23 Ağustos 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 9

23 Ağustos 1935 CUMHURİYET ingiliz kabinesi dün Berline dehşet veren Kralın Arnavudluk tarihî toplantısını yaptı iki büyük facia... için söyledikleri Habeş davası için verilen kararlar gizli 20 kişinin hayatına mal olmak üzereyken önüne Arnavud Kralı Zoguyu ziyaret Zogu, bütiin Balkan devletlerinin girdiği bir Balkan andlaşmasma Arnavudluk ta girer, diyor Fransız kadın yazıcılarından Madam lod Eylanın, Arnavudluk Kralı ile göjtükten sonra yazdığı bir makalenin kısmmı dün basmıştık. Bugün de Krakadm gazeteci ile olan mülâkatını aoruz: «Tiranı Dıraçtan ayıran otuz kilometluk şöyle böyle bir yolu nekadarda Jeceğimi iyi hesab etmemişim: Tayın jnan saatten tam üç çeyrek evvel, Krakulübesini bekliyen nöbetçinin karşı ıda idim. Kralin kulübesi, son derece sade, ahb bir köşkceğizdir. Yanıbaşında gene ına benzer başka bir bina daha vardır. e bütün bunlar, plâjın ortasında ve bir ıta parmakhkla çe\rilmiştir. Beni karşılıyan ya\er, önüme düşüp ni ufak kulübeye götürdü ve Kralin liyetinden bazı kimselerle tanıştırdık ı sonra, bana sigara ve kahve ikram i. Sivil, asker, orada bulunanlarm mlesi de mükemmel fransızca konu por, bana bin cemile gösteriyor ve Arvudluk hakkındaki intibalanmı soru rlardı. tutuluyor, biıçok yaymtılar çıktı (Baş taraf: 1 incî sahifede) Bakanı gazetecilere sadece şunları söy lemiştir: « Işlerimizi bitirdik.» Bundan baska ne bir tebÜS nesred^l miş, ne de herhangi bir malumat veril mistir. Salâhivettar mehafilde temin edildisine göre İngilterenin şimdiye kadar takib ettiği siyasada hiçbir değişiklik yapılmaTl' !r. ct geçilen radyo sergisi yangınmdan sonra bir metropoliten çöktü, 17 amele toprak altında kaldı Arnavudluk Kralı Zogu Başbakan Mister Baldvin bu ak=am Aix Les Bains şehrine dönmüstür. Dış îşleri Bakanı Sir Samuel Hoareden başka diğer Bakanlar da Londradan ayni mıslardır. Kabine Sir Samuel Hoarea tam salâhiyet verdiğinden, Dış îşleri Bakanı diplomat^ konusmalarla me'""' ol?raktır. ıx>ndra 22 (Özel) Dobra Marcos. daki Italyan konsolosu Baron Mozi Falkoninin öldürülmesi üzerine îtal j yanın Habeşistanla münasebatını kestiğine dair verilen haberler Romada resmen tekzib edilmiştir. Adisababadaki İtalj'an elçisinin res mî bir raporuna göre konsolos Baron Falkoni ava gitmiş, ateş almıyan si'âhını muayene ederken silâhm birdenbire patlaması neticesinde yaralanmışAnadolu Ajannntn verdiğt haber tır. Adisababadaki îtalyan hastanesine Londra 22 (A.A.) Bugün M. naklolunan konsolos orada ölmüştür. Baldvınin baskanlığında toplanan kabine İngiltere harbe girerse dört eylule kadar uzlaşma çarelerine başLondra 22 (Özel) Yeni Zelân vurulmasını ve bu gayretler bosa çıkhğı da fevkalâde komiseri gazetecilere verBirinci Zogu (Zog arnavudcada kuş Çok defa, insan, başkalarının elinden takdirde Cenevreden Uluslar Sosyetesi diği bir diyevde îngiltere harbe gir emektir) büyük bir vuzuhla konuşmak çıkmış nefis yemekler yemektense, kendi paktının olduğu gibi tatbikını istemeyi kadiği takdirde Yeni Zelandanın İngil ıdır. Jestleri ve tebessümü azdır. Dur elıle pışırdıği basıt bir yemekle kıfaflanrarlastırmıştır. tere ile beraber harbe iştirak edeceği unluğu soğukluğundan değil, kendine mayı tercih eder. Esasen, kendıni bılen Kabine uzlaşma ihtimallerini güçleştir ni söylemistir. lâkim olduğundandır. Kralin muhteris, bir devlet için, dilencilik yakışıksız bir mek icın silâh ambargosunu tutmaya ve Uzakşarktaki ttalyan donanmast aadcı, cesur ve çok sabırlı olduktan baş şeydir. Bugüne kadar açık veren bütçeHabeşistan etrafındaki İngiliz sömürgele:a pek ziyade cömerd olduğu, hatta sür mizi, gümrük, vergi, inhisar varidatile Londra 22 (Özel) Uzakşarktaki rine simdilik yardımcı kuvvetler gönder;ünde bulunan başdüşmanı Fan Noliye ve tecim muvazenemizi temine matuf teItalyan donanması acele İtalyaya döncim anlaşmalarile tevzin edebilmek ümi meye karar vermiştir. >ara yollayıp yardım ettiği söyleniyor. mek için bugün M. Musoliniden emir Ancak îngiliz kabinesi ltalya ile Ha Bütün suallerime, büyük bir nezaket dındeyim. Arnavudluk istisnasız bütün almıştır. besistan arasında çıkacak bir harbin muhe cevab veren Ahmed Zogu, Arnavud komşularile dostça münasebetlerde bulunİngiltere Cebelitank boğazını temel sonuclarını da tetkik etmiştir. Bu uğun Fransa ile olan ilgilerinden bah mak arzusundadır. » Metropoliten çSkÜntusunden bir gorSnÛs kapatıyor mu? sonuclar şu olabilir: iettikten sonra, Arnavudlukta kadının Bundan sonra, Kral, bilhassa zeytin Londra 22 (AA.) Amirallığm söz Irklar arasında harb, İngiliz impara dan çüap gitmek için emir almıştır. EK»yal durumunun pek yavaş gelısmekte ürününü artırmak, bahkcılığı inkışaf ettirtorlııoıınun ekonomi bakımından mütees söylemeğe salâhiyetli memuru, İngil pacağı harbin zaferle biteceğinden şüp vine gitmesine, Amerikan sefarethanejlduğundan şikâyette bulundu. mek için, bakanlarile birlikte hazırlamakterenin, Cebelitank boğazını kapayaca he etmiyorum.» sir olması ve Uluslar Sosyetesinin zayıf sile muhaberede bulunmasana müsaade ta olduğu plânlardan bahsederek: Arnavud kadını henüz esirdir ltalya halkı Habeşistanla ğma dair olan söylentüerin aslı olmadılatılması. edilmemiştir. Bizler, biraz, fabrikayı yapmadan harbe muhalifmiş Bunun icindir ki, Insiliz kabinesi U ğını söylemistir. Fransada on yıl oturduktan sonra önce bir idarehane açan insanlara ben Mister Darroh şunları söylüvor: ingiliz bankaları ltalya ile luslar Sosyetesi paktına kat'î olarak ria 9 ağustos tarihli Nevyork Tayrais gatnemleketine dönüp, buranm âdetlerine ziioruz.. dedi. « Italyan halkı Habeşistanla harb yet edilme"' lÜ7i]mıma va"nı<îtır. alâkalarım kesiyorlar yeniden uymakta güçlük çeken Arna zetesi yazıyor: edilmesine muhaliftir. Fakat bu millet Balkan Andlaşması Londra 22 (A A.) Kabine erkâra, Londra 22 (A.A.) Ne\v Chronicle vud bir cmekçİ, bana: « Arnavud ka«Şikago Tribon gazetesinin Rcrra mu o kadar inzıbat altma alınmıştır ki kenSözü Balkan Andlaşmasma getırdim. hükumet ve parlamento partileri ara gazetesi, büvük İngiliz bankasınm İtal habiri David Darrohun oradan gönder di duygulannı izhar ve ifade edemi dını, bir esir, yahud ki bir yük hayv? nından farksızdır. Onun ufak tefek maz Birinci Zogu, Arnavudlukça kabule şa sında azimli bir Cenevre durumu al yada normal ikrazlara artık devam et diği telgraflar M. Musolini tarafmdan yecek haldedir. hariyetleri, erkeğin aşağılık bir mah yan olmak şartıle, istisnasız bütün Bal mak hususunda tam bir anlasma vu memek karannı verdiğıni büdiımekte hoş görülmemiş, muhabir palaspandı Afrikaya sevkolunan askerleri sevinç luka ehemmiyet vermeyişinden ileri ge kan devletlerini ihtiva edecek bir anlaş ku bulmuş gibi görünmektedir. Fakat dir. ras İtalya hududlan haricine çıkanl içinde çırpınır gösteren resimlere inanHabeş lmparatorunun diyevi maya girmeğe hazır olduğunu söyledi ve: ekonomik tedbirlere baş vurulmasınm Jir»; demişti. mıştı. mayınız. r kabul edilip edilmiyeceği meselesinde, Londra 22 (A.A.) Habeş İmparato«Bazan, sırtınızdaki yeleğin ikinci düğ Kral Zogu ise: David Darroh, Amerikaj a döndü ve Habeş seferini hoş ve eğlenceli bir meden itibaren iliklendıği ve bütün zara kabine erkâm arasında bile fikir ay ru, Daily Telegraph gazetesine verdıği Italyan milletinin, Habeşistanla yapıla Vazifemi tamamile ifa etmjş ol macera diye bilen tek İtalyan yoktur. maklıgım için, Arnavud kadınlarınm da fetinizin bundan müteessir olduğu va rılıkları görülmektedir. Bazı kabine er bir divevde demiştir ki: cak bir harbe karşı zoraki bir şevk ve Sardinyadan süel bir nakhye gemisi kâm bu gibi tedbirlerin harb demek o« Bir Italyan Habeş harbinin. di sürur gösterdiğini söyledi. hak ve vazifelerini idrak etmeleri ve Ar kidir!» dedi. hareket ederken rıhtımda toplanan halk lacağı mütaleasındadırlar. ğer devletler arasında 1914 harbine bennavudlugun kültürel ve sosyal hayatına Ve, mülâkata nihayet vermek üzere Amerikalı muhabir, M. Musolininin aleyhte o kadar şiddetli gösteriler yaplngiliz gazetelerinin yazdıklart zer bir harbe sebebiyet verdiğini görijtirak eylemeleri lâzımdır; dedi. ayağa kalkmadan evvel, Kral Uluslar Habeşistana karşı güttüğü siyasanm mıştır ki M. Musolini bizzat oraya gi Londra 22 (A.A.) Ne\v Chronicle mek benim için elim olacaktır. Arnavudluğun bugünkü durumu Kurumundan da bahisle, Kurumun nümakul bir şey olduğuna şimdi kendisi derek nutuklarile efkâri un\umiyeyi Habeşliler kâfi derecede cesur ve dadiyor ki: öu ne türlü görüyorsunuz? diye sordum. fuz ve itibarının artmasını istediğini ve nin dahi şüphe etmekte olduğu, çankü teskme mecbur kalrmştır. <İngiliz kabinesi, uluslar sosyetesi ni yamklıdır. Manevî tarafları, savaş yü bu Kurumun hiç değilse «müzakereleri zamnamesini muhafaza etmek karannı künü yalnız başlanna taşımalarına ye bütün dünyanın kendisine muhalefet Arnavudluk batı ulutv Eğer şeref ve itıbarını kaybetmek * göstereceğıni tahmin etmemiş bulun sizin işin içinden çıkacağını bilse İtal aleniyete vurdurmak ve entrikaların o verdiği takdirde, kendisine liberal ve tecek kadar kuvvetlidir. Kral şu cevabı verdiî yan Başbakam, Habeş davasından çokŞayed banş yolundaki gayTetler ma duğu fıkrmdedır. • Bugünki Amavudluğu ve önun önüne geçmek ve onlan teşhir etmek gibi» işçi paartilerüıin de katılacağma §üphe Mister Darroh üç saat içinde îtalya tan vazgeçerdi.» alesef boşa gidecek olursa, ordumun yainkişafını, siyasasînî ye amaçlannı iyice büyük bir meziyeti bulundugunu soyledi. yoktur.» anlamak için, hiçbir raman tam bir inkıyadla neticelenmemiş bir istilâ ve fütuhat silsilesinden ve kat'î sonuc vermiyen ih tilâllerden ibaret olan Arnavudluk ta rihini bilmek kâfidir. Bıınunla beraber, her türlü yabancı tesirlere ve doğunun asırlarca süren bo yunduruğuna rağmen, îndo Oropeen Aradan birkaç dakika geçergeçmez, ırkların en eskilerinden biri olan ırkımız, şka bir yaver, beni Kralin yanına gö oldukça bariz bir şahsiyet muhafaza et meğe geldi: « Buraya geldiğinizi miş, her türlü temessüle karşı duracak ve ber alan Sa Majeste, sizi uzun boylu bugüne değin gerek fizik itibarile ve gerek klemekten korumak istiyorlar, dedi. C u e h T s m ı ' n T a l hIÜ"ariİe"haîis' birTaçım sıra gelır mısmız? Kral şınıdi sizi ü u l u s u karakterini muhafaza edecek kabul edecektir.» dar kuvvetli bir hayatiyet göstermiştir. V*f Kralin kulübesi Doğunun, üzerimizde bıraktığı cilâ, üstünkörü müdekkikleri aldatmaktadır. RuİCralm kulübesine geçtik. Bir köy humuzun nesçi sizinkile cştir. Arnavud •ktebinin avlusunu hatırlatan bir hol lukda yepyeni olan birşey varsa, o da a geçer geçmez, birinci Zogunun ça kabile zihniyetini, mahallî yurdseverliği na odasına girdik. Burada hiç bir fevkat'iyyen istihlâf etmesi lâzım gelen, devlâdelik yoktu. Oda adeta bir manasletçi nasyonalizmdir. Krallığın menafii, odası kadar sade doşeli. Tahta kapkabile menafiinden daima üstün tutulmanalı duvarlar, Arnavud artistler taralıdır. Bunu, bütün Arnavudlann idrak dan yağlıboya resimlerle bezenmiş. ı , . . . x. .. .... ınların içerisinde güzel eserler de var., = t m e l f \ f re,k1tl,r Nasyonahzm tab.at,le bazı fedakârlıklan icab ettirir. Bu fedaf d k â l ı k l n .cab ettmr Bu feda "tada basit bir mektebli masası, birkaç I b kârlıklardan kaçınmıyacagiz. Arnavud sır koltuk.. Hepsi bu kadar! luk bir vâkıadır. Onun bugün muayyen Kral Zogu ile karşı karştya ve değişmez sınırlan, programı vardır. Odanın denize açılan pencerelennde O, demokratik, parlımanter ve babadan beyaz tül perdeler kımıldamıyorlar bi evlâda intikal eden bir Krallıktır. BaşınKendi karşısında bana yer gösterme da, ilk defa olarak, yüzdeyüz Amavud n evvel, taklidi müşkül asilâne bir ta bir hükümdar bulunuyor. Ve herşeyden •la eğilen, bu iyi dikilmiş, açık renk önce, Arnavudluk kendi başına buyuruk ketli centilmen, Kral mıydı? Yaşı 41 olmak azmindedir.» duğu halde ancak otuzunda gözüken ltalya Arnavudluk ı genc, zarif ve asil yüzlü diktatörün Birinci Zogu, 1934 hâdiseleri üze tlinde, bir operet hükümdarını andıran rine biraz cereyanmı değiştirdikten sonra jbir cihet yok. Ayni zamanda, sivil ginmiş bir askeri yahud bizim Balkanh yavaş yavaş tekrar eski samimiyetine rüye tavsif ettiğimiz hal ve tavrı da ha [ cu eden îtalya Arnavudluk münasebalatmıyor. İnce, uzun endamı, saçları tma dair dudaklanma kadar gelen suali : gözleri açık kumral olan Kralin yata beklemeden, dedi ki: « Kendi haysiyetini bilen ve hiç ın biçimindeki gözkapaklarının altın ın, bakışları, Kamâl Atatürkün gri kimseye karşı tecavüzkâr niyetler bes izlerinde de gormüş olduğum keskin, lemiyen ve bununla beraber, dünyayı :rt, canh ve âmirane bir şimsek arada ateşe vermeksizin kendisine taarruz edii çakıp ta başkalaşhrdığı bir üstünlük lemiyecek olan küçük bir devlete yara anası ifade ediyor. Geniş alnı şakak şan tam bir bitarafhk gözetmek azmin ıra doğru inceliyor. Teninin rengi, E deyım. Yabancılann sıyasal müdahale mdaki İngiliz mekteblilerinin tenini an lerinden azade olarak, ekonomik dunı ınyor. Halis arî biçimindeki burnu, mumuzu sağlamak ve kendi vesaitimizle, Iralin, düzgün ve hemen hemen bir ka yaşamağa müstahak bulunduğumuzu gösm ağzmı hatırlatan ağzından ziyade, termek suretile erkinliğimizi korumak arzusundayız. aşlıca güzelliğini teskil ediyor. Paristen verilen haberler Paris 22 (Özel) Londradan ah nan haberlere göre, İngiliz kabinesinin bugün öeleden sonra yaptığı ikinci top lantıda M. Eden Pariste üç devletler delegeleri arasında yapılan konusmalar hakkında arkadaşlanna uzunboylu malumat vermiştir. Kabinenin toplandığı binanın etrafını kesif bir halk kütlesi sarmıştı. Bu hâdise ingiliz kamoyunun Italyan Habeş meselesine karşı gösterdiği fevkalâde alâkaya delil addediliyor. ingiliz kabinesinin bugünkü toplantı ları hakkında muhtelif yayıntılar dolaş maktadır. Bir habere göre kabine İngiltere ile Fransa arasında yeni konuşma lara başlanmasına karar vermiştir. Diğer bir habere göre de, ltalya Uluslar Kurumunun gelecek toplantısına delege gönderdiği takdirde, M. Edenle M. Laval ttalyan delegesine bazı yeni tek lifler varMcaklardır. Berlinden verilen haberler Berlin 22 (Özel) İngiliz kabinesi beklenen fevkalâde toplantısını bugün yapmış, 5 saat süren konuşmalardan sonra calışmalannı bıtirmistir. Kabine toplanhlarradan sonra Basba kan Mister Baldvin'gazetecüere şunlan söylemistir: « Durumu etrafile inceleyerek tu tacaaımız yolu kararlaştırdık. Bu hususta Bakanlar arasında tam bir itilâf var dır.» iyi haber alan kaynaklara göre Uluslar Kurumunun 4 eylulde yapacagı toplantıdan evvel Fransa ile İngiltere Ital yan Habeş ihtilâfı için bir banş yolu bulmak üzere ltalya nezdinde son bir teşebbÜ5 daha yapacaklardır. Paristen alınan haberler Fransız ga zetelerinin Londra kabinesinin fevkalâde toplantısına karsı büyük bir alâka gösterdiklerini bildirmektedir. Entransiçent gazetesi Italyan Habeş ıhtılâfında İngilterenin gösterdiği azimden bahsederek banşı korumak için ingilterenin harbe girmesinden korkuldugunu yaz"^aktadır. M. Lansbury, hükumet uluslar sosyetesi nizamnamesini tatbika karar verecek olursa, işçi partisinin bütün Kuvvetile yardımda bulunacağını söylemistir. Times şunu yazıyor: «Kamoy müessirdir. Uluslar sosyetesi, Musoliniden korkusu olmadığını göstermelidir. İngiltere teşebbüse geçecek ve kesm tekliflerde bulunacak olursa, uluslar sosyetesinin bunu göstereceği ne eminiz.» Daily Telegraph gazetesinin dipîomatik aytan diyor ki: «İngilterenin Cenevredeki durumu, önce harbe mâni olmak, sonra da sald:rıcıyı mağlub etmek üzere nizamnameyi müdafaa etmek olacaktır. M. Baldvin ve dün akşam ker.dilerile görüştüğü arkadaşları, İngilterenin uluslar sosyetesine karşı olan yükenlerini tutması icab ettiği mütaleasındadır lar.» Ayni aytar, ayrışık partiler liderleri 1 nin, başka hiçbir siyasa gütmek kabi Ttddyo sergisî yangıntnda kulelerden fışkıran müthiş alev dalgaları olmadığı hususunda mutabık bulunduk( Ayın yirminci gecesi Berlindeki bü zasıdır ve birçok kimselerin hayatına larını haber vermektir. yük radyo sergisinde bir yangın çıktığı mal olmuş bulunması ihtimalinden doMorning Post diyor ki: telgraf haberleri olarak yazılmıştı. Yan layı, sergi yangınmdan daha faciahdır. «Hükumetin bazı dairelerinde, Ital gın, sergi salonlarından birindeki elekBerlinin Brandeburg kapısı yakınınyanm Habeşistandan daha ötelere bile trik cereyanının karışmasından ileri da, şehrin iki şimendifer istasvonunu uzanmak emelleri beslediğinden şüphe gelmiş ve birdenbire büyüyerek üç pa birbirine bağlamak üzere yeni bir metedılmektedir.» viyonu birden sarmıştır. Asansörü ha ropoliten hattı yapılmakta idi. Bu hat Amerika bitaraf kalacak rab olan radyo istasyonu kulesinin lo tın insası, Hitler hükumetinin hazırlaVaşington 22 (A.A.) Bır Italyan kantasmda 13 kişi iki saat kavrulmak dığı inşaat programma dahil bulunu Habeş harbi takdirinde Amerikanın bi tehlikesine maruz kaldıktan sonra güç yordu. taraf kalması hakkındaki kanunu se halle kurtarılabilmişlerdir. General Goering sokağının altır.dan nato kabul etmiştir. Sergi itfaiye müfrezesi bütün gayret geçen tünel kısmı bir gün öğleye doğ Vaşington 22 (A.A.) Senato ikinci lerile yangını söndürmeğe çalışmışlardefa oya müracaat edilmeksizin, harb sa da ateş gittikçe büyümüş, itfaiye ef ru birdenbire çökmüş. açılan koca çukuhalinde, muharib ülkelere silâh veril radı bu sefer paviyonları bırakarak ora ra yığınlarla toprak, kum, muvakkaten mesini kanun haricine çıkaran ve mü daki gezenleri kurtarmaya uğraşmış yapılan barakamsı binalar ve tramvay hatları dolmuştur. O sırada. tıklım tıktecavize karşı bir fark gözetilmesini lardır. lım J O1CU dolu olarak geçmekte bulunan bertaraf eden karar suretini kabul et Yaralılar ancak 20 kadardır. Yangı bir tramvay, tam çukurun ağzında dumiştir. nın, paviyonlar kısmen kapandıktan rabilmiş, ikinci bir felâket meydana Vaşington 22 (A.A.) Amerikanm sonra çıkması insanca fazla zayiat ol gelmemiştir. bitaraflığı ve dış durum hakkındaki bh masma meydan vermemiştir. O sırada tünelin içinde çalışmakta soruya cevab veren M. Ruzvelt, tebes1, 2 ve 4 numaralı kısımlar tamamile bulunan 20 kadar amele, çöküntünün sum ederek demiştir ki: yandıktan sonra yangın tamamile bas âni olması yüzünden kaçamamışlar ve < Bu dakikada söyliyeceğim hiçbir tırılmıştır. Paraca zayiat ta oldukça ö maalesef toprak altmda kalmışlardır. şey yoktur.» nemlıdır. Derhal imdad servisleri harekete geç Amerikanm kararı ve ltalya Fakat sergi diğer kısımlarile umuma miş ve bir çok uğraşıldıktan sonra, topRoma 22 (Özel) Resmî Italyan meaçık olmakta berdevamdır. rak altında kalan amelenm dördü diri hafilinde Amerikanın verdiği bitaraf olarak çıkarılmıştır. Bunlardan biri, lık kararı İngiliz cephesinin yarıldığı Berlinin radyo sergisinde çıkan yan derhal başlıyan bir kan boşanma yü na ve Briyan Kellog pakti mucibin ce Amerikayı îtalyaya karşı çıkarmak gının uyandırdığı heyecan ve korku he zünden ölüm tehlikesine maruz bulunteşebbüslerinin suya düştüğüne delil nüz geçmeden, şehir, ikinci bir felâke maktadır. Toprak altında kalan diğer ate • Tamıstır. Bu bir metropoliten k» |meleler kurtarılmağa çalışıhyor. addedilmektedir. T Metropoliten çöküntüsü ttalyamn Habeşistandaki konsolosu yaralandı