve Cenubî Rus Fransız andAmerika heyeti lasmasından sonra.. CumLucı y ucı 17 Mais 1935 İstanbul ve Ankarayı Rus Çek andlaşması da dün Pragda imzalandı Bursada eskiden hiç durmadan çalışan 1,500 havlu ziyaret edecekler tezgâhı, işsizlikten üç yüze düştü (Baş taraft birinci sahifede) Arjantin, Şili. Venezüelâ, Salvador, Guatemala, Kolombiya.Santo Domi niko, Kostariko memleketlerinin Uluslar kurumu mümessilerinden mürek keb bir heyet pek yakmda memleketi mizi ziyaret edecektir. Bu heyete bir çok îspanyol gazetelerinin mümessili olan Alvor da dahil bulunmaktadır. Son defa toplanan Balkan İttifakı Konseyi münasebetile Bükreşe giden Matbuat Umum Müdürü Vedad Ne dim, orada Universul gazetesinin ver diği bir ziyafette Romanyayı ziyaret etmiş olan bu mümessillerle tanışmış ve kendilerini memleketimizi görmeğe da vet etmiştir. sında, Fransız Dış İşleri Bakanı M. Laval, Stalin ile samimî bir konuşma yapmıştır. Dış İşleri Bakanı M. Lit vinof, M. Lavali gara götürmüştür. Gar, Fransız bakamnı hararetle se • lâmlıyan büyük bir kalabalıkla dolmuştu. Mızıka Fransız ve Sovyet ulusal marşKnnı çalıyordu. M. Laval, teşekkür etmiş ve FranSJZ Rus dostluğunun artık sağlam laştırılmış olduğunu söylemiştir. M. Litvinof ve birçok hükumet erkânı, 20,45 te hareket eden M. Lavale veda etmişlerdir. Kendisini hararetle alkışlıyan halka Fransız bakanı «yaşasın Rus Fransız dostluğu» sözlerile mukabele etmiştir. Bursada ölen bir san'at: Havluculuk Şimal katbu arazisi tizerinde ancak 2J& »aatiik bir uçuş yapabilen € kutub yüdtzı» Birkaç ay evvt Lincoln Ellsvorth isminde Amerikalı : bir tayyarecinin Şi mal Kutbu a'»»i«ni bir hamlede tay yare ile geçmek ıçin hazırlıklarda bulunduğunu yaz mıştık. Lincoln «Inkisanhayal» a da*t, Veddel deni zi, Balina körfezi ve Ross denizinden teşekkül eden ha valiyi yirmi saatlik bir uçuşla katetmek istiyordu. Lincoln hareket merkezine Vyatt Earp gemiti bir buz adast olan Snovhill tayyare ile daha evvel hareket et • adastna yanaftı mişti. Kendisine leFakat hava ancak göriinüşte iyileş"vazım getirecek olan vapuru orada tam miş, düzelmişti. Makineyi arızaya uğbir ay bekledik. ratan sebebler tekrar baş göstermiştı. Vyatt Earp vapuru Yeni ZelândaDerken raüthiş bir mücadele başladı dan 1934 eylulünde hareket etmişti. ve bu savaş tam iki buçuk saat devam înkisarıhayal adasına gidebilmek üzeetti. Balchen bulunduklan havaliyi bir re tam beş bin millik bir mesafe katetti. kıyamet gününe döndüren kar fırtı Hava o kadar fena gidiyordu kı tam nası karşısında artık ileriye gitmenin adına münasib berbad bir vaziyete girimkânı olamıyacağma karar verdi. Bimiş olan «Înkisarıhayal» adasını ter naenaleyh bir yanm kavisle gen dönkedip sığınacak daha münasib bir yer düler ve gelip hareket noktalarına inaramak lâzım geldi. 44 günlük bir sediler. yahatten sonra sırf buzlardan mürek Bu tecriibeyi takıb eden günlerde keb Snsvhi adasına yanaşıldı. Bu ada de havada yatışıkhk emarelen görme31 sene evvel İsveçli Mordens Kyold tarafından keşfedilmişti. îşte orada diklerinden Lincoln memlekete dönmüstakbel seyahatin merkezi kuruldu. meği kararlaştırdı. Kutub Yıldızı Etrafı kaphyan kesif bulutların çekilVyatt Earp vapurunun içine yerleş mesi birkaç gün sürdü. Hava biraz yatirilerek hareket edildi. Tabii kuvvet tışınca Lincoln Amiral Byorda Atlas ler, asrî ve medeni vasıtalara galebe Okyanusu ve Kutub seyahatinde pi çalmıştı. lotluk etmiş olan Bernt Balchenle birBu zahmetli seyahat esnasında gölikte bu biiyük maceraya atılmak za • ğüs gerilen müşkülâtı unutturacak yemanının geldiğine kail oldu. gâne teselli 3 birincikânun 1935 günü Küçük bir hangar altında soğuğa ve kar fırtınasına karşı muhafaza edılen devam eden iki buçuk saatlik uçuş nemotörle tayyare inceden inceye muaticesi şimdiye kadar hiçbir ınsan gözüyene olundu ve içine akla gelen ihti nün görmediği üç derin fiyard ile bir yadara aid biitün .levazım konuldu. Lincoln «Kutub Yıldızı» ismini tak çok buzlu dağ tepelerinin resimlerinin ahnmış olmasıdır. tığı tayyaresini uçuş sahası olarak inrihab eylemiş olduğu kaypak düzlüğe Fakat Amerikaya dönen Lincoln usul usul getirdi. Vyatt Earpın tay Vorth bu yan muvaffakiyet ve yan falan da kızakla benzin varillerini tamuvaffakiyetsizlikle neticelenmiş se şıdılar. Ihtiyat depolarm hepsi dol yahatten dolayı kat'iyyen cesaret ve duruldu. Motör evvelâ yavaş yavaş ümidini kaybetmiş değildir. Şimal Kutdönmeğe basladı. Sonra kuvvetli gü bu arazisi üzerinde 2024 saatlik bir rültüsü bu sessiz ve boş genişlikte deuçuşla orayı baştan başa katedece rin akisler yapü. Birkaç dakika son ğine kat'iyyen emindir. Bunun için ra içindeki iki yolcusile «Kutup Yıl üçüncü bir seyahate hazırlanmakta dızr» havalandı. dır. I Ünlü Kökçen Efe için dikilen andaç ,7 1 Heyet azaları bu davetı memnu Retmi tebliğ niyetle kabul etmişlerdir. Mümessiller Moskova 16 (A.A.) Aşağıdaki pek yakmda şehrimize gelecek ve bir bildirig (tebliğ) çıkarılmıştır: «M. Stalin, Molotof, Litvmof ve iki gün İstanbulda kaldıktan sonra AnLaval 2/5/935 te Pariste imza edilen karaya gideceklerdir. ve Sovyetler Bırliği ile Fransa arasında karşılıklı yardım düşergelerini (vecibelerini) ve bunun yoru tarzı nı (tefsir tarzını) taptayan (tesbit eden) anlaşmadan dolayı kıvanclarını (memnuniyetlerinı) bildirmişlerdir. (Baftaraft 1 inci »ahifede) 13, 14, 15 mayısta Moskovada yaptıkzular için aynca 2 milyon liralık bir ları görüşmelerde, Sovyetler Birliği tahsisat temin edilmiş bulunmaktadır. ve Fransa mümessilleri aralarında bu Masraf bütcesi fazlalığının geri kalaanlaşma ile ortaya çıkan dostça günı ise diğer bakanlıklann memleket ihven ruhunu görmüşler ve saptamış tiyaclan ve bu meyanda memleket mü lardır. Bu güvenin (itimadın) mutlu (mes'ud) etkeleri (tesirleri) Fransızdafaasının gösterdiği ihtiyaçlar dahi Sovyet ve Avrupa münasebetlerimie lâyık olduğu ehemmiyetle derpiş oluiki hükumetin çahşma beraberliğirj i narak bu ihtiyaçlann giderilmesine ilgileyen (alâkadar eden) bütün metahsis olunmuştur. Varidat bütçesinin selelerin incelenmesinde (tetkikınde) umumî varidatına gelince deniz kay kendinı göstermiştir. İki memleket mümessilleri bu in naklanmızm geçen sene ve bu senenin celemeye tam bir içtelikle (samimi ilk sekiz ayı içindeki verimini gözönünde bulundurarak 1934 tahsilâtımn 190 yetle) başlamışlar ve bu suretle gözönünde tutulan bütün diplomatik milyon liraya baliğ olacağı tahmin girgilerdeki (teşebbüslerdeki)' de edilmektedir. vamlı (müstemir) uğraşmalarınm a/ Bu miktarın iki milyon liraya yakın çıkça ayni esasa doğru gittiğinden ebir kısmı bütçe haricinde muamele gömin olabilmişlerdir. İşbu erek (ga ren bazı iradlann bütçeye alınması ve ye) birge güvenin (müşterek emni2 milyon küsur bin lirası da halkımıza yet) örgütlenmesinde (teşkilinde) yeni hiç bir külfet tahmil etmiyecek su barışm korunmasıdır. İki memleket rette mevcud gelir kaynakianmızda mümessilleri arsıulusal durumun havapdJacak, bazı ıslahat ve cüz'î tadtlât lihazırına barışm gözetilmesine işten üVcJde edüecek kısım ilive edilmek bağh olan ve bu barış arzularmı her suretilc bülçemizin denk oiman temın türlü karşılıklı zaman teminine katılmak suretile açıkça bildirmiş olan edilmiş bulunmaktadır. devletlere düşen düşürgeleri (veci Bütçenin tevzii beleri) tanımada uygun (mutabık) Masraf bütçelerinin devlet dairelekalmışlardı. Bu devletlere barışın korine tevzii şekli aşağıda gösterilmiştir: runması yolunda düşen ilk ödev (vaBüyuk Mıllet Mechsı 2,859,682 zife) ulusal savgat (müdafaa) araç Riyaseticumhur 386,792 larının (vasıtalannın) hiçbir suretle Divanı Muhasebat Reislığı 565,500 zayıflamasına izin vermemektedir. Başvekâlet 1,159,879 Bu bakımda M. Stalin Fransanın siŞurayı Devlet Riyaseti 218,193 lâhlı kuvvetinin güveni için gerekli İstatistik Umum Müdürlüğij 580,852 olan düzeyde (seviyede) tutmak si Diyanet îşleri Riyaseti 611,986 yasasmı tamamen değerlemekte (takMaliye Vekâleti 12,784,179 dir) ve onamakta (tasvib) dır. Düyunu Umumiye 106,291,293 Tapu ve Kadastro Umum Öte taraftan Sovyet ve Fransız müMüdürlüğü î, 103,530 messilleri çalışma beraberliğinin koGümrük ve İnhisarlar valanmasmda (takibinde) Avrupa caVekâleti 5,003,913 miasının maddiği (maddî) ve tinel Dahiliye Vekâleti 4,347,908 (manevî) asığlannın (menfaatleri Matbuat Umum Müdürlüğü 95,944 nin) gelişimi (inkişaf) için gerekli Emniyet İşleri Umum «milletler arasında güveni» tekrar Müdürlüğü 4,137,499 kurabileck olan siyasal şartlarm yeğJandarma Umum Kumandanhğı 8,909,621 retilmesi (ıslahı) için hiçbir şeyi savHariciye Vekâleti 3,262,140 samamak yolundaki (ihmal eime Sıhhat ve İçtimai Muavenet mek) karannı berkitmişlerdir. (te Vekâleti 4,892,184 yid etmişlerdir) Adliye Vekâleti 8.788,478 Hele şurası tanmmıştır ki, SovyetMaarif Vekâleti 8,948,445 ler Birliği ile Fransa arasında karşıNafıa Vekâleti 12,634,607 îktısad Vekâleti 4,053,150 lıklı yardım paktının sözleşilmesi Ziraat Vekâleti 5,150,511 (akdi), saldırmama (ademitecavüz), Milli Müdafaa Vekâleti (istişare) ve salgına (mütecavize) Kara kısmı 48,087,816 yardım etmeme yükünleri (taahhüdMillî Müdafaa Vekâleti leri) esası üzerine kurulu ve önce Hava kısmı 3,017,060 gozönünde olan doğu Avrupası mınMillî Müdafaa Vekâleti takavî paktının gerçekleştirilmesine Deniz kısmı 1,308,600 (tahakkukuna) durmaksızm çalış Harita Umum Müdürlüğü 623,965 maktaki faydayı hiçbir suretle azaltYekun 194,882,727 mıyacaktır. Barsada bir havlu imalâthanetinin iç görünüfü Bursa (Hususî muhabirimizden) Her sabah yüzümüzü sildiğimiz havluya (bir havlu parçasıdır) deyip geçmeyin.. Onu dokuyan bir tezgâhm başında birçok işçinin emeği vardır. Masura saran, çözgü hazırhyan, iplik çözen, mekik sallıyan hep ayn ayrı insanlardır. Bir tezgâhm dokuduğu havludan işte bu kadar insan ve bunların aileleri geçinmektedir. Bununla. hepimiz birer ev bile geçındiriyoruz.> Anlaşılıyor ki bu havluctüar iplık ve havluların sair ilk maddelerim havlucu esnafından alıyor ve bunları mamul bir hale getirerek gene onlara teslim ediyorlar. Bittabi havlucu esnafı da îşçiye verdikleri paranın üzerine bir mik tar kazanc katarak satış yapıyorlar. Hvluculuğun uğradığı bu elim akiBu san'at vaktile yurdumuzda debetin çeşid çeşid sebebleri vardır. Evğıl. yabancı ülkelerde bile büyük bir velâ, eskiden yabancı memlektlere. şöhret almışken bugün artık ölmek bilhassa Mısıra doğrudan doğruya ihve tarihe karışmak üzere bulunuvor. racat yapan Bursa havluculan, şimdı Eskiden hic durmadan çalısan 1500 bu mahreclerin kapanması üzerine tezgâha sahib olan bu san'at şubesi yalnız T.i'kiye hududları içinde sa simdi kala kala. hem de senein bir tış yapmağa muztar kalmışlardır. kaç avında çalışan, 300 tezgâhtan ibaBu sebeble sürüm ve satış azalmış ret kalmış bulunuyor. ve daralmıştır. Bunun sebeblerini öğrenmek için İkinci sebeb, bu san'atın yerini bi Tuzpazanndaki imalâthanelerden bi lek kuvvetihden makine kuvvetine rine uğradım. Havluculann toplan terketmiş olmasıdır. Şimdi İstanbuldığı bu dar sokağın manzarası bir hadaki makineli havlu tezgâhları bir rabeden farksızdı. Muattal kalan tezgünde, bir amelenin dokuduğu havlugâhlann coğunda örümcekler yuva nun beş on mislini birden dokuyabi yapmıştı. Faalivette bulunanların baliyor ve bu sayede pivasaya mebzusmda ise benizleri solgun işçiler du len havlu sevkediyorlar. rup dinlenmeden bilek sallıyorlardı. Şüphesiz ihtiyacdan fazlaya doğru gıden bu istihsalât rağbeti, sürümü İmalâthanelerin içi çok iptidaî bir ve satışı gitgide azalmaktadır. şekilde idı. İşçiler ayakalarmı top Üçüncü sebeb de, yerli pamuk iplirağa kazılmış yânm metroluk çu » ğ ' t n havlu imalâthanelerinin îhti kurlara sokmuşlar, bir düziye me kik atıyorlardı. Buna mukabil bir iş yaclanna kâfi gelmertıesidıf/ Yedi kulede ve Adanada yapıîan pamük ipçinin günde azami (30) kurus kazanlikleri tezgâhların ve bilhassa lüks dığını öğrenince bu san'at şubemizin havlu dokuyan tezgâhların ihtiyacını neden bu kadar gerilediğine büsbü karşılamadığından gene bir kısım iptı;n merak ettim. öğrendiğime göre, liğin Avrupadan alınması mecburiyeeskiden 3040 bin lira sermaye ile iş ti hasıl olmaktadır. gören havlucular şimdi kazanç vergilerini bile müşkülâtla verebilecek bir Bittabi bu iplikler gümrüğe tâbi hale düşmüşlerdir. Maamafih gene bu bulunduğundan yerli ipliklerimizden vaziyetten umudsuz ve müteessir olpahalıya mal oluvor. Binnetice bu çemıyarak gayretle çalışmaya devam şid ipliklerle dokunan lüks havlular etmektedirler. Yalnız şu farkla ki. da biraz pahalı satılmak isteniyor ki, imalâthaneler artık birer patronun bu sebeble alıcı bulunmuyor.. malı olmaktan çıkmış, işçilerin birer Hulâsa Bursa havluculuğu son se tezgâha tasarruf ederek kendi he nelerde adamakıllı sarsıhnış bir San'a sablarına çalışmalan şekline girmişşubesidir. Bursanm bu güzel ve meştir. Gündelik kazanclannın neden bu hur san'atını diriltmek ve yeni bir fakadar az olduğunu sorunca: aliyet çerçevesine sokmak ne şekil de mümkün olacaktır, bilmiyoruz. Biz havluyu yalnız dokuyoruz, Hatırıma gelen çarelerden biri, is • satanlar çarşıda havlucu esnafıdır. leri gitgide daralan havluculardan. Göz nurile dokuduğumuz bu havlu sehrimizde kurulacak olan yün iplik ları onlara tartı ile satıyoruz. Elimize sadece bir işçilik payı geçiyor, o da fabrikasmın istifade etmesidir. en çok günde (30) kuruşu aşmıyor. Kamutayda 935 bütçe müzakereleri başlıyor MUSA ATAS termiş olacaktır.» Populair gazetsi, silâhsızlanma i şinden hiç bahsedilmemesinden do layı teessüf etmekte ve Stalinin muvaffakiyetini tenkid eylemektedir. Bu gazete diyor ki: «Moskova tebliği ile Fransanın iç işlerine kanşıldığı ânlaşılıyor. Fakat bu karışma M. Laval tarafından is tenmiş ve buna Moskova razı olmuştur. M. Stalin, Fransız hükumetinin ulusal müdafaasmı tanzim etmeğe hakkı olduğunu beyan etmiştir. Halbuki Bolşevik partisinin Genel Sekreteri olan Stalin, Fransadaki iki senelik askerlik hizmetini açıkça tenkid etmiştir. İşte, Moskova anlaşmalannın he sab edilmiyecek kadar büyük ehemmiyeti buradadır.» Moskova konuşmalarınm heyeti. umumiyesine gelince: , • . '<• Gazeteler, M. Lavale gösterilen heyecanlı iyi kabulü yazmakta ve or dunun Sovyetler hayatındaki ehemmiyetini kaydetmektedirler. Pertinaks, Eko dö Pari gazetesin deki makalesini şu suretle bitirmek tedir: «îki Fransız alayımn gelecek yaz Rusyayı ziyaret edecekleri haber veriHyor. Bunlar r karar ^âhlara gire • cekler ve bizce hemen hemen bilin • miyen Kızılordu ile tanışacaklardır. Bu ziyaret, şüphesiz, ergeç başlıya • cak olan erkânıharbiye konuşmaları için en lüzumlu bir başlangıç ola • caktır.» mek hususunda mutabık kalmışlar dır. Bu andlaşma bilhassa Almanya, Lehistan ve Sovyetleri bir ademi tecavüz ve istişare ve mütecavize yardımı meneden bir misak ile bağlıyacaktır. Bu suretle, Almanya, bir iki gün evvel imza edilen Fransız Sovyet misakınm kendisini bir çember içine almak fikrini kat'iyyen gütmediğini anlamış olacaktır. Franstz gazetelerinin neşriyatı Bursa jandarmalarına kayak ve bisiklet verildi Bursa (Hususî) Mıntakamızın ova kısmmdaki jandarma teşkilâtına bisiklet, dağhk mıntakadaki karakollara da hükumetçe kayak verilmiştir. Hamalların intihabı İzmir (Hususî) Gökcen Efe ve arkadaşlan, Küçük Mendires, Aydm ve muhitinin tarihinde millî manlığın birer ifadesidirler. kahra Gökcen, haksızlıklanna uğramış uzun müddet şakilik yapmıştı. Fakat işgal zama nmda onu, Bozdağ, Balyanbolu sırt lannda, Küme dağında ve Aydm çukumnda vatansever bir yiğit olarak gördük... Kendisi, Kaymakçı tepesm de vurulmuştur. Onun namına dikilen andaç bu defa açılmışnr. Gönderdi ğim resim andacın, açılışını yor. gösteri • Hamallar Cemiyeti idare heyeti intihabı bu ay sonunda yapılacaktır. Hamallann idare heyeti azalan birer ikişer çekilmiş ve idare heyeti azasız kalmıştır. Tirenin Kahrat köyünde oturuyordu. Jşgal senelerinde, Fata nahiye mer kezinde geçen bir hâdise onu sinirlen • dirmiş ve dağa çıkarmışa. Gökcen, cesur, yılmaz, fedakâr bir köy genciydi. I?gaWen evvel. eski idarenin bazı Bir hırsız mahkum oldu Arnavudköyünde Vasilin dükkâ nında hırsızhk yapmakla suçlu Bay ramın ikinci ceza mahkemesinde de vam etmekte olan muhakemesi dün bibniş; suç meydana çıktığı için on bir ay yirmi gün hapse konmasına karar verilmiştir. Paris 16 (A.A.) Gazeteler, Moskova konuşmaları hakkmda neşro lunan tebliği tetkik etmektedirler. İki hükumet, bu bakımda en uy Fransız ulusal müdafaa siyasasınm M. Stalin tarafından tasvib edilmiş gun diplo,nasi kuralınm (usulünün) olması, yalnız ileri sol gazeteleri müsuygutlanması (tatbiki) için çalışmalarını birleştirmiye devam edecek tesna olmak üzere, bütün diğer gazelerdir. Fransa ve Sovyetler Birliği teler tarafından hararetle kaydedilmümessilleri bu birge (müşterek) hümektedir. kümleri ilân ederlerken herhangi bir Petit Parisien gazetesi, Stalinin bu çalışma beraberliğini uzak görmek husustaki sözlerini naklettikten sonşöyle dursun, tamtersi gerçekleşmesi ra diyor ki: ancak ilgili (alâkadar) bütün dev • «Bu sözleri söyliyen kimdir? Bu letlerin özgen (hür) ve işten çalışma sözleri söyliyen yalnız Leninin halefi beraberliğile mümkün olan yapıcı edeğil, bugün Fransız komünistleri de sere bağlıhklarını bergitirler. (teyid dahil olduğu halde bütün komünistederler)» ler üzerinde manevî nüfuzu kat'î o Tebliğe dair tefsirler lan Rus komünist partisinin Genel Moskova 16 (A.A.) Havas ajansı Sekreteridir.» muhabirinden: Matin gazetsi, Sovyet vaidlerine iFransız Sovyet tebliğinden anlananmamakta ve funları yazmakta dır: şıldığına göre. Fransız ve Sovyet hükumetleri doğu Avrupasına aid mın«Sovyet propagandasma derhal nitakaviğ bir anlaşma akdi müzake hayet vrilme;\e, bu hal, Sovyet devrelerine diplomasi yolile devam et . let adamlarının iki vüzlülüeünü eös